Poszukiwania autonomicznych rozwiązań w budowaniu sukcesu

Poszukiwania autonomicznych rozwiązań
w budowaniu sukcesu szkoły
Szkoła, którą mam przyjemność kierować już 23 rok, nabierała swojego
charakteru i twórczej ambicji dzięki kolejnym pokoleniom nauczycieli, rodziców
i wychowanków.
Od początku stawialiśmy na jak najlepszy dobór kadry pedagogicznej,
wybierając nauczycieli aktywnych, niezależnych, odważnych, odpowiedzialnych
i naprawdę lubiących swój zawód.
Ich pasja i zaangażowanie to warunek niezbędny codziennej sensownej
pracy, to także początek i nadzieja na rozwijanie działań autonomicznych, nie
wymaganych żadnym programem nauczania. Dzisiaj olbrzymia większość
pedagogów to nauczyciele dyplomowani, którzy z powodzeniem wspomagają
młodszych kolegów w rozwijaniu zawodowych umiejętności i talentów.
Właśnie dzięki takim nauczycielom udaje się mobilizować uczniów, którzy
już od lat przywykli, że w naszej szkole dzieje się bardzo dużo – podczas
obowiązkowych lekcji, ale także podczas zajęć dodatkowych: pozalekcyjnych
i pozaszkolnych.
Jestem przekonana, że w pełni zasługujemy na zdobyty kilka lat temu tytuł
Szkoły z klasą.
Oczywiście – zarówno zapał uczniów, jak i nauczycieli nie miałby szans na
pomyślną realizację, gdyby nie wyrozumiałość i wsparcie rodziców.
Mogę z dumą i pełnym przekonaniem stwierdzić, że rodzice są naszym
najwierniejszym i wielokrotnie sprawdzonym partnerem.
To ich czas, wysiłek, materialne wsparcie i pełne zaufanie dodają nam skrzydeł
i warunkują sukces wielu naszych przedsięwzięć. A o tym, że wybierają naszą
placówkę nie przez przypadek, świadczy znaczna liczba dzieci spoza rejonu
naszej szkoły.
Wymienione powyżej trzy podstawowe podmioty szkolnej społeczności
potrzebują prawidłowej, opartej na współpracy z kadrą kierowniczą,
administracją szkoły oraz z organem prowadzącym . Działania proponowane
przez naszych nauczycieli, uczniów i rodziców zawsze mogą liczyć na pomoc i
fachowe wsparcie zarówno dyrekcji, jak i pracowników administracji i obsługi.
1
Poprawne funkcjonowanie wymienionych podmiotów powinno
gwarantować prawo. Obecnie obserwujemy pogłębiające się
niedostosowanie przepisów oświatowych, samorządowych i finansowych, co
niewątpliwie wpływa na ograniczenia autonomiczności działań w wielu
obszarach pracy szkoły.
Podobnie jak w innych samorządach, kryzys finansów miasta Ustka
powoduje coraz większe cięcia w budżecie oświaty, wymuszając oszczędności,
które prowadzą nie tylko do obniżenia osiągnięć w nauce, ale także zagrażają
bezpieczeństwu dzieci – np. podczas zajęć wychowania fizycznego.
Ogromny problem stanowi też niewystarczająca opieka nad uczniami o
specjalnych potrzebach edukacyjnych, którym nie możemy zabezpieczyć
nauczycieli wspomagających .Bardzo boleśnie odczuwamy również brak etatu
psychologa – jedyne wsparcie to opieka psychologiczna w ramach projektu
unijnego, ale to rozwiązanie czasowe i zaledwie cząstkowe.
Trudno w takiej sytuacji planować autonomiczne działania.
Nie sposób także prawidłowo realizować nowych wyzwań, jakie stawia
przed nami rzeczywistość, ani wymagań reformy oświaty m. in. w sprawie
indywidualizacji procesu nauczania.
Trudności te zmotywowały nas od działania. Widocznie taka jest natura
Polaków, że uaktywniają się w obliczu przeciwności.
W nasza szkoła, podobnie jak Państwa placówkach, bardzo chętnie
i umiejętnie pozyskujemy środki unijne: zgromadziliśmy i wciąż wzbogacamy
zasób fachowych pomocy dydaktycznych, prowadzimy mnóstwo ciekawych
zajęć pozalekcyjnych, posiadamy dwie duże pracownie komputerowe oraz
podwójne Centrum Multimedialne w bibliotece, zdobyliśmy kilka tablic
interaktywnych, projektorów, kamer, aparatów fotograficznych. Pięknie
odnowiona i zmodernizowana szkoła to także w większości zasługa funduszy
europejskich. W ten sposób staramy się budować swoją niezależność. Dzięki
realizowanym projektom mamy szansę na podejmowanie działań niekoniecznie
ściśle związanych z realizacją wymagań szczegółowych zawartych w podstawie
programowej kształcenia ogólnego.
2
II
W tej części wystąpienia dokonam przeglądu przedsięwzięć, które najlepiej
obrazują poziom aktywności naszej szkoły nakierowanej na autonomiczną pracę
całej placówki -uczniów i ich nauczycieli Z konieczności będzie to przegląd
pobieżny, ale po zakończeniu chętnie odpowiem na Państwa pytania. Zapraszam
również do odwiedzenia naszej strony internetowej: sp2ustka.edupage.org
Aby zapewnić niezależność naszych działań staramy się pozyskiwać
sprzymierzeńców i środki finansowe z zewnątrz.
Najważniejszym tegorocznym przedsięwzięciem i największym
wyzwaniem jest w naszej szkole kontynuacja projektu unijnego „Twój rozwój,
twoja przyszłość.”
Pozytywnie zmotywowani powodzeniem poprzedniego przedsięwzięcia, w
ubiegłym roku stworzyliśmy nowy, tym razem dwuletni plan wykorzystania
funduszy unijnych w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki – priorytet
IX „Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach”.
Dofinansowanie na dwa lata wynosi prawie milion złotych, z czego ogromna
większość pozostanie w szkole jako element trwały – w postaci pomocy
dydaktycznych i sprzętu. Realizacja projektu daję dużą niezależność, ale też niesie
za sobą ogromną odpowiedzialnością związaną z odpowiednim wykorzystaniem
przyznanych środków. Mamy świadomość tego, że w sposób autonomiczny
możemy planować i realizować działania, z drugiej strony mamy świadomość
tego, że będziemy musieli rozliczyć się z realizacji zadań, na które przyznano tak
dużą kwotę. Cieszy nas i motywuje do sumiennej pracy główny cel, jaki sobie
postawiliśmy, a którym jest podniesienia poziomu wiedzy i kompetencji naszych
wychowanków, tak aby jak najlepiej poradzili sobie nie tylko podczas nauki w
szkole, czy też na sprawdzianie zewnętrznym, ale aby z sukcesem kontynuowali
edukację na wyższych etapach nauki i osiągali sukcesy w życiu dorosłym.
Akcja promocyjna przyniosła wspaniały efekt w postaci ogromnego
zainteresowania rodziców i uczniów. Pierwotnie zakładaliśmy, że projektem
obejmiemy 324 uczniów, a finalnie dotyczy on ponad 350 wychowanków (czyli
prawie 70% ogółu uczniów), także dzieci z klas zerowych.
Kluczem pozytywnego oddźwięku naszych działań i planów jest z pewnością
bogata i bardzo zróżnicowana oferta zajęć nastawiona na indywidualizację pracy
uczniów – każdy uczeń znalazł dla siebie coś interesującego i potrzebnego.
3
Bardzo liczna grupa dzieci korzysta z więcej niż jednej formy zajęć, więc tzw.
grupa wsparcia – 350 osób, nie oddaje rzeczywistej skali oddziaływania projektu.
Projekt „Twój rozwój, twoja przyszłość” zbudowany jest z trzech bloków
wsparcia:
I BLOK WYRÓWNAWCZY
II BLOK POMOCY I OPIEKI PSYCHOLOGICZNEJ
III BLOK KOMPETENCJI KLUCZOWYCH.
Obserwacja pierwszego roku funkcjonowania projektu „Twój rozwój, twoja
przyszłość” pozwala już na sformułowanie wniosków i spostrzeżeń. Oprócz
zakładanych celów zajęcia dodatkowe w konstruktywny sposób organizują
czas wolny naszym uczniom, mobilizują do zwiększonego wysiłku, pokazują
nowe możliwości i dotąd nie odkryte talenty.
Ważny aspekt stanowi również tworzenie się nowych grup uczniowskich,
innych niż zespoły klasowe. Taka pogłębiona integracja sprzyja nawiązywaniu
nowych kontaktów i przyjaźni, ale ma także niebagatelny wpływ na stan
bezpieczeństwa w szkole i poza nią – dzieci znają się lepiej, więc nie obawiają
się nawzajem niespodziewanych reakcji.
Dodatkowe zajęcia to również świetna szkoła tolerancji i pogłębionego
stosunku do innego, dotąd nieznanego człowieka – ze wszystkimi jego
słabościami i niespodziewanymi umiejętnościami.
Przed nami jeszcze rok wytężonej pracy, ale już dzisiaj widać, że praca ta
przyniesie niebagatelne efekty.
*
W bieżącym roku szkolnym rozpoczęliśmy też dwa nowe przedsięwzięcia:
1.„KURS NA EDUKACJĘ”
– wyrównywanie szans edukacyjno-rozwojowych uczniów
klas I – III w Gminie Miasto Ustka.
4
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego. Realizatorem projektu jest Gmina Miasto
Ustka.
Czas realizacji – rok szkolny 2011/2012. W zajęciach bierze udział 58
uczniów z klas I-III. Oprócz 420 godzin zajęć grupowych oraz indywidualnych
szkoła pozyskała bardzo bogaty zbiór nowoczesnych pomocy dydaktycznych, w
tym: 3 komputery, projektor i ekran wraz z oprogramowaniem; liczne gry i
pomoce multimedialne.
Zakres wsparcia obejmuje:
• Zajęcia dla dzieci ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu, także
zagrożonych ryzykiem dysleksji;
• Zajęcia dla dzieci z trudnościami w zdobywaniu umiejętności
matematycznych;
• Zajęcia logopedyczne dla dzieci z zaburzeniami rozwoju mowy;
• Specjalistyczne zajęcia terapeutyczne dla dzieci niepełnosprawnych;
• Specjalistyczne zajęcia terapeutyczne z psychologiem;
• Zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów wybitnie uzdolnionych, ze
szczególnym uwzględnieniem nauk matematyczno – przyrodniczych;
• Zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów szczególnie uzdolnionych
z języka angielskiego;
• Zajęcia rozwijające zainteresowania uczniów szczególnie uzdolnionych
w zakresie informatyki;
Może nie realizujemy zadań wprost nakierowanych na budowanie autonomii
ucznia, ale z pewnością wspieramy dzieci w tym zakresie ucząc je
niezależności i związanej z nią odpowiedzialności.
5
Jedną z istotnych cech autonomii jest partnerstwo. Realizujemy je na
wiele sposobów. Jednym z nich jest udział społeczności szkolnej w
międzynarodowym projekcie Comenius – Partnerskie Projekty Szkół, jest
częścią Programu "Uczenie się przez całe życie" (Lifelong Learning
Programme), który wspiera finansowo oraz merytorycznie między innymi
partnerską współpracę europejskich placówek edukacyjnych, polegającą
na realizacji wspólnego projektu.
Program realizowany jest ze środków Komisji Europejskiej. Pieniądze
(20.000 euro!) na realizację takiego właśnie projektu zdobyła nasza szkoła.
Program promuje wymianę doświadczeń. Kładzie szczególny nacisk na
współpracę w dziedzinie edukacji międzykulturowej – propagowanie idei Europy
Narodów – zgodnie z dewizą UE - Jedność w różnorodności.
Projekt współrealizowany przez naszą szkołę zatytułowany „Caught by the
sounds of Europe” skupia 7 krajów (Hiszpania, Litwa Łotwa, Polska, Rumunia,
Turcja, Włochy), w tym bardzo wielu uczniów i pedagogów. Ze strony SP-2 w
Ustce w sposób szczególny zaangażowani są uczniowie klas IV – VI oraz
kilkuosobowa grupa nauczycieli.
Nie jest to jedyny projekt sprzyjający autonomicznym działaniom naszej
szkoły.
W ubiegłym roku prowadziliśmy zajęcia w ramach dwóch projektów
współfinansowanych przez Unię Europejską:
1. PIERWSZE UCZNIOWSKIE DOŚWIADCZENIA DROGĄ DO WIEDZY.
Beneficjentem projektu była grupa edukacyjna SA EDUKACJA, instytucją
pośredniczącą – Ministerstwo Edukacji Narodowej, a patronat naukowy objął
Instytut Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Projekt był realizowany na zajęciach pozalekcyjnych w wymiarze 50
godzin od 1 marca do 20 czerwca i objął uczniów dwóch klas pierwszych.
Koncepcja projektu zakładała, że każde dziecko jest zdolne, a rolą
dorosłych jest to dostrzec, rozwijać i wspierać rozwój jego indywidualnych cech.
Zajęcia miały wiele pedagogicznych walorów. I z pewnością przyczyniły się do
rozwoju autonomicznych zachowań uczniów.
6
Zajęcia zakończyły się pokazem efektów pracy i umiejętności dzieci w
obecności rodziców. Rozdano dzieciom dyplomy, maskotki i słodycze.
Nauczycielki prowadzące zajęcia przeprowadziły również serię szkoleń dla
koleżanek z SP-1 i usteckich przedszkoli, po zakończeniu których wszyscy
uczestnicy otrzymali stosowne certyfikaty.
2. ĆWICZ KONCENTRACJĘ, ĆWICZ ZAPAMIĘTYWANIE
Szkoła była partnerem tego przedsięwzięcia, jego bezpośrednim
wykonawcą została słupska firma Ośrodek Szkoleń i Korepetycji EDUKACJA,
która podlega ogólnopolskiej Szkole Pamięci Wojakowskich.
Ze względu na bardzo atrakcyjną tematykę – ćwiczenie technik
zapamiętywania i skutecznego uczenia się – na zajęcia zgłosiło się tak wielu
uczestników, że trzeba było stworzyć listy rezerwowe chętnych uczniów. Jestem
przekonana, że wzrost kompetencji uczniów, przyczyni się do wzrostu ich
poczucia wartości, które stanowi niejednokrotnie podstawę działań
autonomicznych każdego człowieka.
Na początku roku szkolnego 2010/2011 udało się sfinalizować działania w
ramach programu RADOSNA SZKOŁA.
Projekt ten dotyczył budowy Małego Placu Zabaw (240 m², koszt 127.700
zł) na terenie naszej szkoły oraz zakup pomocy dydaktycznych na kwotę 18.000
złotych.
Koszt Małego Placu Zabaw poniosły po 50%: MEN i Urząd Miasta w Ustce,
natomiast koszt pomocy dydaktycznych w całości – MEN.
Inwestycja ta pozwoli naszej szkole na swobodną pracę nauczycieli klas
młodszych, a dzieciom da szansę na sprawdzenie swojej niezależności i
tolerancji w wielu praktycznych sytuacjach .
Kolejnym działaniem, w którym mogliśmy sprawdzić swoją autonomię ale też i
tolerancję był szeroko zakrojony projekt unijny
„SZKOŁA
MOŻLIWOŚCI – WYRÓWNYWANIE SZANS EDUKACYJNYCH W SP-2
W USTCE.”, który realizowany był w roku szkolnym 2009/2010
7
Beneficjentami projektu byli uczniowie (268) uczęszczający na bezpłatne,
dodatkowe zajęcia pozalekcyjne. Znaczącym elementem realizacji projektu był
zakup wielu pomocy dydaktycznych sfinansowany w 100% z dotacji. Łączny
koszt przyznanej dotacji wyniósł 235.158,00 złotych.
Równie ważnym był fakt, że szkoła nawiązała współpracę ze
Stowarzyszeniem Wspólnota Polska. Wynikiem tej współpracy jest
korespondencja między uczniami naszej placówki a uczniami szkoły w Trokach
na Litwie oraz wymiana uczniów i nauczycieli.
Dzięki znacznemu dofinansowaniu z senatu RP odbyły się już dwa wyjazdy
na Litwę: przed rokiem 10 - osobowa grupa odwiedziła Polską Szkołę w
Ejszyszkach w powiecie solecznickim, a w październiku tego roku 19 - osobowa
grupa naszych uczniów i nauczycieli przebywała również w polskiej szkole, ale
tym razem w Trokach na Litwie.
I właśnie grupę z tej szkoły planujemy podjąć w maju 2012 r., oczywiście dzięki
finansowemu wsparciu Wspólnoty Polskiej oraz innych sponsorów.
Uważamy, że projekt ten wart jest zaangażowania, ponieważ żadne
podręczniki, filmy edukacyjne czy reportaże tak naprawdę niewiele nauczą, jeżeli
nie doświadczymy czegoś na własnej skórze, nie zobaczymy na własne oczy.
Na Litwie przekonujemy się, że być patriotą w Polsce to nie jest wielki wyczyn,
ale być Polakiem na obczyźnie – to jest dopiero wyzwanie. Trzeba tam być, żeby
zrozumieć znaczenie słowa „patriotyzm” i docenić autonomię. Brzmi
patetycznie? Nie wśród Polaków na Litwie. Cieszy fakt, że o tym wszystkim
właśnie uczą się nasi wychowankowie.
8
Poza działaniami finansowanymi dodatkowo z różnych źródeł, nasza szkoła
od bardzo wielu lat wyróżnia się aktywnością we wprowadzaniu innowacji
pedagogicznych oraz programów autorskich.
Wymienię tylko niektóre z nich:
• Program autorski „zabawy z ortografią”
• Program autorski:
„wychowanie regionalne – ustka i jej okolice.
wędrówki i spotkania”.
• Innowacja pedagogiczna poszerzająca program nauczania języka
angielskiego o elementy wiedzy o krajach anglojęzycznych „Podróż z
językiem angielskim po Wielkiej Brytanii, USA i Australii”.
• Zbiórka zużytych baterii
• „Komputery za tonery”
•
•
•
•
Wielkiej orkiestry świątecznej pomocy
Góra grosza,
A także góra złota
Mleko w szkole
• Owoce w szkole
Te i inne programy i działania innowacyjne oddają klimat szkoły, w której
nauczyciele zawsze mogą liczyć na wsparcie swych autonomicznych działań. Nie
byłyby one możliwe bez współpracy z
z partnerami lokalnymi, którzy doskonale znają nasze potrzeby, rozumieją sens
i konieczność wspierania działań edukacyjno-wychowawczych.
Z tego względu na podkreślenie zasługuje pomoc udzielana szkole przez:
Bank Spółdzielczy w Ustce, Urzędy – Miasta i Gminy oraz Centrum Szkolenia
Marynarki Wojennej.
9
W zakresie edukacji regionalnej wspierają nas zwłaszcza: Dom Kultury
oraz Muzeum Ziemi Usteckiej i Muzeum Chleba.
Dużym zainteresowaniem uczniów cieszą się spotkania z przedstawicielami:
Straży Miejskiej, Policji, Straży Pożarnej, Koła Łowieckiego.
Ważne znaczenie dla naszej misji wychowawczej ma współpraca z
Poradnią Psychologiczno – Pedagogiczną oraz Centrum Pomocy Dzieciom.
Długą tradycję mają nasze kontakty z miejscowym Uniwersytetem
Trzeciego Wieku. Jego przedstawicielki organizują przedstawienia, spotkania
i zabawy dla naszych najbardziej potrzebującym wychowanków, a tym roku
zadeklarowały bardzo cenną pomoc naszej świetlicy – pracę w ramach
wolontariatu.
O tym, że uczniowie dobrze się czują w naszej placówce, a tym samym
spełniają się ich autonomiczne potrzeby siadczy fakt, że
z biegiem lat dochowaliśmy się licznej rzeszy naszych absolwentów, którzy
nie tylko dobrze nas wspominają, ale nadal uczestniczą w życiu szkoły: chętnie
oddają nam pod opiekę własne dzieci, gromadnie odwiedzają nas podczas
festynu integracyjnego, uświetniają uroczystości jubileuszowe.
Jeden z naszych wychowanków choć już dawno opuścił nasze mury
i mieszka na Wyspach Brytyjskich, utrzymuje z nami stały kontakt. A że jest
podróżnikiem – regularnie przesyła nam bogate zbiory wydruków własnoręcznie
wykonanych zdjęć. Z tych fotografii stworzyliśmy w czytelni stałą wystawę,
która jest ozdobą, ale także cenną pomocą naukową. Autor zdjęć w miarę
możliwości odwiedza nas i podczas spotkań z uczniami opowiada o wyprawach
w najbardziej egzotyczne zakątki świata. Zawsze podkreśla, jak wiele dała mu
nauka w SP-2 i że właśnie tutaj formował się jego charakter i odwaga w
wytyczaniu życiowych celów.
10
Nie ma autonomiczności bez mądrej spolegliwości i wrażliwości otoczenia.
Na specjalne wyróżnienie zasługują nasi najlepiej sprawdzeni i najwierniejsi
przyjaciele – rodzice naszych uczniów, którzy pomagają w codziennym
funkcjonowaniu szkoły: współorganizują przedstawienia teatralne, turnieje
i prezentacje klas, remontują sale lekcyjne, finansują: wycieczki, zakup pomocy
naukowych i nagród rzeczowych, wspierają nasze liczne akcje i innowacje
pedagogiczne.
Najnowszym, wymiernym skutkiem doskonałej współpracy z Radą
Rodziców jest wprowadzenie e-dziennika. Już w ubiegłym roku szkolnym
rodzice sfinansowali zakup programu, a także systematycznie wzbogacają szkołę
o kolejne komputery i laptopy. W ten sposób nasza kadra została w pełni
przygotowana do nowego wyzwania, autonomicznie, bez oglądania się na
finanse samorządowe.
To w ogromnej mierze zasługą rodziców jest także rozmach i atrakcyjność
corocznego festynu integracyjnego. Ta barwna impreza to efekt ogólnego
wysiłku oraz zaangażowania: szkoły, rodziców oraz licznych sponsorów
i sympatyków.
Już od dziesięciu lat świetnie się bawimy, skutecznie integrujemy, a przy okazji
zdobywamy niebagatelne środki finansowe na rzecz Rady Rodziców.
Serdecznie zapraszam Państwa na jubileuszowy – dziesiąty festyn w
czerwcu 2012 roku.
Nasza impreza z pewnością zakończy się pełnym sukcesem, czego przecież nie
mogą być pewni kibice EURO 2012.
Opracowała
dyr. SP-2 w Ustce
Leokadia Kuper
11