docStrategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie
download 
Reklamacja Transkrypt
Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie
Załącznik do Uchwały Nr XLI/217/2014 Rady Powiatu w Ostrołęce z dnia 5 lutego 2014r. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Ostrołęckim na lata 2014 – 2020 Ostrołęka, 2014 rok SPIS TREŚCI WPROWADZENIE ...................................................................................................................... 4 1. CHARAKTERYSTYKA POWIATU OSTROŁĘCKIEGO ................................................. 5 2. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŚCI ................................................................ 7 3. SPOŁECZNE WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW ......................................................... 9 3.1 Sytuacja mieszkaniowa ........................................................................................................... 9 3.2 Infrastruktura techniczna ...................................................................................................... 9 3.3 Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3 .................................................................................. 11 3.4 Edukacja ................................................................................................................................ 11 3.5 Dostępność placówek służby zdrowia .................................................................................. 14 3.6 Kultura, sport i wypoczynek ................................................................................................ 15 3.7 Organizacje społeczne ........................................................................................................... 17 4. INSTYTUCJE DZIAŁAJĄCE W OBSZARZE POMOCY SPOŁECZNEJ .................... 19 4.1 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ............................................................................... 19 4.2 Ośrodki Pomocy Społecznej ................................................................................................. 21 4.3 Placówki wsparcia dziennego ............................................................................................... 23 4.3.1 Warsztat Terapii Zajęciowej „Tacy Sami” ...................................................................... 23 4.3.2 Środowiskowe domy samopomocy ................................................................................... 24 5. PROBLEMY SPOŁECZNE POWIATU OSTROŁĘCKIEGO ......................................... 25 5.1 Ubóstwo .................................................................................................................................. 25 5.2 Sieroctwo, wielodzietność, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych ...... 26 5.3 Bezdomność............................................................................................................................ 29 5.4 Bezrobocie .............................................................................................................................. 30 5.5 Niepełnosprawność ................................................................................................................ 36 5.6 Uzależnienia ........................................................................................................................... 39 5.7 Trudności w przystosowaniu się po opuszczeniu zakładu karnego .................................. 42 5.8 Uchodźcy i repatrianci .......................................................................................................... 42 5.9 Przemoc w rodzinie ............................................................................................................... 42 5.10 Sytuacja ludzi starszych...................................................................................................... 46 5.11. Niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży ................................................................. 48 5.12 Dostęp do informacji, poradnictwa, doradztwa ............................................................... 49 6. DZIAŁANIA AKTYWIZUJĄCE NA RZECZ MIESZKAŃCÓW.................................... 50 7. ŚWIADCZENIA UDZIELANE Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ ....................... 52 2 7.1 Pomoc udzielana przez OPS ................................................................................................. 52 7.2 Pomoc udzielana przez PCPR .............................................................................................. 53 8. ANALIZA SWOT POWIATU OSTROŁĘCKIEGO .......................................................... 54 9. PROGNOZA ZMIAN – MISJA............................................................................................. 57 10. KIERUNKI DZIAŁAŃ, CELE STRATEGICZNE I ICH REALIZACJA ..................... 58 11. FINANSOWANIE ................................................................................................................. 74 12. PODSUMOWANIE .............................................................................................................. 75 3 WPROWADZENIE Zgodnie z art. 16b ust. 1 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. (Dz. U. z 2013r. poz. 182 z późn. zm.) oraz z art. 19 w/w ustawy do zadań własnych powiatu należy opracowanie i realizacja powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych. Strategia ta powinna zawierać: diagnozę sytuacji społecznej, prognozę zmian w zakresie objętym strategią oraz określenie celów strategicznych projektowanych zmian, kierunków niezbędnych działań, sposobu realizacji strategii oraz jej ram finansowych, a także wskaźników realizacji działań. Powyższa ustawa zobowiązała również powiatowe centra pomocy rodzinie do koordynowania realizacji strategii rozwiązywania problemów społecznych. W celu przeprowadzenia diagnozy wystąpiono z prośbą do wszystkich gmin powiatu ostrołęckiego o wypełnienie ankiet dotyczących problemów społecznych występujących na ich terenie. Ponadto, ankiety skierowane były do Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrołęce, Komendy Miejskiej Policji w Ostrołęce, zostały zebrane informacje z Głównego Urzędu Statystycznego, Wydziału Oświaty Starostwa Powiatowego w Ostrołęce, Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności oraz dane własne PCPR w Ostrołęce. Przedstawiciele ośrodków pomocy społecznej z terenu powiatu ostrołęckiego uczestniczyli również we wspólnym z PCPR spotkaniu warsztatowym, którego celem było opracowanie mocnych i słabych stron naszego powiatu oraz szans i zagrożeń w oparciu o analizę SWOT. Trudnością, jaka pojawiła się na etapie diagnozy był fakt, że ankiety kierowane do urzędów gmin najczęściej trafiały od razu do ośrodków pomocy społecznej. Kierownicy OPS nie zawsze znali odpowiedzi na pytania, które nie dotyczyły zakresu działań ośrodków, stąd zdarzały się odpowiedzi „brak danych”. Należy zauważyć, że takie sformułowanie ogranicza, a w niektórych przypadkach uniemożliwia starania o pozyskanie środków zewnętrznych, w przypadku których należy dokładnie zdiagnozować daną potrzebę. 4 1. CHARAKTERYSTYKA POWIATU OSTROŁĘCKIEGO Powiat ostrołęcki jest największym i najbardziej wysuniętym na północ powiatem w województwie mazowieckim. Graniczy z województwami: podlaskim i warmińsko – mazurskim oraz z powiatami: ostrowskim, makowskim, wyszkowskim i przasnyskim. Poniższa mapa przedstawia położenie powiatu ostrołęckiego w województwie mazowieckim. Powiat ostrołęcki istniał już w XV w., ale w obecnym kształcie powstał w 1999r. w ramach reformy administracyjnej. Powierzchnia powiatu wynosi 2 099 km2. W jego skład wchodzi 11 gmin, w tym 10 gmin wiejskich: Baranowo, Czarnia, Czerwin, Goworowo, Kadzidło, Lelis, Łyse, Olszewo – Borki, Rzekuń, Troszyn oraz 1 miejsko – wiejska: Myszyniec. Ogółem w powiecie ostrołęckim znajduje się ponad 300 miejscowości. Podział administracyjny przedstawia poniższa mapa. 5 Obszar zajmowany przez powiat ostrołęcki należy do 3 jednostek fizycznogeograficznych: północna część leży na Równinie Kurpiowskiej, nadnarwiański pas ziemi o szerokości kilku kilometrów to Dolina Dolnej Narwi, a niemal całe południe powiatu jest częścią Międzyrzecza Łomżyńskiego. Logo powiatu ostrołęckiego odnosi się do jego geograficznego położenia i charakterystyki terenu. Rzeka Narew dzieli powiat na dwie części: Kurpie i zaścianki szlacheckie. Wraz z trzema dopływami (rzeką Omulew, Rozogą i Szkwą) tworzy piękne rozlewiska, które stanowią atrakcję dla turystów, głównie amatorów kajakarstwa i innych form wypoczynku nad wodą. Około 30% terenu powiatu ostrołęckiego pokryta jest lasami, w których nie brakuje jagód, borówek i grzybów. W powiecie przecinają się szlaki wiodące ze wschodu i północy na południe i zachód kraju. Ważne trasy wiodą z Warszawy do Augustowa (nr 61) i z Warszawy na Mazury (nr 53), tzw. Gościńcem Mazurskim. 6 2. STRUKTURA DEMOGRAFICZNA LUDNOŚCI W powiecie ostrołęckim na koniec 2012r. mieszkało 87 830 osób, z których ponad 96% zamieszkiwało tereny wiejskie, miasto Myszyniec liczyło tylko 3139 mieszkańców. Najbardziej zaludnionymi gminami są Kadzidło, Myszyniec, Olszewo – Borki i Rzekuń. Najmniejsze pod względem liczby mieszkańców są gminy: Czarnia, Troszyn i Czerwin. We wszystkich gminach zamieszkuje więcej mężczyzn niż kobiet. Są to zwykle nieduże różnice (od 6 osób w gminie Troszyn do 321 osób w gminie Myszyniec). Troszyn Ogółem Rzekuń Myszyniec Łyse Lelis Kadzidło Goworowo Czerwin Czarnia Baranowo Wyszczególnienie Olszewo - Borki Tabela 1. Przestrzenne rozmieszczenie ludności w 2012r. Liczba 6805 2717 5161 8672 11452 9024 8397 10591 10114 9959 4938 mieszkańców ogółem w tym: miasto 3139 Liczba kobiet 3376 1332 2564 4259 5597 4459 4139 5135 5020 4914 2466 ogółem w tym: miasto 1589 Liczba mężczyzn 3429 1385 2597 4413 5855 4565 4258 5456 5094 5045 2472 ogółem w tym: miasto 1550 - 87830 3139 43261 1589 44569 1550 Analiza ludności w porównaniu z 2006r. wykazała, że w powiecie ostrołęckim wzrosła liczba mieszkańców o 3396 osób. Znaczące jest, że w tym samym okresie liczba dzieci i młodzieży do 17 r. ż. zmalała o 2198 osób, co stanowi spadek o 4 %, natomiast wzrosła liczba osób w wieku aktywności zawodowej (o 5711 osób). Wynika z tego, że powiat zmaga się z mniejszym przyrostem naturalnym, co w konsekwencji sprawia, że średni wiek mieszkańca się podnosi. Tabela 2. Struktura wieku mieszkańców w latach 2006, 2011 i 2012. Wyszczególnienie 2006r. 2011r. Liczba mieszkańców ogółem 84434 87623 2012r. 87830 Liczba mieszkańców do 17 r. ż. 21717 20057 19519 W wieku aktywności zawodowej w tym: - kobiety - mężczyźni Liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym 49597 54624 55308 22639 26958 24664 29960 24945 30363 13120 12942 13003 7 Znacząca większość gmin zanotowała wzrost liczby mieszkańców na swoim terenie w porównaniu z rokiem 2006. Tylko w dwóch gminach (Czerwin i Goworowo) mieszka mniej osób niż w 2006r. Najwięcej mieszkańców przybyło w gminach Rzekuń (793 osób), Lelis (651 osób) i Olszewo – Borki (528 osób). Tabela 3. Różnice w zaludnieniu gmin w powiecie ostrołęckim. Gmina Liczba mieszkańców Liczba mieszkańców 2006r. 2012r. Baranowo 6724 6805 Czarnia 2575 2717 Czerwin 5235 5161 Goworowo 8719 8672 Kadzidło 11039 11452 Lelis 8373 9024 Łyse 7944 8397 Myszyniec 10200 10591 w tym: miasto 3030 3139 Olszewo – Borki 9586 10114 Rzekuń 9166 9959 Troszyn 4873 4938 Ogółem 84434 87830 Różnica +81 +142 -74 -47 +413 +651 +453 +391 +109 +528 +793 +65 +3396 Wielu mieszkańców Ostrołęki przeprowadza się do okolicznych gmin, szukając ciszy i spokoju oraz świeżego powietrza poza granicami miasta. Gminy położone najbliżej miasta Ostrołęka powoli stają się „sypialnią” dla osób pracujących w mieście. 8 3. SPOŁECZNE WARUNKI ŻYCIA MIESZKAŃCÓW 3.1 Sytuacja mieszkaniowa W powiecie ostrołęckim jest 22 502 budynków mieszkalnych. Ich liczba wzrosła w ciągu 6 lat o 1 842 budynki. Świadczy to o rozbudowywaniu się gmin i wynika ze wzrostu liczby osób zamieszkujących nasz powiat. Najwięcej nowych budynków mieszkalnych pojawiło się w gminach: Olszewo – Borki (496), Rzekuń (474) oraz Troszyn (303). Osoby, które mają trudną sytuację mogą starać się o przydział mieszkania socjalnego z zasobów gminy. Ogólnie w powiecie ostrołęckim jest 141 mieszkań komunalnych, a korzysta z nich 131 rodzin. Na miejsce w mieszkaniu socjalnym oczekuje 13 rodzin (9 w Myszyńcu i 4 w Kadzidle), gmina Goworowo wykazała również potrzeby w zakresie posiadania 11 takich mieszkań. Według informacji zebranych z gmin, matki samotnie wychowujące dzieci i osoby bezdomne są grupami społecznymi najczęściej potrzebującymi wsparcia w postaci mieszkania komunalnego. Trzy gminy dysponują wolnymi lokalami: Baranowo, Łyse i Troszyn. Tabela 4. Mieszkania komunalne – sytuacja w roku 2012. Gmina Liczba mieszkań Liczba rodzin Liczba rodzin komunalnych korzystających z oczekujących na mieszkań mieszkanie komunalnych komunalnych Baranowo 3 2 0 Czarnia 8 8 0 Czerwin 22 22 0 Goworowo 10 10 0 Kadzidło 21 21 4 Lelis 0 0 0 Łyse 28 23 0 Myszyniec 42 42 7 Olszewo – Borki 0 0 0 Rzekuń 1 1 0 Troszyn 6 2 0 Ogółem 141 132 11 Potrzeby w tym zakresie 0 0 0 11 4 0 0 7 0 0 0 22 3.2 Infrastruktura techniczna Gminy powiatu ostrołęckiego oferują swoim mieszkańcom niejednorodny dostęp do mediów, np. przyłącza gazowego, wodociągów, kanalizacji, a także różny stopień połączenia komunikacyjnego miejscowości gminnych z innymi miejscami. 9 W centralnym położeniu powiatu ostrołęckiego (w mieście Ostrołęka) funkcjonuje elektrownia. Dzięki niej oraz krajowym liniom energetycznym nie występuje problem braku dostępności energii elektrycznej dla użytkowników. Po przeanalizowaniu danych dotyczących liczby miejscowości z przyłączem gazowym, można stwierdzić, że największe możliwości korzystania z takiego udogodnienia mają mieszkańcy gminy Rzekuń, w której 19 z 22 miejscowości ma dostęp do gazociągu. Brak dostępu do przyłącza gazowego występuje w gminach Czarnia, Goworowo, Łyse i Myszyniec. W porównaniu z rokiem 2006 nie nastąpiły w tym zakresie prawie żadne zmiany, jedynie w Czerwinie doszła 1 miejscowość, która zyskała podłączenie do przyłącza gazowego. Podobnie wygląda sytuacja mieszkańców gmin w zakresie dostępu do kanalizacji i wodociągów. Większość miejscowości w powiecie ostrołęckim jest podłączona do wodociągu, jednak z kanalizacji może korzystać dużo mniejsza liczba osób. Porównując dane z 2012r. do tych z 2006, można zauważyć, że w gminach włożono wiele pracy w poprawę warunków życia mieszkańców. Największe zmiany dotyczą gmin Czerwin, Troszyn, Baranowo i Olszewo – Borki. Mieszkańcy powiatu ostrołęckiego nie mają problemów z dostępem do telefonu stacjonarnego. Właściwie wszystkie miejscowości mają przyłącze telefoniczne. Jednak coraz więcej osób rezygnuje z telefonów stacjonarnych na rzecz telefonii komórkowej, która staje się coraz tańsza, przez co bardziej dostępna. Trochę gorsza sytuacja jest z dostępem do Internetu, jednak cały czas zwiększa się liczba miejscowości, które zyskują internetowe łącze ze światem. Z informacji uzyskanych z gmin wynika, że mniej miejscowości jest oświetlanych nocą w porównaniu z rokiem 2006. Najgorsza sytuacja dotyczy gminy Czerwin, gdzie na przestrzeni 6 lat przestano oświetlać 42 z 44 miejscowości. Niewątpliwie ma na to wpływ pogarszająca się sytuacja finansowa kraju, a co za tym idzie również powiatu ostrołęckiego i gmin wchodzących w jego skład. Wprawdzie sporo gmin zwiększa bezpieczeństwo swoich mieszkańców i oświetla więcej miejscowości niż w roku 2006, jednak ogólna liczba miejscowości oświetlonych nocą uległa zmniejszeniu. Dużym utrudnieniem dla mieszkańców powiatu ostrołęckiego jest brak połączenia środkami komunikacji publicznej z innymi miejscowościami. Niepokojący jest fakt, że w wielu gminach zwiększa się liczba miejscowości „odciętych od świata”. Niewątpliwie i w tym przypadku na ten stan mają wpływ finanse gminy. Coraz więcej osób ma własne samochody, co przekłada się na zmniejszającą się liczbę osób korzystających z komunikacji publicznej, a to z kolei na cięcia w zakresie dostępności autobusów. Najlepszą sytuację mają mieszkańcy gminy Czerwin (do wszystkich miejscowości dojeżdża transport publiczny), Lelis (1 miejscowość nie 10 ma połączenia) oraz Rzekuń (do 2 miejscowości nie dociera autobus). Najtrudniej pod względem dostępności komunikacji publicznej żyje się mieszkańcom gmin Troszyn (31 miejscowości z 41 nie ma połączenia) oraz Goworowo (27 miejscowości z 46 cierpi na brak linii autobusowej). 3.3 Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3 W dniu 4 marca 2011r. weszła w życie ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 z dnia 4 lutego 2011r. (Dz. U. Nr 45, poz. 235). Powyższa ustawa określa m.in. zasady organizowania i funkcjonowania opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, kwalifikacje, jakie powinny spełniać osoby sprawujące opiekę, zasady finansowania opieki, a także w jaki sposób będzie sprawowany nadzór nad warunkami i jakością sprawowanej opieki. Opieka nad dziećmi w wieku do lat 3 może być organizowana w formie żłobka, klubu dziecięcego lub sprawowana przez dziennego opiekuna bądź nianię. W powiecie ostrołęckim jedynie w gminie Troszyn jest żłobek, z którego opieki korzysta 30. dzieci. Żłobek jest finansowany ze środków gminy oraz z dotacji z budżetu państwa. Pozostałe gminy nie wykazały zapotrzebowania na organizowanie opieki dla dzieci w wieku do lat trzech. 3.4 Edukacja Edukacja dzieci rozpoczyna się już na poziomie przedszkola. W powiecie ostrołęckim w 2012r. funkcjonowało 13 przedszkoli/punktów przedszkolnych samorządowych. Brak było tego typu placówki w gminie Lelis, natomiast w gminach Czarnia, Kadzidło i Olszewo – Borki funkcjonowało po 2 przedszkola. W ramach projektu współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej pn. „Przedszkole szansą na sukces w szkole" Związek Stowarzyszeń „Kurpsie Razem” zorganizował punkty przedszkolne w miejscowościach wiejskich. Dzięki temu dużo więcej dzieci mogło korzystać z edukacji przedszkolnej na terenie powiatu ostrołęckiego. Tabela 5. Opieka przedszkolna w 2012r. Gmina Baranowo Czarnia Liczba przedszkoli samorządowych/ punktów przedszkolnych Liczba punktów przedszkolnych finansowanych z innych źródeł Liczba dzieci korzystających z przedszkoli w tym liczba dzieci niepełno sprawnych Liczba dzieci oczekujących na przyjęcie do przedszkola 1 2 3 2 72 86 0 0 9 0 11 Czerwin Goworowo Kadzidło Lelis Łyse Myszyniec Olszewo – Borki Rzekuń Troszyn Ogółem * bd. – brak danych 1 1 2 0 1 1 2 1 1 13 0 0 5 5 4 8 3 5 0 35 146 50 145 70 50 344 192 103 156 1414 0 0 3 0 0 bd.* bd.* bd.* 1 4 13 13 0 0 0 0 23 14 0 72 Ogółem w przedszkolach w 2012r. przebywało 1414 dzieci, z czego zaledwie 4 niepełnosprawnych (dane na podstawie 8 gmin). 72 dzieci oczekiwało na przyjęcie do przedszkola. Największy problem z dostępnością przedszkoli dotyczył gmin: Olszewo – Borki, Rzekuń, Czerwin i Goworowo. Na terenie powiatu w 2012r. funkcjonowało ogółem 65 szkół podstawowych, do których uczęszczało 6094 uczniów. Porównując te dane z rokiem 2006, wynika, że 17 szkół podstawowych zostało zlikwidowanych, co ponownie świadczy o zmniejszającym się przyroście naturalnym. Jest coraz mniej dzieci, więc nieopłacalne staje się utrzymywanie prawie pustych szkół. Tabela 6. Liczba szkół podstawowych i ich uczniów w latach 2006 i 2012. Gmina Liczba szkół podstawowych Liczba uczniów 2006r. 2012r. 2006r. 2012r. Baranowo 7 7 580 520 Czarnia 3 2 287 204 Czerwin 7 2 387 331 Goworowo 9 4 766 640 Kadzidło 9 8 1106 822 Lelis 9 8 788 620 Łyse 11 10 738 590 Myszyniec 11 10 980 784 Olszewo – Borki 7 5 1190 728 Rzekuń 6 6 618 549 Troszyn 3 3 355 306 Ogółem 82 65 7795 6094 Wśród uczniów szkół podstawowych było 90 osób niepełnosprawnych (gminy Olszewo – Borki i Rzekuń nie miały takich danych). Tylko jedna gmina (Goworowo) wykazała, że posiada klasę integracyjną, w której mogą się uczyć także uczniowie niepełnosprawni. Z indywidualnego nauczania w 2012r. korzystało 28 uczniów. 12 Kolejny etap nauki realizowany jest przez młodzież w gimnazjach. Liczba tych placówek w powiecie ostrołęckim w 2012r. wynosiła 25, a programem nauczania obejmowała 3 219 uczniów, z czego 50 to osoby niepełnosprawne (dane pozyskane tylko z 9 gmin). Żadne z gimnazjum nie posiada klas integracyjnych, natomiast z nauczania indywidualnego korzystało 22 uczniów. W porównaniu z rokiem 2006 w gimnazjach na terenie powiatu ostrołęckiego uczyło się o 842 osoby mniej. Z uwagi na duże odległości pomiędzy placówkami szkolnymi a miejscami zamieszkania ich uczniów, we wszystkich gminach dzieci korzystają z dowozu do szkół. W 2012r. z takiej pomocy ze strony gmin korzystało 3 623 uczniów, w tym 105 dzieci niepełnosprawnych. W Czarni funkcjonuje jedyny w powiecie ostrołęckim Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. W 2012r. w placówce uczyły się 82 osoby, w tym 14 korzystało z internatu dostępnego na jej terenie. Młodzież ma dostęp do edukacji na poziomie szkoły ponadgimnazjalnej w 8 zespołach szkół średnich prowadzonych przez samorząd powiatowy. W roku szkolnym 2012/2013 uczniowie mogli korzystać z następującej oferty edukacyjnej: 1. Szkoły dzienne dla młodzieży: - licea ogólnokształcące; - liceum profilowane; - technika, w tym: agrobiznesu, handlowe, technologii żywności, leśne, ekonomiczne, rolne, informatyczne i ochrony środowiska; - zasadnicze szkoły zawodowe, kształcące w kierunkach: piekarz; sprzedawca; rolnik; cukiernik; mechanik pojazdów samochodowych; murarz – tynkarz; fryzjer; elektryk; elektromechanik; kucharz; stolarz; mechanik – operator pojazdów i maszyn rolniczych; mechanik – monter maszyn i urządzeń; wędliniarz; monter sieci, instalacji i urządzeń sanitarnych; operator maszyn leśnych; blacharz samochodowy; lakiernik; murarz; ogrodnik; - kursy kwalifikacyjne – kierunki: technik agrobiznesu, technik rolnik, technik handlowiec. 2. Szkoły zaoczne dla dorosłych: - technika uzupełniające dla dorosłych: technik rolnik i technik agrobiznesu; - szkoły policealne dla dorosłych, które kształcą w następujących kierunkach: technik informatyk, technik agrobiznesu, technik administracji, technik bezpieczeństwa i higieny pracy, technik ochrony fizycznej i mienia, opiekun medyczny i technik rolnik; - licea ogólnokształcące. 13 W roku szkolnym 2012/2013 w zespołach szkół uczyło się łącznie 2077 osób w 99 oddziałach, w tym: 1381 osób w szkołach dla młodzieży w 72 oddziałach oraz 696 osób w szkołach dla dorosłych w 27 oddziałach. 3.5 Dostępność placówek służby zdrowia Z rozeznania przeprowadzonego w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej wynika, iż w porównaniu z rokiem 2006 w gminie Czerwin liczba placówek zmniejszyła się o 1, zaś w dwóch gminach (Kadzidło i Lelis) zwiększyła się o 1 placówkę POZ. W pozostałych gminach liczba placówek pozostała na tym samym poziomie, co w roku 2006. Tabela 7. Podstawowa opieka zdrowotna w powiecie ostrołęckim w 2006 i 2012r. Gmina Liczba Liczba Liczba Liczba placówek POZ zatrudnionych pielęgniarek zatrudnionych lekarzy środowiskowych rehabilitantów 2006 2012 2006 2012 2006 2012 2006 2012 Baranowo 1 1 6 6 5 5 0 1 Czarnia 1 1 2 2 1 1 0 0 Czerwin 3 2 10 5 5 5 1 0 Goworowo 2 2 3 3 5 3 1 3 Kadzidło 1 2 6 6 12 7 2 2 Lelis 2 3 5 9 6 6 0 0 Łyse 3 3 bd.* 7 bd.* 4 0 2 Myszyniec 2 2 7 3 6 6 bd.* 0 Olszewo – Borki 2 2 10 3 5 3 3 3 Rzekuń 1 1 3 3 1 1 0 0 Troszyn 1 1 3 2 2 1 0 0 Ogółem 19 20 55 49 48 42 7 11 * bd. – brak danych Porównanie danych powyższej tabeli wskazuje na zmniejszenie zatrudnienia lekarzy w przychodniach na terenie gmin: Olszewo – Borki, Czerwin, Myszyniec i Troszyn. Tylko w jednej gminie – Lelisie wzrosło zatrudnienie lekarzy (o 4 osoby). W pozostałych gminach sytuacja w tej kwestii nie uległa zmianie. W trzech gminach wzrosło zatrudnienie rehabilitantów (Baranowo, Goworowo, Łyse), w dwóch pozostało na poziomie roku 2006. Ogólna liczba zatrudnionych pielęgniarek środowiskowych uległa zmniejszeniu o 6 osób, największe zmiany w tej kwestii dotyczą gmin: Kadzidło, Goworowo, Olszewo – Borki. W 9 gminach (poza gminami Kadzidło i Łyse) przeprowadzone były badania diagnostyczne. Rodzaj badań w poszczególnych gminach przedstawia poniższa tabela. 14 Tabela 8. Wykaz przeprowadzonych badań diagnostycznych w 2012r. Gmina Badania diagnostyczne przeprowadzone w gminach w 2012r. Baranowo okulistyczne, słuchu, mammografia, cytologia, diagnostyka osteoporozy Czarnia cytologia, mammografia Czerwin morfologia, USG Goworowo układ krążenia Kadzidło Lelis mammografia, słuchu, wzroku, kości, dopplerowskie żył Łyse Myszyniec CHUK, profilaktyka gruźlicy Olszewo – Borki diagnostyka osteoporozy, mammografia, Rzekuń słuchu, wad postawy Troszyn słuchu, USG, tarczycy, profilaktyka raka piersi Większość gmin powiatu ostrołęckiego wykazała brak lekarzy specjalistów (oprócz Kadzidła i Łysych). Braki dotyczą różnych specjalizacji. Najczęściej wymienianymi byli lekarze następujących specjalizacji: - ginekolog; - kardiolog; - okulista; - neurolog; - ortopeda. Brak możliwości skorzystania z fachowej pomocy na miejscu jest tym bardziej dotkliwy, że odległości od miejsca zamieszkania do szpitala lub przychodni specjalistycznej wynoszą nawet do 65 km (z gminy Czarnia). Jako najbardziej uciążliwe ograniczenia dostępności do usług medycznych podano: - brak lekarzy specjalistów przy jednoczesnej znacznej odległości od miejsca zamieszkania pacjentów do poradni specjalistycznych; - utrudniony dojazd do poradni z uwagi na małą liczbę połączeń komunikacyjnych lub ich całkowity brak; - niewystarczająca liczba lekarzy rodzinnych; - brak nocnej pomocy lekarskiej; - długi czas oczekiwania na wizytę. 3.6 Kultura, sport i wypoczynek Rozeznanie sytuacji utrzymania obiektów oraz placówek kultury i sportu w powiecie pozwoliło na ustalenie zaplecza technicznego w interesującej nas kwestii. 15 Jak wynika z poniższej tabeli, na terenie powiatu funkcjonuje 11 bibliotek gminnych oraz 10 filii. Najwięcej z nich znajduje się na terenie gminy Lelis (5), Kadzidło (4), Czerwin (3). Dwie biblioteki funkcjonują na terenie gminy Troszyn, w pozostałych gminach po jednej. Pozyskane dane wskazują, że w powiecie znajdują się 42 sale gimnastyczne. Najwięcej szkół posiadających to zaplecze znajduje się w gminie Kadzidło (8). Poza salami gimnastycznymi, gminy: Baranowo, Kadzidło, Lelis, Łyse, Myszyniec i Troszyn posiadają też stadiony lekkoatletyczne. Uzupełnieniem zaplecza sportowego w powiecie są szkolne boiska sportowe. Ogółem jest 64, z czego największa liczba znajduje się na terenie gmin: Kadzidło (12), Łyse (11) i Lelis (8). Wśród wymienianych potrzeb w zakresie dostępu do kultury i ośrodków sportu gminy wymieniały: - Baranowo – zwiększenie środków finansowych; usprawnienie współpracy między instytucjami oraz poprawa komunikacji autobusowej; - Czarnia – utworzenie Gminnego Ośrodka Kultury i Sportu; - Goworowo – dowóz dzieci do obiektów sportowych po zajęciach szkolnych; - Łyse – budowa Sali gimnastycznej przy ZS w Lipnikach; budowa, modernizacja GOKSiR w Łysych; budowa, modernizacja gminnej biblioteki, budowa boiska wielofunkcyjnego; - Myszyniec – brak boisk i placów zabaw w części miejscowości w gminie; - Olszewo – Borki – środki finansowe; - Rzekuń – Młodzieżowe Kluby Zainteresowań: pracownie językowe, pracownia choreograficzna, warsztaty twórcze, autorska pracownia artystyczna; - Troszyn – wyposażenie ośrodków sportowych w niezbędny sprzęt do gier, ćwiczeń i rekreacji. Powiat ostrołęcki, ze względu na swoje położenie i folklor stanowi ciekawe miejsce wypoczynku dla turystów. Niedostatecznie rozwinięte zaplecze hotelowe sprzyja rozwojowi agroturystyki. W 2012r. w naszym powiecie funkcjonowało 36 gospodarstw agroturystycznych (bez danych z gminy Goworowo). Nie posiadały ich gminy Czerwin, Rzekuń i Troszyn, natomiast w gminie Lelis było ich aż 11. Poza położeniem geograficznym na zainteresowanie powiatem ostrołęckim wpływ mają liczne imprezy kulturalne, charakterystyczne dla naszego regionu. Kalendarz imprez w poszczególnych gminach przedstawia się następująco: - Baranowo – „Niedziela na wesoło”, „Święto Folkloru Kurpiowskiego”, Przegląd piosenki klubowej, „Dożynki”; - Czarnia – „Niedziela na wsi”; - Czerwin – „Jarmarki Czerwińskie” i „Dni Kukurydzy”; 16 - Goworowo – Bal Seniora, Dzień Kobiet, „Polska Biega”, Powiatowy Konkurs Piosenki Dziecięcej, Festiwal Piosenki Religijnej, Dni Rodziny, „Piknik Trzeźwościowy”, „Noc z Gwiazdami pod Gwiazdami”, „Pożegnanie Lata – Dożynki”, Pieczenie Ziemniaka; - Kadzidło – „Wesele Kurpiowskie”, „Niedziela Kadzidlańska”; - Lelis – „Darcie Pierza”, „Palma Kurpiowska”, „Majówka Kurpiowska”, „Dożynki na Kurpiach”, „Kurpiowskie granie” – Przegląd Harmonistów i Skrzypków Ludowych”; - Łyse – „Kominki Kurpiowskie”, „Niedziela Palmowa”, „Dzień Kurpiowski”, Ognisko rodzinne; - Myszyniec – „Miodobranie Kurpiowskie”, „Jarmark Kurpiowski”, „Noc Sobótkowa”, „Spotkania na Kopańskim Moście”; - Olszewo – Borki – Dożynki Gminno – Parafialne, Bal Walentynkowy dla osób niepełnosprawnych, Konkurs Recytatorski „Kurpie Zielone w Literaturze”, Gminny Festiwal Piosenki Dziecięcej, Kurpiowski Rodzinny Rajd Rowerowy, Spotkanie z Mikołajem; - Rzekuń – Rzekuńskie Spotkania Oldtimerów, Turniej po europejsku, Piknik Rodzinny w Ołdakach, Wyścig Kolarski, Bieg Uliczny; - Troszyn – Zajazd Szlachecki (dożynki). Tradycja i kultura kurpiowska zawiera bardzo wiele unikalnych elementów, które należy pielęgnować bądź reaktywować. Dotyczy to kurpiowskich zespołów pieśni i tańca, rękodzieła ludowego oraz kowalstwa artystycznego Kurpiów. W regionie nadal używana jest gwara. 3.7 Organizacje społeczne Diagnoza wykazała, że na terenie gmin działa wiele organizacji pozarządowych zrzeszających mieszkańców i działających na ich rzecz. Wykaz organizacji pozarządowych przedstawia tabela poniżej. Tabela 9. Wykaz organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu. Gmina Organizacje pozarządowe Baranowo Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Lokalnej, Towarzystwo Społeczno – Kulturalne im. A Kopcia, Ochotnicza Straż Pożarna, Klub Sportowy „Świt” Czarnia nie wykazano Czerwin nie wykazano Goworowo Towarzystwo Przyjaciół Goworowszczyzny; Stowarzyszenie na rzecz rozwoju wsi „Sąsiad”, Ochotnicza Straż Pożarna, Stowarzyszenie Osób Niepełnosprawnych i Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych „Jesteśmy Betanią”, 17 Kadzidło Lelis Łyse Myszyniec Olszewo – Borki Rzekuń Troszyn nie wykazano nie wykazano Kurpiowskie Towarzystwo Społeczno – Kulturalne, Stowarzyszenie „Uśmiech Dzieci”, Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Serafin, Ochotnicza Straż Pożarna w Łysych i Lipnikach, Gminny Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „START” , Ludowy Klub Sportowy „Tęcza”, Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Huragan” w Lipnikach, Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Victoria” Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Kurpiowskiej im. Biskupa Edwarda Samsela, Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Bartnik”, Stowarzyszenie Młodzi dla Myszyńca, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Oddział Gminny w Myszyńcu, Towarzystwo Rozwoju Ziemi Kurpiowskiej, Towarzystwo Przyjaciół Myszyńca, Związek Stowarzyszeń „Kurpsie Razem” Stowarzyszenie „Razem Łatwiej”, Stowarzyszenie Trzeźwościowe „ISKRA”, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci – Oddział Powiatowy w Ostrołęce Caritas, Polski Komitet Pomocy Społecznej nie wykazano Brak jakichkolwiek organizacji wykazały gminy: Czarnia, Czerwin, Kadzidło, Lelis, Troszyn. Większość gmin wykazała, że współpracuje z różnymi organizacjami pozarządowymi na rzecz swoich mieszkańców. Najczęściej współpraca dotyczyła: - organizacji wypoczynku dla dzieci; - pozyskania żywności; - działań na rzecz kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego; - partnerstwa w projektach realizowanych przez gminę; - organizacji imprez okolicznościowych; - prowadzenia środowiskowego ogniska wychowawczego; - przeciwdziałania patologiom społecznym i profilaktyki uzależnień. 18 4. INSTYTUCJE DZIAŁAJĄCE W OBSZARZE POMOCY SPOŁECZNEJ 4.1 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce jest jednostką organizacyjną samorządu terytorialnego powstałą na podstawie Uchwały Nr V/19/99 Rady Powiatu w Ostrołęce z dnia 30 marca 1999 roku. Centrum działa na podstawie Statutu uchwalonego przez Radę Powiatu Ostrołęckiego Uchwałą Nr XVI/87/2012 z dnia 15 lutego 2012 r. oraz Regulaminu Organizacyjnego nadanego Uchwałą Nr 281/2012 Zarządu Powiatu w Ostrołęce z dnia 7 marca 2012 r. Centrum realizuje zadania w oparciu o: * ustawę o samorządzie powiatowym, * ustawę o finansach publicznych, * ustawę o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, * ustawę o pomocy społecznej, * ustawę o rehabilitacji zawodowej, społecznej i zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, * ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, * ustawę o ochronie zdrowia psychicznego, * ustawę o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, * ustawę o przeciwdziałaniu narkomanii, * inne. Szczegółową organizację wewnętrzną, zasady funkcjonowania PCPR w Ostrołęce oraz zakres załatwianych spraw przez poszczególne stanowiska pracy określa Regulamin Organizacyjny PCPR w Ostrołęce uchwalony przez Zarząd Powiatu i Regulamin Pracy PCPR w Ostrołęce, który ustala organizację i porządek procesu pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. W 2012 roku uległa zmianie struktura organizacyjna PCPR w związku z utworzeniem w Centrum zespołu ds. pieczy zastępczej realizującego zadania organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. W skład Centrum wchodzą: * Dyrektor, * Zespół ds. pieczy zastępczej: - specjalista pracy z rodziną (1 etat), - dwóch koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej (2 etaty), 19 * Wieloosobowe stanowisko ds. świadczeń pieczy zastępczej, pomocy społecznej, pracy socjalnej: - referent ds. świadczeń pieczy zastępczej pomocy społecznej (1 etat), - pracownik socjalny (1 etat), * Poradnia Rodzinna: - psycholog (1 etat), - pedagog (wakat), - prawnik (umowa zlecenie), - terapeuta (umowa zlecenie), * Stanowisko obsługi administracyjnej (1 etat), * Wieloosobowe stanowisko ds. rehabilitacji społecznej (2 etaty), * Zespół finansowo-księgowy (2 etaty), * Kierowca (1 etat). Usytuowanie Centrum jest korzystne dla jego klientów (bliska odległość od dworca PKS), a dostęp do budynku i jego pomieszczenia pozbawione są barier architektonicznych. To wszystko ma bardzo duże znaczenie przede wszystkim dla osób niepełnosprawnych korzystających z pomocy i wsparcia. Z drugiej strony, warunki lokalowe są bardzo trudne (1 pokój na 3 osoby) i stanowią jeden z większych ryzyk w działalności PCPR. Merytoryczni pracownicy PCPR posiadają wymagane kwalifikacje zawodowe: 12 osób ma ukończone studia wyższe, z czego 2 osoby mają także ukończone studia podyplomowe w zakresie organizacji i zarządzania pomocą społeczną i inne. Poza tym wszyscy pracownicy biorą udział w szkoleniach organizowanych przez instytucje nadzorujące bądź szkoleniowe. Wynika to zarówno z ich wewnętrznej potrzeby, jak też z ciągłych zmian wprowadzanych w przepisach, na których opiera się działalność pomocy społecznej. Staż pracy w pomocy społecznej zatrudnionych osób waha się od poniżej roku do 35 lat. Pracownicy Centrum zatrudniani są na umowę o pracę na czas nieokreślony (7 osób) oraz na umowę o pracę na czas określony (8 osób). Coraz częściej umożliwia się odbycie w naszej jednostce stażu absolwentom. Świadczy to między innymi o tym, że PCPR jest instytucją, która przygotowuje młodą kadrę do pracy, co niejednokrotnie rzutuje na stosunek do przyszłych obowiązków zawodowych tych osób. 20 4.2 Ośrodki Pomocy Społecznej Ośrodki Pomocy Społecznej wykonują zadania mające na celu ochronę życia osób i rodzin. Ogółem w OPS zatrudnionych jest 124 pracowników, z czego: 11 kierowników, 43 pracowników socjalnych i 1 asystent rodziny. Pozostali pracownicy to osoby realizujące obsługę świadczeń rodzinnych, pracownicy administracyjni, księgowi, informatycy, osoby świadczące usługi opiekuńcze oraz specjalistyczne usługi opiekuńcze na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi. Kwestię zatrudnienia w OPS przedstawia poniższa tabela: Tabela 10. Zatrudnienie w ośrodkach pomocy społecznej w 2012r. Czarnia Czerwin Goworowo Kadzidło Lelis Łyse Myszyniec Olszewo - Borki Rzekuń Troszyn Liczba pracowników ogółem w tym: pracowników socjalnych w tym: asystentów rodziny w ramach umowy o pracę na czas nieokreślony staż pracy do 5 lat od 5 do 10 lat powyżej 10 lat Ogółem Baranowo Wyszczególnienie 8 5 6 19 17 8 9 21 13 11 7 124 3 2 3 5 6 4 4 4 4 4 4 43 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 1 8 4 4 8 13 6 9 13 10 11 7 93 8 1 2 5 5 1 1 3 6 2 2 2 19 9 3 7 17 1 4 12 8 3 0 5 9 4 0 5 21 8 0 13 13 3 2 8 11 1 7 3 7 3 2 2 124 36 23 65 Z powyższej tabeli wynika, że ogólna liczba pracowników zatrudnionych w OPS wzrosła w porównaniu z rokiem 2006 o 21 osób. Wynika to z faktu, iż ośrodki pomocy społecznej mają coraz więcej nowych działań, które wymagają zatrudnienia kolejnych pracowników. W związku z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej pojawiło się stanowisko asystenta rodziny, którego gminy powinny obowiązkowo zatrudnić od 1 stycznia 2015r. W roku 2012 asystent rodziny pracował tylko w gminie Kadzidło. W ramach diagnozy rozeznano także potrzeby kadrowe ośrodków, które przedstawiono poniżej: - Baranowo – referent ds. księgowości; - Czarnia – pracownik socjalny, asystent rodziny; - Goworowo – asystent rodziny; - Lelis – pracownik socjalny, asystent rodziny; 21 - Myszyniec – pracownicy socjalni, asystent rodziny; - Olszewo – Borki – asystent rodziny; - Rzekuń – asystent rodziny, pracownik socjalny; - Troszyn – asystent rodziny. Analizując możliwości korzystania mieszkańców z pomocy OPS, bardzo ważne jest ustalenie, na ile instytucja ta jest dostępna dla wszystkich klientów, również osób niepełnosprawnych. Kwestię tą przedstawia poniższa tabela. Tabela 11. Dostępność do ośrodków pomocy społecznej w powiecie ostrołęckim. Gmina Lokalizacja OPS Liczba pomieszczeń parter piętro dostępność X podjazd 4 Baranowo X podjazd 2 Czarnia X X brak 3 Czerwin II piętro brak 8 Goworowo X podjazd 6 Kadzidło X podjazd 5 Lelis X podjazd 6 Łyse X X brak 8 Myszyniec X podjazd 4 Olszewo – Borki II piętro brak 6 Rzekuń X podjazd 4 Troszyn Spośród 11 OPS, w 8 jest możliwość przeprowadzenia spokojnej rozmowy z klientem, w trzech nie ma do tego warunków. Cztery placówki są usytuowane na piętrze, jednak nie mają zamontowanej windy lub podjazdu, który umożliwiłby swobodne wejście osobie starszej lub niepełnosprawnej. W ankietach pracownicy ośrodków pomocy społecznej wskazali kilka rzeczy, które usprawniłyby ich pracę: - dodatkowe pomieszczenia w placówce lub wszystkie na tym samym piętrze; - samochód służbowy; - zmniejszenie biurokracji i ograniczenie zbędnej dokumentacji; - dostosowanie siedziby do potrzeb osób niepełnosprawnych; - zmniejszenie liczby środowisk na jednego pracownika; - odpowiedni sprzęt komputerowy; - dostęp do bezpłatnych szkoleń; - zmiana godzin pracy; - zatrudnienie psychologa w gminie. 22 Wszystkie gminy mają opracowane gminne strategie rozwiązywania problemów społecznych, okres ich obowiązywania przedstawia poniższa tabela. Tabela 12. Okres obowiązywania strategii rozwiązywania problemów społecznych. Gmina Okres obowiązywania strategii rozwiązywania problemów społecznych w gminie Goworowo, Kadzidło 2006 – 2013 Baranowo, Rzekuń, Troszyn 2007 – 2013 Czarnia 2008 – 2013 Lelis, Łyse, Myszyniec, Olszewo - Borki 2008 – 2015 Czerwin 2009 – 2015 W większości gmin realizowane są zadania wynikające z rządowych programów pomocy społecznej. Programy te dotyczą głównie wspierania rodziny, dożywiania, przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Sześć z 11 OPS wykazało, że zdarza się konieczność pracy po godzinach. Najczęstszą przyczyną jest organizacja imprez okolicznościowych, interwencje w środowisku, wydawanie żywności, prowadzenie grup wsparcia. Trzy gminy (Kadzidło, Lelis, Łyse) mają samochód służbowy, z którego mogą korzystać pracownicy OPS do pracy w terenie. Pozostałe gminy nie planują zakupu samochodu służbowego. 4.3 Placówki wsparcia dziennego Na szczeblu powiatowym funkcjonują dwa rodzaje dziennych placówek wspierających funkcjonowanie osób niepełnosprawnych tj. warsztat terapii zajęciowej i środowiskowy dom samopomocy. 4.3.1 Warsztat Terapii Zajęciowej „Tacy Sami” Na podstawie art. 35a ust.1 pkt. 8 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, warsztat terapii zajęciowej realizuje zadania w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej, zmierzające do ogólnego rozwoju i poprawy sprawności, niezbędnych do prowadzenia przez osobę niepełnosprawną niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia, na miarę jej indywidualnych możliwości. Na terenie powiatu ostrołęckiego działa jedna taka placówka - Warsztat Terapii Zajęciowej „Tacy Sami” w Ostrołęce, przeznaczona dla 22 osób. Realizacja przez warsztat w/w zadań odbywa się poprzez: - ogólne usprawnianie, 23 - rozwijanie umiejętności, w tym wykonywania czynności życia codziennego oraz zaradności osobistej, przy zastosowaniu różnych technik terapii zajęciowej, - przygotowanie do życia w środowisku społecznym, w szczególności poprzez rozwój umiejętności planowania i komunikowania się, dokonywania wyborów, decydowania o swoich sprawach oraz rozwój umiejętności niezbędnych w niezależnym życiu, a także poprawę kondycji psychicznej i fizycznej, - rozwijanie psychofizycznych sprawności niezbędnych w pracy, - rozwijanie podstawowych oraz specjalistycznych umiejętności zawodowych, umożliwiających podjęcie pracy zarobkowej, albo szkolenia zawodowego. Zgodnie z art. 68c ust. 1 w/w ustawy maksymalne dofinansowanie działalności warsztatu terapii zajęciowej ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wynosi 90% ich kosztów. Natomiast pozostałe 10% finansowane jest ze środków powiatu. 4.3.2 Środowiskowe domy samopomocy Na terenie powiatu ostrołęckiego funkcjonują 3 środowiskowe domy samopomocy, w tym dwa prowadzone przez gminy (Goworowo i Myszyniec) i jeden przez powiat, którego siedziba jest w Ostrołęce. Służą one jako forma pomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi i niepełnosprawnością intelektualną. Pełnią bardzo ważną rolę zarówno dla uczestników, jak i ich rodzin. Jako główne cele pracy ŚDS można wymienić: - dążenie do poprawy lub utrzymania możliwie dobrej sprawności fizycznej, psychicznej, intelektualnej i funkcjonalnej uczestników; - rozwój umiejętności nawiązywania kontaktów, poczucia własnej wartości; - wspieranie poczucia bezpieczeństwa, rozwój umiejętności i zainteresowań; - ochrona praw i interesów uczestnika; - organizacja spotkań/ imprez integracyjnych; - wspieranie w trudnych sytuacjach życiowych; - poradnictwo i wsparcie dla uczestników oraz ich opiekunów. Większość uczestników tych placówek dowożonych jest samochodami dostosowanymi do przewozu osób niepełnosprawnych, zakupionymi z udziałem środków PFRON. 24 5. PROBLEMY SPOŁECZNE POWIATU OSTROŁĘCKIEGO Problemy społeczne powiatu pogrupowane zostały w niżej wymienione kategorie, według których sporządzono ich diagnozę. Kategorie te, to: 1. Ubóstwo; 2. Sieroctwo, wielodzietność, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych; 3. Bezdomność; 4. Bezrobocie; 5. Niepełnosprawność; 6. Uzależnienia; 7. Trudności w przystosowaniu się po opuszczeniu zakładu karnego; 8. Uchodźcy i repatrianci; 9. Przemoc w rodzinie; 10. Sytuacja osób starszych; 11. Niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży; 12. Dostęp do informacji, poradnictwa, doradztwa. Gminy powiatu ostrołęckiego wykazały, że głównymi problemami społecznymi, z jakimi zmagają się ich mieszkańcy, są: - bezrobocie; - bezradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego i wychowywaniu dzieci; - ubóstwo; - alkoholizm; - długotrwała choroba; - niepełnosprawność. 5.1 Ubóstwo Ubóstwo to ogólnie mówiąc, niemożność osiągnięcia minimalnego standardu życiowego. Zjawisko to odnosi się do osób, rodzin lub grupy osób, których środki materialne, socjalne i kulturalne są ograniczone w stopniu, w którym poziom życia obniża się poza akceptowane minimum. Ubóstwo, jako powód udzielania osobom i rodzinom pomocy, ustawa o pomocy społecznej wymienia na pierwszym miejscu. Prawo do świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej ustala się na podstawie kryterium dochodowego. 25 Jednym z czynników warunkującym określenie zjawiska ubóstwa jest zakres przyznawania pomocy. W 2012r. z powodu ubóstwa z pomocy OPS korzystało 2510 rodzin (w tym: 9160 osób). W 2006r. z pomocy OPS z powodu ubóstwa korzystało 4378 rodzin. Znaczące zmniejszenie się liczby odbiorców w/w świadczeń wynika głównie z bardzo niskiego kryterium dochodowego, które musi spełniać rodzina. Obecnie kwota na jedną osobę w rodzinie wynosi 456 zł, co oznacza, że np. małżeństwo z jednym dzieckiem nie może mieć dochodu większego niż 1368 zł. 5.2 Sieroctwo, wielodzietność, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych Znaczącą część klientów systemu pomocy społecznej stanowią rodziny z trudnościami opiekuńczo – wychowawczymi. Najczęściej niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy się z innymi dysfunkcjami i trudnościami, takimi jak: uzależnienie od alkoholu, narkotyków, przemoc domowa, ubóstwo, bezrobocie, niezaradność w prowadzeniu gospodarstwa domowego. Wszystko to prowadzi często do zjawiska „sieroctwa społecznego”, które związane jest ze stanem pozbawienia dzieci, trwale lub przejściowo, szans wychowywania się we własnej rodzinie, ze względu na brak odpowiednich warunków opiekuńczo – wychowawczych. W 2012r. z powodu bezradności z pomocy OPS korzystały 1163 rodziny (w tym 5458 osób), najwięcej w gminach: Goworowo (281 rodzin), Kadzidło (276 rodzin) i Łyse (146 rodzin). Najmniej rodzin korzystających z pomocy OPS w związku z bezradnością było w gminach: Baranowo (16) i Olszewo – Borki (22). Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej ośrodki pomocy społecznej mają możliwość finansowego wspierania rodzin, szczególnie w ochronie macierzyństwa, w tym wielodzietności. Realizację tego zadania przez gminy w roku 2012 przedstawia poniższa tabela. Czerwin Goworowo Kadzidło Lelis Łyse Myszyniec Olszewo - Borki Rzekuń Troszyn Ogółem Potrzeba ochrony macierzyństwa – liczba rodzin ogółem Czarnia Liczba odbiorców świadczenia w 2012r. Baranowo Tabela 13. Liczba rodzin korzystających z pomocy OPS – potrzeba ochrony macierzyństwa 0 77 29 75 2 63 158 85 29 40 31 589 26 w tym: długotrwale korzystające w tym: nowe środowiska w danym roku Wielodzietność – liczba rodzin ogółem w tym: długotrwale korzystające w tym: nowe środowiska w danym roku * bd. – brak danych 0 52 29 71 1 57 155 bd.* 26 bd.* 26 0 25 0 4 1 6 0 bd.* 3 bd.* 5 44 0 76 29 69 206 63 156 83 27 29 31 769 0 74 29 68 185 57 155 bd.* 21 bd.* 26 615 0 2 0 1 21 6 0 bd.* 6 bd.* 5 417 41 Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych niejednokrotnie jest podstawą do organizowania zastępczych form opieki nad dzieckiem bądź podstawą do umieszczenia ich w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. W powiecie ostrołęckim w roku 2012 funkcjonowały 62 rodziny zastępcze, w których opiekę znalazło 127 dzieci, w tym: - 29 rodzin zastępczych spokrewnionych z 41 dziećmi; - 24 rodziny zastępcze niezawodowe z 35 dziećmi, z czego 5 rodzin to osoby zupełnie niespokrewnione z dziećmi; - 8 rodzin zastępczych zawodowych z 39 dziećmi; - 1 rodzina zastępcza zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego, w której w 2012r. opiekę znalazło łącznie 12 dzieci. Na przestrzeni 2012r. w rodzinnej pieczy zastępczej po raz pierwszy zostało umieszczonych 16 dzieci, natomiast 21 dzieci opuściło rodzinną pieczę zastępczą. Powstało 8 nowych rodzin zastępczych, a 6 przestało funkcjonować. Zgodnie z ustawą o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, rodziny zastępcze od 15 czerwca 2012r. zostały objęte opieką koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej. W ramach swoich zadań koordynatorzy odwiedzali rodziny zastępcze, opracowywali analizy sytuacji dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej, a także plany pracy z w/w wychowankami. Współpracowali ze szkołami, ośrodkami pomocy społecznej, Sądem, kuratorami, policją i innymi instytucjami. Koordynatorzy byli także zaangażowani w kontakty z rodzinami biologicznymi, motywując je do częstszego spotykania się z dziećmi. W 2012r. koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej objęli swoim wsparciem 52 rodziny zastępcze (w tym 8 zawodowych, 1 rodzinę pełniącą funkcję pogotowia rodzinnego, 17 niezawodowych i 26 rodzin spokrewnionych) oraz dwie placówki opiekuńczo – wychowawcze typu rodzinnego, obejmując swą pomocą 118 dzieci. Dodatkowe wsparcie dla rodzin w postaci opieki koordynatora pozwoliło na bieżące rozpoznawanie problemów i szybkie podejmowanie działań gdy niezbędne okazało się ich 27 rozwiązanie. Ze wsparcia Zespołu ds. Pieczy Zastępczej korzystali pełnoletni wychowankowie rodzinnej pieczy zastępczej (25 osób) oraz 11 wychowanków placówek opiekuńczo – wychowawczych. Pedagog terapeuta zatrudniony na umowę zlecenie w 2012r. pracował z 8 rodzinami zastępczymi w ich środowisku rodzinnym. Z pomocy psychologicznej skorzystało 23 rodziny zastępcze, 33 dzieci powierzonych opiece oraz 12 rodziców biologicznych. W ramach wspierania rodzin zastępczych i biologicznych psycholog Poradni Rodzinnej złożył 14 wizyt w środowiskach rodzinnych. W Poradni odbyło się 38 spotkań rodzin biologicznych z dziećmi przebywających w rodzinach zastępczych, ich liczba była zależna od aktywności i zaangażowania rodzin biologicznych w spotkania z dziećmi. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy Sąd podejmuje decyzję o umieszczeniu dziecka w placówce. Dotyczy to najczęściej przypadków dorastającej młodzieży (15 – 17 lat) stwarzającej problemy opiekuńczo-wychowawcze. Młodsze dzieci umieszczane są w rodzinach zastępczych bądź w placówkach opiekuńczo – wychowawczych typu rodzinnego, w których może przebywać do ośmiorga dzieci. Na terenie powiatu ostrołęckiego w 2012r. funkcjonowały dwie placówki opiekuńczo – wychowawcze typu rodzinnego, w których przebywało 14 dzieci. Ponadto, w placówkach opiekuńczo – wychowawczych na terenie innych powiatów przebywało 15 dzieci z terenu naszego powiatu. Tabela 14. Sytuacja dzieci pozbawionych opieki Zagadnienie Liczba rodzin zastępczych Liczba dzieci w tych rodzinach Liczba placówek opiekuńczo – wychowawczych typu rodzinnego Liczba dzieci w tych placówkach Liczba dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo wychowawczych 2006r. 54 101 2 14 2012r. 62 127 2 14 31 15 Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nałożyła na gminy obowiązek zatrudniania asystentów rodziny od 1 stycznia 2015r. Do tego czasu jest to zadanie fakultatywne. Spośród wszystkich gmin powiatu ostrołęckiego, w 2012r. tylko gmina Kadzidło miała zatrudnionego asystenta dla rodzin wymagających większego wsparcia. Dodatkowo, w/w ustawa wprowadza pojęcie rodziny wspierającej, która jest ustanawiana przez wójta, po uzyskaniu przez nią pozytywnej opinii kierownika ośrodka pomocy społecznej. Z informacji otrzymanych z gmin wynika, że żadna z gmin nie ma ustanowionych takich rodzin. Jedynie gmina Goworowo 28 przekazała informację o potrzebach w tym zakresie, pozostałe gminy nie wykazały potrzeb. Nacisk ustawodawców na pogłębioną pracę w środowisku rodzin dysfunkcyjnych ma na celu zniwelowanie zagrożenia rozpadu rodzin. W ramach przeprowadzonej w gminach analizy, pytano w związku z powyższym o liczbę dzieci zagrożonych umieszczeniem w pieczy zastępczej w związku z dysfunkcjami rodzin biologicznych. Otrzymane odpowiedzi przedstawia poniższa tabela. Tabela 15. Liczba dzieci zagrożonych umieszczeniem w pieczy zastępczej. Gmina Liczba dzieci zagrożonych umieszczeniem w pieczy zastępczej 2013r. 2014r. Baranowo 1 0 Czarnia 0 0 Czerwin 0 0 Goworowo 3 9 Kadzidło 2 4 Lelis 1 1 Łyse 1 0 Myszyniec 6 6 Olszewo – Borki 1 1 Rzekuń 1 2 Troszyn 0 0 Ogółem 16 23 Dotychczasowe działania Centrum pozwalają na bieżące rozwiązywanie problemów zapewnienia dzieciom opieki i wychowania w rodzinach zastępczych. Co roku pozyskiwani są kandydaci do pełnienia tej roli, po czym odbywają szkolenie i zdobywają kwalifikacje do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. W 2012r. po zakończonym szkoleniu, 4 rodziny otrzymały kwalifikacje do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej/niezawodowej. 5.3 Bezdomność Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej osobą bezdomną jest osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowaną na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osobę niezamieszkującą w lokalu mieszkalnym i zameldowaną na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania. Często bezdomności towarzyszą inne problemy. Pomoc społeczna w miastach dysponuje lepszym zapleczem i jej klienci czują się bardziej anonimowo – 29 zatem osoby bezdomne chętniej szukają w tych środowiskach miejsca dla siebie. Dotyczy to zarówno bezdomnych „z przymusu” jak i „z wyboru”. W 2012r. w powiecie ostrołęckim było 19 osób bezdomnych. Porównując dane z 2006r., okazuje się, że liczba osób bezdomnych wzrosła (w 2006r. wynosiła ona 6 osób). Powodem trzykrotnego wzrostu tej liczby może być trudna sytuacja materialna, dotykająca coraz więcej osób, wynikająca najczęściej z braku zatrudnienia, ubóstwa, często również problemów z nadużywaniem alkoholu. Problem bezdomności najczęściej jest przez gminy rozwiązywany poprzez umieszczanie osób bezdomnych w noclegowniach (13 spośród 19 przypadków). Gminy Myszyniec i Goworowo przyznały osobom z tym problemem mieszkania z zasobów gminy. Jedna osoba z terenu gminy Myszyniec otrzymała pomoc w wynajęciu mieszkania. Koszty ponoszone przez gminy na zapewnienie osobom bezdomnym schronienia wynoszą od 0 zł (Baranowo, Goworowo, Troszyn) do 4555zł (Rzekuń). W sumie gminy na rozwiązanie problemu bezdomności w 2012r. przeznaczyły 15.446 zł. 5.4 Bezrobocie Zgodnie z informacjami uzyskanymi w Powiatowym Urzędzie Pracy w Ostrołęce, liczba osób bezrobotnych w powiecie ostrołęckim w 2012r. wynosiła 6084 osoby. W porównaniu z rokiem 2006 liczba ta spadła o 1119 osób. Stopa bezrobocia dla powiatu w grudniu 2012r. wyniosła 18,7%, przy średniej dla kraju 13,4%. Charakterystykę osób bezrobotnych ze względu na płeć i wiek pokazuje poniższa tabela. Tabela 16. Charakterystyka osób bezrobotnych w powiecie ostrołęckim. Zagadnienie Liczba osób bezrobotnych z terenu powiatu ostrołęckiego W tym: osób długotrwale bezrobotnych kobiet kobiet długotrwale bezrobotnych osób niepełnosprawnych W tym: 18 – 24 lat W tym: kobiet osób niepełnosprawnych 25 – 44 lat W tym: kobiet osób niepełnosprawnych 45 – 54 lat W tym: kobiet osób niepełnosprawnych powyżej 55 lat 2012 6084 3646 3068 1990 135 1779 876 11 2918 1647 52 912 421 51 943 30 W tym: W tym: kobiet osób niepełnosprawnych Liczba osób z prawem do zasiłku W tym: kobiet osób niepełnosprawnych 335 21 596 270 17 Jak wynika z tabeli największy odsetek osób bezrobotnych wynoszący 48% mieści się w przedziale wieku 25 – 34 lat, 29% ogółu bezrobotnych to osoby w wieku 18 – 24 lat, w wieku powyżej 55 lat jest ich ponad 15%. Najmniejszą grupę stanowią osoby w wieku 45 – 54 lat niecałe 15%. Istnieje niebezpieczeństwo, iż grupa osób bezrobotnych po 55 roku życia na przestrzeni najbliższych lat będzie wzrastać w związku ze zmianą ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998r. (Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 z późn. zm.), która podniosła wiek emerytalny do 67 lat zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. Tabela 17. Poziom wykształcenia osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w 2012. Poziom wykształcenia Ogólna liczba osób w tym osoby zarejestrowanych w PUP niepełnosprawne bezrobotni poszukujący bezrobotni poszukujący pracy pracy Wyższe 608 7 10 0 Policealne i średnie zawodowe 1757 16 24 0 Średnie ogólnokształcące 599 5 6 1 Zasadnicze zawodowe 1641 20 47 0 Gimnazjalne i poniżej 1479 17 48 0 Łącznie 6084 65 135 1 Jak wynika z powyższego zestawienia, najwięcej osób bezrobotnych posiada wykształcenie policealne i średnie zawodowe – 1757, co stanowi 29% ogółu bezrobotnych. Drugie miejsce zajmują osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym – 1641 (27%). Wykształcenie gimnazjalne i niższe posiada 24% bezrobotnych, 10% to osoby z wykształceniem wyższym, a niecałe 10% to osoby, które ukończyły szkoły średnie ogólnokształcące. W przypadku osób niepełnosprawnych bezrobotnych, najwięcej z nich to osoby z wykształceniem gimnazjalnym i niższym – 48 z 135 osób, najmniej zaś z wykształceniem średnim ogólnokształcącym – 5 osób. 31 Tabela 18. Osoby bezrobotne według czasu pozostawania bez pracy w 2012r. Wiek osób Czas pozostawania bez pracy bezrobotnych do 1 od 1 – 3 od 3 – 6 od 6 – 12 od 12 – 24 miesiąca miesięcy miesięcy miesięcy miesięcy 18 – 24 133 300 342 299 421 25 – 34 127 207 227 333 410 35 – 44 79 126 136 152 251 45 – 54 44 111 101 121 204 55 – 59 16 40 37 63 64 60 – 64 0 12 12 5 24 Ogółem 399 796 855 973 1374 pow. 24 miesięcy 284 548 322 331 154 48 1687 Powyższa tabela pokazuje, że najwięcej osób bezrobotnych – 28%, to osoby długotrwale pozostające bez pracy (pow. 24 miesięcy). Zatrważające jest to, że największą grupę wśród tych osób stanowią ludzie młodzi (grupa od 18 do 34 lat to prawie 50% osób długotrwale bezrobotnych), którzy mają duże trudności z podjęciem zatrudnienia. Nawet ukończenie studiów wyższych nie daje obecnie gwarancji zatrudnienia, pracodawcy liczą, że absolwenci będą już mieli jakiś staż pracy i doświadczenie. Liczba osób bezrobotnych wzrasta wraz z okresem pozostawania bez pracy. Tabela 19. Staż pracy osób bezrobotnych w 2012r. Staż pracy Ogólna liczba osób zarejestrowanych bezrobotni osoby niepełnosprawne do 1 roku 949 25 1 – 5 lat 1522 20 5 – 10 lat 785 20 10 – 20 lat 671 31 20 – 30 lat 326 15 30 lat i więcej 87 2 bez stażu 1744 22 Ogółem 6084 135 Spośród osób zarejestrowanych jako bezrobotne, największą grupę (29%) stanowią osoby, które wcześniej nie pracowały. Następną pod względem wielkości grupą (25%) są osoby ze stażem 1 – 5 lat, staż poniżej 1 roku pracy stanowi grupa 949 osób (16% ogółu zarejestrowanych). W przypadku osób niepełnosprawnych, największa grupa zarejestrowana jako bezrobotni to osoby, które mają staż pracy od 5 – 10 lat (23% tej kategorii). Kolejnymi grupami są: ta ze stażem do 1 roku (ponad 18%) oraz nie posiadająca żadnego stażu pracy – 22 osoby (16%). Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 26 marca 2013r. (Dz. U. z 2013r., poz. 674) wyróżnia kategorię osób będących w szczególnej sytuacji na rynku 32 pracy. Zalicza do nich bezrobotnych, którzy ze względu na określone uwarunkowania mają znaczne problemy z wydobyciem się ze stanu bezrobocia. Ustawa zezwala na stosowanie wobec tej kategorii osób dodatkowych instrumentów rynku pracy, promujących ich zatrudnienie. Z przeprowadzonej w PUP analizy wynika, że osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy w powiecie ostrołęckim było 5637 z 6084 wszystkich osób zarejestrowanych. Należy zaznaczyć, że osoby te mogą występować w więcej niż jednej grupie. Poszczególne kategorie tej grupy przedstawia tabela poniżej. Tabela 20. Bezrobotni w szczególnej sytuacji na rynku pracy w 2012r. Zagadnienie Liczba osób bezrobotnych Liczba osób do 25 r.ż. 1779 Liczba osób długotrwale bezrobotnych 3646 Liczba osób po zakończeniu realizacji kontraktu 1 socjalnego Liczba kobiet, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu 792 dziecka Liczba osób powyżej 50 r.ż. 943 Liczba osób bez kwalifikacji zawodowych 1170 Liczba osób bez doświadczenia zawodowego 2094 Liczba osób bez wykształcenia średniego 3120 Liczba osób samotnie wychowujących co najmniej jedno 290 dziecko do 18 roku życia Liczba osób, które po odbyciu kary pozbawienia wolności 52 nie podjęły zatrudnienia Liczba osób niepełnosprawnych 135 Największą grupę osób w szczególnej sytuacji na rynku pracy stanowią osoby długotrwale bezrobotne – 3646 osób (65%), co świadczy o tym, że z czasem powrót lub wejście na rynek pracy robi się coraz trudniejszy. Kolejną grupę stanowią osoby z wykształceniem niższym niż średnie – 3120 osób (55%). Duża liczebność tej grupy potwierdza, że osoby z podstawowym, gimnazjalnym czy niepełnym średnim wykształceniem mają mniejsze szanse na zdobycie pracy. Dużo osób pozostaje bezrobotna, gdyż z powodu braku doświadczenia zawodowego nie są atrakcyjni na rynku pracy – 2094 osoby (37%). Ważną informacją z punktu widzenia diagnozy bezrobocia w powiecie ostrołęckim jest „napływ” osób bezrobotnych do urzędu pracy. Tą kwestię obrazuje tabela poniżej. 33 Tabela 21. „Napływ” – bezrobotni z terenu powiatu ostrołęckiego zarejestrowani w PUP 2012 Liczba osób zarejestrowanych w danym roku 4736 W tym: po raz pierwszy 1310 po raz kolejny 3426 W tym: pracach interwencyjnych 98 powracający do robotach publicznych 47 ewidencji po: stażach 170 Powyższe dane pokazują, iż aż 72% osób zarejestrowanych w 2012r. jako osoby bezrobotne, to osoby, które powracają do ewidencji urzędu pracy po raz kolejny. Z tej grupy 315 osób to ludzie, którzy skorzystali z aktywizacji zawodowej w postaci prac interwencyjnych, robót publicznych czy staży. Z uzyskanych danych wynika, że w 2012r. 4442 osób zostało wyrejestrowanych z ewidencji osób bezrobotnych, w tym 2364 osoby z powodu podjęcia pracy, natomiast 1064 osób z powodu nie potwierdzenia gotowości do pracy. W 2012r. do Powiatowego Urzędu Pracy w Ostrołęce wpłynęło 1468 ofert pracy. Najczęściej poszukiwano osób w następujących branżach: - sprzedawca (staż pracy minimum 1 rok); - kierowca – prawo jazdy kategorii C +C (staż pracy minimum 1 rok); - sprzątaczka – oferta dla osoby niepełnosprawnej; - murarz, tynkarz, posadzkarz, glazurnik (doświadczenie minimum 2 lata). Tabela 22. Działania PUP na rzecz mieszkańców powiatu ostrołęckiego Ile osób podjęło zatrudnienie dzięki pośrednictwu urzędu pracy? W tym: kobiet osób niepełnosprawnych Ile osób skorzystało ze staży? W tym: kobiet Ile osób skorzystało z prac interwencyjnych? W tym: kobiet Ile osób skorzystało ze szkoleń/ studiów podyplomowych? W tym: kobiet Ile osób skorzystało z robót publicznych W tym: kobiet Ile osób skorzystało z jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej? W tym: kobiet Ile osób skorzystało z wyposażenia i doposażenia miejsca pracy? W tym: kobiet Ile osób skorzystało z prac społecznie użytecznych? 2012 54 20 2 300 227 169 128 16 2 96 48 129 46 52 20 43 34 W tym: kobiet Ile osób skorzystało z innych form przeciwdziałania bezrobociu? - zajęcia aktywizacyjne - grupowe poradnictwo zawodowe W tym: kobiet * bd. – brak danych 38 437 46 bd.* Jak wynika z powyższej tabeli, wiele osób w 2012r. korzystało z aktywizujących działań proponowanych przez PUP (staże, prace interwencyjne, szkolenia, wsparcie w postaci środków na podjęcie działalności gospodarczej, itp.). Uwagę może zwrócić fakt, iż kobiety dużo częściej korzystają ze staży i prac interwencyjnych niż mężczyźni, natomiast szkolenia i zakładanie działalności gospodarczej to domena mężczyzn. Ważne jest to, że dzięki pośrednictwu PUP 54 osoby w roku 2012 podjęło zatrudnienie (w tym 20 kobiet i 2 osoby niepełnosprawne). Dla osób bezrobotnych organizowane były szkolenia zawodowe, z których w 2012r. skorzystało 16 osób (w tym 2 kobiety). Powiatowy Urząd Pracy realizował kilka programów w ramach aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu: - EFS – POKL „Gotowi do zmian” (206 osób, w tym 108 kobiet); - „Młodość i energia – poszukiwane na rynku pracy” (80 osób, w tym 56 kobiet); - „Pięćdziesięciolatek pracownikiem na 5+” (26 osób, w tym 13 kobiet); - „Aktywność zawodowa kluczem do sukcesu” (38 osób, w tym 16 kobiet). Jak wynika z danych uzyskanych z PUP, aktywizacja zawodowa osób niepełnosprawnych jest trudniejsza niż aktywizacja zawodowa osób zdrowych. Według Powiatowego Urzędu Pracy osoby niepełnosprawne bardzo mało są zainteresowane podjęciem zatrudnienia lub skorzystaniem ze szkoleń. W 2012r. w ramach środków PFRON ze wsparcia skorzystało tylko 7 osób (1 ze zwrotu kosztów poniesionych w związku z wyposażeniem stanowiska pracy, 1 osoba ze szkolenia, 4 osoby z prac interwencyjnych oraz 1 z jednorazowych środków na podjęcie działalności gospodarczej). Może to wynikać z sytuacji społecznej osób niepełnosprawnych, które często nie mają wsparcia w środowisku i zamykają się w swoich domach. Ponadto, niewystarczająca komunikacja publiczna, duże odległości między miejscowościami powiatu ostrołęckiego a Ostrołęką powodują, że osoby te mają duże trudności lub w ogóle nie są w stanie dojechać do PUP, nie mówiąc już o podjęciu zatrudnienia poza miejscem zamieszkania. Wydaje się, że dobrym rozwiązaniem dla wielu niepełnosprawnych osób bezrobotnych byłoby założenie spółdzielni socjalnej, w której mogliby oferować swoje usługi. Z informacji uzyskanych z gmin, wynika, że do końca 2012r. w żadnej z nich nie powstała taka spółdzielnia. 35 Jedynie dwie gminy planują udzielić wsparcia w założeniu przedsiębiorstwa ekonomii społecznej (Czerwin i Myszyniec), pozostałe nie widzą takich potrzeb. Z pomocy OPS z powodu bezrobocia skorzystało w 2012r. 1229 rodzin. Najwięcej rodzin, których dotyczy ten problem, jest w gminach Olszewo – Borki (189 rodzin), Rzekuń (183 rodziny) oraz Kadzidło (173 rodziny). W większości pomoc dotyczy środowisk, które długotrwale pobierają zasiłki z powodu bezrobocia. Najmniej rodzin korzystało w tym zakresie w gminach: Czarnia (35 rodzin) oraz Łyse (36 rodzin). 5.5 Niepełnosprawność Osoba niepełnosprawna to osoba, której stan psychiczny, fizyczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wypełnienie ról społecznych, w tym zawodowych. Szacuje się, iż 12,2% populacji dotknięte jest niepełnosprawnością. Dane z przeprowadzonego Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań wskazują, że w 2011r. w Polsce było 4.697 tysięcy osób niepełnosprawnych, jednak dane te mogą być niedoszacowane z uwagi na to, że 1,5 mln osób nie odpowiedziało na dobrowolne pytania dotyczące niepełnosprawności. Ponadto, dane dotyczące niepełnosprawności zostały zebrane w ramach spisu reprezentacyjnego, co oznacza że nie wszystkim Polakom zostały zadane pytania o niepełnosprawność. Dane ze spisu reprezentacyjnego zostały uogólnione na całą populację. W ramach ankiety pytano gminy o liczbę osób niepełnosprawnych na ich terenie. Połowa z nich nie miała takich danych, pozostałe przedstawia poniższa tabela. Tabela 23. Liczba osób niepełnosprawnych w powiecie ostrołęckim w 2012r. Gmina Liczba osób niepełnosprawnych Baranowo 110 Czarnia 43 Czerwin brak danych Goworowo 165 Kadzidło 695 Lelis brak danych Łyse brak danych Myszyniec brak danych Olszewo – Borki 80 Rzekuń brak danych Troszyn 23 Ogółem 1116 (na podstawie danych z 6 gmin) 36 Jak wynika z danych z Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w 2012r. zostało wydanych 945 orzeczeń o niepełnosprawności dla osób dorosłych (od 16 r.ż.) oraz 225 dla dzieci (do 16 r.ż.). Dostępność do budynków użyteczności publicznej dla osób z ograniczoną sprawnością nie jest zadowalająca. Spośród 11 budynków OPS, 7 jest dostosowanych całkowicie, natomiast 4 nie są przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. Zarówno budynki zakładów opieki zdrowotnej, jak i szkoły, przedszkola są tylko częściowo dostosowane do osób niepełnosprawnych (tylko 2 ZOZ z 20 oraz 7 szkół i przedszkoli z 78 jest całkowicie przystosowane). Porównując sytuację obecną z rokiem 2006, można stwierdzić, że ogólnie sytuacja osób niepełnosprawnych pod kątem dostępności do budynków użyteczności publicznej zmienia się na lepsze. Coraz częściej budynki te pozbawiane są przynajmniej częściowo barier architektonicznych, co znacznie ułatwia funkcjonowanie osób z ograniczoną sprawnością. Wymaga to niestety sporych nakładów finansowych, dlatego zmiany te są wydłużone w czasie. W gminach organizowane są różne programy, działania, które mają na celu integrację osób niepełnosprawnych, wsparcie ich w różny sposób. Działania te przedstawia poniższa tabela. Tabela 24. Działania podejmowane przez gminy na rzecz osób niepełnosprawnych. Gmina Działania Baranowo - organizowanie imprez okolicznościowych, wycieczek, - dowóz dzieci do Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego, - pokrywanie kosztów wyżywienia osób w SOSW, - wsparcie finansowe, - organizowanie pobytu w Środowiskowym Domu Samopomocy Czarnia - kierowanie do ŚDS, - kierowanie do zakładów opiekuńczych, DPS, - dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych, - pomoc w załatwianiu sprzętu rehabilitacyjnego Czerwin nie wykazano Goworowo - projekt aktywizacji i zapobieganie marginalizacji osób niepełnosprawnych, - dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego, - grupa wsparcia dla osób opiekujących się osobami niepełnosprawnymi; - Stowarzyszenie Osób i Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych „Jesteśmy Betanią” Kadzidło - likwidowanie barier architektonicznych, - zwiększenie możliwości dostępu do korzystania ze świadczeń zdrowotnych, rehabilitacji i zaopatrzenia w niezbędny sprzęt ortopedyczny Lelis - praca socjalna, - usługi opiekuńcze, - pomoc materialna i rzeczowa, żywnościowa 37 - spotkania Łyse Myszyniec nie wykazano - usługi opiekuńcze, - Środowiskowy Dom Samopomocy - spotkania i imprezy integracyjne, wycieczki - transport do placówek oświatowych, - realizacja projektu systemowego skierowanego także do osób niepełnosprawnych, - wycieczki nie wykazano Olszewo – Borki Rzekuń Troszyn W ramach ankiety pytano także o działania, jakie należałoby podjąć, aby sytuacja osób niepełnosprawnych uległa poprawie. Jako najważniejsze wymieniono: - powstanie poradni rehabilitacyjnych w gminach, - organizacja turnusów rehabilitacyjnych, - przekształcenie grupy samopomocowej w stowarzyszenie mające osobowość prawną, - całkowite zniesienie barier architektonicznych, - poprawa dróg lokalnych w celu umożliwienia osobom niepełnosprawnym kontaktu z otoczeniem, - powstanie formy aktywizacji osób niepełnosprawnych w postaci znalezienia zatrudnienia, - utworzenie w OPS punktu udzielającego informacji na temat uprawnień osób niepełnosprawnych i dostępnych form pomocy, - powstanie grup samopomocowych, - działania integracyjne. W 2012r. otrzymane przez PCPR środki PFRON na realizację zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej wystarczyły na realizację większości zgłoszonych potrzeb przez osoby niepełnosprawne. Tabela 25. Likwidacja barier i dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego w 2012r. Nazwa Liczba osób Kwota w zł Likwidacja barier (ogółem) 18 82.235 w tym: bariery architektoniczne dorośli 2 15.134 bariery architektoniczne dzieci 2 18.703 bariery techniczne dorośli 0 0 bariery techniczne dzieci 0 0 bariery w komunikowaniu się dorośli 9 35.176 bariery w komunikowaniu się dzieci 5 13.222 Dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego 2650 215.630 Ponadto, dofinansowanych do zakupu przedmiotów ortopedycznych, środków 38 pomocniczych i sprzętu rehabilitacyjnego zostało 605 wniosków na kwotę 401.597 zł, natomiast na dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych został złożony 1 wniosek na kwotę 7.968 zł. Powiat Ostrołęcki zawarł z Oddziałem Mazowieckim PFRON umowę w sprawie realizacji pilotażowego programu „Aktywny Samorząd”, którego realizatorem jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce. Głównym celem programu było wyeliminowanie lub zmniejszenie barier ograniczających uczestnictwo beneficjentów w życiu społecznym, zawodowym i w dostępie do edukacji. W związku z powyższym z 4 osobami niepełnosprawnymi podpisano umowy, w tym: - pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu – z 1 osobą niepełnosprawną na kwotę 4.080 zł; - pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym – z 2 osobami niepełnosprawnymi na łączną kwotę 17.485 zł; - pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym – z 1 osobą niepełnosprawną na kwotę 3.000 zł. W ramach programu „Wyrównywania różnic między regionami” w 2012r. została podpisana umowa na zakup 9 – cio osobowego samochodu przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych na wózkach inwalidzkich przez Gminę Myszyniec na rzecz Środowiskowego Domu Samopomocy w Myszyńcu. Realizacja zadania nastąpi w 2013r. 5.6 Uzależnienia W kwestii poświęconej uzależnieniom podjęto się omówienia zagadnień dotyczących problemu alkoholizmu i narkomanii. Problemy uzależnień obejmują szkody wynikające z nadmiernego spożywania alkoholu oraz środków odurzających, a także propozycji działań zmierzających do zmniejszenia i usuwania skutków problemu. Uzyskane informacje wskazują, iż w powiecie ostrołęckim w 2012r. do Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zostało zgłoszonych 151 osób. Sytuację w poszczególnych gminach przedstawia tabela poniżej. Tabela 26. Sytuacja osób uzależnionych od alkoholu w 2012r. Gmina Liczba osób zgłoszonych Liczba osób, które zdecydowały się na do GKRPA leczenie odwykowe Baranowo 14 6 Czarnia 5 3 Czerwin 10 2 39 Goworowo Kadzidło Lelis Łyse Myszyniec Olszewo – Borki Rzekuń Troszyn Ogółem 24 40 7 6 13 11 13 8 151 14 8 2 4 38 6 4 2 89 Należy zauważyć, że problem alkoholowy dotyczy dużo większej liczby osób, jednak niewiele z nich jest zgłaszanych przez bliskich na komisję. Powodem może być fakt, iż zdarza się, że osoby te nie wiedzą, że mają miejsce, gdzie fakt nadużywania alkoholu przez członka rodziny można zgłosić. Z drugiej strony, problem często dotyczy całych rodzin, które nie są zainteresowane jego rozwiązaniem. Jak wynika z pozyskanych danych przynajmniej 212 rodzin, w tym 788 osób uwikłanych jest w problem alkoholowy i korzysta z tego powodu z pomocy. Niestety, w takich środowiskach wychowywane są dzieci, które często uczą się, że w razie kłopotów wystarczy napić się alkoholu, aby o nich zapomnieć. Tam, gdzie sytuacja jest naprawdę ciężka, interweniują instytucje i dochodzi do zabrania dzieci z patologicznego środowiska. Jednakże, mimo iż większość dzieci i młodzieży umieszczonych w pieczy zastępczej (łącznie z 65 rodzin biologicznych) przebywa w niej z powodu uzależnienia od alkoholu rodziców, tylko 6 z nich zostało zgłoszonych do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Tabela 27. Sposoby rozwiązywania problemów alkoholowych i liczba osób korzystających. Gmina Czy istnieje w gminie Liczba osób Liczba spraw Klub Anonimowych skierowanych do skierowanych do sądu Alkoholików korzystania ze dotyczących osób spotkań AA uzależnionych od alkoholu Baranowo TAK 14 0 Czarnia NIE 0 0 Czerwin NIE 0 0 Goworowo TAK 14 10 Kadzidło TAK 0 41 Lelis NIE 0 5 Łyse NIE 2 0 Myszyniec TAK 48 0 Olszewo – Borki TAK 11 6 Rzekuń NIE 12 6 Troszyn NIE 0 3 Ogółem 5 101 71 40 W ramach wypełnianej ankiety, gminy dzieliły się działaniami, jakie podejmowane są na ich terenie, w celu pomocy osobom uzależnionym od alkoholu. Do najczęściej wymienianych należą: - funkcjonowanie Punktu Konsultacyjnego ds. uzależnień; - rozmowy motywujące do podjęcia leczenia i terapii; - realizacja programów profilaktycznych w szkołach; - zwrot kosztów dojazdu na terapię odwykową dla osób uzależnionych i współuzależnionych; - działania informacyjno – edukacyjne (zakup i dystrybucja plakatów, ulotek i broszur); - działania profilaktyczne dla dorosłych; - szkolenia osób zajmujących się profilaktyką uzależnień; - realizacja procedury „Niebieska Karta”; - realizacja Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych; - realizacja projektu ze środków EFS dla rodzin z problemem alkoholowym; - organizacja wypoczynku letniego dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym; - refundacja kosztów leczenia; - współpraca z Poradnią „Nadzieja”; - pomoc w znalezieniu i organizacji różnych form zatrudnienia. Na 11 gmin, 6 odpowiedziało, że w na ich terenie problem osób uzależnionych od alkoholu jest rozwiązywany w wystarczający sposób, 3 – trudno powiedzieć, natomiast 2 gminy uważają, że problem ten wymaga innych, dodatkowych działań. W ramach działań, jakie należałoby podjąć, aby skuteczniej rozwiązywać problemy osób uzależnionych wymieniano: - zatrudnienie terapeuty uzależnień, psychologa, psychoterapeuty na terenie gminy; - skuteczniejsze egzekwowanie przymusowego leczenia; - zapewnianie programów edukacyjno – profilaktycznych dzieciom i młodzieży; - przekazanie kompetencji GKRPA do specjalistycznych instytucji; - otwarcie dziennej placówki leczenia uzależnień; - lepszy dostęp do bezpłatnych porad prawnych dla członków rodzin, w których występuje problem nadużywania alkoholu; - organizowanie obozów profilaktycznych. Większość gmin twierdzi, że na ich terenie nie występuje problem narkomanii (6 z 11), pozostałe nie są tego pewne. Tylko w gminie Goworowo 1 rodzina skorzystała ze świadczeń z powodu narkomanii w 2012r. Gminy realizują gminne programy przeciwdziałania narkomanii, w ramach których skupiają się głównie na profilaktyce uzależnień od substancji 41 psychoaktywnych. W Myszyńcu w ramach punktu konsultacyjnego można uzyskać poradę i wsparcie psychoterapeuty również w sprawie narkotyków. 5.7 Trudności w przystosowaniu się po opuszczeniu zakładu karnego Zebrane informacje wskazują, że ogółem z terenu powiatu ostrołęckiego, zakłady karne w 2012r. opuściło 20 osób (w 2006r. – 10 osób). Osoby opuszczające zakłady karne otrzymały pomoc z OPS. Formy tej pomocy to przede wszystkim: zasiłek stały, zasiłek okresowy, pomoc materialna i rzeczowa, schronienie w noclegowniach, poradnictwo, praca socjalna. Oczywistym wydaje się to, że osoby opuszczające zakłady karne napotykają na szereg trudności w przystosowaniu się do funkcjonowania w społeczeństwie. Zdaniem respondentów największa trudność dotyczy uzależnienia od alkoholu. Kolejne to: trudności w znalezieniu zatrudnienia, przemoc w rodzinie, trudna sytuacja mieszkaniowa. Powyższe czynniki powodują, że nierzadko te osoby wracają do zakładu karnego w niedługim czasie po jego opuszczeniu. Pracownicy socjalni byli zaangażowani w pomoc osobom opuszczającym zakłady karne poprzez: - motywowanie do podjęcia pracy poprzez kontakt z PUP; - pracę socjalną; - udzielanie pomocy finansowej; - poradnictwo i wsparcie. 5.8 Uchodźcy i repatrianci Rozeznanie przeprowadzone na potrzeby aktualnej diagnozy problemów społecznych wykazało, iż problem uchodźców w powiecie ostrołęckim w 2012r. w ogóle nie został odnotowany. Natomiast, tylko na terenie gminy Myszyniec zamieszkują 2 rodziny repatriantów, w skład których wchodzi 5 osób, w tym 1 dziecko. Rodziny te korzystały ze wsparcia OPS w zakresie pomocy mieszkaniowej i finansowej. 5.9 Przemoc w rodzinie Działania podejmowane w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie wynikają z ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. z 2005r. Nr 180, 42 poz. 1493, z późn. zm.), w brzmieniu określonym ustawą z dnia 10 czerwca 2010r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie oraz niektórych ustaw (Dz. U. z 2010r. Nr 125, poz. 842). W powiecie ostrołęckim zjawisko przemocy stanowi jeden z ważnych problemów społecznych. Zebrane w wyniku diagnozy informacje wskazują, że w porównaniu z rokiem 2006, w roku 2012 było dużo mniej zgłoszeń dotyczących przemocy w rodzinie (w 2006r. – 459 rodzin dotkniętych przemocą w rodzinie, w 2012r. – 176 środowisk). Może to wynikać z faktu, iż procedura „Niebieskiej Karty” jest bardziej rozbudowana niż w poprzednim okresie (na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”). Wypełnienie formularza „Niebieskiej Karty” powinno skutkować objęciem rodziny wsparciem zespołu interdyscyplinarnego i zaangażowaniem w sprawy tej rodziny wielu osób i instytucji, co często wiąże się z dodatkowymi obowiązkami. W 2012r. Policja przyjeżdżała na interwencje domowe 1486 razy, jednak nie są prowadzone zestawienia, ile z tych interwencji dotyczyło przemocy domowej. Najwięcej interwencji domowych było w gminie Kadzidło (265), natomiast najmniej w gminie Czarnia (16). Często po takich wizytach policjanci zakładali w rodzinie „Niebieską Kartę”, którą następnie przekazywano do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego w gminie. Na mocy w/w rozporządzenia „Niebieską Kartę” oprócz pracowników socjalnych i Policji mogą założyć także pracownicy szkół lub ośrodków zdrowia. Tabela 28. Liczba założonych „Niebieskich Kart” w 2012r. z podziałem na instytucje. Gmina Liczba założonych „Niebieskich Kart” OPS Policja Szkoły Ośrodki zdrowia Ogółem Baranowo 2 11 0 2 15 Czarnia 0 0 0 0 0 Czerwin 1 5 0 1 7 Goworowo 0 13 1 0 14 Kadzidło 22 13 0 0 35 Lelis 0 13 0 0 13 Łyse 0 10 0 0 10 Myszyniec 1 13 0 2 16 Olszewo – Borki 1 33 0 0 34 Rzekuń 1 26 0 0 27 Troszyn 1 4 0 0 5 Ogółem 29 141 1 5 176 Najwięcej „Niebieskich Kart” zakłada Policja, na drugim miejscu – ośrodki pomocy 43 społecznej. Karty zakładane w ośrodkach zdrowia, czy szkołach są marginalnymi przypadkami. Gmina Czarnia nie wykazała żadnego środowiska, w którym byłaby wdrożona procedura „Niebieskiej Karty”. Jak wynika z powyższej tabeli, problem przemocy w rodzinie dotyczy głównie gmin Kadzidło, Olszewo – Borki i Rzekuń. We wszystkich gminach w powiecie ostrołęckim funkcjonują zespoły interdyscyplinarne, których zadaniem jest praca z rodzinami, w których występuje przemoc. Dla każdej rodziny tworzony jest zespół roboczy, w skład którego wchodzą osoby pracujące z daną rodziną. Według informacji otrzymanych z gmin, najczęściej w skład zespołu wchodzą: - pracownik socjalny, - policjant (dzielnicowy), - przedstawiciel służby zdrowia, - kuratorzy (zawodowy, społeczny), - przedstawiciel szkoły (nauczyciel, wychowawca, pedagog), - przedstawiciel Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, - przedstawiciel organizacji pozarządowej, - ksiądz - pedagog, psycholog z poradni psychologiczno – pedagogicznej. Tabela 29. Liczba środowisk objętych wsparciem zespołu interdyscyplinarnego w 2012r. Gmina Liczba środowisk Baranowo 15 Czarnia 0 Czerwin 7 Goworowo 14 Kadzidło 35 Lelis 10 Łyse 10 Myszyniec 5 Olszewo – Borki 34 Rzekuń 26 Troszyn 5 Ogółem 161 Z powyższych danych wynika, że ze 176 środowisk 161 jest objętych wsparciem zespołu interdyscyplinarnego. Trudno na chwilę obecną stwierdzić, jaki wpływ na sytuację danej rodziny ma fakt, że uczestniczy ona w spotkaniach zespołu, ponieważ zespoły zostały powołane stosunkowo niedawno (większość w połowie 2011r.). Zespoły zbierają się w 4 gminach raz na kwartał (Baranowo, Czarnia, Goworowo i Olszewo – Borki), w 3 gminach według potrzeb (Lelis, 44 Myszyniec, Rzekuń), w 2 gminach częściej niż raz na kwartał (Kadzidło, Troszyn), w pozostałych nie ma stałych terminów spotkań zespołu. W Poradni Rodzinnej w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce osoby doznające przemocy, sprawcy przemocy oraz świadkowie przemocy mogą korzystać z bezpłatnej pomocy psychologa i prawnika. W 2012r. ze wsparcia psychologa skorzystało 32 osoby doznające przemocy oraz 1 osoba stosująca przemoc, prawnik udzielił porady prawnej 4 osobom, których dotyczył problem przemocy w rodzinie. W 2012r. 60 rodzin korzystało z pomocy OPS z powodu występującej przemocy w rodzinie (w tym 193 osób). Do gmin skierowano zapytanie, czy problematyka przemocy w rodzinie jest na ich terenie rozwiązywana w sposób wystarczający. Jedynie gmina Rzekuń odpowiedziała, że nie, natomiast aż 6 gmin stwierdziło, że trudno powiedzieć (Baranowo, Czarnia, Lelis, Łyse, Myszyniec, Troszyn). Pozostałe gminy są zadowolone ze swoich działań w tym temacie i uważają, że problem przemocy w rodzinie jest dostatecznie rozwiązywany. W związku z powyższym pytaniem, poproszono również o wskazanie działań, jakie są realizowane w gminie oraz jakie jeszcze należałoby podjąć, aby skuteczniej pracować w ramach tego problemu społecznego. Tabela 30. Działania realizowane przez gminy dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie. Gmina Działania realizowane Baranowo - izolacja sprawców przemocy, - organizacja rozmów ze specjalistami, - monitoring i wsparcie pracowników socjalnych, policji, kuratorów Czarnia - spotkania informacyjne z policją o możliwości uzyskania pomocy, - spotkania z psychologiem dla osób doznających przemocy Czerwin nie wykazano Goworowo - realizacja Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie gminy Goworowo na lata 2011 - 2015 Kadzidło - realizacja Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Lelis - spotkanie informacyjne z udziałem policji dla osób dotkniętych przemocą „Bez przemocy” Łyse - diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie, - działalność zespołu interdyscyplinarnego, - monitorowanie sytuacji w rodzinach, w których dochodzi do przemocy oraz zagrożonych przemocą, - pomoc dla sprawców przemocy, - poradnictwo w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, - przygotowanie i udostępnienie materiałów informacyjnych, - działania edukacyjne Myszyniec - informacja w Internecie, ulotki o funkcjonowaniu zespołu interdyscyplinarnego z danymi kontaktowymi, - spotkania o charakterze szkoleniowym z tematyki dotyczącej procedur Niebieskiej Karty i funkcjonowania zespołu interdyscyplinarnego 45 Olszewo – Borki Rzekuń Troszyn - realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie w gminie Olszewo – Borki na lata 2011 2016 - plany indywidualne dla rodzin - realizacja Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy dla Gminy Troszyn na lata 2011 - 2015 Do najczęściej wymienianych działań, mogących wspomóc rozwiązywanie problemu przemocy w rodzinie, należą: - uruchomienie poradni rodzinnych, małżeńskich lub punktu konsultacyjnego w małych miejscowościach, gdzie można byłoby uzyskać pomoc psychologiczną, prawną, terapeutyczną; - utworzenie grup wsparcia dla osób dotkniętych przemocą; - zorganizowanie zajęć korekcyjno – edukacyjnych dla sprawców przemocy; - utworzenie ośrodków wsparcia dla osób dotkniętych przemocą z bazą mieszkaniową w celu umożliwienia odizolowania się od sprawcy; - organizowanie spotkań profilaktycznych; - utworzenie świetlic środowiskowych. 5.10 Sytuacja ludzi starszych Ogólna liczba osób w wieku powyżej 65 lat, zamieszkujących powiat ostrołęcki, w 2012r. wynosiła 11057 osób, z czego 3411 osób przekroczyło 80 rok życia. Liczbę osób starszych w poszczególnych gminach przedstawia poniższa tabela. Tabela 31. Liczba osób powyżej 65 roku życia w powiecie ostrołęckim w 2012r. Gmina Liczba osób powyżej 65 roku życia w tym: liczba osób powyżej 80 roku życia Baranowo 1129 334 Czarnia 362 114 Czerwin 838 281 Goworowo 1360 460 Kadzidło 1306 386 Lelis 900 261 Łyse 1033 319 Myszyniec 1308 374 Olszewo – Borki 1017 296 Rzekuń 1053 304 Troszyn 751 282 Ogółem 11057 3411 46 Samorządy gminne realizują różne działania na rzecz osób starszych. Są to m.in.: - usługi opiekuńcze w domach; - prowadzenie Klubu Seniora; - organizacja wigilii dla osób samotnych, w tym starszych; - spotkania integracyjne m.in. z okazji dnia emeryta i rencisty; - pomoc finansowa, materialna i rzeczowa; - obchody jubileuszu 50- lecia pożycia małżeńskiego i 100. urodzin; - kierowanie do Zakładów Opiekuńczo – Leczniczych; - kierowanie do Domu Pomocy Społecznej; - działania w ramach Programu Aktywizacji i zapobiegania marginalizacji osób starszych. Tabela 32. Sytuacja osób starszych w powiecie ostrołęckim w 2012r. Gmina Liczba osób Liczba osób Liczba osób korzystających ze przebywających korzystających z specjalistycznych usług w dps usług opiekuńczych dla osób z opiekuńczych zaburzeniami psychicznymi Baranowo 7 0 0 Czarnia 0 7 0 Czerwin 0 1 1 Goworowo 0 19 12 Kadzidło 7 26 0 Lelis 0 3 0 Łyse 2 5 0 Myszyniec 2 41 0 Olszewo – Borki 7 3 14 Rzekuń 4 0 0 Troszyn 1 0 0 Ogółem 30 105 27 Żadna z gmin nie widzi potrzeby utworzenia rodzinnego domu pomocy, z którego mogliby korzystać ludzie starsi i schorowani, którzy nie mają wokół siebie osób bliskich. Można wywnioskować, że oferta instytucjonalnych domów pomocy społecznej jest wystarczająca, a zapewniony poziom opieki jest zadawalający. Do planowanych działań na rzecz osób starszych zaliczono: - programy rozwijające zainteresowania, pozwalające na zorganizowany wypoczynek; - spotkania i imprezy integracyjne; - usługi opiekuńcze; - włączenie wolontariuszy w pomoc w życiu codziennym; - powstanie i funkcjonowanie dziennego klubu seniora; 47 - zapewnienie usług całodobowych. 5.11. Niedostosowanie społeczne dzieci i młodzieży Według respondentów najczęstszą przyczyną niedostosowania społecznego dzieci i młodzieży jest dysfunkcyjność ich rodzin, która przejawia się: alkoholizmem, przemocą, niewydolnością wychowawczą rodziców, brakiem zainteresowania ze strony rodziców oraz zaniedbaniem. Środowisko rówieśnicze również może mieć negatywny wpływ na dzieci i młodzież, jednak zwykle problemy przeważają w rodzinach, w których dorośli nie mają czasu dla swoich dzieci. Tylko trzy gminy wykazały, że na ich terenie w 2012r. działały placówki wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży finansowane z budżetu gmin (Kadzidło, Lelis i Olszewo – Borki). W gminie Kadzidło funkcjonowały 2 koła zainteresowań, z których korzystało 60 dzieci. W gminie Lelis działały: 1 ognisko wychowawcze, 9 kół zainteresowań oraz 8 klubów młodzieżowych. W gminie Olszewo – Borki 30 dzieci miało możliwość spotykania się na świetlicy socjoterapeutycznej. Ponadto, w czterech gminach: Myszyniec, Lelis, Łyse i Olszewo – Borki Towarzystwo Przyjaciół Dzieci prowadziło placówki wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży. W gminie Łyse była to świetlica socjoterapeutyczna, w pozostałych gminach środowiskowe ogniska wychowawcze. Należy stwierdzić, że miejsca spotkań dla dzieci i młodzieży, w których zaangażowana kadra pracowałaby nad ich rozwojem i codziennym wsparciem są bardzo potrzebne. Młodzi ludzie potrzebują liderów, którzy rozwiną ich zainteresowania i pokażą, jak żyć w wartościowy sposób. Ten sposób pracy sprawdza się szczególnie wtedy, gdy dzieci i młodzież nie otrzymują wystarczającej uwagi w domach rodzinnych. Tylko gmina Kadzidło wyraziła potrzebę utworzenia świetlicy socjoterapeutycznej, pozostałe gminy nie widzą takich potrzeb. W ramach profilaktyki dzieci i młodzieży w gminnych szkołach organizowane są spotkania, pogadanki na temat szkodliwości alkoholu, narkotyków, a także dotyczące przeciwdziałania agresji wśród rówieśników. Często w te akcje włącza się Policja. 48 5.12 Dostęp do informacji, poradnictwa, doradztwa Nie zawsze osoby zgłaszające się po pomoc i wsparcie posiadają dostateczną ilość informacji na temat innych placówek. Czasami nie wiedzą o przysługujących im prawach i uprawnieniach. Poradnictwo jest bardzo istotną formą pomocy i ważne, aby było prowadzone jak najbliżej miejsca zamieszkania klientów pomocy społecznej. Najczęstsze problemy, w zakresie których mieszkańcy powiatu wymagają pomocy dotyczą kwestii wymienionych poniżej: - pomocy psychologiczno – pedagogicznej; - uregulowań w sferze prawa rodzinnego i opiekuńczego; - uprawnień przysługujących osobom posiadającym orzeczenie o niepełnosprawności lub o niezdolności do pracy; - obszarów dofinansowań ze środków PFRON; - uzyskania informacji o formach pomocy świadczonej przez różne instytucje; - przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie prowadzi działania doradcze, informacyjne, udziela porad z zakresu psychologii, pedagogiki, prawa. Pomaga to rodzinom w wyjściu z kryzysu, zwiększa wiedzę społeczności lokalnej na temat instytucji i organizacji pozarządowych działających w sferze polityki społecznej oraz na temat uprawnień osób. Działalność Centrum w tym zakresie obejmuje przede wszystkim zagadnienia związane z możliwościami rozwiązywania konkretnych (indywidualnych i rodzinnych) problemów oraz egzekwowaniem przysługujących im praw. Działalność informacyjna obejmuje również udostępnianie ulotek i broszur pozyskiwanych z innych źródeł, a także zamieszczanie informacji w mediach lokalnych. Najczęściej spotykane problemy wśród klientów Poradni Rodzinnej to: - sprawy opiekuńczo – wychowawcze dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych; - przemoc występująca w rodzinie; - nadużywanie alkoholu przez członka/członków rodziny; - problemy wychowawcze z dziećmi; - prośba o poradę prawną; - trudności finansowe. W 2012r. z pomocy Poradni Rodzinnej skorzystało 213 osób, uzyskując w sumie 592 porady. Dodatkowo, porad prawnych w liczbie 112 udzielono 89 klientom PCPR. Należy 49 zaznaczyć, że z roku na rok zwiększa się liczba osób korzystających z pomocy specjalistów w Poradni Rodzinnej. Klienci pomocy społecznej to osoby, które poza problemami wynikającymi z niewiedzy na temat przysługujących im uprawnień, borykają się z problemami finansowymi, a zatem wyjazd do Poradni Rodzinnej znajdującej się w znacznej odległości od ich miejsca zamieszkania stanowi duże utrudnienie. To pokazuje konieczność powołania Poradni Rodzinnej w każdej gminie, w której mieszkańcy mogliby korzystać z pomocy psychologa, prawnika, terapeuty. W 2012r. w OPS w Goworowie i w Myszyńcu zatrudnieni byli terapeuta ds. uzależnień i prawnik. Wiele ośrodków pomocy społecznej wykazało potrzebę zatrudnienia specjalistów, którzy na terenie gminy wspieraliby jej mieszkańców. 6. DZIAŁANIA AKTYWIZUJĄCE NA RZECZ MIESZKAŃCÓW Dzięki środkom Unii Europejskiej samorządy gminne i powiatowe mają możliwość wspierania swoich mieszkańców. W latach 2011 – 2012 sześć spośród 11 gmin realizowało projekty współfinansowane ze środków UE (Czerwin, Goworowo, Kadzidło, Lelis, Rzekuń, Troszyn). Część z gmin realizujących powyższe projekty zauważyło pozytywne zmiany związane z podjętymi w ramach projektu zadaniami, w tym także zmniejszenie się liczby klientów. Osiem z 11 gmin planuje realizację projektów współfinansowanych ze środków UE w latach 2013 – 2014r. Natomiast Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w 2012r. rozpoczęło realizację piątego etapu projektu systemowego „Lepszy Start” w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007 – 2013, współfinansowanego przez UE ze środków EFS. Projekt będzie realizowany w okresie 01.01.2012r. – 31.12.2014r. W projekcie w 2012r. wzięły udział 42 osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, w tym 23 osoby niepełnosprawne i 5 kobiet nieaktywnych zawodowo ze względu na opiekę nad niepełnosprawnym dzieckiem oraz 14 osób z pieczy zastępczej. Uczestnicy korzystali z różnorodnego wsparcia: psychologicznego, doradztwa zawodowego, kursów zawodowych i maturalnych, talonów na samodzielny zakup usług społecznych, udziału w turnusie rehabilitacyjnym, udziału w indywidualnych zajęciach rehabilitacyjnych, zwrotów kosztów za akademik/stancję oraz za dojazdy na kursy zawodowe i zajęcia rehabilitacyjne, dofinansowania kosztów za czesne, udziału w 6. dniowym wyjazdowym treningu kompetencji społecznych, itp. Wartość realizowanego projektu w 2012r. wyniosła 502.117,54 zł. 50 Tylko gmina Lelis w latach 2011 – 2012 realizowała Program Aktywności Lokalnej, który skierowany był do wszystkich mieszkańców gminy i jego celem była ich integracja w ramach różnych działań: festynów, konferencji, imprez kulturalnych. Pozostałe gminy nie realizowały PAL ani nie planują jego realizacji w kolejnych latach. Na terenie gmin powiatu ostrołęckiego nie funkcjonują przedsiębiorstwa ekonomii społecznej, dwie gminy: Czerwin i Myszyniec widzą potrzebę założenia takich przedsiębiorstw w kolejnych latach. W naszym powiecie nie działają również Kluby Integracji Społecznej ani Centra Integracji Społecznej, tylko gmina Rzekuń wykazała, że planuje założenie takiego miejsca dla swoich mieszkańców. Jedyna gmina w której działa Centrum Aktywności Lokalnej to Goworowo, gmina Rzekuń planuje rozwinięcie takiej działalności w przyszłości, natomiast w gminie Baranowo w ramach angażowania mieszkańców w życie gminy, jest zawiązane partnerstwo, w skład którego wchodzą instytucje, sołtysi, wolontariusze, stowarzyszenia. Dwie gminy: Goworowo i Lelis realizowały programy osłonowe dla swoich mieszkańców. W gminie Goworowo były to: - program działania grupy wsparcia dla samotnych matek; - projekt aktywizacji i zapobiegania marginalizacji osób niepełnosprawnych w 2012r.; - aktywizacja i zapobieganie marginalizacji osób starszych z terenu gminy Goworowo w roku 2012. W gminie Lelis były to: - program dożywania, - wspieranie osób pobierających świadczenia pielęgnacyjne. W trzech gminach: Baranowo, Goworowo i Myszyniec działały grupy samopomocowe, gmina Lelis planuje założenie takiej grupy w przyszłych latach. W Baranowie wsparcie to dotyczy osób uzależnionych od alkoholu, osób niepełnosprawnych oraz rodziców osób niepełnosprawnych. W Goworowie z takiej możliwości wsparcia mogą korzystać: seniorzy, osoby z zaburzeniami psychicznymi, samotne matki, rodziny wielodzietne, opiekunowie osób niepełnosprawnych. Natomiast w gminie Myszyniec w grupach samopomocowych biorą udział osoby uzależnione i współuzależnione. Gminy Goworowo i Myszyniec prowadzą wolontariat, korzystają ze wsparcia wolontariuszy przy okazji organizowanych imprez, ale także wysyłają ich do środowisk, gdzie pomagają dzieciom w lekcjach czy osobom starszym w codziennych sprawach. W gminie Kadzidło planowane jest założenie wolontariatu. Jak wynika z powyższych informacji, w powiecie ostrołęckim brakuje jeszcze wielu działań, które wsparłyby pracę ośrodków pomocy społecznej i pozwoliłyby na dotarcie do 51 szerszej liczby mieszkańców. Pojedyncze OPS starają się wyjść naprzeciw oczekiwaniom i rozszerzają ofertę punktów wsparcia, aktywizacji i integracji swoich mieszkańców. Osoby zamieszkujące daną gminę, zaproszone do działań na jej rzecz, byłyby bardziej zaangażowane w rozwój gminy ale i w integrację jej mieszkańców. Dlatego tak ważne są działania aktywizujące i integrujące mieszkańców naszego powiatu, dzięki nim powiat ostrołęcki ma szansę się rozwijać. 7. ŚWIADCZENIA UDZIELANE Z ZAKRESU POMOCY SPOŁECZNEJ 7.1 Pomoc udzielana przez OPS Świadczenia wydawane przez ośrodki pomocy społecznej można podzielić na pieniężne i niepieniężne. Do pieniężnych zaliczamy głównie: zasiłki stałe, zasiłki okresowe i zasiłki celowe. Jak wynika z otrzymanych z gmin danych na same zasiłki stałe w 2012r. gminy wydały 896.493 zł, z czego 780.745 zł to kwota świadczeń na osoby samotnie gospodarujące, a 115.748 zł na osoby żyjące w rodzinach. Ponad 230 osób było objętych wsparciem w postaci zasiłku stałego, co w sumie dało 2.339 wypłaconych świadczeń. Do najczęściej wypłacanych zasiłków okresowych należą: z tytułu bezrobocia, z tytułu długotrwałej choroby i z tytułu niepełnosprawności. W 2012r. na zasiłki okresowe wydano w sumie 557.036 zł. Ponad 1.000 osób skorzystało ze wsparcia w formie zasiłku celowego, w łącznej kwocie 947.431 zł. Analizując otrzymane z gmin dane, można stwierdzić, że gminy różnią się pod względem liczby osób pobierających świadczenia pieniężne i kwot wydawanych na te formy wsparcia. Największe wydatki pod tym względem mają gminy: Goworowo, Kadzidło i Olszewo – Borki, najmniejsze zaś gmina Czerwin. Ośrodki pomocy społecznej udzielają wsparcia również w formie świadczeń niepieniężnych. Do takich świadczeń zalicza się: posiłek, schronienie, ubranie, sprawienie pogrzebu, odpłatność gminy za pobyt w dps. Mieszkańcy naszego powiatu najczęściej korzystają ze wsparcia w formie posiłku (głównie dofinansowanie do posiłku dla dzieci w szkole) oraz odpłatności gminy za pobyt w dps. W ramach swoich działań pracownicy socjalni mogą zawierać z klientami pomocy społecznej kontrakty socjalne, które mają na celu zmotywowanie osób objętych pomocą do podjęcia działań na rzecz siebie i swoich rodzin. Z informacji uzyskanych z OPS wynika, że łącznie w 2012r. zostało zawartych 66 kontraktów socjalnych przez pracowników OPS z terenu powiatu ostrołęckiego (w tym: w gminach Baranowo, Czarnia, Lelis i Olszewo – Borki nie został 52 podpisany żaden kontrakt). 7.2 Pomoc udzielana przez PCPR Łączne wydatki na realizację zadań z zakresu pomocy społecznej w 2012r. wyniosły 5.194.171,95 zł., z czego 3.519.906 zł to środki własne powiatu ostrołęckiego. Nasz powiat otrzymał również dochody z tytułu realizacji zadań z zakresu pomocy społecznej, tj.: - dochody z tytułu pobytu dzieci pochodzących z innych powiatów, a przebywających w rodzinach zastępczych zamieszkujących powiat ostrołęcki – 316.909,08 zł; - dochody z tytułu pobytu dziecka pochodzącego z innego powiatu w placówce opiekuńczo – wychowawczej typu rodzinnego na naszym terenie – 7.443, 60 zł; - dochody z tytułu współfinansowania przez gminy pobytu dzieci w rodzinach zastępczych – 7.147,92 zł; - dochody z tytułu współfinansowania przez gminy pobytu dzieci w placówkach opiekuńczo – wychowawczych – 7.421,80 zł; - dochody z tytułu utrzymania samochodu 6.627,50 zł. Pomoc, jaką mogą otrzymać klienci PCPR, można podzielić na trzy zasadnicze zakresy: - piecza zastępcza (zapewnianie dzieciom pozbawionym opieki miejsc w rodzinach zastępczych i placówkach opiekuńczo – wychowawczych, udzielanie wsparcia dla rodzin zastępczych i biologicznych, praca z dziećmi umieszczonymi w pieczy zastępczej, usamodzielnianie wychowanków pieczy zastępczej, współpraca z Sądem Rejonowym, Prokuraturą Rejonową, Policją). - rehabilitacja społeczna i zawodowa (likwidacja barier architektonicznych, technicznych i w komunikowaniu się, dofinansowanie do zakupu przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych i sprzętu rehabilitacyjnego, dofinansowanie do turnusu rehabilitacyjnego, dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych, wspieranie funkcjonowania placówek wsparcia dziennego dla osób niepełnosprawnych, realizacja programów: „Aktywny Samorząd”, „Wyrównywania różnic między regionami). - Poradnia Rodzinna (udzielanie porad psychologicznych, prawnych, wspieranie rodzin w sytuacjach kryzysowych, współpraca z innymi instytucjami na rzecz mieszkańców powiatu ostrołęckiego). 53 8. ANALIZA SWOT POWIATU OSTROŁĘCKIEGO Analiza SWOT pozwala na przyjrzenie się mocnym i słabym stronom (wewnętrzne czynniki) oraz szansom i zagrożeniom (czynniki zewnętrzne), jakie oddziaływają na powiat ostrołęcki i jego mieszkańców. Czynniki te można zdefiniować następująco: - mocne strony – wewnętrzne zasoby powiatu; - słabe strony – wewnętrzne braki powiatu, ograniczające jego rozwój; - szanse – elementy, które w ramach zewnętrznego wpływu mogą pozytywnie wpływać na rozwój powiatu; - zagrożenia – elementy, które w ramach zewnętrznego wpływu mogą utrudniać rozwój powiatu. Analiza została przeprowadzona w formie warsztatowej z udziałem przedstawicieli ośrodków pomocy społecznej z terenu powiatu ostrołęckiego i dotyczy czynników ważnych dla OPS i PCPR z punktu widzenia ich pracy na rzecz mieszkańców powiatu ostrołęckiego. MOCNE STRONY (ZASOBY): - wynikające z położenia geograficznego: * piękne, rekreacyjne tereny, „Zielone Płuca Polski”; * kultura kurpiowska; * położenie w bliskiej odległości od stolicy Polski i innych dużych miast (Olsztyn, Białystok); - zasoby społeczne: * środowiskowe domy samopomocy w Myszyńcu i Goworowie; * duże zakłady pracy (np. w gminach Rzekuń, Łyse); * szkoły (liczba, kadra, poziom edukacji, warunki); * poradnia psychologiczno – pedagogiczna działająca w gminach; * filia Powiatowego Urzędu Pracy w Myszyńcu; * żłobek w gminie Troszyn; * kluby sportowe i Orliki w gminach; * świetlice środowiskowo – wychowawcze; * punkty konsultacyjne w gminach : Myszyniec, Goworowo; * organizacje pozarządowe działające na terenie powiatu (PCK, TPD, PKPS, Caritas i inne); * wykształcona, przygotowana i zaangażowana kadra jednostek samorządowych; * grupy wsparcia, grupy samopomocowe, kluby seniora, chóry; 54 * organizacja usług opiekuńczych, specjalistycznych; * organizacja imprez integracyjnych dla mieszkańców; * zespoły interdyscyplinarne działające w gminach (ujawnianie przemocy w rodzinie, większe wsparcie dla osób jej doznających); * Poradnia Rodzinna. SŁABE STRONY (BRAKI): - wynikające z położenia geograficznego: * grunty rolne w większości stanowią V i VI klasę (70%), co wpływa ograniczająco na charakter upraw; - wynikające z problemów społecznych: * niewystarczający dostęp do komunikacji publicznej; * trudne warunki lokalowe; * zbyt mała liczba: lokali dostępnych do pracy na rzecz mieszkańców powiatu ostrołęckiego; punktów konsultacyjnych z dostępem do specjalistów w gminach; świetlic środowiskowych; usług specjalistycznych; organizacji pozarządowych działających na rzecz mieszkańców; * rozwijająca się bezdomność; * brak: zajęć korekcyjno – edukacyjnych dla sprawców przemocy; wsparcia terapeutycznego dla osób doznających przemocy; * niski poziom współpracy między instytucjami powiatu ostrołęckiego. SZANSE: - wynikające z położenia geograficznego: * bliskość Warszawy pozwala na korzystanie z jej zasobów w postaci lekarzy specjalistów, kadry szkoleniowej, itp.; * tereny pozwalające na rozwijanie agroturystyki; - szanse dla polityki społecznej: 55 * środki z Unii Europejskiej; * programy ministerialne; * możliwość podnoszenia kwalifikacji przez kierowników i pracowników jednostek samorządu dzięki organizowanym szkoleniom w ramach środków z UE; * asystent rodziny jako nowa forma pracy z rodziną naturalną. ZAGROŻENIA: - wynikające z położenia geograficznego: * przynależność naszego powiatu do województwa mazowieckiego wpływa na jego postrzeganie przez pryzmat Warszawy, co czasami przekłada się na podział środków z ministerstwa; - wynikające z sytuacji społecznej: * zanik więzi międzyludzkich, konsumpcjonizm; * postrzeganie pomocy społecznej jako czegoś złego; * starzejące się społeczeństwo; * demoralizacja społeczeństwa (przemoc, nałogi); * brak jasnej przyszłości w zakresie pracy jednostek samorządu w związku z planowanymi zmianami w ustawach, na których obecnie pracują – trudność w planowaniu działań; * „nagonki” w mediach na pracę ośrodków pomocy społecznej i powiatowych centrów pomocy rodzinie; * brak płynności finansowej na działania OPS; * wypalenie zawodowe; * trudności w „sprzedaniu” swojej pracy. Największym wyzwaniem w planowaniu działań na lata 2014 – 2020 w ramach strategii rozwiązywania problemów społecznych jest fakt, że ustawodawcy są w trakcie przygotowywania zmiany ustawy o pomocy społecznej, która miałaby wejść w życie na przestrzeni najbliższych dwóch lat. W związku z powyższym trudno jest przewidzieć, czy zmiana ta zostanie wprowadzona, a jeśli tak, jakie będą jej ostateczne założenia, gdyż projekt jest na etapie konsultacji społecznych. 56 9. PROGNOZA ZMIAN – MISJA Opierając się na obecnych aktach prawnych i po analizie przedstawionej wyżej diagnozy powiatu ostrołęckiego przyjęto, że misją powiatu jest osiągnięcie jak najbardziej skutecznych efektów w zakresie poprawy życia mieszkańców w takich obszarach polityki społecznej jak: dziecko i rodzina, bezrobocie, uzależnienia, niepełnosprawność, przemoc w rodzinie, starość, bierność w podejmowaniu działań. Realizacja wszystkich założeń strategicznych wymaga stworzenia silnych podstaw takiego systemu, który zapewni wszechstronne wsparcie społeczne jego mieszkańcom. Zintegrowanie działań wielu podmiotów działających w sferze pomocy społecznej będzie podstawą do wypracowania sprawnego i skutecznego systemu wsparcia społecznego mieszkańców powiatu ostrołęckiego. 57 10. KIERUNKI DZIAŁAŃ, CELE STRATEGICZNE I ICH REALIZACJA Diagnoza przedstawiona na podstawie otrzymanych danych oraz analiza szans i zagrożeń wskazuje, że aby osiągnąć prognozowaną zmianę, należy skupić się na jednoczesnym rozwiązywaniu wszystkich problemów społecznych występujących na terenie powiatu ostrołęckiego ze szczególnym uwzględnieniem poprawy współpracy między jednostkami samorządu oraz aktywizacji społecznej mieszkańców. Proces zmiany wymaga wyznaczenia kierunków działań, które będą podstawą do określenia celów strategicznych. KIERUNKI DZIAŁAŃ: 1. Opieka nad dzieckiem i rodziną. 2. Promocja i rozwój aktywnej polityki zatrudnienia. 3. Profilaktyka zdrowia i uzależnień. 4. Integracja społeczna i zdrowotna osób niepełnosprawnych. 5. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie. 6. Aktywizacja społeczna mieszkańców. 7. Wsparcie osób starszych. 8. Rozwój współpracy między instytucjami pomocy społecznej. Wyodrębnione poniżej cele i działania obejmują swym zakresem zadania wszystkich instytucji działających na rzecz poprawienia sytuacji społecznej mieszkańców powiatu ostrołęckiego. Do współpracy nad realizacją tych zadań zostaną zaproszone również organizacje pozarządowe. 1. OPIEKA NAD DZIECKIEM I RODZINĄ Cel strategiczny nr 1. Poprawa funkcjonowania rodzin naturalnych w powiecie ostrołęckim. Sposób realizacji celu: 1. Rozwijanie działań na rzecz wspierania rodzin wychowujących dzieci oraz zapobiegania patologiom w rodzinach poprzez: a) wspieranie rodzin w wypełnianiu funkcji opiekuńczo – wychowawczej; 58 b) prowadzenie szeroko rozumianej profilaktyki rodzin zagrożonych patologią; c) udzielanie wsparcia rodzinom poprzez zatrudnianie asystentów rodziny w gminach; d) promocję zdrowego stylu życia; e) przeciwdziałanie niedostosowaniu społecznemu, uzależnieniom i przestępczości wśród dzieci i młodzieży; f) wsparcie w formie warsztatów dla kobiet i mężczyzn w wypełnianiu ról społecznych /rodzice, gospodarze, małżonkowie/. 2. Stwarzanie warunków do poprawy sytuacji bytowej osób/rodzin poprzez: a) umożliwienie podjęcia pracy jako podstawowego źródła dochodu; b) wspieranie osób/rodzin środkami publicznymi (w uzasadnionych sytuacjach); c) rozszerzenie środowiskowych form wspierania rodziny; d) prowadzenie terapii oraz poradnictwa rodzinnego; e) wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży z rodzin najuboższych; f) rozwijanie opieki nad osobami zależnymi (dzieci, osoby starsze, chore) dla zwiększenia aktywności ekonomicznej kobiet; g) tworzenie wsparcia dla społecznych inicjatyw lokalnych; h) kontynuowanie akcji ,, I Ty możesz spotkać Mikołaja”. 3. Inicjowanie rozwoju grup samopomocowych oraz działań środowiskowych wspierających rodzinę poprzez: a) występowanie z programami i inicjatywami z zakresu poprawy warunków życia osób/rodzin; b) budowanie zaplecza współpracy różnych podmiotów lokalnych działających na rzecz rodziny oraz organizacji czasu wolnego dzieci i młodzieży; c) pobudzanie i wspieranie działań na rzecz rodzin przeżywających kryzys; d) wspieranie działań aktywizująco - integrujących społeczność lokalną dla rozwiązywania problemów lokalnych; e) rozwijanie samopomocy lokalnej oraz rodzinnej. 4. Zwiększenie zatrudnienia specjalistów do nowo tworzonych punktów konsultacyjnych w gminach. 5. Rozwój form wsparcia środowiskowego dla dzieci i młodzieży będących uzupełnieniem opieki rodziców poprzez: a) organizowanie świetlic socjoterapeutycznych, ognisk wychowawczych, klubów; b) organizowanie opieki przedszkolnej; c) organizowanie zajęć pozaszkolnych. 59 6. Wsparcie rodzin niezdolnych samodzielnie rozwiązywać nawarstwiające się problemy, prowadzące do destrukcji i rozpadu więzi poprzez: a) prowadzenie poradnictwa psychologiczno - pedagogicznego oraz z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, jak najbliżej miejsca zamieszkania rodziny; b) prowadzenie interwencji i mediacji rodzinnych w miejscu zamieszkania rodziny; c) udzielanie kompetentnych informacji na temat praw i uprawnień jednostki oraz w zakresie działań i kompetencji instytucji pomocowych. 7. Ochrona dzieci i młodzieży przed przestępczością i demoralizacją poprzez: a) tworzenie miejsc aktywnego spędzania czasu wolnego (boiska, kluby, siłownie, itp.); b) propagowanie pozytywnych, aprobowanych społecznie form spędzania czasu wolnego oraz właściwego zachowania w czasie imprez masowych; c) objęcie opieką rodzin patologicznych i nieletnich wywodzących się ze środowisk przestępczych; d) poprawę świadomości prawnej nauczycieli, rodziców, dzieci i młodzieży w zakresie przestępczości komputerowej i internetowej; e) zwiększenie aktywności szkół w zakresie zapobiegania przestępczości i demoralizacji nieletnich; 8. Podejmowanie wspólnych inicjatyw z jednostkami pomocy społecznej, organizacjami pozarządowymi oraz szkołami w zakresie: a) dożywiania dzieci i młodzieży, rozdawnictwa artykułów żywnościowych, wyprawek szkolnych, organizacji wypoczynku letniego itp. b) inicjowania oraz wspierania działań profilaktycznych, promowania zdrowego stylu życia; c) opracowywania oraz realizacji programów dotyczących opieki nad dzieckiem i rodziną z udziałem środków finansowych pozyskanych z zewnątrz. 9. Systematyczna praca w zakresie sprawowania opieki nad dzieckiem z rodzinami niewydolnymi wychowawczo. 10. Doskonalenie zawodowe osób pracujących z rodzinami niewydolnymi wychowawczo. Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: - Punkt 2 podpunkt „d” i „h”; - Punkt 6 podpunkt „a”, „b” i „c’; - Punkt 8 podpunkt „a”, „b” i „c”; - Punkt 10. 60 Powyższe działania oraz te wyodrębnione z celów poniżej będą realizowane przez PCPR we współpracy z innymi instytucjami zajmującymi się pracą na rzecz mieszkańców powiatu. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba dzieci umieszczanych w pieczy zastępczej. 2. Liczba ośrodków wsparcia dziennego w gminach. 3. Liczba oddziałów Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych w gminach. 4. Liczba przeszkolonych specjalistów pracujących z rodzinami niewydolnymi wychowawczo. 5. Liczba zatrudnionych asystentów rodziny. 6. Liczba rodzin wspierających. 7. Liczba grup samopomocowych. Cel strategiczny nr 2. Rozwój i wsparcie pieczy zastępczej rodzinnej i instytucjonalnej. Sposób realizacji celu: 1. Rozwój form rodzinnej pieczy zastępczej poprzez: a) organizowanie opieki zastępczej, w tym przede wszystkim w rodzinach niezawodowych i zawodowych; b) zapewnienie opieki osieroconym dzieciom w zawodowych i niezawodowych rodzinach zastępczych w zależności od potrzeb; c) współpracę z Ośrodkiem Adopcyjnym w zakresie pozyskiwania i przygotowania kandydatów do pełnienia funkcji rodziny zastępczej; d) prowadzenie kampanii promujących rodzinną pieczę zastępczą; e) organizowanie szkoleń dla kandydatów na rodziny zastępcze i prowadzących rodzinne domy dziecka. 2. Wspieranie rodzinnej pieczy zastępczej poprzez: a) objęcie rodzin zastępczych opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej; b) organizowanie szkoleń dla funkcjonujących rodzin zastępczych i prowadzących rodzinne domy dziecka; c) umożliwienie rodzinom korzystania ze wsparcia specjalistów, w tym Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, Poradni Rodzinnej; 61 d) pomoc psychologa pracującego w środowisku rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka; e) pozyskiwanie środków zewnętrznych na działania wspierające rodzinną pieczę zastępczą; f) prowadzenie grup wsparcia dla rodziców zastępczych i wychowanków pieczy zastępczej; g) udzielanie dodatkowej pomocy finansowej dla rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka (np. dofinansowanie do wypoczynku). h) Zapobieganie wypaleniu zawodowemu w rodzinach zastępczych zawodowych/ niezawodowych. 3. Rozwój i wsparcie instytucjonalnej pieczy zastępczej poprzez: a) zapewnienie małoletnim z terenu powiatu miejsc w instytucjonalnej pieczy zastępczej; b) utworzenie placówki opiekuńczo – wychowawczej w powiecie ostrołęckim; c) umożliwienie korzystania ze specjalistycznego wsparcia Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej i Poradni Rodzinnej wychowankom i prowadzącym placówki opiekuńczo – wychowawcze typu rodzinnego; d) pozyskiwanie środków zewnętrznych na działania wspierające instytucjonalną pieczę zastępczą; e) organizowanie szkoleń dla kadry placówek opiekuńczo – wychowawczych. 4. Efektywniejszy proces usamodzielniania wychowanków rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej poprzez: a) umożliwianie wychowankom pozostania w dotychczasowej formie opieki zastępczej na czas kontynuowania nauki, realizacji kursów zawodowych, do 25 roku życia; b) zwiększenie kwoty świadczeń pieniężnych przysługujących usamodzielnianym wychowankom; c) wypracowanie umiejętności racjonalnego gospodarowania własnym budżetem; d) motywowanie do kontynuowania nauki i do rozwoju zainteresowań; e) kształtowanie odpowiedzialności za własne sprawy, podejmowane decyzje; f) zaangażowanie gmin w zapewnienie mieszkań chronionych lub socjalnych usamodzielnianym wychowankom; g) pozyskanie środków na utworzenie mieszkania chronionego; h) pomoc w integracji ze środowiskiem; i) wyrabianie umiejętności poszukiwania pracy i aktywnego trybu życia zgodnego z normami społecznymi; j) realizację programów i projektów wspierających usamodzielnianych wychowanków; k) współpracę z PUP w celu aktywizacji zawodowej wychowanków; 62 Działania realizowane przez PCPR: Wszystkie powyższe działania będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba nowych rodzin zastępczych. 2. Liczba rodzin uczestniczących w szkoleniu podnoszącym umiejętności opiekuńczowychowawczych. 3. Liczba wychowanków i usamodzielnionych wychowanków biorących udział w projektach. 4. Liczba usamodzielnionych wychowanków. 5. Liczba dzieci umieszczonych w instytucjonalnej pieczy zastępczej. 6. Liczba nowych miejsc w instytucjonalnej pieczy zastępczej na terenie powiatu. 2. PROMOCJA I ROZWÓJ AKTYWNEJ POLITYKI ZATRUDNIENIA Cel strategiczny nr 1. Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych oraz nieaktywnych zawodowo, w szczególności osób z niepełnosprawnością. Sposób realizacji celu: 1.Kontynuowanie współpracy pomiędzy jednostkami pomocy społecznej a służbami zatrudnienia oraz pracodawcami. 2. Łagodzenie społecznych skutków długotrwałego bezrobocia poprzez: a) aktywizację zawodową ludzi młodych, zapobiegając w ten sposób dziedziczeniu bezrobocia; b) realizację programów i projektów aktywizujących świadczeniobiorców pomocy społecznej; c) organizowanie Centrów Integracji Społecznej i Klubów Integracji Społecznej. 3. Opracowywanie i realizacja programów na rzecz: a) klientów nieaktywnych zawodowo; bezrobotnych, w tym długotrwale; b) osób o niskich kwalifikacjach zawodowych; c) pomocy oraz integracji ze środowiskiem lokalnym osób bezrobotnych i ich rodzin. 4. Łagodzenie skutków bezrobocia poprzez możliwość zatrudnienia w ramach staży, prac interwencyjnych, robót publicznych. 5. Rozwój ekonomii społecznej poprzez: 63 a) promowanie ekonomii społecznej jako jednej z form zapobieganiu bezrobocia; b) organizowanie szkoleń z zakresu ekonomii społecznej; c) pomoc w zakładaniu przedsiębiorstw ekonomii społecznej. 6. Pomoc osobom niepełnosprawnym w wejściu na rynek pracy poprzez: a) promowanie zatrudnienia osób niepełnosprawnych na otwartym rynku pracy; b) udzielanie pożyczek, dofinansowań umożliwiających rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej; c) realizację projektów zwiększających kompetencje zawodowe osób z niepełnosprawnością, w tym: organizowanie szkoleń, kursów zawodowych. Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: - Punkt 1; - Punkt 2 podpunkt „a” i „b”; - Punkt 3 podpunkt „a”, „b” i „c”; - Punkt 6 podpunkt „a” i „c”. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba osób bezrobotnych. 2. Liczba utworzonych podmiotów ekonomii społecznej. 3. Liczba utworzonych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. 4. Liczba osób, które skorzystały z dotacji na otwarcie działalności gospodarczej. 3. PROFILAKTYKA ZDROWIA I UZALEŻNIEŃ Cel strategiczny nr 1. Promowanie zdrowego stylu życia. Sposób realizacji celu: 1. Promowanie zdrowego stylu życia i postaw prozdrowotnych oraz alternatywnych form spędzania czasu wolnego. 2. Zwiększenie dostępności do specjalistycznej opieki lekarskiej w gminach. 3. Zwiększenie dostępności do badań profilaktycznych. 64 Działania realizowane przez PCPR: W ramach powyższego celu tylko zadanie nr 1 będzie realizowane przez Centrum. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba akcji promujących zdrowy styl życia. 2. Liczba lekarzy specjalistów zatrudnionych w gminach. 3. Liczba szkół objętych programami profilaktycznymi. Cel strategiczny nr 2. Profilaktyka uzależnień. Sposób realizacji celu: 1. Realizacja działań mających na celu zmniejszenie ilości spożywanego alkoholu poprzez: a) opracowywanie i wdrażanie szkolnych programów profilaktycznych; b) prowadzenie szkoleń w zakresie wczesnego rozpoznawania i zapobiegania uzależnieniom; c) zwiększenie dostępności do placówek oferujących różnorodne formy organizacji czasu wolnego; d) kształtowanie świadomości w zakresie szkodliwości alkoholu; e) przygotowanie profesjonalnej kadry pracującej z dziećmi i młodzieżą w zakresie profilaktyki uzależnień. 2. Rozpowszechnianie materiałów edukacyjno - informacyjnych z zakresu profilaktyki uzależnień oraz zdrowotnych i społecznych skutków picia. 3. Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat zagrożeń i problemów związanych z uzależnieniem oraz na temat mechanizmów powstawania uzależnienia; 4. Zintensyfikowanie działań Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 5. Udzielanie pomocy socjalnej oraz prowadzenie terapii i poradnictwa dla osób uzależnionych i współuzależnionych. 6. Organizowanie form pracy dla trzeźwiejących osób uzależnionych, mających problem z wejściem na otwarty rynek pracy. 7. Rozszerzenie współpracy z podmiotami zajmującymi się problematyką uzależnień. Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: 65 - Punkt 1 podpunkt „d”; - Punkt 2; - Punkt 5 w części dotyczącej poradnictwa; - Punkt 7. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba akcji promujących profilaktykę uzależnień. 2. Liczba utworzonych punktów konsultacyjnych w gminach. 3. Liczba grup wsparcia dla osób uzależnionych. 4. INTEGRACJA SPOŁECZNA I ZDROWOTNA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH Cel strategiczny nr 1. Wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu poprzez zmianę ich warunków życiowych. Sposób realizacji celu: 1. Zwiększenie dostępu do leczenia, opieki i rehabilitacji poprzez: a) wspieranie budowy, rozbudowy i modernizacji placówek służących osobom niepełnosprawnym; b) pomoc w zaopatrzeniu w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz w udziale w turnusach rehabilitacyjnych; c) wspieranie działań polegających na usuwaniu barier architektonicznych, transportowych i w komunikowaniu się; d) zorganizowanie centrum wsparcia dziennego dla osób niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi; e) zapewnienie pobytu dziennego osobom niepełnosprawnym w placówkach wsparcia dziennego (WTZ, ŚDS); 2. Zmiana świadomości społecznej na temat osób o ograniczonej sprawności poprzez: a) opracowywanie i realizację ponadlokalnych programów edukacyjnych; b) promowanie i prezentację twórczości osób niepełnosprawnych; c) współpracę organizacji pozarządowych oraz społeczności lokalnej ze środowiskiem osób niepełnosprawnych i wspieranie działań z tego zakresu; 66 d) promowanie działalności wolontariatu w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom; e) doskonalenie zawodowe kadry realizującej zadania z zakresu rehabilitacji społecznej. 3. Umożliwienie osobom niepełnosprawnym udziału w życiu społecznym, artystycznym, kulturalnym oraz w sporcie, rekreacji i turystyce poprzez: a) prowadzenie stałego poradnictwa z zakresu rehabilitacji społecznej, zawodowej; b) inicjowanie, wspieranie i realizacja lokalnych programów zmierzających do aktywizowania osób niepełnosprawnych do uczestnictwa w życiu społecznym; c) realizację programów na rzecz osób niepełnosprawnych ze środków pozyskanych z zewnątrz; d) lepszą organizację transportu osób niepełnosprawnych, zarówno indywidualnie jak i zbiorowo poprzez pozyskanie środków na dofinansowanie zakupu pojazdu; e) promowanie usamodzielnienia się osób niepełnosprawnych jako szansy na niezależne funkcjonowanie; f) wspomaganie samorządów gminnych oraz organizacji pozarządowych i stowarzyszeń w działaniach na rzecz terapii i rehabilitacji poprzez sport, rekreację i turystykę; g) wspieranie inicjatyw umożliwiających udział osób niepełnosprawnych w życiu kulturalnym, artystycznym; h) wspieranie lokalnych działań integracyjnych, włączających osoby z ograniczoną sprawnością w życie społeczności, której są członkami. 4. Zwiększenie aktywności środowisk działających na rzecz osób niepełnosprawnych poprzez: a) wspieranie działalności organizacji i stowarzyszeń dotyczącej zadań w sferze niepełnosprawności; b) wspieranie tworzenia grup samopomocowych skupiających osoby niepełnosprawne oraz ich rodziny; c) współpracę administracji publicznej ze środowiskiem i podmiotami działającymi w sferze niepełnosprawności na zasadzie partnerstwa; d) podnoszenie poziomu wiedzy pracowników samorządowych w zakresie problematyki osób niepełnosprawnych; Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: - Punkt 1 podpunkt „b”, „c” i „e”; - Punkt 2 podpunkt „b”, „c” i „e”; 67 - Punkt 3 podpunkt „a”, „b”, „c”, „d”, „e”, „f”, „g” i „h”; - Punkt 4 podpunkt „a”, „c” i „d”. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba budynków użyteczności publicznej dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. 2. Liczba osób uczestniczących w programach i projektach. 3. Liczba imprez integracyjnych na rzecz osób niepełnosprawnych. 4. Liczba osób korzystających ze środków PFRON. 5. Liczba środków transportu do przewozu osób niepełnosprawnych dofinansowanych ze środków PFRON. 5. PRZECIWDZIAŁANIE PRZEMOCY W RODZINIE Cel strategiczny nr 1. Zapobieganie występowaniu przemocy w rodzinie poprzez podnoszenie świadomości społecznej oraz ograniczanie zaburzeń życia społecznego związanych z występowaniem przemocy. Sposób realizacji celu: 1. Edukacja dzieci i młodzieży w zakresie sposobów radzenia sobie ze stresem, konfliktami i agresją swoją oraz rówieśników poprzez: a) prowadzenie zajęć wychowawczych oraz zajęć informacyjno – edukacyjnych; b) wspieranie różnych form spędzania czasu wolnego sprzyjających zachowaniom bez agresji; c) opracowywanie i realizacja programów służących działaniom profilaktycznym mającym na celu udzielenie specjalistycznej pomocy w zakresie promowania i wdrażania prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie. 2. Przygotowanie i udostępnienie materiałów o charakterze informacyjnym i edukacyjnym poprzez: a) rozpowszechnianie broszur i ulotek dotyczących zjawiska przemocy; b) publikowanie w ostrołęckich mediach informacji o lokalnym systemie pomocy i wsparcia osób uwikłanych w zjawisko przemocy domowej; 68 c) opracowanie i wydanie informatora zawierającego podstawową wiedzę o zjawisku przemocy w rodzinie, możliwościach pomocnych działań dla osób dotkniętych przemocą, świadków przemocy oraz sprawców, informacje prawne oraz o miejscach, w których mieszkańcy powiatu ostrołęckiego mogą uzyskać pomoc (nazwa, adres, telefon, obszar działań); d) rozpowszechnienie w lokalnym środowisku programów profilaktycznych; e) udział w ogólnopolskich kampaniach przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 3. Zwiększenie wiedzy i umiejętności sprzyjających życiu bez przemocy wśród mieszkańców terenu powiatu ostrołęckiego poprzez: a) prowadzenie społecznych kampanii informacyjno – edukacyjnych adresowanych do ogółu dorosłych dotyczących rozwoju dzieci, ich potrzeb, rozwiązywania problemów bez przemocy; b) prowadzenie zajęć warsztatowych dla rodziców mających na celu podniesienie ich kompetencji wychowawczych; c) poradnictwo psychologiczne i rodzinne. Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: - Punkt 1 podpunkt „b”; - Punkt 2 podpunkt „a”, „b”, „c” i „e”; - Punkt 3 podpunkt „c”. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba akcji profilaktycznych. 2. Liczba punktów konsultacyjnych dla ofiar i sprawców przemocy. Cel strategiczny nr 2. Zmniejszanie negatywnych następstw dla osób dotkniętych przemocą i świadków występowania przemocy w rodzinie oraz dla sprawców przemocy. Sposób realizacji celu: 1. Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą i pozostającym w rodzinie poprzez: a) poradnictwo psychologiczne, rodzinne i prawne; 69 b) pracę socjalną; c) promocję i realizację procedury „Niebieska Karta”; d) tworzenie i prowadzenie grup wsparcia; e) efektywną współpracę instytucji w ramach zespołów interdyscyplinarnych. 2. Udzielanie pomocy rodzicom zastępczym i opiekunom rodzinnych domów dziecka pełniącym opiekę nad dziećmi, które doświadczały przemocy w rodzinie poprzez: a) poradnictwo psychologiczne, rodzinne i prawne; b) pracę socjalną; c) pracę terapeutyczną z dziećmi w środowisku zamieszkania; d) tworzenie i prowadzenie grup wsparcia. 3. Edukacja sprawców przemocy w rodzinie. a) poradnictwo psychologiczne i rodzinne; b) warsztaty korekcyjno – edukacyjne dla osób stosujących przemoc. Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: - Punkt 1 podpunkt „a”; - Punkt 2 podpunkt „a”, „b”, „c” i „d”; - Punkt 3 podpunkt „a”, „b”. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba osób korzystających z terapii dla osób dotkniętych przemocą. 2. Liczba osób korzystających z programów korekcyjno - edukacyjnych. 3. Liczba porad udzielonych osobom dotkniętych przemocą. Cel strategiczny nr 3. Zwiększenie dostępu do instytucji pomocowych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie i poprawa skuteczności działań osób zobowiązanych i uprawnionych do przeciwdziałania przemocy. Sposób realizacji celu: 1. Udzielanie pomocy osobom doświadczającym przemocy w rodzinie poprzez: a) utworzenie ośrodka interwencji kryzysowej dla mieszkańców powiatu ostrołęckiego ze schronieniem dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie; 70 2. Podniesienie poziomu wiedzy osób zajmujących się zawodowo lub społecznie przemocą w rodzinie poprzez: a) udział w szkoleniach z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 3. Integracja środowisk i działań na rzecz budowania lokalnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w powiecie ostrołęckim poprzez: a) wypracowanie procedur współpracy pomiędzy służbami na rzecz efektywnego przeciwdziałania przemocy w rodzinie; b) organizowanie interdyscyplinarnych konferencji z udziałem osób zaangażowanych w problematykę przemocy w rodzinie; c) określenie kompetencji poszczególnych uczestników systemu, a także wypracowanie jasnych strategii ich działań oraz procedur postępowania w sytuacjach kryzysowych; d) zbudowanie systemu organizacyjnej i merytorycznej współpracy między służbami, który obowiązywałby jako rozwiązanie modelowe w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 4. Inicjowanie powstawania oraz wspieranie działających stowarzyszeń i grup samopomocowych, skierowanych na przeciwdziałanie i wspieranie członków rodzin dotkniętych problemem przemocy. Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: - Punkt 1 podpunkt „a”; - Punkt 2 podpunkt „a”; - Punkt 3 podpunkt „a”, „b”, „c” i „d”. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba odbytych szkoleń z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 2. Liczba przeprowadzonych konferencji/spotkań przedstawicieli różnych instytucji w związku z problematyką przemocy w rodzinie. 3. Liczba grup samopomocowych i stowarzyszeń działających na rzecz osób uwikłanych w problem przemocy. 71 6. AKTYWIZACJA SPOŁECZNA MIESZKAŃCÓW Cel strategiczny nr 1. Rozwój aktywności społecznej. Sposób realizacji celu: 1. Organizowanie spotkań informacyjnych dla mieszkańców powiatu; 2. Promowanie dobrych praktyk w zakresie aktywności lokalnej; 3. Pobudzanie i inspirowanie mieszkańców powiatu do działań prospołecznych poprzez: a) promowanie i rozwijanie wolontariatu; 4. Współpraca z ośrodkami wspierającymi rozwój aktywności lokalnej; 5. Realizacja programów aktywności lokalnej; 6. Tworzenie Centrów Aktywności Lokalnej. Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: - Punkt 3 podpunkt „a”; - Punkt 5. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba odbytych spotkań informacyjnych. 2. Liczba programów aktywności lokalnej realizowanych w gminach i powiecie. 3. Liczba wolontariuszy. 4. Liczba Centrów Aktywności Lokalnej. 7. WSPARCIE OSÓB STARSZYCH Cel strategiczny nr 1. Zaspokojenie potrzeb osób starszych w zakresie opieki i wsparcia oraz zapobieganie wycofaniu się z życia społecznego. Sposób realizacji celu: 1. Podniesienie poziomu i rozwój usług dla osób starszych, świadczonych w miejscu zamieszkania poprzez: 72 a) rozwój lokalnych form wsparcia i pomocy środowiskowej, w tym klubów seniora, dziennych domów pobytu; b) prowadzenie stałego poradnictwa i pracę socjalną; c) rozwój usług opiekuńczych, rehabilitacyjnych, specjalistycznych oraz udzielanie wsparcia w miejscu zamieszkania; d) inspirowanie rozwoju gminnych form opieki w stosunku do osób jej wymagających; e) organizację spotkań integracyjnych dla osób starszych. 2. Podniesienie jakości życia osób starszych, zwiększenie dostępności do usług pomocowych oraz form aktywności poprzez: a) organizowanie usług w zakresie prowadzenia gospodarstwa domowego w celu umożliwienia osobom starszym pobytu w miejscu zamieszkania, bez konieczności zapewnienia usług stacjonarnych oraz dla zachowania ich niezależności; b) organizowanie pracy wolontariuszy na rzecz osób starszych; c) tworzenie warunków dla zapewnienia ochrony, bezpieczeństwa i poszanowania godności osób starszych. 3. Zmniejszenie rozmiarów zjawiska wykluczenia społecznego, ograniczenie procesu marginalizacji problemów osób w podeszłym wieku poprzez: a) podejmowanie działań na rzecz zmiany wizerunku osoby starej i starzenia się w świadomości społecznej; b) wspieranie i podejmowanie różnorodnych działań na rzecz opieki i wsparcia starego pokolenia. Działania realizowane przez PCPR: W ramach powyższego celu tylko zadanie nr 1 podpunkt „b” będzie realizowane przez Centrum. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba klubów seniora, dziennych domów pobytu dla osób starszych. 2. Liczba spotkań integracyjnych. 3. Liczba wolontariuszy działających na rzecz osób starszych. 8. ROZWÓJ WSPÓŁPRACY MIĘDZY INSTYTUCJAMI POMOCY SPOŁECZNEJ Cel strategiczny nr 1. Partnerska współpraca między instytucjami pomocy społecznej w powiecie ostrołęckim. 73 Sposób realizacji celu: 1. Wypracowanie zasad współpracy między instytucjami pomocy społecznej. 2. Organizowanie międzyinstytucjonalnych spotkań w celu wymiany doświadczeń na temat realizowanych działań. 3. Organizowanie szkoleń dla pracowników ośrodków pomocy społecznej. Działania realizowane przez PCPR: Do działań, które będę realizowane przez Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie należą: - Punkt 1; - Punkt 2; - Punkt 3. Wskaźniki realizacji celu: 1. Liczba zorganizowanych spotkań międzyinstytucjonalnych. 2. Liczba zorganizowanych szkoleń dla pracowników OPS. 11. FINANSOWANIE Większość działań to praca ciągła Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce, w tym Poradni Rodzinnej, ośrodków pomocy społecznej w gminach, szkół, organizacji pozarządowych. Wszelkie działania wynikające ze strategii wymagają nakładów finansowych. Dlatego też czas i sposób ich realizacji będzie ściśle uzależniony od możliwości finansowych realizatora. PCPR dysponuje środkami finansowymi zabezpieczonymi na realizację zadań powiatu w zakresie pomocy społecznej i rehabilitacji społecznej osób niepełnosprawnych, oraz pozyskanymi z innych źródeł, tj. w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz dotacji celowych uzyskanych w drodze projektów konkursowych. 74 12. PODSUMOWANIE Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Powiecie Ostrołęckim na lata 2014 – 2020 jest jednym z ważniejszych i podstawowych dokumentów – stanowi lokalny fundament do prowadzenia polityki społecznej w powiecie ostrołęckim. Obejmuje swym zakresem zadania wszystkich instytucji, które działają na rzecz poprawienia sytuacji społecznej mieszkańców powiatu (m.in. szkół, ośrodków pomocy społecznej, sądu, Policji, Poradni Psychologiczno - Pedagogicznej), a także Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Ostrołęce. Realizacja zadań wyodrębnionych dla PCPR będzie oparta na współpracy z w/w instytucjami oraz organizacjami pozarządowymi. Monitorowanie Strategii odbywać się będzie na podstawie sporządzanej sprawozdawczości z wykonywania zadań oraz analizy wskaźników ujętych w dokumencie. Informacja dotycząca realizacji działań ze Strategii przedkładana będzie Radzie Powiatu. Strategia ma charakter otwarty i będzie podlegała ewaluacji w zależności od pojawiających się potrzeb i możliwości finansowych powiatu oraz od możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych. 75
