Załącznik - Biuletyn Informacji Publicznej POWIATU

Załącznik
do Uchwały Nr V/27/2015
Rady Powiatu w Ostrołęce
z dnia 30 marca 2015r.
PROGRAM
INTEGRACJI SPOŁECZNEJ I ZAWODOWEJ
OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
W POWIECIE OSTROŁĘCKIM
NA LATA 2015 – 2020
Ostrołęka, 2015 rok
SPIS TREŚCI:
WSTĘP…………………………………………………………………………………………..…….…3
Rozdział I. INFORMACJE PODSTAWOWE ………………………………………..…….…………5
Rozdział
II.
ANALIZA
SYTUACJI
OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH
W
POWIECIE
OSTROŁĘCKIM ………………………………………………………………………9
2.1 Struktura ludności powiatu ostrołęckiego a niepełnosprawność……………….…………………9
2.2 Edukacja dzieci i młodzieży…………………………………………………………..…………....11
2.3 Sytuacja na rynku pracy ………………………………………………………………..…………13
2.4 Opieka zdrowotna ………………………………………………………………………..………...14
2.5 Transport i komunikacja ………………………………………………………………..………...15
2.6 Bariery architektoniczne …………………………………………………………….………….…16
2.7 Współpraca z organizacjami pozarządowymi i stowarzyszeniami ……………….……….…...17
Rozdział III. REALIZACJA DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH……….18
3.1 Działania realizowane przez gminy ……………………………………………………………….18
3.2 Poradnictwo specjalistyczne w gminach i powiecie …………………………………..………….22
Rozdział IV. MISJA PROGRAMU ………………………………………………………….……….23
Rozdział V. KIERUNKI DZIAŁAŃ, CELE I ICH REALIZACJA ……………………….……….24
5.1 Cel główny i cele szczegółowe …………………………………………………………….……….24
5.1.1. Zwiększenie aktywnego udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym i integracji
ze środowiskiem poprzez rehabilitację społeczną ..……………………………………….…24
5.1.2 Zapewnienie właściwej opieki zdrowotnej i rehabilitacji osobom niepełnosprawnym……....26
5.1.3. Zapewnienie równych szans w dostępie do edukacji ……………………………………….....27
5.1.4. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu poprzez rozwój rehabilitacji zawodowej ………...28
5.1.5. Partnerstwo na rzecz osób niepełnosprawnych …………………………………………….….29
5.1.6. Podniesienie poziomu świadomości społeczeństwa na temat osób niepełnosprawnych…..…30
Rozdział VI. PODMIOTY REALIZUJĄCE ZADANIA I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA…………31
ZAKOŃCZENIE …………………………………………………………………………………….....32
2
WSTĘP
Działania na rzecz osób niepełnosprawnych są zadaniem ogólnospołecznym oraz
ważnym elementem polityki państwa, która skierowana jest na minimalizowanie skutków
niepełnosprawności oraz zaspokajania potrzeb osób niepełnosprawnych we wszystkich
obszarach życia.
Osoby niepełnosprawne wciąż nie są traktowane jako pełnosprawni obywatele. Na co
dzień mamy do czynienia z przejawami dyskryminacji w zakresie opieki medycznej, edukacji,
zatrudnienia i innych dziedzin życia społecznego. Rozpoznanie i zdiagnozowanie potrzeb osób
niepełnosprawnych, a także podejmowanie działań mających na celu wyeliminowanie
przeszkód utrudniających osobom niepełnosprawnym aktywny udział w życiu społecznym
zapobiega marginalizacji i wykluczeniu społecznemu tej grupy osób. „Program integracji
społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych w powiecie ostrołęckim na lata 2015 – 2020”
stanowi kontynuację kierunków, jakie zostały wytyczone w „Programie wyrównywania szans
osób niepełnosprawnych i zapobiegania wykluczeniu społecznemu w Powiecie Ostrołęckim na
lata 2009 – 2014”.
Zgodnie z art. 35a ust. 1 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997r. (Dz. U. z 2011r., Nr 127 poz.
721 z późn. zm.) do zadań powiatu należy opracowywanie i realizacja, zgodnych z powiatową
strategią dotyczącą rozwiązywania problemów społecznych, powiatowych programów działań
na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej, zawodowej
i zatrudniania oraz przestrzegania praw osób niepełnosprawnych.
Program ma ułatwić prowadzenie aktywnej polityki społecznej wobec osób
niepełnosprawnych, wspierać i umacniać ich prawa, eliminować wszelkie przejawy
dyskryminacji oraz przyczynić się do stworzenia osobom niepełnosprawnym warunków
umożliwiających godne i możliwie pełne uczestnictwo w życiu społecznym i zawodowym.
Skuteczną realizację tego celu mają zapewnić planowane konkretne działania na rzecz
integracji społecznej, aktywizacji zawodowej oraz przestrzegania praw w życiu osób
niepełnosprawnych.
W celu przeprowadzenia diagnozy wystąpiono z prośbą do wszystkich gmin powiatu
ostrołęckiego o wypełnienie ankiet dotyczących sytuacji osób niepełnosprawnych na ich
terenie. Ponadto, zebrane zostały informacje z Głównego Urzędu Statystycznego, Wydziału
Oświaty Starostwa Powiatowego w Ostrołęce, Powiatowego Zespołu ds. Orzekania
o Niepełnosprawności, Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrołęce, Poradni Psychologiczno –
Pedagogicznej w Myszyńcu. Wykorzystano również dane własne z PCPR w Ostrołęce.
3
Trudnością, jaka pojawiła się na etapie diagnozy był fakt, że osoby wypełniające
ankiety nie zawsze znały odpowiedzi na pytania, stąd zdarzały się stwierdzenia „brak danych”
(b.d.). W związku z powyższym, wiele danych wydaje się niedoszacowanych (w tym przede
wszystkim liczba osób z niepełnosprawnością), co utrudnia rzetelne zdiagnozowanie sytuacji
osób niepełnosprawnych.
Wprowadzenie w życie planowanych działań uzależnione będzie od wielu czynników.
Realizacja zadań wymagała będzie zaangażowania nie tylko pracowników administracji
samorządowej, ale także różnych instytucji, fundacji, związków wyznaniowych, organizacji
pozarządowych. Zintegrowanie wszelkich działań, inicjatyw społecznych, usprawnienie
systemu pomocy osobom niepełnosprawnym jest zadaniem na wiele lat, ale dającym szansę
osobom niepełnosprawnym na poprawę warunków życia i pełniejszą integrację. Ważna w tym
będzie aktywna postawa osób niepełnosprawnych i ich rodzin.
Program ten ma charakter otwarty, a stopień ogólności zawartych w programie działań
został tak dostosowany, aby umożliwić w przyszłości podejmowanie różnorodnych działań
i inicjatyw oraz włączenie na różnych etapach jego realizacji nowych podmiotów, realizatorów,
uczestników. W programie z uwagi na zmieniające się warunki, potrzeby i oczekiwania osób
niepełnosprawnych, dopuszcza się możliwość poszerzenia go o nowe obszary działań. Celem
programu jest zminimalizowanie skutków niepełnosprawności oraz umożliwienia zaspokojenia
potrzeb osób niepełnosprawnych we wszystkich obszarach życia.
4
Rozdział I. INFORMACJE PODSTAWOWE
Niepełnosprawność – oznacza to trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról
społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu,
w szczególności powodującą niezdolność do pracy.
Osoby niepełnosprawne mogą uzyskać oficjalne, administracyjne uznanie ich
niepełnosprawności występując o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
Dokument taki, dla mieszkańców naszego powiatu wydaje Powiatowy Zespoły ds. Orzekania
o Niepełnosprawności w Ostrołęce ul. 11 Listopada 68. Uzyskany dokument zawiera
podstawowe informacje o przyczynie niepełnosprawności, o stopniu niepełnosprawności,
o wskazaniach dotyczących rehabilitacji, leczenia i wyposażenia w sprzęt ortopedyczny, a także
wskazania dotyczące szczególnych uprawnień, jak na przykład prawa do korzystania z ułatwień
dla osób niepełnosprawnych zawartych w Prawie o Ruchu Drogowym.
Ustawa
o
rehabilitacji
zawodowej
i
społecznej
oraz
zatrudnianiu
osób
niepełnosprawnych ustala trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki
(art. 4). Zaliczenie do jednego z nich zależy od stopnia naruszenia sprawności organizmu,
zdolności do samodzielnej egzystencji i konieczności pomocy lub opieki ze strony innych osób.
Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością
organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej
i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych
osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.
Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną
sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy
chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról
społecznych.
Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności
organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy,
w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych
z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról
społecznych dające się kompensować, np. przy pomocy wyposażenia w przedmioty
ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych,
jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania
powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia
organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy
5
w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie
potrzebne osobie w danym wieku. Osoby do 16 roku życia zaliczone do osób
niepełnosprawnych traktowane są jak osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności.
Określenie stopnia niepełnosprawności może być również dokonane przez lekarzy
orzeczników
Zakładu
Ubezpieczeń
Społecznych,
Kasy
Rolniczego
Ubezpieczenia
Społecznego. Orzeczenie wydawane przez lekarzy orzeczników powyższych instytucji jest
konieczne w przypadku występowania o świadczenia rentowe z tytułu niezdolności do pracy,
mogą być i są również często uznawane jako podstawa do korzystania z niektórych innych
przywilejów i uprawnień przewidzianych dla osób niepełnosprawnych.
Osoby niepełnosprawne często napotykają w swoim życiu na bariery, wynikające z ich
niepełnosprawności. Są to:
- bariery psychologiczne – trudności z zaakceptowaniem swojej niepełnej sprawności, co
opóźnia podejmowanie procesu rehabilitacji i obniża jej efekty;
- bariery społeczne – negatywne reakcje środowiska społecznego, okazywana niechęć, wrogość,
obojętność, które mogą doprowadzić do izolacji osób niepełnosprawnych;
- bariery prawne – procedury, które mogą utrudniać otrzymanie statusu osoby niepełnosprawnej
i trudności z egzekwowaniem praw należnych tym osobom;
- bariery architektoniczne/transportowe – wszelkie bariery utrudniające poruszanie się osoby
niepełnosprawnej w terenie lub w mieszkaniu, w jego najbliższym otoczeniu, np. schody,
zbyt mała szerokość drzwi, itp.
Dużą rolę w pokonaniu tych barier odgrywa rodzina, która spełnia w stosunku do osoby
niepełnosprawnej funkcję opiekuńczą i zapewnia odpowiedni materialny poziom życia. Określa
również kierunek jej działań życiowych, inspiruje do aktywności i wspiera psychicznie. Jednak
rodzina nie jest w stanie rozwiązać wszystkich problemów osoby niepełnosprawnej. Dlatego
też powołane zostały różnego rodzaju instytucje wspierające osoby niepełnosprawne –
lecznicze, rehabilitacyjne, społeczne.
Powszechność
zjawiska
niepełnosprawności
stawia
przed
państwem
zadania
przeciwdziałania mu oraz zmniejszania jego skutków. Społeczeństwo musi nie tylko dążyć do
zmniejszenia liczby osób niepełnosprawnych, ale także przeciwdziałać przyczynom
prowadzącym do tej niepełnosprawności.
Uregulowania prawne i strategiczne
Sytuację osób niepełnosprawnych reguluje wiele aktów prawa międzynarodowego,
krajowego, lokalnego. Prawa osób niepełnosprawnych są przedmiotem uwagi Organizacji
Narodów Zjednoczonych i innych organizacji międzynarodowych.
6
Pierwszym aktem prawnym ustanowionym przez ONZ była „Deklaracja Praw Osób
Niepełnosprawnych” przyjęta w 1975r. Kolejnym krokiem było opracowanie „Światowego
Programu Działań na Rzecz Osób Niepełnosprawnych” z 1982r. Natomiast w 1993r. ONZ na
Zgromadzeniu Ogólnym przyjęła jeden z podstawowych dokumentów dotyczący praw osób
niepełnosprawnych „Standardowe zasady wyrównywania szans osób niepełnosprawnych”.
Pierwszym międzynarodowym aktem prawnym odnoszącym się kompleksowo do osób
niepełnosprawnych jest Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych sporządzona w Nowym
Jorku w 2006r.
16 września 2012r. Prezydent RP podpisał dokument ratyfikacyjny. W w/w
dokumentach podkreślono prawo osób niepełnosprawnych do tworzenia im tych samych szans,
co pozostałym obywatelom, oraz do równego udziału w udogodnieniach warunków życiowych,
będących efektem rozwoju społeczno – gospodarczego.
W art. 32 Konstytucji RP wyrażona została zasada równości, która stanowi, że wszyscy
są wobec prawa równi i że nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym,
społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny.
Konstytucja RP nakłada również na władze publiczne obowiązek zapewnienia
szczególnej
opieki
zdrowotnej
i
udzielenia
pomocy
osobom
niepełnosprawnym
w zabezpieczeniu ich egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.
W 1997r. została uchwalona, zagwarantowana w Konstytucji RP „Karta Osób
Niepełnosprawnych, która określa prawo osób niepełnosprawnych do:
- dostępu do dóbr i usług umożliwiających pełne uczestnictwo w życiu społecznym;
- dostępu do leczenia i opieki medycznej, wczesnej diagnostyki, rehabilitacji i edukacji
leczniczej, a także do świadczeń zdrowotnych uwzględniających rodzaj i stopień
niepełnosprawności, w tym zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze, sprzęt
rehabilitacyjny;
- dostępu do wszechstronnej rehabilitacji mającej na celu adaptację społeczną;
- nauki w szkołach wspólnie ze swoimi pełnosprawnymi rówieśnikami, jak również do
korzystania ze szkolnictwa specjalnego lub edukacji indywidualnej;
- pomocy psychologicznej, pedagogicznej i innej pomocy specjalistycznej umożliwiającej
rozwój, zdobycie, podniesienie kwalifikacji ogólnych i zawodowych;
- pracy zgodnie z kwalifikacjami, wykształceniem, możliwościami;
- zabezpieczenia społecznego;
- życia w środowisku wolnym, od barier funkcjonalnych;
- posiadania samorządnej reprezentacji swojego środowiska;
7
- pełnego uczestnictwa w życiu publicznym, społecznym, kulturalnym, artystycznym,
sportowym oraz w rekreacji i turystyce, odpowiednio do swych zainteresowań i potrzeb.
Najważniejszą ustawą, dotyczącą osób niepełnosprawnych jest ustawa z dnia 27 sierpnia
1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U.
z 2011r., Nr 127, poz. 721 z późn. zm.), która reguluje orzekanie o niepełnosprawności oraz
określa m.in. takie kwestie jak: rehabilitacja osób niepełnosprawnych, ich prawa, obowiązki
i uprawnienia pracodawców w związku z
zatrudnianiem osób niepełnosprawnych,
funkcjonowanie zakładów pracy chronionej i zakładów aktywności zawodowej, szkolenie osób
niepełnosprawnych.
Inne akty prawne, odnoszące się do zagadnienia niepełnosprawności to:
- ustawa o pomocy społecznej;
- ustawa o świadczeniach rodzinnych;
- ustawa o ochronie zdrowia psychicznego;
- ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy;
- ustawa o systemie oświaty;
- ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
a także akty wykonawcze do w/w ustaw.
Założenia
powiatowego
„Programu
integracji
społecznej
i
zawodowej
osób
niepełnosprawnych w powiecie ostrołęckim na lata 2015 – 2020” są zgodne z celami
określonymi w dokumentach strategicznych na wszystkich szczeblach.
Dokumentem strategicznym z zakresu polityki społecznej na poziomie regionalnym jest
„Strategia Polityki Społecznej Województwa Mazowieckiego na lata 2014 – 2020” i stanowi
integralną
część
„Strategii
Rozwoju
Województwa
Mazowieckiego
do
roku
2020
(aktualizacja)”, a na szczeblu powiatowym „Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych
w Powiecie Ostrołęckim na lata 2014-2020”, przyjęta uchwałą Nr XLI/217/2014 Rady Powiatu
w Ostrołęce z dnia 5 lutego 2014r., której celem jest m.in. wyrównanie szans osób
niepełnosprawnych
i
przeciwdziałanie
ich
wykluczeniu
społecznemu,
wsparcie
w realizowaniu się zawodowym i edukacyjnym przez osoby z niepełnosprawnością oraz
aktywizację tych osób do współtworzenia lokalnej polityki społecznej.
8
Rozdział II. ANALIZA SYTUACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POWIECIE
OSTROŁĘCKIM
2.1 Struktura ludności powiatu ostrołęckiego a niepełnosprawność
Szacuje się, iż w Polsce 12,2% populacji dotknięte jest niepełnosprawnością. Dane
z przeprowadzonego Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań wskazują, że
w 2011r. w Polsce było 4.697 tysięcy osób niepełnosprawnych, jednak dane te mogą być
niedoszacowane z uwagi na to, że 1,5 mln osób nie odpowiedziało na dobrowolne pytania
dotyczące niepełnosprawności. Ponadto, dane dotyczące niepełnosprawności zostały zebrane
w ramach spisu reprezentacyjnego, co oznacza że nie wszystkim Polakom zostały zadane
pytania o niepełnosprawność. Dane ze spisu reprezentacyjnego zostały uogólnione na całą
populację.
W ramach ankiety, opracowanej przez PCPR, pytano gminy o liczbę osób
niepełnosprawnych zamieszkujących na ich terenie. Pracownicy urzędów gmin oraz ośrodków
pomocy społecznej mieli problemy z podaniem tych informacji. Wynika to z faktu, iż wiele
osób, mimo swojej niepełnosprawności, nie zgłasza się po żadną pomoc i pozostaje poza
działaniem służb społecznych. Otrzymane dane przedstawia poniższa tabela.
Tabela nr 1. Dane demograficzne na dzień 31.12.2013r.
Gmina
Liczba mieszkańców ogółem
Liczba osób niepełnosprawnych
Baranowo
6.902
148
Czarnia
2.727
73
Czerwin
5.213
b.d.
Goworowo
8.760
968
Kadzidło
11.491
745
Lelis
9.157
670
Łyse
8.572
b.d.
Myszyniec
10.738
206
Olszewo – Borki
10.315
b.d.
Rzekuń
10.078
120
Troszyn
4.981
98
Ogółem
88.934
3.028
(na podstawie danych z 8 gmin)
9
Oficjalne dane, dotyczące liczby osób niepełnosprawnych w powiecie ostrołęckim,
pochodzące z Głównego Urzędu Statystycznego z 2011r., pokazuje poniższa tabela.
Tabela 2. Liczba osób niepełnosprawnych w powiecie ostrołęckim w roku 2011.
Liczba osób niepełnosprawnych
Powiat ostrołęcki
Ogółem
6.787
ogółem
3.322
w wieku przedprodukcyjnym
Mężczyźni
236
w wieku produkcyjnym
2.106
w wieku poprodukcyjnym
980
ogółem
3.465
w wieku przedprodukcyjnym
Kobiety
166
w wieku produkcyjnym
1.318
w wieku poprodukcyjnym
1.981
Jak wynika z powyższej tabeli liczba osób niepełnosprawnych wynosiła w 2011r.
– 6.787 osób, co oznacza, że prawie 8% mieszkańców powiatu ostrołęckiego to osoby
niepełnosprawne (liczba mieszkańców w 2011r. – 87.623 wg danych z GUS).
Z informacji uzyskanych z Powiatowego Zespołu Orzekania o Niepełnosprawności
w Ostrołęce wynika, że w 2014r. wydano 818 orzeczeń o stopniu niepełnosprawności dla osób
po 16. roku życia (w tym 381 po raz pierwszy) oraz 27 orzeczeń o odmowie ustalenia stopnia
niepełnosprawności. Dla osób przed 16. rokiem życia zostało wydane 214 orzeczeń
o niepełnosprawności oraz 3 orzeczenia o odmowie ustalenia niepełnosprawności.
Tabela 3. Liczba wydanych orzeczeń o stopniu niepełnosprawności w 2014r. (szczegóły)
Informacje dodatkowe
Liczba osób
orzeczony stopień
niepełnosprawności
wiek
płeć
znaczny
191
umiarkowany
236
lekki
311
16 – 25
89
26 – 40
73
41 – 60
289
60 i więcej
287
kobieta
368
mężczyzna
370
10
wykształcenie
zatrudnienie
mniej niż podstawowe
62
podstawowe
293
zasadnicze
179
średnie
153
wyższe
51
TAK
89
NIE
649
Respondenci ankiet z gmin za najczęstsze przyczyny niepełnosprawności w powiecie
ostrołęckim uznali (od najczęściej występujących):
- choroby układu oddechowego i krążenia;
- choroby neurologiczne;
- upośledzenie umysłowe;
- upośledzenie narządu ruchu;
- choroby psychiczne.
Natomiast, według informacji z PZON w roku 2013 najczęstszymi przyczynami
ustalenia stopnia niepełnosprawności były:
- upośledzenia narządu ruchu (ponad 28%);
- choroby układu oddechowego i krążenia (ponad 12%);
- choroby psychiczne (ponad 12%);
- choroby neurologiczne (prawie 12%).
2.2 Edukacja dzieci i młodzieży
Kształcenie korzystnie stymuluje osobę niepełnosprawną w społeczeństwie oraz stwarza
jej szansę na lepsze dostosowanie się do warunków życia. Edukacja rozpoczyna się od
najmłodszych lat człowieka.
Sytuację dotyczącą oświaty w powiecie ostrołęckim przedstawia poniższa tabela. Nie
wszystkie
dane
udało
się
pozyskać,
co
utrudnia
oszacować
liczbę
dzieci
z niepełnosprawnością i negatywnie wpływa na możliwość zaplanowania działań dla tej grupy
osób.
11
Olszewo – Borki
Rzekuń
Troszyn
219
110
131
1.538
5
0
1
b.d.
b.d.
b.d.
1
9
839
1161 1027
780
464
8.941
12
23
29
b.d.
0
3
148
4
3
7
3
7
0
43
0
2
0
767
322
6
5
20
15
35
4
0
1
4
7
50
0
479 906
Kadzidło
125
Goworowo
67
1280 916
Z powyższej tabeli wynika, że bardzo mało dzieci niepełnosprawnych uczęszcza
do przedszkola oraz uczy się w szkołach masowych lub korzysta w tych szkołach
z indywidualnego nauczania. Niewątpliwie ma na to wpływ brak grup i klas integracyjnych.
Ankiety wykazują, że w powiecie ostrołęckim jest tylko jedna klasa integracyjna - w gminie
Goworowo. Z dotychczasowych obserwacji wynika, że rezygnacja z tworzenia klas
integracyjnych na rzecz uczenia dzieci niepełnosprawnych w domach ma negatywne
konsekwencje:
- uniemożliwia integrację dzieci chorych ze zdrowymi;
- pozbawia dzieci niepełnosprawne kontaktu z rówieśnikami;
- uniemożliwia dzieciom zdrowym oswojenie się z osobami z niepełnosprawnością.
Dzieci z niepełnosprawnością, po uzyskaniu odpowiedniej opinii w poradni
psychologiczno – pedagogicznej, mogą uczyć się w specjalnych ośrodkach szkolno –
wychowawczych. Na terenie powiatu ostrołęckiego zlokalizowany jest jeden taki ośrodek w Czarni. Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi z terenu powiatu uczęszczają
także do Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego w Ostrołęce. W roku szkolnym
2013/2014 108 osób otrzymało z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Myszyńcu opinię
o potrzebie kształcenia specjalnego oraz 45 o nauczaniu indywidualnym.
12
Razem
Myszyniec
386
71
Lelis
203
Czerwin
łączna liczba osób
korzystających z
indywidualnego
nauczania
24
Czarnia
Łączna liczba uczniów
uczących się w szkołach
podstawowych i
gimnazjach
w
liczba dzieci
tym: niepełnosprawnych
152
Baranowo
Łączna liczba dzieci
korzystających z
przedszkoli
w
liczba dzieci
tym: niepełnosprawnych
Łyse
Tabela 4. Edukacja dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2013/2014
Czarnia
Czerwin
Goworowo
Kadzidło
Lelis
Łyse
Myszyniec
Olszewo – Borki
Rzekuń
Troszyn
Razem
Liczba dzieci pochodzących z
terenu gminy i korzystających ze
specjalnego kształcenia w
ośrodkach szkolno –
wychowawczych w 2013r.
Baranowo
Tabela 5. Liczba dzieci i młodzieży korzystających ze specjalnego kształcenia
8
6
0
3
24
5
8
20
3
11
2
90
W szkołach prowadzonych przez Powiat Ostrołęcki (ponadgimnazjalnych) w roku
szkolnym 2013/2014 uczyło się 29 osób niepełnosprawnych, w tym:
- 21 uczniów z upośledzeniem lekkim;
- 3 uczniów słabowidzących;
- 1 uczeń słabosłyszący;
- 4 uczniowie z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub autyzmem.
2.3 Sytuacja na rynku pracy
Bezrobocie zniekształca proces aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych, utrudnia ich
ekonomiczne
i
społeczne
usamodzielnienie
się.
Powoduje
dewaluację
kwalifikacji
zawodowych, obniża aspiracje edukacyjne, osłabia wolę pracy i zdolności do podejmowania
wysiłku w celu pozyskania zarobkowego źródła utrzymania. Sprzyja frustracji, wywołuje apatię
i agresję, rodzi obojętność i osłabia poczucie więzi rodzinnych i społecznych, hamuje rozwój
osobowości.
Problem
bezrobocia
jest
szczególnie
dotkliwy
w
odniesieniu
do
osób
niepełnosprawnych. Jak wynika z ostatnich danych Pełnomocnika Rządu ds. Osób
Niepełnosprawnych (26 listopad 2014r.) w Polsce wzrasta liczba pracodawców zatrudniających
osoby z niepełnosprawnością (najwięcej z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności).
Jednocześnie maleje liczba zakładów pracy chronionej, które z założenia są bardziej otwarte na
zatrudnianie osób niepełnosprawnych. W najtrudniejszej sytuacji są osoby ze znacznym
stopniem niepełnosprawności, które wymagają specjalnych warunków pracy oraz często
wsparcia asystenta osoby niepełnosprawnej.
W 2013r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Ostrołęce zarejestrowało się 126 osób
niepełnosprawnych pochodzących z terenu powiatu ostrołęckiego (w tym 51 kobiet). W ciągu
roku z ewidencji wykreślono 41 osób (w tym 24 kobiety) z powodu podjęcia pracy.
13
Do zadań PUP związanych z rehabilitacją zawodową osób niepełnosprawnych należy
między innymi:
1) dokonywanie pracodawcy zwrotu kosztów ponoszonych w związku z:
a)
przystosowanie
tworzonych
lub
istniejących
stanowisk
medycyny
pracy
pracy
dla
osób
niepełnosprawnych;
b) rozpoznawanie
przez
służby
potrzeb
związanych
z przystosowaniem stanowiska pracy;
c)
wyposażeniem stanowiska pracy;
2) organizacja szkoleń, stażu, prac interwencyjnych, przygotowania zawodowego
w miejscu pracy dla osób niepełnosprawnych poszukujących pracy i niepozostających
w zatrudnieniu;
3) udzielanie jednorazowo środków na podjęcie działalności gospodarczej, rolniczej albo
na wniesienie wkładu do spółdzielni socjalnej.
Realizacja wyżej wymienionych zadań przebiega w oparciu o środki Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.
W roku 2013 Powiatowy Urząd Pracy w Ostrołęce dokonał zwrotu kosztów
wyposażenia stanowiska pracy dla dwóch osób niepełnosprawnych w łącznej wysokości
50 tysięcy złotych.
2.4 Opieka zdrowotna
Z diagnozy wykonywanej na potrzeby Strategii Rozwiązywania Problemów
Społecznych w Powiecie Ostrołęckim na lata 2014 – 2020, wynika, że mieszkańcy gmin
powiatu ostrołęckiego mają trudności z dostępem do podstawowej opieki zdrowotnej. Mała
liczba lekarzy rodzinnych, brak nocnej pomocy lekarskiej, długi czas oczekiwania na wizytę do
specjalistów, brak specjalistów w gminach oraz utrudniony dojazd do poradni ze względu na
małą liczbę połączeń sprawiają, że korzystanie z pomocy lekarskiej jest ograniczone.
Trudniejszą sytuację mają osoby niepełnosprawne, które z uwagi na bariery architektoniczne,
komunikacyjne oraz społeczne są często pozbawione dostępu do opieki zdrowotnej. Jak wynika
z poniższej tabeli, w niektórych gminach brakuje lekarzy specjalistów oraz dostępu do usług
medycznych.
14
Tabela 6. Wykaz lekarzy specjalistów oraz usług medycznych, których brakuje
w gminach naszego powiatu.
Gmina
Największe potrzeby w zakresie usług medycznych na terenie gminy
neurolog, rehabilitant
Baranowo
Czarnia
ginekolog, kardiolog, rehabilitant
Czerwin
okulista, kardiolog, onkolog, laryngolog
kardiolog, ginekolog, badania z zakresu diagnostyki obrazowej
Goworowo
Kadzidło
kardiolog, ginekolog, neurolog, psychiatra, ortopeda
Lelis
usługi rehabilitacyjne, ginekolog
Łyse
usługi rehabilitacyjne, okulista, neurolog
kardiolog, okulista, stomatolog, ortopeda, neurolog, rehabilitacja
Myszyniec
Olszewo – Borki
reumatolog, psycholog, onkolog
Rzekuń
rehabilitant, psycholog, psychiatra, neurolog
Troszyn
kardiolog, psychiatra, baza rehabilitacyjna
Z rozeznania przeprowadzonego w zakresie usług rehabilitacji medycznej wynika, że
w gminie z w/w usług mogą korzystać mieszkańcy tylko 5 gmin (w tym w gm. Baranowo
prywatnie). Według respondentów, w odległości do 15 km sytuacja znacząco się poprawia
i
mieszkańcy
wszystkich
gmin
powiatu
ostrołęckiego
mogą
korzystać
z
usług
rehabilitacyjnych.
2.5 Transport i komunikacja
Wiele miejscowości naszego powiatu położonych jest z dala od dróg krajowych lub
powiatowych i do nich nawet nie docierają środki transportu publicznego bądź są bardzo
ograniczone możliwości korzystania. Poza tym znaczna część mieszkańców nie posiada
własnego środka transportu, co uwarunkowane jest trudną sytuacją materialno-bytową ich
rodzin. W chwili obecnej w gminach powiatu ostrołęckiego funkcjonuje 9 pojazdów
9 - osobowych typu „bus” oraz autobusy dostosowane do przewozu osób niepełnosprawnych.
Jak wynika z poniższej tabeli nie wszystkie gminy zabezpieczają dostęp do tej formy
transportu.
Tabela 7. Pojazdy do przewozu osób niepełnosprawnych.
Baranowo Czarnia Czerwin Goworowo Kadzidło Lelis Łyse Myszyniec
1 bus
0
0
1 autobus
1 bus
0
0
3
(1 bus, 2
autobusy)
Olszewo
– Borki
Rzekuń
Troszyn
1 bus
1 bus
1 autobus
Liczbę osób niepełnosprawnych korzystających z transportu zapewnianego przez gminy
przedstawia poniższa tabela.
15
Czerwin
Goworowo
Kadzidło
Lelis
Łyse
Myszyniec
Olszewo – Borki
Rzekuń
Troszyn
Razem
Do szkół
gimnazjalnych
Do ośrodków
szkolnowychowawczych
Do środowiskowych
domów
samopomocy
Do warsztatu terapii
zajęciowej
Inne (należy wpisać
nawet dowozy
jednorazowe –
jakie?)
Czarnia
Do szkół
podstawowych
Baranowo
Tabela 8. Liczba osób niepełnosprawnych korzystających z dowozu.
Dowóz zapewniony
przez gminę dla
osób
niepełnosprawnych
(Liczba osób
korzystających w
2013)
0
4
2
1
0
9
0
1
5
6
2
30
1
1
0
1
0
1
2
1
5
4
3
19
8
5
0
2
12
5
6
17
3
3
2
63
0
0
0
21
0
0
0
17
0
5
0
43
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
0
2
32
0
0
2
7
0
0
1
0
0
0
42
Ponadto, Powiat Ostrołęcki posiada 2 nowe samochody, które są wykorzystywane do
przewozu uczestników w Środowiskowym Domu Samopomocy w Ostrołęce oraz jako bus
– taxi dla osób niepełnosprawnych, którym dysponuje Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
w Ostrołęce.
2.6 Bariery architektoniczne
Dostępność do budynków użyteczności publicznej dla osób z ograniczoną sprawnością
nie jest zadowalająca. Spośród 11 budynków OPS, 7 jest dostosowanych całkowicie, natomiast
4 nie są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zarówno budynki zakładów
opieki zdrowotnej, jak i szkoły, przedszkola są tylko częściowo dostosowane do potrzeb osób
niepełnosprawnych. Porównując sytuację obecną z rokiem 2008, można stwierdzić, że ogólnie
sytuacja osób niepełnosprawnych pod kątem dostępności do budynków użyteczności publicznej
zmienia się na lepsze, głównie dzięki realizacji programów unijnych oraz rządowych. Coraz
częściej budynki te pozbawiane są przynajmniej częściowo barier architektonicznych, co
znacznie ułatwia funkcjonowanie osób z ograniczoną sprawnością. Wymaga to niestety
sporych nakładów finansowych.
16
2.7. Współpraca z organizacjami pozarządowymi i stowarzyszeniami
W powiecie ostrołęckim słabo rozwinięta jest sieć organizacji pożytku publicznego
działających na rzecz osób niepełnosprawnych. Aktywnie działające na terenie powiatu to
Stowarzyszenie
Osób
i
Rodziców
Dzieci
Niepełnosprawnych
„Jesteśmy
Betanią”,
Stowarzyszanie na Rzecz Osób Sprawnych Inaczej w Myszyńcu. Pozostałe gminy
współpracują głównie z innymi organizacjami działającymi w mieście Ostrołęka: Polskim
Czerwonym Krzyżem Oddziałem Rejonowym w Ostrołęce oraz Zarządem Rejonowym
Polskiego Komitetu Pomocy Społecznej w Ostrołęce itp.
Gminy Goworowo i Myszyniec prowadzą wolontariat, korzystają ze wsparcia
wolontariuszy przy okazji organizowanych imprez, ale także organizują pracę w ich
środowisku, gdzie pomagają między innymi osobom starszym i niepełnosprawnym
w codziennym funkcjonowaniu.
Wydaje się niezmiernie ważne, aby zachęcać osoby niepełnosprawne i ich opiekunów
do zakładania stowarzyszeń, w ramach których będą mogli wspólnie angażować się
w poprawę swojego funkcjonowania społecznego i zdrowotnego. Ponadto, ośrodki pomocy
społecznej powinny rozważyć organizację wsparcia przez wolontariuszy m.in. dla osób
niepełnosprawnych.
17
Rozdział III. REALIZACJA DZIAŁAŃ NA RZECZ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
3.1 Działania realizowane przez gminy i powiat
Jak wynika z posiadanych informacji wszystkie gminy mają określone zadania na rzecz
osób niepełnosprawnych w gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych.
W/w zadania zostały przedstawione w poniższej tabeli.
Tabela 9. Zadania gmin na rzecz osób niepełnosprawnych.
Gmina
Zadania na rzecz osób niepełnosprawnych zawarte w gminnych strategiach
rozwiązywania problemów społecznych i realizowane przez OPS
Baranowo
Czarnia
Czerwin
Goworowo
Kadzidło
Lelis
Łyse
Myszyniec
Olszewo – Borki
Rzekuń
Troszyn
współdziałanie z grupą wsparcia, organizowanie imprez okolicznościowych, usługi
opiekuńcze
zniesienie barier architektonicznych we wszystkich instytucjach w gminie, pomoc w
utrzymaniu aktywności poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej
tworzenie warunków do wyrównania szans edukacyjnych dla osób niepełnosprawnych;
tworzenie klas integracyjnych
działalność grupy wsparcia; propagowanie aktywnego i zdrowego stylu życia; działalność
Środowiskowego Domu Samopomocy
pomoc w rozwiązywaniu problemów życiowych osób niepełnosprawnych i ich rodzin
(zapobieganie osamotnieniu, izolacji, wykluczeniu społecznemu), dowóz dzieci do SOSzW
w Czarni, kierowanie do środowiskowego domu samopomocy, pomoc w załatwieniu
sprzętu rehabilitacyjnego, usługi opiekuńcze
pomoc materialna w formie zasiłków stałych, celowych i specjalnych zasiłków celowych,
pomoc rzeczowa, usługi opiekuńcze, praca socjalna, kierowanie do domów pomocy
społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt; organizowanie spotkania wigilijnego oraz
spotkania emerytów, rencistów i kombatantów z okazji Święta Niepodległości
likwidacja barier architektonicznych, organizacja usług opiekuńczych, dowóz uczniów
niepełnosprawnych do szkół
miting lekkoatletyczny dla osób niepełnosprawnych; szkolenia z pracodawcami
organizowanie imprez integracyjnych, usługi w postaci pomocy sąsiedzkiej
wspieranie procesu edukacyjnego, pomoc rzeczowa (opał), organizowanie imprez
integracyjnych i wyjazdów, przygotowanie paczek świątecznych dla dzieci z
niepełnosprawnościami, inna pomoc finansowa, praca socjalna.
dowóz dzieci do szkół; dowóz osób dorosłych na warsztaty terapii zajęciowej
Jak wynika z powyższego nie są to zadania o charakterze kompleksowym, których realizacja
znacząco poprawi funkcjonowanie osób niepełnosprawnych.
W 2013r. ze wsparcia ośrodków pomocy społecznej skorzystało 634 osoby
niepełnosprawne lub rodziny, w których jest osoba z niepełnosprawnością. Liczbę osób
korzystających w danej gminie oraz oferowane formy pomocy przedstawia poniższa tabela.
18
Tabela 10. Wsparcie udzielane osobom niepełnosprawnym.
Osoby niepełnosprawne (bądź rodziny, w których jest osoba niepełnosprawna)
Gmina
korzystające z pomocy OPS w 2013r.
Liczba
39
42
26
Baranowo
Czarnia
Czerwin
Goworowo
121
Kadzidło
66
Lelis
58
Łyse
Myszyniec
Olszewo – Borki
Rzekuń
Troszyn
60
94
44
60
33
Najczęściej udzielana pomoc
zasiłek stały, okresowy, zasiłek celowy, pomoc żywnościowa, praca socjalna
zasiłek stały, okresowy, usługi sąsiedzkie, gorący posiłek w szkołach
zasiłek stały, składka zdrowotna, zasiłek okresowy, usługi specjalistyczne
zasiłek celowy, specjalny zasiłek celowy na pokrycie kosztów leczenia i leków, w
tym turnus rehabilitacyjny
zasiłek stały i inne, usługi opiekuńcze, praca socjalna, wsparcie informacyjne,
emocjonalne, materialne, usługi psychologiczne
pomoc materialna w formie zasiłków stałych, celowych i specjalnych zasiłków
celowych, ubezpieczenie zdrowotne, pomoc rzeczowa, usługi opiekuńcze, praca
socjalna
zasiłek stały, okresowy, usługi opiekuńcze
zasiłek stały, okresowy, celowy, usługi opiekuńcze, praca socjalna
pomoc celowa i rzeczowa w postaci zasiłku celowego
zasiłki stałe, celowe, okresowe, opłacanie pobytu w DPS
pomoc pieniężna, praca socjalna
W gminach Goworowo i Myszyniec ponadto funkcjonują gminne Środowiskowe Domy
Samopomocy, w których osoby z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawne intelektualnie
mogą nabyć i usprawnić umiejętności potrzebne w codziennym funkcjonowaniu.
Sześć gmin oferuje dla swoich klientów usługi opiekuńcze (tj. specjalistyczne usługi
opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi, usługi opiekuńcze dla osób przewlekle
chorych lub usługi sąsiedzkie). Liczbę osób korzystających z w/w wsparcia przedstawia
poniższe zestawienie.
Tabela 11. Liczba osób korzystających z usług opiekuńczych i specjalistycznych usług
opiekuńczych w gminach powiatu ostrołęckiego.
Gmina
Baranowo
Czarnia
Czerwin
Goworowo
Kadzidło
Lelis
Łyse
Myszyniec
Olszewo
Borki
Rzekuń
Troszyn
Razem
–
Oferowane usługi
Liczba osób korzystających
- usługi opiekuńcze
- usługi sąsiedzkie
- specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami
psychicznymi
- usługi opiekuńcze;
- specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami
psychicznymi
- pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,
opieki higienicznej, pielęgnacji, kontaktu z otoczeniem
- usługi opiekuńczo - gospodarcze
- pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,
opieki higienicznej, pielęgnacji, kontaktu z otoczeniem
- usługi opiekuńcze;
- specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami
psychicznymi
pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych,
opieki higienicznej, pielęgnacji, kontaktu z otoczeniem
- usługi sąsiedzkie;
- usługi siostry PCK
1
4
X
2
32
27
4
6
53
2
1
0
132
19
Pracownicy ośrodków pomocy społecznej
wyodrębnili kilka najważniejszych
problemów, z jakimi muszą się na co dzień mierzyć osoby niepełnosprawne:
- ograniczone środki finansowe;
- niedostateczna baza rehabilitacyjna;
- bariery architektoniczne;
- brak (lub niedostatecznie rozwinięta)środków komunikacji zbiorowej;
- ograniczona oferta kulturalna/sportowa/rekreacyjna skierowana do osób niepełnosprawnych.
Działania ośrodków pomocy społecznej w gminach nie są w stanie zapobiec wszystkim
trudnościom, na które napotykają osoby niepełnosprawne. Wiele z nich wymaga dużych
nakładów pieniężnych, ale także liderów aktywności lokalnej i prężnie działających organizacji
pozarządowych, które swoją pracą wsparłyby działania OPS.
Do najważniejszych zadań, które warto byłoby realizować, mających na celu poprawę
sytuacji osób niepełnosprawnych, respondenci ankiet zaliczyli:
- uruchomienie punktu rehabilitacyjnego;
- utworzenie poradni specjalistycznej (psychologa, prawnika);
- działanie warsztatu terapii zajęciowej;
- zniesienie barier architektonicznych;
- zwiększenie poziomu zatrudnienia;
- wolontariat;
- powstanie zakładu aktywności zawodowej;
- środowiskowy dom samopomocy;
- zakład pracy chronionej;
- zwiększenie możliwości dostępu do korzystania ze świadczeń zdrowotnych i zaopatrzenia
w niezbędny sprzęt ortopedyczny;
- zwiększenie możliwości korzystania z imprez kulturalnych;
- poprawa w zakresie komunikacji środkami transportu publicznego.
Zapotrzebowanie na udział w zajęciach organizowanych w ramach ośrodków wsparcia
dziennego przedstawia poniższe zestawienie:
Tabela 12. Liczba osób zainteresowanych wsparciem dziennym w ramach ŚDS i WTZ
Gmina
środowiskowy dom samopomocy
warsztat terapii zajęciowej
5
8
Baranowo
9
10
Czarnia
0
2
Czerwin
0
0
Goworowo
0
0
Kadzidło
3
2
Lelis
20
Łyse
Myszyniec
Olszewo – Borki
Rzekuń
Troszyn
Razem
10
0
3
0
8
38
10
10
2
0
5
49
Zadania rehabilitacji społecznej realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie
w Ostrołęce są finansowane z różnych źródeł tj.:
 Państwowego
Funduszu
Rehabilitacji
Osób
Niepełnosprawnych
przyznanych
Powiatowi Ostrołęckiemu algorytmem,
 środków Europejskiego Funduszu Społecznego na realizację zadań ustawowych,
 Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w ramach programów
np. „Aktywny Samorząd”, „Program Wyrównywania Różnic między Regionami”.
Tabela 13. Wykaz udzielonej pomocy ze środków PFRON
Udzielone
2012
2013
Kwota
Kwota
Liczba
Liczba
dofinansowania:
wypłaconego
wypłaconego
Sprzęt
rehabilitacyjny/przed
mioty
ortopedyczne/środki
pomocnicze
Bariery
architektoniczne,
techniczne
Bariery w
komunikowaniu się
Turnus
rehabilitacyjny
Razem
2014
Kwota
wypłaconego
dofinansowania
osób
dofinansowania
osób
dofinansowania
Liczba
osób
605
401.597,-
499
246,414
223
193.982,19
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
1
1.574,-
174
146.528,-
199
173.825,-
673
392.942,-
423
369.381,19
260
865
215.630,617.227,-
Dzięki pozyskanym zewnętrznym środkom m.in. na zadania rehabilitacji społecznej
osoby niepełnosprawne mogły skorzystać z wielu form wsparcia. W ramach projektu „Lepszy
Start” osoby otrzymały pomoc (np.; psychologiczną, doradztwo zawodowe, kursy zawodowe,
rehabilitację leczniczą, warsztaty umiejętności społecznych, asystenta osoby niepełnosprawnej,
udział w zajęciach integracyjnych itp.). Rocznie wartość powyższej pomocy wynosi ok. 300
tyś. zł.
„ Aktywny Samorząd” wspiera m.in. osoby niepełnosprawne – studentów, dając
możliwość przyznania środków na pokrycie czesnego, dodatku związanego z nauką,
21
a także daje możliwość poprawy funkcjonowania poprzez pomoc w zakupie wózka
elektrycznego, sprzętu komputerowego, zdobycia prawa jazdy, itp. Rocznie jest to dodatkowa
pomoc ok. 200 tyś. zł.
Znacząco pomocą jest również wsparcie gmin i powiatu w ramach „Programu
Wyrównywania Różnic między Regionami II” dzięki temu programowi w powiecie poprawił
się transport na rzecz osób niepełnosprawnych.
W dwóch powiatowych placówkach wsparcia dziennego tj. Warsztacie Terapii Zajęciowej
„Otwarte Serca” i Środowiskowym Domu Samopomocy przebywa 47 uczestników.
WTZ – daje możliwość rehabilitacji osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia
pracy, rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskiwania lub przywracania
umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia.
ŚDS – celem placówki jest zapewnienie wsparcia osobom niepełnosprawnym
intelektualnie w formie podtrzymywania i rozwijania umiejętności niezbędnych do
samodzielnego życia, zapewnienie rehabilitacji ruchowej, terapii, opieki.
3.2 Poradnictwo specjalistyczne w gminach i powiecie
Z otrzymanych ankiet wynika, że dostępność specjalistów (psychologa, prawnika)
w gminach jest bardzo ograniczona. Tylko 4 gminy mają zatrudnionych specjalistów (w tym:
w Myszyńcu ze wsparcia specjalistów mogą korzystać tylko uczestnicy ŚDS).
Tabela 14. Dostęp do specjalistów w gminach.
Gmina
Baranowo
Możliwość
korzystania z Liczba osób, które skorzystały
porady specjalisty w gminie
w 2013r.
-
Czarnia
-
-
Czerwin
-
-
Goworowo
TAK
25
Kadzidło
TAK
brak danych
Lelis
-
-
Łyse
-
-
TAK
(tylko uczestnicy ŚDS)
TAK
brak danych
Rzekuń
-
-
Troszyn
-
-
Ogółem
x
43 (+ osoby z Kadzidła i
Myszyńca)
Myszyniec
Olszewo – Borki
18
22
W Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce działa Poradnia Rodzinna,
w której codziennie przyjmuje psycholog i raz w tygodniu prawnik. Z powyższego wsparcia
mogą korzystać wszyscy mieszkańcy powiatu ostrołęckiego, w tym osoby niepełnosprawne
i ich opiekunowie.
Rozdział IV. MISJA PROGRAMU
Stosunek do osób niepełnosprawnych na przestrzeni lat ciągle ulega zmianom od
wrogości do względnej akceptacji. Integracja – jest kolejnym etapem tych zmian. Wyraża się
ona przez akceptację i dostrzeganie miejsca ludzi niepełnosprawnych w społeczeństwie,
w dostrzeganiu ich potrzeb życiowych, zawodowych, edukacyjnych.
W ostatnich latach w powiecie ostrołęckim obserwuje się pozytywne zmiany zachodzące
w
świadomości
społecznej,
dotyczące
miejsca
i
roli
osób
niepełnosprawnych
w społeczności lokalnej.
Jednak integracja osób niepełnosprawnych napotyka stale na różnego rodzaju bariery.
Niniejszy program ma na celu zaplanowanie działań, które pomogą w likwidacji tych barier
bądź chociaż częściowo je zniwelują.
23
Rozdział V. KIERUNKI DZIAŁAŃ, CELE I ICH REALIZACJA
5.1 Cel główny i cele szczegółowe
Cel główny
Wyrównanie szans osób niepełnosprawnych umożliwiających funkcjonowanie
w społeczności lokalnej oraz przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu
Cele szczegółowe
1. Zwiększenie aktywnego udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym
i integracji ze środowiskiem poprzez rehabilitację społeczną.
2. Zapewnienie właściwej opieki zdrowotnej i rehabilitacji leczniczej osobom
niepełnosprawnym.
3. Zapewnienie równych szans w dostępie do edukacji.
4. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu poprzez rozwój rehabilitacji zawodowej.
5. Partnerstwo na rzecz osób niepełnosprawnych.
6. Podniesienie
poziomu
świadomości
społeczeństwa
na
temat
osób
niepełnosprawnych.
5.1.1. Zwiększenie aktywnego udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym
i integracji ze środowiskiem poprzez rehabilitację społeczną
Niepełnosprawność dotyczy coraz większej części społeczeństwa. Obejmuje wszystkie
aspekty funkcjonowania dotkniętego nią człowieka, wpływa na jego rozwój i jakość życia.
Społeczna aktywność i funkcjonowanie osób niepełnosprawnych są wyznaczone nie
tylko warunkami materialnymi czy miejscem zamieszkania, ale przede wszystkim rodzajem
niepełnosprawności oraz wpływem najbliższej rodziny i otoczenia. Trudności (emocjonalne,
materialne, rodzinne) jakie napotyka każda osoba niepełnosprawna oraz jej rodzina sprawiają,
że powstaje prywatno - domowy potencjał wspomagający te osoby. Stan ten wymusza
podejmowanie wielorakich działań dla zapewnienia równości szans, które winno polegać
przede wszystkim na eliminacji wszelkich przeszkód fizycznych (również architektonicznych),
finansowych, socjalnych oraz psychologicznych utrudniających lub zniechęcających osoby
niepełnosprawne do aktywnego udziału w życiu społecznym.
24
Zadania:
1. Inspirowanie
działań
umożliwiających
osobom
niepełnosprawnym
swobodne
i samodzielne poruszanie się bez barier.
2. Upowszechnienie aktualnych informacji na temat dostępnych programów i form
pomocy dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin.
3. Podejmowanie działań na rzecz aktywnej integracji i wyrównywania szans osób
niepełnosprawnych ze środków PFRON i innych.
4. Popularyzacja szkolenia osób pracujących w urzędach oraz jednostkach pomocy
społecznej w zakresie języka migowego.
5. Inicjowanie funkcji asystenta w życiu osób niepełnosprawnych.
Przewidywane efekty/Wyniki:
1. Poprawa
funkcjonowania
osoby
niepełnosprawnej
poprzez
znoszenie
barier
architektonicznych.
2. Wzrost świadomości osób niepełnosprawnych na temat dostępnych programów
i form pomocy dla osób niepełnosprawnych.
3. Zwiększenie liczby osób niepełnosprawnych i ich rodzin biorących udział
w różnych imprezach integracyjnych.
4. Lepsze przygotowanie osób pracujących w urzędach oraz jednostkach pomocy
społecznej w zakresie obsługi osób niesłyszących i niedosłyszących.
5. Wzrost świadomości osób niepełnosprawnych o możliwości pozyskania wsparcia
asystenta osoby niepełnosprawnej.
Wskaźniki:
1. Liczba
budynków
użyteczności
publicznej
dostosowanych
do
potrzeb
osób
niepełnosprawnych, środowisk indywidualnych, gdzie dofinansowano likwidację barier;
2. Liczba osób korzystających z dostępnych programów i form pomocy dla osób
niepełnosprawnych i ich rodzin (np. „Aktywny Samorząd”), liczba osób korzystających
z instytucji dziennego pobytu.
3. Liczba imprez integracyjnych w powiecie.
4. Liczba osób korzystających z usługi tłumacza języka migowego, liczba osób, która
zdobyła kwalifikację.
5. Liczba osób korzystających z usługi asystenta osoby niepełnosprawnej.
25
5.1.2 Zapewnienie właściwej opieki zdrowotnej i rehabilitacji leczniczej osobom
niepełnosprawnym
Zadaniem priorytetowym powinna być oświata zdrowotna, która ma na celu rozwijanie
umiejętności zachowania zdrowia i prowadzenia zdrowego stylu życia. Zapobieganie
niepełnosprawności i zmniejszenie jej skutków jest dla społeczeństwa mniej kosztowne niż
konieczność zapewnienia późniejszej opieki zdrowotnej nad osobami niepełnosprawnymi oraz
podejmowanie działań zmierzających do ich integracji ze społeczeństwem.
Należy pamiętać, że styl życia i zachowania zdrowotne mają duży wpływ na stan
zdrowia społeczeństwa. Ograniczeniu skutków niepełnosprawności z pewnością sprzyjać
będzie podejmowanie działań zmierzających do doposażenia w sprzęt rehabilitacyjny placówek
i
instytucji
zajmujących się rehabilitacją osób niepełnosprawnych. Wskazane jest także
inicjowanie tworzenia punktów sprzedaży i wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego,
ortopedycznego i środków pomocniczych dla osób niepełnosprawnych, organizacja usług
w formie wsparcia dziennego.
Zadania:
1. Pomoc w formie dofinansowania do zakupu przedmiotów ortopedycznych, środków
pomocniczych, sprzętu rehabilitacyjnego osobom niepełnosprawnym w ramach
rehabilitacji społecznej.
2. Promowanie wypoczynku i rehabilitacji osób niepełnosprawnych poprzez uczestnictwo
w turnusach rehabilitacyjnych, imprezach integracyjnych i rehabilitacji stacjonarnej.
3. Upowszechnienie informacji o możliwości wsparcia osób niepełnosprawnych
w zakresie usług opiekuńczych.
4. Promowanie zdrowego stylu życia.
5. Promocja zdrowia psychicznego oraz zapobieganie zaburzeniom psychicznym.
Przewidywane efekty/Wyniki:
1. Wyższa jakość i poziom usług z zakresu rehabilitacji społecznej świadczone przez
instytucje publiczne.
2. Poprawa kondycji psychicznej i fizycznej osób niepełnosprawnych i ich rodzin
biorących udział w turnusach rehabilitacyjnych, imprezach integracyjnych
i rehabilitacji stacjonarnej.
3. Zdobycie wiedzy przez osoby niepełnosprawne i ich rodziny o miejscach, w których
mogą uzyskać wsparcie.
4. Wzrost aktywności środowisk lokalnych na rzecz promowania zdrowego stylu życia
oraz promocji zdrowia psychicznego (np. strategia radzenia sobie ze stresem).
26
Wskaźniki:
1. Liczba osób korzystających z dofinansowania do zakupu przedmiotów
ortopedycznych, środków pomocniczych, sprzętu rehabilitacyjnego.
2. Liczba osób korzystających z turnusów rehabilitacyjnych, imprez integracyjnych
i rehabilitacji stacjonarnej.
3. Liczba osób korzystających ze wsparcia ośrodków pomocy społecznej w zakresie usług
opiekuńczych (tj. specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami
psychicznymi, usługi opiekuńcze dla osób przewlekle chorych lub usługi sąsiedzkie).
4. Liczba realizowanych programów na rzecz zdrowego i aktywnego stylu życia.
5. Liczba kampanii informacyjnych na temat zdrowia psychicznego.
5.1.3. Zapewnienie równych szans w dostępie do edukacji.
Dostęp do nauki stanowi podstawowe prawo człowieka i jest niezbędny do jego
prawidłowego rozwoju. Problematyka wyrównywania szans edukacyjnych jest jednym
z najbardziej istotnych problemów społecznych. Im wcześniej zlokalizujemy przyczyny
występowania braków w dostępie do oferty edukacyjnej tym sprawniej zaplanujemy skuteczne
działania zmniejszające nierówności społeczne. Można zatem postawić tezę, iż stworzenie
warunków i zapewnienie równych szans w dostępie do edukacji może wpłynąć na swobodne
funkcjonowanie osób niepełnosprawnych na różnych szczeblach edukacyjnych. Uzyskane
wykształcenie pozwoli osobom niepełnosprawnym osiągnąć jak największą samodzielność
ekonomiczną oraz przyczyni się do ich rozwoju społecznego.
Zadania:
1. Wspieranie pozytywnych postaw wobec edukacji wśród osób z niepełnosprawnością.
2. Stworzenie warunków kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnej w szkołach
masowych.
3. Wspieranie osób niepełnosprawnych w kształceniu wyższym, ponad gimnazjalnym
w ramach programów celowych i innych.
Przewidywane efekty/Wyniki:
1. Kampanie społeczne promujące edukację wśród osób z niepełnosprawnością.
2. Powstanie oddziałów integracyjnych w przedszkolach oraz klas integracyjnych
w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.
3. Lepsze przygotowanie zawodowe osób niepełnosprawnych.
Wskaźniki:
1. Liczba spotkań, paneli dyskusyjnych, konferencji na temat edukacji wśród osób
z niepełnosprawnością.
27
2. Liczba oddziałów integracyjnych w przedszkolach, liczba klas integracyjnych
w szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych.
3. Liczba osób niepełnosprawnych studiujących korzystających z pomocy.
4. Liczba osób niepełnosprawnych, które dzięki wsparciu ukończyły naukę w szkole,
kursy itp.
5.1.4. Zapobieganie wykluczeniu społecznemu poprzez rozwój rehabilitacji zawodowej
Realizacja potrzeb osób niepełnosprawnych bezrobotnych i poszukujących pracy
w zakresie szkolenia i przekwalifikowania zawodowego, która dostosowana jest do potrzeb
lokalnego rynku pracy oraz jest zgodna z zainteresowaniami i możliwościami samych osób
niepełnosprawnych zwiększa szansę na ich zatrudnienie. Aktywizacja zawodowa dla osoby
niepełnosprawnej ma znaczenie nie tylko ekonomiczne, ale ma także istotny wymiar społeczny.
Praca daje osobie niepełnosprawnej poczucie własnej wartości, samodzielności
ekonomicznej i realizacji poprzez pracę.
Zadania:
1. Inicjowanie funkcji asystenta osoby niepełnosprawnej w życiu osób niepełnosprawnych.
2. Wsparcie działań na rzecz godzenia ról rodzinnych i zawodowych kobiet i mężczyzn.
3. Zainteresowanie pracodawców preferencyjnymi formami zatrudnienia.
4. Organizowanie przystosowanych stanowisk pracy zgodnie z potrzebami osób
niepełnosprawnych.
5. Prowadzenie poradnictwa zawodowego, z uwzględnieniem w szczególności potrzeb
osób z niepełnosprawnością.
6. Organizowanie
szkoleń
umożliwiających
zdobycie
dodatkowych
kwalifikacji
zawodowych lub przekwalifikowanie zawodowe.
7. Wspieranie przedsiębiorczości osób niepełnosprawnych.
Przewidywane efekty/ Wyniki
1. Wzrost świadomości osób niepełnosprawnych o możliwości pozyskania wsparcia asystenta
osoby niepełnosprawnej.
2. Rozwój usług opieki nad dziećmi oraz osobami zależnymi w środowiskach osób
niepełnosprawnych.
3. Wzrost liczby zatrudnionych osób niepełnosprawnych.
4. Stworzenie stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych.
5. Szybki i łatwy dostęp do informacji w zakresie zatrudnienia osób niepełnosprawnych.
6. Profesjonalne poradnictwo zawodowe wspierające proces podejmowania
decyzji zawodowych przez osoby niepełnosprawne.
28
7. Rozwój małej przedsiębiorczości wśród osób niepełnosprawnych.
Wskaźniki:
1. Liczba osób korzystających z pomocy asystenta osoby niepełnosprawnej.
2. Liczba osób korzystających z usług opiekuńczych na rzecz dzieci i osób zależnych.
3. Liczba osób niepełnosprawnych, które podjęły zatrudnienie.
4. Liczba nowych stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych.
5. Liczba przedsiębiorstw i firm założonych przez osoby niepełnosprawne.
5.1.5. Partnerstwo na rzecz osób niepełnosprawnych
Na przestrzeni lat zauważyć można zmianę w świadomości Polaków, co do osób
niepełnosprawnych.
Przestają
postrzegać
niepełnosprawność
jako
coś
wstydliwego
i stygmatyzującego. Dlatego też powstaje coraz więcej aktywnych form łączących zarówno
osoby pełnosprawne jak i niepełnosprawne. Tylko zintegrowane programy, koordynujące
działania wszystkich lokalnych inicjatyw dają szanse na efektywniejsze wykorzystanie
posiadanych zasobów tj. środków finansowych, infrastruktury, czy kadry. Głównym partnerem
społecznym administracji samorządowej są organizacje pozarządowe. Ich uczestnictwo w realizacji
Programu jest warunkiem koniecznym jego powodzenia. Świadome władze samorządowe winny
dążyć do wykorzystania inicjatyw i możliwości działania organizacji w różnorodny sposób.
Zadania:
1. Współpraca z organizacjami pozarządowymi i środowiskiem na rzecz osób
niepełnosprawnych.
2. Udział w projektach, programach, konkursach i pozyskiwanie środków finansowych na
działania z zakresu aktywnej integracji ze środków PFRON i innych źródeł
finansowych.
3. Popularyzowanie idei wolontariatu.
4. Wspieranie tworzenia grup samopomocowych skupiających osoby niepełnosprawne
oraz ich rodziny.
Przewidywane efekty/ Wyniki
1. Rozwój
sieci
organizacji
pozarządowych
działających
na
rzecz
osób
niepełnosprawnych.
2. Umiejętność przygotowania projektów i innych działań opartych na partnerstwie oraz
zdobywanie środków na ich realizację.
3. Większa liczba akcji popularyzujących ideę wolontariatu wśród młodzieży szkolnej.
4. Lepsza współpraca w zakresie wymiany doświadczeń i podejmowania działań na rzecz
osób niepełnosprawnych.
29
Wskaźniki:
1. Liczba organizacji pozarządowych działających na rzecz osób z niepełnosprawnością.
2. Liczba realizowanych projektów na rzecz osób niepełnosprawnych.
3. Liczba akcji popularyzujących ideę wolontariatu w szkołach w powiecie ostrołęckim.
4. Liczba grup samopomocowych dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin.
5.1.6. Podniesienie
poziomu
świadomości
społeczeństwa
na
temat
osób
niepełnosprawnych
Osoby niepełnosprawne napotykają na liczne bariery, jeśli chodzi o udział w życiu
społecznym. Zdaniem większości osób niepełnosprawnych postawy społeczne są
największą barierą w pełnej integracji. Osoby niepełnosprawne wciąż doświadczają
niedopuszczalnych postaw opartych na uprzedzeniach, obawach, niskich oczekiwaniach
i braku wiary w ich zdolności. Postawy te można zmienić poprzez skuteczne kampanie
uświadamiające i angażowanie wszystkich zainteresowanych stron.
Należy uświadomić społeczeństwu fakt, że osoby niepełnosprawne mają takie same
prawa człowieka, jak inni ludzie i że jest wiele barier społecznych, które ograniczają
osobom niepełnosprawnym korzystanie z tych praw lub im to uniemożliwiają. Likwidacja
tych barier będzie korzystna nie tylko dla osób niepełnosprawnych, ale także dla całego
społeczeństwa.. Ponadto ważną sprawą jest ukazywanie pozytywnego wkładu w życie
społeczeństwa
wszystkich
osób
niepełnosprawnych,
bez
względu
na
stopień
niepełnosprawności, jako aktywnych i pełnoprawnych członków społeczeństwa.
Zadania:
1. Przedstawienie osiągnięć i sukcesów osób niepełnospraswnych w różnych dziedzinach
życia społecznego i gospodarczego, w tym zwłaszcza promowanie twórczości
artystycznej, kulturalnej oraz osiągnięć sportowych.
2. Organizowanie imprez dla społeczności lokalnej w celu pełniejszej integracji
mieszkańców, w tym osób niepełnosprawnych.
3. Współpraca z mediami w celu przybliżenia specyfiki życia osoby niepełnosprawnej.
4. Promowanie życia osób niepełnosprawnych „bez barier” (architektonicznych,
technicznych, komunikacyjnych).
Przewidywane efekty/ Wyniki
1. Prezentacja twórczości artystycznej, kulturalnej i zawodowej osób niepełnosprawnych
w formie wystaw i ekspozycji.
2. Lepsza integracja mieszkańców w tym osób niepełnosprawnych.
30
3. Większa świadomość społeczeństwa na temat codziennych problemów osób
niepełnosprawnych.
4. Lepszy dostęp osób niepełnosprawnych do wszelkich usług.
Wskaźniki:
1.Liczba zorganizowanych spotkań kulturalnych promujących twórczość osób
niepełnosprawnych.
2 Liczba imprez integracyjnych dla społeczności lokalnej.
3. Liczba akcji medialnych.
4. Ilość zlikwidowanych barier architektonicznych, technicznych, komunikacyjnych na
terenie powiatu.
Rozdział VI. PODMIOTY REALIZUJĄCE ZADANIA I ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
W celu stworzenia warunków do pełnej integracji społecznej i zawodowej osób
niepełnosprawnych
niezbędne
są
skoordynowane
działania
wszystkich
instytucji,
przedsiębiorstw, organizacji pozarządowych, kościołów, a przede wszystkim samorządów
gminnych i powiatu. Zadania wytyczone w „Programie” przypisane są odpowiednimi ustawami
różnym instytucjom, zgodnie z ich kompetencjami. Włączenie w te działania osób
niepełnosprawnych i ich rodzin pozwoli na ich większy udział w życiu społeczności lokalnych,
ale także na szeroko pojętą integrację.
Wszelkie zadania rehabilitacji społecznej określone w cytowanej na wstępie ustawie
przypisane powiatowi będą realizowane:
- ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych;
- środków własnych powiatu;
- środków Wojewody;
- środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego;
- środków Programu Operacyjnego Wiedza, Edukacja, Rozwój;
- środków pozyskanych w ramach programów celowych, konkursów, itp.
31
ZAKOŃCZENIE
Integracja społeczna - to proces włączenia się do zasadniczej części społeczeństwa,
w którym są respektowane takie same prawa, liczą się takie same wartości, w których stwarza
się wszystkim identyczne warunki do maksymalnego, wszechstronnego rozwoju.
Problemy ludzi niepełnosprawnych, przez całe lata niezauważane i lekceważone,
w ostatnim czasie doczekały się większego zainteresowania ze strony zarówno instytucji
samorządowych i organizacji społecznych, jak i tzw. przeciętnych obywateli. Dzieje się tak za
sprawą większej świadomości społeczeństwa, jak i za sprawą samych niepełnosprawnych,
którzy głośno i dobitnie zaczęli domagać się wyrównania ich szans i możliwości aktywnego
uczestniczenia w życiu społecznym. Likwidowane są więc stopniowo bariery fizyczne, coraz
powszechniejsze staje się tworzenie w szkołach masowych klas integracyjnych, państwowe
i prywatne firmy otwierają swoje drzwi przed niepełnosprawnymi pracownikami, istnieją
organizacje wspierające i pomagające osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom itd. Mamy
przekonanie, że tak naprawdę człowiek może być w pełni samodzielny tylko wtedy, kiedy
funkcjonuje w społeczeństwie, czyli żyje wśród innych.
W związku z powyższym, wyznaczone cele dotyczące proponowanych działań
obejmują wszystkie zaangażowane strony. Działania zainicjowane w tym programie powinny
być kontynuowane, aby zapewnić jak najlepszą społeczną i zawodową integrację osób
niepełnosprawnych i ich rodzin.
Program stanowi bazę do powstawania projektów mających na celu realizację ujętych
w nim zadań, jak również do aplikowania o środki z różnych źródeł. Jest otwarty, zatem może
być modyfikowany do występujących nowych potrzeb w okresie jego realizacji.
32