Temat: Konstytucja marcowa i ustrój II

Temat: Konstytucja marcowa i
ustrój II Rzeczypospolitej
1. Wybory do sejmu ustawodawczego (1919r.)
 26 stycznia 1919 r. przeprowadzono wybory w
dawnym Królestwie i Galicji Zachodnie, w czerwcu
1919 dołączyli posłowie z Wielkopolski
 frekwencja wyborcza - 70%
Wyniki wyborów 1919r.
Wyniki głosowania do Sejmu Ustawodawczego
Lewica – 32,1%
Centrum – 13,4%
Prawica – 42,7%
w tym:
15% PSL „Wyzwolenie”
9,9% PPS
w tym:
11,7% PSL „Piast”
w tym:
35,8% Związek LudowoNarodowy
11,1% mniejszości narodowe
 10 lutego 1919 początek obrad; marszałkiem sejmu
został wybrany działacz endecji
 Wojciech Trąmpczyński
a) Mała konstytucja – 20 II 1919r.
 Władza ustawodawcza – sejm (1-izbowy)
 Władza wykonawcza – Naczelnik Państwa
(powoływany przez parlament)




reprezentuje państwo na zewnątrz
w porozumieniu z sejmem powołuje rząd
odpowiedzialny przed parlamentem
każda decyzja wymaga kontrasygnaty (podpisy odpowiedniego
ministra)
2. Konstytucja marcowa 17 marca 1921r.
a) Prace nad konstytucją
 Początek prac – 1919r.
 celem było zdążenie z jej uchwaleniem przed
plebiscytem na Śląsku
 największy wpływ mają ugrupowania prawicowe
(przeciwne Piłsudskiemu)


optują za dwiema izbami (tradycja historyczna)
nie chcą silnego prezydenta (obawa przed Piłsudskim)
b) Zasady ustrojowe II RP określone w
konstytucji marcowej
Zasady ustrojowe II RP określone w konstytucji marcowej
Władza ustawodawcza
Sejm i senat; 444 posłów, 111 senatorów
Władza wykonawcza
Prezydent
Władza sądownicza
Niezawisłe sądy
Kadencja Sejmu i Senatu
5 lat
Kadencja Prezydenta
7 lat
Prezydent był wybierany przez
Zgromadzenie Narodowe
Zgromadzenie Narodowe to łączenie się
Senatu i sejmu
Czynne prawo wyborcze
Obywatele, którzy skończyli 21 lat
Prawo veta wobec ustaw miał
Senat
Prezydent i rząd za np. zdradę
odpowiadali przed
Trybunałem Stanu
Władza ustawodawcza (Sejm i Senat)
 Sejm miał inicjatywę ustawodawczą
 Senat miał prawo veta
 Sejm i senat kontrolował rząd
 Zgromadzenie Narodowe wybiera prezydenta
Władza wykonawcza (prezydent)
 ograniczona władza prezydenta
 reprezentował Polskę na arenie międzynarodowej
 mianował i przyjmował dyplomatów
 mógł rozwiązać parlament (za zgodą 3/5 głosów senatu)
 nie mógł bez zgody sejmu wypowiadać wojny i zawierać
pokoju
 za zgodą sejmu powoływał premiera i ministrów
 był zwierzchnikiem sił zbrojnych w czasie pokoju
 decyzje prezydenta musiały posiadać kontrasygnatę
odpowiedniego ministra
Władza wykonawcza (rząd)
 kierował polityką zagraniczną
 miał inicjatywę ustawodawczą
 odpowiedzialny był przed sejmem
Władza sądownicza
 Niezawisłe sądy zorganizowane w pionach:
 administracyjnym
 wojskowym
 powszechnym
c) Prawa i obowiązki obywateli
Prawa i obowiązki
obywatelskie oraz
wolnościowe
Prawa
polityczne
Prawa społeczne
Obowiązek wierności RP,
przestrzegania konstytucji,
służba wojskowa, płacenie
podatków,
Prawo wyboru
(czynne i bierne)
Prawo do ochrony pracy
Prawo równości wobec prawa
Prawo ochrony życia
Wolność sumienia, wyznania,
słowa, pracy i nauki
Ochrona mniejszości
narodowych
Ochrona macierzyństwa
3. Wybory w 1922 roku
Wyniki wyborów do sejmu 1922r.
Lewica - 22%
Centrum – 30%
Prawica – 28%
w tym:
PSL „Wyzwolenie” – 11%
PPS – 10%
Komuniści – 1%
w tym:
PSL „Piast” – 13%
Narodowa Partia
Robotnicza – 5%
w tym:
Chrześcijański Związek
Jedności Narodowej –
28%
Mniejszości narodowe – 20%
* Marszałkiem sejmu został Maciej Rataj
4. Zabójstwo prezydenta
 9 grudnia 1922 r. – dopiero w 5. turze głosowania




wybór Gabriela Narutowicza na prezydenta (289
głosów); Maurycy Zamoyski miał 227 głosów
nagonka polityczna na prezydenta ze strony endecji
11 grudnia – zaprzysiężenie
14 grudnia – przejęcie władzy z rąk Naczelnika
Państwa
16 grudnia – zamach na prezydenta w warszawskiej
Zachęcie; zabójca – Eligiusz Niewiadomski
5. Wybór Stanisława Wojciechowskiego na
prezydenta
 stan wyjątkowy w stolicy
 Maciej Rataj (wg konstytucji) przejął władzę
 Władysław Sikorski stanął na czele rządu, a 20
grudnia wybrano na prezydenta Stanisława
Wojciechowskiego (związanego z PSL „Piast”)