Ojcowie Europy, ojcowie założyciele, określenie

Ojcowie Europy, ojcowie założyciele, określenie stosowane wobec wybitnych europejskich polityków doby
powojennej, twórców Wspólnot Europejskich, wywodzących się głównie z ideowego nurtu nowoczesnej, europejskiej
chrześcijańskiej demokracji.
Do osób tych zalicza się Roberta Schumana, Jeana Monneta, Paula Spaaka, Alcide de Gasperiego, Konrada
Adenauera, Charlesa de Gaulle’a, a często także brytyjskiego polityka Winstona Churchilla. Ich osobiste
zaangażowanie i wpływy posiadane z racji sprawowanych najwyższych urzędów w swych krajach pozwoliły na
urzeczywistnienie zjednoczenia Europy.
Schuman Robert
(1886–1963), urodzony w Luksemburgu, w czasie I wojny światowej żołnierz armii
niemieckiej, a po niej jej zakończeniu polityk francuski – typowy „człowiek pogranicza”, na którego rozwój wywarły
wpływ kultura francuska i niemiecka. Po studiach prawniczych w Niemczech, rozpoczął praktykę adwokacką w Metz wówczas mieście niemieckim.
W okresie międzywojennym poseł do francuskiego parlamentu. W czasie II wojny światowej aresztowany przez
gestapo i wywieziony w głąb Rzeszy, uciekł z niewoli niemieckiej. Od 1942 czynny uczestnik francuskiego ruchu
oporu.
Po II wojnie światowej ponownie członek francuskiego Zgromadzenia Narodowego. W latach 1946–1947 minister
finansów, 1947–1948 premier Francji, a w okresie 1948–1953 minister spraw zagranicznych kilku kolejnych
francuskich
gabinetów.
Jeden z Ojców Europy - głównych działaczy politycznych powojennej Europy opowiadających się za europejską
integracją. Swe pomysły, wraz z J. Monnetem, przedstawił w 1950 w tzw. planie Schumana, którego ukoronowaniem
było utworzenie rok później Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Opowiadał się za umocnieniem współpracy
francusko-niemieckiej, ostro sprzeciwiał się powojennej izolacji Niemiec. Z jego planu ogłoszonego w 1950 przebijała
myśl o konieczności zbliżenia francusko-niemieckiego jako niezbędnego warunku europejskiej współpracy. Schuman
pisał, że „dzieło zjednoczenia europejskich narodów wymaga przezwyciężenia liczącej kilkaset lat wrogości pomiędzy
Francją a Niemcami, a nawet więcej: u początku tego dzieła stanąć musi pojednanie pomiędzy Francją a Niemcami”.
1956–1960 przewodniczący Parlamentu Europejskiego.
Swoje idee polityczne przedstawił w książce Pour l'Europe.
Monnet Jean
(1888–1979), francuski polityk, dyplomata i ekonomista. W czasie I wojny światowej kierował
francusko-brytyjskim komitetem koordynacyjnym do spraw uzbrojenia wojennego. W okresie międzywojennym robił
karierę w międzynarodowych instytucjach politycznych i gospodarczych, był m.in. zastępcą sekretarza generalnego
Ligi Narodów. Uczestniczył w tworzeniu Banku Inwestycyjnego w Nowym Jorku. Był likwidatorem trustu producentów
zapałek Kreuger and Toll. Równocześnie pracował jako doradca finansowy firm amerykańskich. Nabyte doświadczenia
wykorzystał po 1945 roku aktywnie uczestnicząc w procesie europejskiej integracji.
Po wojnie stanął na czele francuskiego komitetu ds. modernizacji kraju. Opracował plan restrukturyzacji gospodarki,
tzw. plan Monneta. Jego realizacja przyczyniła się do szybkiego wzrostu gospodarczego Francji (wzrosła zwłaszcza
produkcja elektryczności, węgla i stali). Był pomysłodawcą idei ogłoszonej jako plan Schumana – unii gospodarczej
dwóch gałęzi przemysłu, węgla i stali, korzystnego dla procesu współpracy w Europie. Po powstaniu Europejskiej
Wspólnoty Węgla i Stali przez 3 lata pełnił funkcję przewodniczącego Wysokiej Władzy, najwyższego organu nowej
organizacji. W 1955 roku utworzył Komitet na rzecz Stanów Zjednoczonych Europy, który podejmował działania
służące integracji gospodarczej “szóstki” państw – członków EWWiS. Przyczynił się do powstania w 1957 Europejskiej
Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.
Jest uważany za jednego z Ojców Europy. Nazwiskiem Monneta określa się obecnie projekt Komisji Europejskiej,
którego celem jest poszerzenie wiedzy naukowców i studentów o integracji europejskiej. Pomaga on w tworzeniu
katedr, kursów, studiów i badań europejskich, cześć jego środków przeznaczana jest także na stypendia.
Spaak Paul Henri
(1899–1972), belgijski polityk i prawnik. Jeden ze współtwórców i przywódców Belgijskiej
Partii Socjalistycznej, od 1932 deputowany do parlamentu. 1936–57 wielokrotny minister spraw zagranicznych
(również w rządzie emigracyjnym w Londynie) i premier. 1946 przewodniczacy pierwszego Zgromadzenia Ogólnego
ONZ;
Jeden z głównych twórców zjednoczonej Europy – jeden z tzw. ojców Europy. Był współinicjatorem unii gospodarczej
Beneluksu, współzałożycielem NATO (1957–61 sekretarz generalny) i EWG. Od 1961 ponownie wicepremier i minister
spraw zagranicznych. 1966 wycofał się z życia politycznego, choć do końca pozostał aktywnym działaczem Ruchu
Europejskiego.
De Gasperi Alcide
(1881–1954), polityk włoski. Od 1905 redaktor dziennika "Il Trentino". 1911–1918 poseł
do parlamentu wiedeńskiego z ramienia regionalnej partii katolików, gdzie reprezentował interesy mniejszości
włoskiej. W 1919 współzałożyciel Włoskiej Partii Ludowej (PPI), od 1923 jej przewodniczący. Od 1921 deputowany do
parlamentu włoskiego.
Przeciwnik faszyzmu. W 1926 pozbawiony mandatu, 1927 aresztowany i skazany na 4 lata więzienia. Zwolniony dzięki
interwencji papieża Piusa IX, następnie pracownik Biblioteki Watykańskiej. Uczestnik ruchu oporu. W 1943
współtwórca i przywódca Włoskiej Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej.
W latach 1945–1953 ośmiokrotny premier oraz sześciokrotny minister spraw zagranicznych – prowadził skuteczną
politykę gospodarczą (reforma rolna, rozbudowa przemysłu), w polityce zagranicznej doprowadził do traktatu
pokojowego z aliantami i jego ratyfikacji (1948). Rzecznik ścisłej współpracy państw Europy Zachodniej i Stanów
Zjednoczonych.
Prowadził dzieło politycznej i ekonomicznej odbudowy Włoch, wprowadził kraj w struktury ogólnoeuropejskie, m.in. w
1949 do NATO. Współorganizator Rady Europy (1949) oraz Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (1951). Propagował
ideę zjednoczenia Europy, odwołując się do zasad solidaryzmu. Zaliczany do najwybitniejszych przedstawicieli
chadecji powojennej Europy oraz do tzw. Ojców Europy.
Adenauer
Konrad (1876–1967), niemiecki prawnik, polityk, działacz chrześcijańskodemokratyczny. Od 1906 członek Partii Centrum. W okresie międzywojennym prezydent Pruskiej Izby
Panów, przewodniczący Pruskiej Rady Państwa, nadburmistrz Kolonii. 1933 zwolniony ze stanowisk przez władze
hitlerowskie. W związku z zamachem na Hitlera (1944) powtórnie uwięziony. Po wkroczeniu aliantów do Kolonii
(1945) ponownie objął urząd nadburmistrza.
Współtwórca i od 1946 przewodniczący Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU) w brytyjskiej strefie okupacyjnej,
1950-1965 w całej RFN (od 1966 jej honorowy przewodniczący). 1948-1949 na czele Rady Parlamentarnej, będącej
namiastką ogólnokrajowego parlamentu. 1949–1963 pierwszy kanclerz Niemiec, 1951–1955 również minister spraw
zagranicznych. 1955 nawiązał stosunki dyplomatyczne z ZSRR.
Odegrał wybitną rolę w procesach integracji europejskiej, przyczyniając się do powstania EWG i Euratomu, wprowadził
Niemcy do EWWiS oraz Rady Europy, zaliczany do tzw. Ojców Europy. Dążył do budowy ustroju opartego na zasadach
demokracji parlamentarnej. Prowadził politykę denazyfikacji oraz remilitaryzacji Niemiec, a także nieuznawania NRD i
granicy na Odrze i Nysie. Odegrał ogromną rolę przy wprowadzeniu RFN do zachodnich struktur politycznych i
wojskowych - NATO i Unii Zachodnioeuropejskiej. Doprowadził do zbliżenia z Francją (1954 porozumienie w sprawie
obszaru Saary, 1963 Traktat elizejski).
1963, ze względu na podeszły wiek oraz konflikty wewnątrz CDU, ustąpił z pełnionych funkcji państwowych. Autor
wspomnień Erinnerungen (tomy 1-4, 1965-1968).
De Gaulle Charles André
(1890–1970), francuski mąż stanu, generał brygady (od 1940). Uczestnik I
wojny światowej. W latach 1919–1921 (z przerwą) był członkiem francuskiej misji wojskowej w Polsce. W 1924
ukończył L`Ecole de Guerre. Po I wojnie światowej propagował idee wojny manewrowej przy użyciu jednostek
pancernych. W latach 1932-1936 sprawował funkcję sekretarza Rady Obrony Narodowej. Od 1937 był dowódcą 507.
pułku czołgów, od 1940 4. Dywizji Pancernej, która wyróżniła się w bitwach pod Laon i nad Sommą.
W czerwcu 1940 został na krótko wiceministrem obrony narodowej. Był przeciwnikiem rokowań z Niemcami. Po
kapitulacji Francji przebywał w Londynie, gdzie zorganizował Komitet Wolnej Francji. Następnie objął funkcję
przewodniczącego Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego przekształconego w 1944 w Rząd Tymczasowy, by
w 1945 stanąć na jego czele jako premier (do 1946). Szybko też uznał PKWN w Polsce, popierany przez Związek
Radziecki.
Do władzy powrócił w wyniku nieudanego zamachu stanu z 1 czerwca 1958, który był apogeum kryzysu IV Republiki
Francuskiej – jako premier rządu ocalenia narodowego zapobiegł rewolcie generałów w Algierii i wojnie domowej we
Francji. Pod jego polityczną wizję powstała nowa konstytucja francuska ustanawiająca V Republikę. W latach 1959–
1969 był prezydentem, zwolennikiem silnej władzy wykonawczej sprawowanej pośrednio przez prezydenta (system
semiprezydencki). Kilkakrotnie wyszedł cało z zamachów organizowanych przez Organizację Tajnej Armii (OAS).
Przyznał niepodległość Algierii (1963).
Był jednym z Ojców Europy, którzy wywarli największy wpływ na kierunek integracji Europy. Jego politykę
zagraniczną cechowała dążność do niezależności Francji (stąd rozwój broni atomowej i wystąpienie ze struktur
wojskowych NATO). Polityka de Gaulle’a doprowadziła do pierwszego kryzysu Wspólnot, zażegnanego jednak
kompromisem luksemburskim oraz do blokady brytyjskiego uczestnictwa w strukturach europejskiej współpracy w
latach 60. XX w. Był też autorem koncepcji Europy Ojczyzn, a w 1963 doprowadził do podpisania Traktatu
elizejskiego,
w
którym
opowiedział
się
za
ścisłą
kooperacją
z
Republiką
Federalną
Niemiec.
Ustąpił ze stanowiska w wyniku porażki w drugorzędnym referendum w 1969 (referenda były w jego polityce
traktowane jako forma plebiscytu). Rok wcześniej zapewnił zwycięstwo w wyborach partii gaulistowskiej, od 1976
znanej jako Zgromadzenie na rzecz Republiki (RPR).
Autor Pamiętników wojennych i prac z dziedziny taktyki wojennej np. Francja i jej armia (La France et son armie).
Churchill Sir Winston Leonard Spencer (1874-1965), polityk brytyjski, mąż stanu. Po zakończeniu
służby wojskowej w brytyjskiej armii kolonialnej, deputowany w brytyjskiej Izbie Gmin.
Zajmował stanowiska ministerialne w rządach kierowanych tak przez konserwatystów, jak i liberałów. 1908–1929
kolejno pełnił funkcje ministra handlu, spraw wewnętrznych, I Lorda Admiralicji, ministra wojny i ministra skarbu.
Popierał interwencję w Rosji przeciwko bolszewikom. Przeciwnik ugodowej polityki A.N. Chamberlaina wobec A.
Hitlera.
Od 1940 do zakończenia II wojny światowej premier Wielkiej Brytanii. Zdecydowany przeciwnik Hitlera i zwolennik
prowadzenia wojny aż do bezwarunkowej kapitulacji Niemiec. W sierpniu 1941 wspólnie z prezydentem Stanów
Zjednoczonych, F.D. Rooseveltem podpisał Kartę Atlantycką, która miała regulować stosunki międzynarodowe w
powojennym świecie. Zakładała m.in. utrzymanie przedwojennego układu granic, równouprawnienie wszystkich
państw, swobodny wybór formy rządów.
Był współautorem porządku jałtańskiego. W sprawach Polski W. Churchill poszedł na kompromis ze J.W. Stalinem i
wyraził zgodę na utworzenie wschodnich granic Polski w oparciu o tzw. linię Curzona.
W marcu 1946, w swoim przemówieniu w Fulton, uznał zależność państw Europy Wschodniej od ZSRR, a użyty przez
niego wówczas zwrot "żelazna kurtyna" został na długo synonimem zimnej wojny, podziału Europy i świata.
Opowiadał się za polityką angażowania się Wielkiej Brytanii w proces zjednoczenia świata zachodniego i za ścisłą
współpracą ze Stanami Zjednoczonymi.
Opr. Portal wiedzy