Jadłospis - Przedszkole nr 2 w Krośnie Odrzańskim

Jadłospis - Przedszkole nr 2 w Krośnie Odrzańskim

Przedszkole nr 2 w Krośnie Odrzańskim
Jadłospis
Data
I
Śniadanie
II
Śniadanie
Obiad
Zupa
19.12.2016
Poniedziałek
Zacierka na mleku, bułka z
masłem i miodem.
jabłko
gulasz z kaszą
jęczmienno-gryczaną,
ogórek kiszony Kompot.
Zupa
ziemniaczana
z chrzanem
20.12.2016
Wtorek
Pieczywo mieszane z masłem,
z wędliną na sałacie z
pomidorem. Kakao.
mandarynka
Kotlet z kurczaka,
ziemniaki z koperkiem,
brokuł z masełkiem.
Kompot.
Zupa
pomidorowa
z
makaronem i
zieloną
pietruszką
21.12.2016
Środa
Pieczywo mieszane z masłem,
kiełbaski śląskie na ciepło,
papryka do zgryzu.Herbata.
banan
Kopytka z cebulą,
kapusta kiszona
zasmażana, Kompot.
grochowa z
ziemniakami
22.12.2016
Czwartek
Bułka z masłem, twarożek
tzatziki, Kawa zbożowa biała
żurawina z
czekoladą
Pulpety w warzywach z
ziemniakami,
marchewka na kwaśno.
Kompot.
Zupa
ogórkowa z
ryżem
23.12.2016
Piątek
Pieczywo mieszane z masłem,
pasta z makreli. Kawa biała.
Jogurt
makaron z serem i
sosem owocowym.
Kompot
Barszcz
czerwony
zabielany
LISTA ALERGENÓW - PODSTAWOWE INFORMACJE
Produkty, które u osób uczulonych najczęściej wywołują ciężką uogólnioną reakcję alergiczną –
anafilaksję, to przede wszystkim mleko krowie, białko jaja kurzego, orzeszki ziemne, a niekiedy także
skorupiaki i ryby morskie. To jednak nie wszystkie pokarmy potencjalnie niebezpieczne dla alergików.
Występowanie alergii na dany produkt jest uwarunkowane wiekiem uczulonych osób i częstością codziennego
spożycia produktu w danych regionie geograficznym. W Polsce, u małych dzieci uczulenie na alergeny pokarmowe w
postaci od łagodnych objawów skórnych aż do wstrząsu anafilaktycznego włącznie, wywołują najczęściej białko mleka
(szczyt objawów przypada głównie
na okres niemowlęcy i do 3 roku życia), białko jaja kurzego (objawy dotyczą zwłaszcza dzieci w wieku 1-6 lat) oraz
orzechy arachidowe, których znaczenie na terenie Europy jako składnika wykorzystywanego w jedzeniu i produktach
ostatnio gwałtownie rośnie. Jednocześnie obserwuje się obniżenie granicy wieku, od którego pojawiają się
charakterystyczne dla alergii objawy.
Te trzy wymienione źródła alergenów pokarmowych mają szeroki zasięg. Alergia na nie należy do problemów
uniwersalnych, zarówno w skali Europy, jak i świata. Część produktów natomiast, których spożycie jest zróżnicowane
geograficznie, ma głównie znaczenie regionalne. Przykładowo w krajach skandynawskich większy problem niż w
Polsce stanowi uczulenie na mięso ryb morskich, a w krajach basenu Morza Śródziemnego uczulenie na skorupiaki.
Potencjalnie anafilaksję może wywołać każdy pokarm. Poniższa lista 14 najczęstszych pokarmów (przedstawionych w
porządku alfabetycznym) o dużym potencjale alergizującym pomoże Ci je zidentyfikować. Ta wiedza może uratować
życie Tobie lub komuś z Twoich bliskich.
1. DWUTLENEK SIARKI (siarczyny, E 220-E 227)
1
Przedszkole nr 2 w Krośnie Odrzańskim
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Niezwykle rzadko stanowi przyczynę uogólnionej reakcji alergicznej. Dodawany jest do żywności jako konserwant,
chroniący przed wilgocią i pleśnią np. do suszonych i kandyzowanych owoców. Obecny jest też w produktach
mięsnych i napojach gazowanych, a także w winie i piwie. Dwutlenkiem siarki konserwuje się również warzywa i
owoce, aby nie ulegały utlenieniu
(nie ciemniały). Objawy uogólnionej reakcji alergicznej najczęściej mają postać skurczu oskrzeli lub wstrząsu
anafilaktycznego.
JAJKA
Alergia na jajka, a w szczególności na białko jaja kurzego, występuje najczęściej u małych dzieci. Im mniej
przetworzone termicznie białko jaja, tym większy jest jego potencjał alergizujący. Zatem najmniejsze ryzyko
wystąpienia reakcji u osoby uczulonej ma miejsce po spożyciu białka jaj kurzego w formie wypieku (np.
biszkoptu), nieco większe po spożyciu białka ugotowanego
na twardo, następnie ugotowanego na miękko lub w formie jajecznicy, a największe po spożyciu surowego białka
np. w postaci majonezu, tiramisu lub dodatku do befsztyku tatarskiego. Objawy alergiczne mogą mieć gwałtowny
przebieg aż do wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Tolerancja na białka mleka u większości uczulonych dzieci
rozwija się do wieku szkolnego.
ŁUBIN
Roślina strączkowa, stosunkowo niedawno odkryta jako produkt o dużym potencjale alergizującym. Alergeny
łubinu, są bardzo zbliżone do tych występujących w orzeszkach ziemnych. U części osób uczulenie na łubin w
testach skórnych może wynikać właśnie z krzyżowej alergii na orzechy arachidowe. Od 1990 roku łubin dodaje się
do różnych gatunków mąki, stosuje jako zamiennik soi w produktach wegetariańskich lub składnik niektórych
batonów energetycznych dla sportowców. Niezwykle rzadko, ale może wywołać reakcje alergiczne głównie z
objawami ze strony układu oddechowego.
MIĘCZAKI
Małże, kalmary, ślimaki, ostrygi, ośmiornice i trąbiki należą do produktów o dużym potencjale alergizującym.
Mięczaki, poza odrębnym daniem, występują także w potrawkach rybnych,
w paluszkach surimi, jako składnik sosu ostrygowego. W Polsce spożycie tej grupy produktów jest relatywnie
rzadkie. U osób uczulonych spożycie nawet minimalnej ilości może wywołać gwałtowną, potencjalnie zagrażającą
życiu reakcję alergiczną.
MLEKO
Alergia na białka mleka jest jak dotąd najczęstszą alergią pokarmową w Polsce i dotyczy przede wszystkim dzieci
w pierwszym okresie życia. Większość uczulonych dzieci nabywa tolerancję do 3 roku życia, choć w związku ze
stosowaniem restrykcyjnych diet eliminacyjnych u tych dzieci, obserwuje się tendencje do późniejszego
nabywania tolerancji, w wieku przedszkolnym, a nawet wczesnoszkolnym. Najważniejsze alergeny mleka to
kazeina oraz alfa- i beta-laktoglobuliny. Ze względu na krzyżowość reakcji pomiędzy gatunkami mleka innych
ssaków kopytnych, u osób uczulonych na alergeny mleka nie zaleca się ich spożywania. Oprócz mleka w czystej
postaci, alergeny występują w formie przetworów, jak lody, ciastka, słodycze. Dodatki mleka spotyka się też w
majonezie, sosach sałatkowych, kaszkach instant, purée ziemniaczanym, margarynie, naleśnikach, pierogach,
zupach w proszku, potrawach w słoikach i puszkach, gotowych daniach rybnych, pieczywie (dodatek serwatki o
minimalnym działaniu alergizującym). Mleko dodaje się też do wędlin i pasztetów. Znajduje się w potrawach
panierowanych, odżywkach dla sportowców, a także w niektórych lekach. U najmłodszych dzieci uczulonych na
białka mleka może wywoływać gwałtowne objawy uogólnionej reakcji alergicznej aż do pełnoobjawowego
wstrząsu anafilaktycznego.
MUSZTARDA
Bez względu na postać – płynną, sproszkowaną, lub w formie ziaren – głównym składnikiem uczulającym
zawartym w musztardzie jest gorczyca. Może być obecna także jako dodatek do pieczywa, w potrawach curry,
marynatach, produktach mięsnych, sosach sałatkowych, zupach i sosach w proszku. Gorczyca stanowi rzadką
przyczynę anafilaksji.
ORZECHY
Właściwości uczulające mają wszystkie orzechy rosnące na drzewach, czyli orzechy nerkowca, orzechy laskowe i
włoskie oraz należące do pokrewnej grupy produktów: migdały i orzeszki piniowe. Poza czystą postacią, orzechy
te mogą występować w takich produktach jak pieczywo, wyroby cukiernicze, lody, marcepan, oliwy orzechowe,
desery mleczne, kremy czekoladowe, słodycze, dania kuchni azjatyckiej, czekolada i wyroby czekoladopodobne.
Potencjał alergizujący wymienionych gatunków jest mniejszy niż orzechów ziemnych.
ORZECHY ZIEMNE (Arachidowe)
2
Przedszkole nr 2 w Krośnie Odrzańskim
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Jeden z najważniejszych produktów wywołujących anafilaksję bez względy na grupę wiekową osób uczulonych.
Orzechy ziemne są rośliną strączkową rosnącą pod ziemią. Z reguły wywołują gwałtowne, potencjalnie
zagrażające życiu reakcje alergiczne, do wstrząsu anafilaktycznego włącznie. Poza czystą postacią znajdują się w
ciastkach, ciastach, potrawach curry, deserach, sosach, a także w oliwie i mące z orzechów ziemnych. Także
czekolada i wyroby czekoladopodobne mogą zawierać śladowe ilości orzechów arachidowych, wystarczające
do wywołania anafilaksji. Alergia na orzechy arachidowe utrzymuje się przez kilkanaście lat
a nawet przez całe życie. Obserwuje się narastanie częstości alergii na ten produkt oraz obniżanie granicy
wiekowej uczulonych dzieci.
RYBY
Potencjalnie każdy gatunek ryb może wywołać objawy alergiczne, choć najczęściej reakcje wywołane są przez
gatunki ryb morskich. Poza występowaniem w czystej postaci, ryby są także składnikiem sosów rybnych, sosów
do sałatek, kostek rosołowych, sosów azjatyckich, pizzy, a także sosu Worcestershire. Mogą wywoływać ciężkie
objawy alergiczne aż do wstrząsu anafilaktycznego włącznie. Alergia na ryby z reguły utrzymuje się przez
kilkanaście lat a nawet jeszcze dłużej.
SELER
Spośród warzyw seler jest rośliną najczęściej wywołującą reakcje alergiczne. Właściwości alergizujące posiadają
wszystkie jego części – korzeń, liście, łodyga oraz nasiona. Poza czystą postacią, seler może występować w
sałatkach, przetworzonych produktach mięsnych, również mrożonych, gotowych zupach, kostkach rosołowych,
pasztetach, przyprawach warzywnych
w proszku.
SKORUPIAKI
Skorupiaki to kraby, homary, krewetki. Poza czystą postacią, mogą stanowić dodatek
w azjatyckich potrawach curry i sałatkach, sosach rybnych, pastach. Podobnie jak mięczaki i ryby, skorupiaki u
osób uczulonych powodują silne reakcje alergiczne, nawet jeśli alergen występuje
w żywności tylko w śladowych ilościach.
SOJA
Reakcje alergiczne na soję są relatywnie rzadkie, zwłaszcza w krajach europejskich,
w przeciwieństwie do obszarów azjatyckich, w których spożycie produktów sojowych jest wysokie. Produkt ten
występuje w potrawach jako białko sojowe lub lecytyna sojowa. Poza produktami garmażeryjnymi opartymi o soję,
jest także składnikiem tofu, a w formie dodatku znajduje się w wędlinach, pasztetach mięsnych i sojowych, sosach,
majonezach, margarynach, pieczywie, wyrobach cukierniczych, czekoladach, batonach, lodach i deserach
mlecznych. Soja jest również głównym składnikiem sosu i oleju sojowego. Może występować również w lekach.
ZBOŻA ZAWIERAJĄCE GLUTEN
Gluten znajduje się nie tylko w zbożach takich jak pszenica, żyto, pszenżyto, orkisz, jęczmień i owies oraz
pochodnych przetworach (kaszach, makaronach, płatkach, mące). Występuje też jako dodatek do przetworów
mięsnych (pasztetów, parówek, konserw mięsnych, wędlin, wyrobów garmażeryjnych), serów żółtych, napojów,
zup i sosów w proszku, jogurtów, gum
do żucia, aromatów, przypraw, sosów sałatkowych, ciasteczek, czipsów. Gluten zawierają też niektóre leki oraz
gotowe dania dla dzieci. Może być obecny także w piwie. Alergia na gluten, w przeciwieństwie do celiakii opartej
na innym mechanizmie immunologicznym, występuję relatywnie rzadko.
ZIARNA SEZAMU
Sezam jest głównym składnikiem pasty wegetariańskiej hummus i masła sezamowego tahini. Występuje również
w pasztetach wegetariańskich, pieczywie (posypanym ziarnami sezamu), kremach, ciastkach, lodach, słodyczach.
Rzadko, ale może być przyczyną ciężkich reakcji anafilaktycznych.
Przedstawione produkty stanowią najistotniejsze pozycje wśród czynników wywołujących uogólnione reakcje na
pokarmy. Produkty te, obok jadu owadów błonkoskrzydłych, leków i lateksu, u osób uczulonych, mogą wywołać nagłą
i zagrażającą życiu reakcję alergiczną. Najczęściej pierwszy kontakt z produktem ma charakter uczulający, powtórny
kontakt może mieć już charakter wyzwalający objawy uogólnionej reakcji alergicznej. Nasilone objawy tego typu
nazywane są anafilaksją. Najcięższą jej postacią jest wstrząs anafilaktyczny, stanowiący bezpośrednie zagrożenie dla
życia. Zdarza się, że tylko szybkie podanie odpowiedniego środka farmakologicznego może uratować chorego. Każdy
pacjent po uogólnionej reakcji alergicznej wymaga diagnostyki w specjalistycznym ośrodku alergologicznym.
3
Przedszkole nr 2 w Krośnie Odrzańskim
Tabela 1. Lista UE potencjalnych alergenów, które powinny być wymieniane na etykietach produktów spożywczych.
•
Zboża zawierające gluten (tj. ziarno pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, orkiszu, kamutu lub ich odmian
hybrydowych) oraz produkty z nich wytworzone
•
Skorupiaki oraz produkty z nich wytworzone
•
Jaja oraz produkty z nich wytworzone
•
Ryby oraz produkty z nich wytworzone
•
Orzechy arachidowe oraz produkty z nich wytworzone
•
Soja oraz produkty z niej wytworzone
•
Mleko oraz produkty z niego wytworzone (włącznie z laktozą
•
Orzechy tzn. migdały (Amygdalus communis L.), orzechy laskowe (Corylus avellana), orzechy włoskie
(Juglans regia), nerkowce (Anacardium occidentale), pekany (Carya illinoiesis), orzechy brazylijskie
(Bertholletia excelsa), pistacje (Pistacia vera), orzechy makadamia (Macadamia ternifolia) oraz produkty z
nich wytworzone
•
Seler oraz produkty z niego wytworzone
•
Gorczyca oraz produkty z niej wytworzone
•
Ziarno sezamu oraz produkty z nich wytworzone
•
Dwutlenek siarki i siarczany w stężeniu >10mg/kg lub 10mg/l wyrażonych jako SO2
tabelka pochodzi ze strony Instytytu Żywności i Żywienia
4