Gie³da i jej znaczenie..[PDF}.

Temat: Giełda i jej znaczenie w
gospodarce rynkowej
Janusz Kostecki
Historia giełdy
Najstarsza giełda na
świecie jest amerykański
New York Stock Exchange
(NYSE)
J. Stach, Spotkanie z gieł
giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
Początek NYSE jest datowany na 17 maja 1792, gdy 24 maklerów
ustanowiło „bawełniane porozumienie”. W słoneczne dni
handlowali oni przy 68 Wall Street, a w deszczowe dni w Tawernie
Fraunces.
J. Stach, Spotkanie z gieł
giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
W roku 1817 stowarzyszenie przybrało nazwę New York
Stock & Exchange Board. Pierwsza lokalizacja NYSE znajdowała
się przy 40 Wall Street w pokoju wynajmowanym za 200$. Nowy
budynek, ukończony 22 kwietnia 1903, kosztował 4mln$ i posiadał
największą wolną przestrzeń w NY. Parkiet był rozmiarów
33x42.4m i wysokości 22m. Mieścił się przy18 Broad Street.
Następny „trading floor” (parkiet) , przy 30 Broad Street, otworzono
w roku 2000.
J. Stach, Spotkanie z gieł
giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
Historia giełdy w Polsce
Pierwsza giełda papierów wartościowych w Polsce
otwarta została w Warszawie 12 maja 1817 roku. W
XIX w. przedmiotem handlu na giełdzie
warszawskiej były przede wszystkim weksle i
obligacje. Handel akcjami rozwinął się na szerszą
skalę w drugiej połowie XIX w. W latach między I a
II wojną światową giełdy w Polsce działały na
podstawie rozporządzenia Prezydenta o organizacji
giełd. Oprócz giełdy warszawskiej istniały takŜe
giełdy papierów wartościowych w Katowicach,
Krakowie, Lwowie, Łodzi, Poznaniu i Wilnie. W
1938 r. na warszawskiej giełdzie notowano 130
papierów. Z chwilą wybuchu II wojny światowej
giełda w Warszawie została zamknięta.
J. Stach, Spotkanie z gieł
giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
Historia giełdy w Polsce (c.d.)
We wrześniu 1989 r. nowy, niekomunistyczny
rząd rozpoczął program zmiany ustroju i odbudowy
gospodarki rynkowej. Głównym motorem zmian
strukturalnych była prywatyzacja i rozwój rynku
kapitałowego. W przeciwieństwie do doświadczeń
innych krajów, gdzie prywatyzacja prowadzona była
w ramach istniejącej juŜ struktury instytucji
finansowych, w Polsce - równocześnie z
prywatyzacją - konieczne było stworzenie niezbędnej
infrastruktury rynku kapitałowego.
J. Stach, Spotkanie z gieł
giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
Opracowanie szczegółowych procedur nowoczesnego obrotu
giełdowego w okresie zaledwie kilku miesięcy było moŜliwe
dzięki pomocy merytorycznej i finansowej Francji, a
konkretnie Spółki Giełd Francuskich i Centralnego Depozytu
SICOVAM. W dniu 22 marca 1991 r. Sejm uchwalił ustawę
Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i
funduszach powierniczych. dnia 12 kwietnia 1991 r., Minister
Przekształceń Własnościowych i Minister Finansów
reprezentujący Skarb Państwa podpisali akt załoŜycielski
Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Cztery dni
później, 16 kwietnia odbyła się pierwsza sesja giełdowa z
udziałem 7 domów maklerskich, na której notowano akcje 5
spółek. Wpłynęło wówczas 112 zleceń kupna i sprzedaŜy, a
łączny obrót giełdy wyniósł 1.990 zł (2 tys. US$).
Siedziba giełdy
J. Stach, Spotkanie z gieł
giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
Giełdy na świecie
1.
Indeksy giełdowe - USA
Dow Jones Industrial
Nasdaq
S&P 500
2.
Indeksy giełdowe - Europa
Austria ATX
Belgia BFX
Francja CAC 40
Hiszpania SMSI
Holandia AEX
Niemcy DAX
Norwegia OSEAX
Szwajcaria SSMI
Wlk. Brytania FTSE
Włochy MIBTEL
J. Stach, Spotkanie z giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
Giełda papierów wartościowych to
miejsce, w którym moŜna kupować i
sprzedawać papiery wartościowe,
akcje, obligacje, prawa poboru, prawa
do akcji i inne...
J. Stach, Spotkanie z gieł
giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
Funkcje giełdy
Funkcje
Funkcja alokacyjna
Funkcja
wartościująca
Funkcja kontrolna
Cechy rynku giełdowego
J. Gó
Górka, Rynek kapitał
kapitałowy. www.jgorka.pl
Funkcje giełdy
Źródło: J. Gó
Górka, Rynek kapitał
kapitałowy. www.jgorka.pl
Miejsce giełdy
papierów
wartościowych w
strukturze rynku
finansowego
Źródło: P. Kulpaka,
Gieł
Giełda w gospodarce,
PWE, Warszawa 2007,
s.49.
Architektura polskiego rynku papierów
wartościowych
J. Gó
Górka, Rynek kapitał
kapitałowy. www.jgorka.pl
Organizacja rynku
giełdowego w Polsce
Źródło: W. Dę
Dębski ,Rynek
finansowy i jego
mechanizmy,
Warszwa2002, s.147.
Komisja
Nadzoru
Finansowego
Uczestnicy giełdy oraz podmioty rynku
zorganizowanego
J. Gó
Górka, Rynek kapitał
kapitałowy. www.jgorka.pl
Członkowie giełdy
Członkowie
krajowi
zagraniczni
Członkowie giełdy (przykłady)
Krajowi
1. (724) Banco Espirito Santo de Investimento S.A. Oddział w Polsce
2. (806) Kredyt Bank S.A.
3. (811) Ipopema Securities S.A.
4. (812) Opera Dom Maklerski Sp. z o.o.
5. (814) X-Trade Brokers Dom Maklerski S.A.
6. (821) ALIOR BANK SA
7. (822) Copernicus Securities S.A.
8. (901) Centralny Dom Maklerski Pekao S.A.
9. (902) ING Securities S.A.
10. (905) Bank BPH S.A.
Zagraniczni
1. (700) Concorde Securities LTD
2. (701) Glitnir AB
3. (702) Wood & Company Financial Services, as
4. (703) Raiffeisen Centrobank AG
5. (705) Credit Suisse Securities (Europe) Limited
6. (707) Landsbanki Kepler
7. (706) JP Morgan Securities LTD
8. (710) Bayerische Hypo und Vereinsbank AG
9. (711) Bank Austria Creditanstalt AG
10. (714) Evli Securities AS
www.gpw.pl
Władze giełdy
NajwyŜszym organem Giełdy jest Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy
Giełdy.. Do kompetencji walnego zgromadzenia naleŜy m.in.
dokonywanie zmian w Statucie oraz wybór członków Rady Giełdy.
Dwunastoosobowa Rada Giełdy nadzoruje działalność Giełdy, decyduje
o nadaniu lub cofnięciu statusu członka giełdy. Rada Giełdy składa się z
przedstawicieli banków, domów maklerskich, instytucji finansowych, izb
gospodarczych i emitentów.
Zarząd Giełdy kieruje bieŜącą działalnością Giełdy, dopuszcza do
obrotu giełdowego papiery wartościowe, określa zasady wprowadzania
papierów wartościowych do obrotu, nadzoruje działalność maklerów
giełdowych i członków giełdy w zakresie obrotu giełdowego.
Zarząd Giełdy składa się z 4 osób.
Byk i niedźwiedź na giełdzie
J. Gó
Górka, Rynek kapitał
kapitałowy. www.jgorka.pl
Aby wejść na giełdę…
…spółka musi być spółką akcyjną.
…akcjonariusze spółki muszą podjąć uchwałę.
…naleŜy opracować prospekt emisyjny.
…spółka musi wystąpić z wnioskiem
do KNF o dopuszczenie do obrotu i uzyskać akceptację.
…spółka musi sprzedać daną część akcji (oferta publiczna).
…zarząd giełdy musi dopuścić spółkę do obrotu.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Po spełnieniu wszystkich warunków spółka debiutuje na giełdzie.
Zdarza się, Ŝe spółka odstępuje od oferty publicznej (w Polsce
około 20 spółek).
W. Kowacz, Funkcjonowanie gieł
giełdy.www.kowacz.pl
Przebieg sesji giełdowej
J. Górka, Rynek kapitałowy. www.jgorka.pl
Harmonogram sesji – notowania ciągłe
ZłoŜenie zlecenia
• Co chcę kupić/sprzedać?
• Ile papierów chcę kupić/sprzedać?
Wmin – minimalna wielkość wykonania
WUJ – wolumen ujawniania zlecenia
• Jaki ma być limit aktywacji zlecenia?
STOP LIMIT – aktywuj po przekroczeniu limitu
STOP LOSS – z limitem aktywacji, po kaŜdej cenie
• Po jakiej cenie chcę kupić/sprzedać? (max/min)
PCR – Po Cenie Rynkowej (aktualnej na rynku)
PCRO – Po Cenie Rynkowej na Otwarcie (początek fazy)
PKC – po kaŜdej cenie
• Jaki ma być termin waŜności zlecenia?
WiN – wykonaj i anuluj (do pierwszego wykonania)
WuA – wykonaj lub anuluj (wszystko albo nic)
W. Kowacz, Funkcjonowanie gieł
giełdy.www.kowacz.pl
Podstawowe operacje giełdowe
J. Gó
Górka, Rynek kapitał
kapitałowy. www.jgorka.pl
System notowań na GPW
J. Gó
Górka, Rynek kapitał
kapitałowy. www.jgorka.pl
Rynek akcji
Na WGPW handluje się akcjami na dwóch
rynkach:
•rynek podstawowy
akcje największych spółek
najostrzejsze kryteria wprowadzenia do
obrotu
przykłady: PKN Orlen, Telekomunikacja
Polska
•rynek równoległy
akcje mniejszych spółek
łagodne kryteria wprowadzenia do obrotu
przykłady: Kruk, Interia, Mieszko
Indeksy giełdowe
Na WGPW opracowuje się szereg indeksów:
Warszawski Indeks Giełdowy (WIG)
WIG20
MIDWIG
TechWIG
WIRR
NIF
WIG branŜowe, np. WIG-BANKI, WIG-TELEKOM
Indeksy obrazują sytuację na giełdzie. Oblicza się je na podstawie
kursów spółek wchodzących w ich skład. WIG i WIG20 obliczany
jest co 30 sekund.
W. Kowacz, Funkcjonowanie giełdy.www.kowacz.pl
Indeksy
Elementem organizacji rynku giełdowego jest takŜe próba
usystematyzowania zmian zachodzących na nim, poprzez tworzenie
indeksów giełdowych. Chodzi o pokazanie zmian na całym rynku bądź
w jego sektorach. ZałóŜmy, Ŝe akcje spółki X wzrosły w danym dniu o
1,5 proc., a w tym samym czasie akcje firm Y i Z straciły odpowiednio
0,5 i 0,3 proc.
Aby odpowiedzieć na pytanie jaka była sytuacja w całym dniu
stworzono indeksy giełdowe, których zmiany są wypadkową zmian
zachodzących w cenach akcji notowanych na giełdzie. Stworzono przy
tym indeksy obejmujące wszystkie akcje, ale teŜ subindeksy branŜowe,
mierzące koniunkturę w danej branŜy
śródło: J. Stach, Spotkanie z gieł
giełdą,www.futures,pwr,wroc.pl
Notowanie cąigłe
W czasie notowań ciągłych kupujący i sprzedający składają
zlecenia, które po przekazaniu na giełdę są realizowane na bieŜąco,
pod warunkiem zgodności cen, lub trafiają do arkusza zleceń i
oczekują ofert przeciwnych o odpowiedniej cenie, umoŜliwiających
zawarcie transakcji. Przy realizacji zleceń obowiązują dwa
priorytety: cena i czas złoŜenia zlecenia. Oznacza to, Ŝe w
przypadku gdy czekają na realizację dwa zlecenia z identycznej
cenie, jako pierwsze realizowane jest to, które zostało przekazane
na giełdę wcześniej.
W ramach notowań ciągłych stosowana jest jednak równieŜ
procedura fixingu. Standardowo odbywa się ona na rozpoczęcie i
zakończenie sesji. Notowania ciągłe rozpoczynają się ogłoszeniem
kursu otwarcia (zlecenia są przyjmowane w fazie przed otwarciem,
w czasie której nie są one realizowane, natomiast określany jest
teoretyczny kurs otwarcia), zaś kończą się ogłoszeniem kursu
zamknięcia, po którym następuje 10 - minutowa dogrywka. Z
chwilą ogłoszenia kursu otwarcia staje się on ceną, po której
zostają zawarte transakcje giełdowe na otwarciu. Analogicznie jest
w przypadku kursu zamknięcia - na podstawie zleceń złoŜonych w
fazie przed zamknięciem określa się kurs zamknięcia, po którym
zawierane są transakcje na zamknięcie sesji giełdowej.
Notowania Jednolite
Jeśli płynność handlu jest niewielka, to giełda przesuwa takie akcje do systemu
podwójnego fixingu. Wówczas transakcje przeprowadzane są tylko dwa razy w
ciągu dnia.
Notowania w systemie kursu jednolitego opierają się na procedurze tzw. fixingu,
czyli wyznaczenia ceny papieru wartościowego na podstawie zleceń złoŜonych
przed rozpoczęciem notowań.
Pierwszą fazą sesji jest faza zwana przed otwarciem, w czasie której do systemu
przyjmowane są zlecenia kupna i sprzedaŜy, jednak nie są zawierane Ŝadne
transakcje. Jest natomiast wyliczany i publikowany teoretyczny kurs otwarcia
papieru wartościowego (TKO).
Następnie system informatyczny, wykorzystując odpowiedni algorytm, wyznacza
kurs jednolity, po którym zawierane są transakcje giełdowe. Kurs jednolity
określany jest na podstawie zleceń maklerskich zawierających limit ceny oraz nie
zawierających tego limitu. Z chwilą ogłoszenia kursu jednolitego staje się on ceną,
po której zawierane są transakcje giełdowe.
Kto moŜe inwestować ??
KaŜda osoba która ukończyła 18 lat…
Słowniczek poczatkującego
inwestora
zlecenie – oferta na kupno lub sprzedaŜ danego
instrumentu (np. papieru wartościowego)
instrument – przedmiot zlecenia
fixing – procedura skojarzenia przeciwnych zleceń,
moment dokonania transakcji
i ustalenia kursu
sesja – okres od godziny 8:30 do 16:30, podczas
którego giełda pracuje
makler – osoba uprawniona do wprowadzania zleceń
klientów do systemu giełdowego
W. Kowacz, Funkcjonowanie gieł
giełdy.www.kowacz.pl
Dziękuję za uwagę