Cylinder skrzyżowany - Optimed® Piotr Michałowski

C
CY
YL
L II N
ND
DE
ER
R
S
SK
KR
RZ
ZY
Yś
śO
OW
WA
AN
NY
Y
Dobrane szkła w oprawce próbnej - ustawiane wg.
metody:
Dondersa,
skiaskopii,
tarczy
zegarowej,
autorefraktometru lub refraktometru - niezaleŜnie od metody
wstępnej zawsze wymagają sprawdzenie czy dobrane szkła
zapewniają najlepszą korekcję. Zastosowanie cylindra
skrzyŜowanego
pozwala
precyzyjnie
sprawdzić
prawidłowości korekcji cylindrycznej dla pojedynczego oka.
Metoda ta pozwala nie tylko ocenić czy zastosowane szkło
zapewnia
najlepszą
korekcję,
ale
w przypadku
nieprawidłowości wskazuje na kierunek poprawy, co
umoŜliwia zastosowanie cylindra skrzyŜowanego zarówno
do wstępnego jak i ostatecznego doboru szkieł
cylindrycznych dla kaŜdego oka oddzielnie z pominięciem
wymienionych na wstępie ogólnie znanych sposobów.
Dostawienie przed badane oko niewielkiej soczewki
cylindrycznej musi powodować zmianę widzenia. DołoŜenie
dodatkowej mocy cylindrycznej u badanego, z poprawnie
skorygowaną wadą cylindryczną pogarsza widzenie, a u badanego z niedokrygowaną wadą cylindryczną poprawia lub
pogarsza widzenie, w zaleŜności od osi dokładanego
cylindra. Konstrukcja cylindra skrzyŜowanego zapewnia
jednoczesne dokładanie i odejmowanie mocy cylindrycznej
w róŜnych osiach. Istota badania polega na szybkiej zmianie
osi dla dodawania dodatkowej mocy cylindrycznej przy
jednoczesnym odejmowaniu w osi prostopadłej.
Zastosowanie cylindra dodatniego
Przykład
Opis budowy narzędzia
Badanie mocy cylindra
Cylinder skrzyŜowany jest szkłem na rączce
o przeciwnych mocach cylindrycznych w prostopadłych do
siebie osiach w osi 45° -0.5 lub -0.25 dioptrii cylindrycznej
i w osi 135° +0.5lub odpowiednio +0.25 dioptrii cylindrycznej. Rączka jest umieszczona pod kątem 45° do jednej
z głównych osi. Zastosował go w 1807 r po raz pierwszy
Jacson i stąd uzywa się nazwy cylinder Jacson’a lub croscylinder w skrócie CC
Dla lepszego zrozumienia poniŜej przedstawiono metodę
badania na przykładzie, w którym badane oko ma
niewyrównany astygmatyzm wymagający korekcji +1.5 Dcyl
w osi 180°.
1. Przykładamy cylinder skrzyŜowany ± 0.5 przed badane
oko trzymając rączkę pod kątem 45° tak by
w pierwszym połoŜeniu moc dodatnia znalazła się
w osi 90°
.
Rys. 3 Cylinder skrzyŜowany przed
astygmatycznym o mocach w zgodnych osiach
Rys. 1 Cylinder skrzyŜowany
Podstawy teoretyczne
Obraz dowolnego przedmiotu np. krzyŜa powstający za
układem optycznym z wadą astygmatyczną powstaje nie
w jednym ognisku jak przy układzie o mocy sferycznej lecz
w dwóch punktach oddalonych od siebie. Oddalenie tych
dwóch ognisk jest tym większe im wyŜsza jest wada
astygmatyczna układu optycznego.
układem
2. Pytamy pacjenta w którym połoŜeniu widzi lepiej.
W pierwszym (w tym momencie szybko obracamy
rączkę by w drugim połoŜeniu moc dodatnia była w osi
180°) czy w drugim? W tym przypadku pacjent na
pewno odpowie, Ŝe w drugim.
Rys. 4 Cylinder skrzyŜowany przed układem
astygmatycznym o mocach w przeciwnych osiach
Rys. 2 Skupianie
astygmatyczny
Cylinder skrzyŜowany
obrazu
krzyŜa
przez
układ
stron 1 z 3
3. Dodajemy dodatkowe szkło o mocy np. +1,0 cyl w osi
zgodnej z osią cylindra dodatniego w czasie
Piotr Michałowski paź-2010
odpowiedzi o lepszym widzeniu (w tym przypadku
w osi 180°).
4. Powtarzamy badanie z punktu 1, 2 i 3. Teraz przed
badanym okiem w osi 180° pacjent będzie miał
wstawione szkło cylindryczne +2.0.
5. Powtarzamy badanie z punktu 1 i 2 z tą róŜnicą, Ŝe
badany stwierdzi lepsze widzenie w połoŜeniu
pierwszym. Co wskazuje na to Ŝe, naleŜy odjąć 0.5 cyl
w osi 180°.
6. Powtarzamy jeszcze raz badanie z punktu 1 i 2. Tym
razem badany powie, Ŝe w obydwu połoŜeniach nie
widzi istotnej róŜnicy. Oznacza to zbyt małą czułość
metody lub całkowite wyrównanie astygmatycznej
wady refrakcji.
7. Dla utwierdzenia się, czy nie zachodzi brak czułości
metody naleŜy wykonać badanie z punktu 1 i 2 stosując
cylinder skrzyŜowany ±0.25.
8. W przedstawionym przykładzie wada refrakcji astygmatycznej była prostą wadą o najczęściej
występującym kącie 90°. W przypadku kąta 0°
postępowanie jest identyczne.
9. Dla upewnienia się, czy nie występuje wada refrakcji
astygmatycznej w osi skośnej wykonujemy próbę
z punktu 1 i 2 trzymając rączkę cylinder pionowo.
10. Gdy pacjent widzi róŜnicę w obrazach w osi 45°
oznacza, Ŝe wadę refrakcji cylindrycznej w osi bliskiej
45° lub 135°.
11. Gdy pacjent widzi róŜnicę w obrazach zarówno w osi
pionowej jak i pod kątem 45° oznacza kąt bliski 22.5°.
Gdy pacjent widzi lepiej przy dodatniej osi cylindra
skrzyŜowanego w osi 90° i 135° kąt wady
astygmatycznej jest bliski 112.5°.
Ustalanie osi
12. Dokładny kąt moŜna wyznaczyć obracając soczewkę
cylindryczną w oprawce próbnej uŜywając testu
„solniczki”, tarczy zegarowej lub stosując tarcze
obrotowe.
13. Oś wady cylindrycznej moŜna teŜ określić cylindrem
skrzyŜowanym, ustawiając rączkę cylindra zgodnie
z osią wstawionej soczewki korekcyjnej.
Rys. 5 Korekcja osi soczewki korygującej astygmatyzm
14. Obracając rączkę cylindra skrzyŜowanego pytamy czy
widać lepiej w pierwszym czy drugim połoŜeniu. Na
przykładowym rysunku soczewka korygująca była
ustawiona w osi 100° zaś wada powinna być
korygowana w osi 125° JeŜeli zastosowano korekcję
Cylinder skrzyŜowany
stron 2 z 3
cylindra „dodatniego” to w pierwszym połoŜeniu
pacjent będzie widział lepiej niŜ w drugim. Dlatego
w pierwszym
połoŜeniu
obracamy
soczewkę
o niewielki kąt w kierunku mocy „dodatniej” cylindra
skrzyŜowanego. Po czym ustawiamy oś rączki zgodnie
z nowym połoŜeniem soczewki korekcyjnej
i powtarzamy pytania i obracanie soczewki aŜ do
uzyskanie odpowiedzi „nie widzę róŜnicy”
15. Po zakończeniu doboru cylindra trzeba ponownie
sprawdzić korekcję sferyczną a po poprawie tej
korekcji ponownie sprawdzić korekcję cylindryczną.
Zastosowanie cylindra ujemnego
Przykład
Zastosowanie cylindra ujemnego wymaga trochę innego
podejścia. W tym przykładzie, badane oko ma
niewyrównany
astygmatyzm
wymagający
korekcji
-2.25 Dcyl w osi 145°.
Badanie mocy cylindra
1. Po
wstępnym
skorygowaniu
wady
sferycznej
wprowadzamy zamglenie.
Uprzedzamy pacjenta
o chwilowym pogorszeniu widzenia i zwiększamy moc
sferycznej soczewki korygującej o wartość około 75%
mocy spodziewanego astygmatyzmu. W naszym
przykładzie o +1,75 dioptrii.
2. Dostawiamy cylinder skrzyŜowany trzymając rączkę
pod kątem 45°. Pytamy pacjenta w którym połoŜeniu
widzi lepiej. W pierwszym (w tym momencie szybko
obracamy rączkę by w drugim połoŜeniu moc ujemna
była w osi 180°) czy w drugim? W tym przypadku
pacjent na pewno odpowie, Ŝe nie widzi róŜnicy,
bowiem zmiana mocy w osiach pionowych nie
wywołuje znaczących zmian, co oznacza Ŝe,
astygmatyzm w osiach pionowych i poziomych nie
występuje.
3. Zmieniamy oś rączki cylindra skrzyŜowanego na
pionową by moc ujemna była w osi 45°. Pytamy
pacjenta w którym połoŜeniu widzi lepiej.
W pierwszym (w tym momencie szybko obracamy
rączkę) czy w drugim? W tym przypadku pacjent na
pewno odpowie, Ŝe w drugim.
4. Dokładamy soczewkę cylindryczną -1,0 Dcyl w osi
135° (zgodnej z osią cylindra ujemnego w czasie
odpowiedzi o lepszym widzeniu).
5. Trzymając oś rączki cylindra skrzyŜowanego tak by
moc ujemna była w osi 135°, pytamy pacjenta
w którym połoŜeniu widzi lepiej. W pierwszym (w tym
momencie szybko obracamy rączkę) czy w drugim?
Teraz pacjent odpowie, Ŝe w pierwszym.
6. Zmieniamy soczewkę cylindryczną -1,0 Dcyl na -1,5
w osi 135° (zgodnej z osią cylindra ujemnego w czasie
odpowiedzi o lepszym widzeniu).
7. Powtarzamy czynności z punktu 5 i 6 zwiększając moc
soczewki cylindrycznej do wartości -2,5 Tym razem
pacjent odpowie, Ŝe w drugim (w osi 45°). Ta zmiana
oznacza Ŝe, zastosowaliśmy soczewkę o zbyt duŜej
wartości cylindrycznej.
8. Zmniejszamy więc moc o 0,25 (do wartości -2,25)
i pytamy pacjenta w którym połoŜeniu widzi lepiej.
Pacjent odpowie, Ŝe w obydwu jednakowo źle lub
będzie zwlekał z udzieleniem odpowiedzi.
Piotr Michałowski paź-2010
Badania osi cylindra
9. Oś wady cylindrycznej moŜna określić przy pomocy
cylindra skrzyŜowanego ustawiając rączkę cylindra
zgodnie z osią wstawionej soczewki korekcyjnej (czyli
135°).
10. Obracając rączkę cylindra skrzyŜowanego pytamy czy
widać lepiej w pierwszym czy drugim połoŜeniu.
W naszym przypadku soczewka korygująca była
ustawiona w osi 135° zaś wada powinna być
korygowana w osi 145° JeŜeli w pierwszym połoŜeniu
oś mocy ujemnej cylindra skrzyŜowanego znalazła się
w połoŜeniu 180° a w drugim 90° to w pierwszym
połoŜeniu pacjent będzie widział lepiej niŜ w drugim.
Dlatego w pierwszym połoŜeniu obracamy soczewkę
o niewielki kąt w kierunku mocy „ujemnej” cylindra
skrzyŜowanego. Po czym ustawiamy oś rączki zgodnie
z nowym połoŜeniem soczewki korekcyjnej
i powtarzamy pytania i obracanie soczewki aŜ do
uzyskanie odpowiedzi „nie widzę róŜnicy”
11. Po zakończeniu doboru cylindra trzeba zmniejszyć moc
soczewki sferycznej do całkowitego odmglenia.
Trudności w stosowaniu
1. Podstawową trudność stanowi uzyskanie odpowiedzi,
w której pozycji cylindra pacjent widzi lepiej
w momencie
gdy
bez
przystawienia
cylindra
skrzyŜowanego pacjent widział lepiej niŜ po
przystawieniu. Występuje wtedy chęć porównywania
widzenia nie pomiędzy dwoma połoŜeniami, a pomiędzy
patrzeniem bez cylindra i z cylindrem. Zwykle po
Cylinder skrzyŜowany
stron 3 z 3
poinstruowaniu pacjenta o istocie badania i zapewnieniu,
Ŝe wiemy o chwilowym pogorszeniu widzenia, badanie
moŜna kontynuować dalej. Drugą trudnością moŜe być
duŜe
niedowidzenie.
Pacjent
dla
obserwacji
porównawczej jednego i drugiego połoŜenia cylindra
powinien wybrać optotypy o dwa rzędy większe, niŜ
najmniejsze, które moŜe swobodnie rozpoznać.
Rys. 6 Test Goldmana
2. Najlepsze wyniki daje obserwacja znaków zawierających
jak najmniej linii prostych takich jak 1, 4, 7 preferując
znaki zbliŜone do okręgów np. 0, 6, 8, 9. lub test
Goldmana przedstawiający obraz „solniczki”.
Piotr Michałowski paź-2010