Opis przebiegu lekcji

„Akademia EduGIS”
Technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT) oraz geoinformacyjne (GIS)
w nauczaniu przedmiotów przyrodniczych w gimnazjum
i liceum oraz w edukacji środowiskowej
Opis przebiegu lekcji
(materiał dla nauczyciela)
Materiały dodatkowe do scenariusza:
Analizowanie przestrzennego zróżnicowania
rozwoju społeczno-gospodarczego świata z wykorzystaniem GIS
Agnieszka Chrząstowska-Wachtel
Projekt realizuje:
Partnerzy projektu:
Potrzebne narzędzia do przeprowadzenia lekcji:
OpenOffice (arkusz kalkulacyjny i prezentacja)
GoogleEarth
Quantum GIS wersja 1.5.0 – Tethys
Przebieg lekcji:
LEKCJA 1
1. Nauczyciel po przywitaniu klasy, informuje ją o temacie lekcji oraz organizacji pracy. Na
początku lekcji każdy uczeń zajmuje miejsce przy komputerze, włącza go, loguje się
i przygotowuje do pracy. Uczniowie od razu uruchamiają geoportal GoogleEarth .
2. Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez rozmowę z uczniami, w czasie której nauczyciel
przedstawi prezentację multimedialną pt. „Zróżnicowany świat”. Celem prezentacji jest
uświadomienie zróżnicowania rozwoju społecznego i gospodarczego państw świata.
3. Nauczyciel otwiera przygotowaną prezentację multimedialną.
4. Nauczyciel przed rozpoczęciem prezentacji wydaje uczniom polecenie otworzenia
geoportalu GoogleEarth i włączenia warstwy: „granice” państw świata. Informuje
o zadaniu jakie za chwilę uczniowie będą wykonywali tzn. zaznaczą narzędziem: „dodaj
oznaczenie miejsca” państwa przedstawione w prezentacji. Państwa, które będą się
kojarzyły ze słabym rozwojem uczniowie zaznaczą na czerwono, a państwa kojarzące się
z wysokim rozwojem na zielono.
5. Nauczyciel zwróci uwagę uczniom, że jest to wstępny etap lekcji mający ich pobudzić do
sformułowania hipotezy. Nauczyciel musi wyjaśnić uczniom, że nie mogą wyciągać
ostatecznych wniosków na podstawie tej prezentacji i jako ostatni pokaże slajd, gdzie
widać nierównomierny rozwój w dwóch przykładowych państwach. Te państwa
uczniowie zaznaczą kolorem niebieskim. Będą też musieli się zastanowić po wykonaniu
zadania, czy wszystkie z państw, które wstępnie zakwalifikowali do kategorii: biedne
lub bogate, powinny się tam znaleźć.
2. Uczniowie zaznaczają (flagują) w Google Earth państwa słabo i wysoko rozwinięte
przedstawione na zdjęciach, które są podpisane ich nazwami .
3. Uczniowie wypełniają I część karty pracy.
4. Nauczyciel formułuje problem badawczy:
2
Czy i jak można porównywać poziom rozwoju społeczno – gospodarczego państw świata? Jakie są
przyczyny różnego statusu państw świata? W jakich państwach lepiej, wygodniej, bezpieczniej,
dłużej, ciekawiej żyje się ludziom?
5. Na podstawie wykonanego zadania tzn. zaznaczenia państw gorzej i lepiej rozwiniętych
gospodarczo i społecznie oraz obejrzanej prezentacji uczniowie formułują hipotezę
badawczą:
np.: Państwa świata cechują się nierównomiernym (różnym) poziomem rozwoju społecznego
i gospodarczego. Świat można podzielić na Bogatą Północ i Biedne Południe. Przyczynami
zróżnicowania jest nierównomierny rozwój gospodarczy, czynniki przyrodnicze, historyczne,
kulturowe i polityczne.
Rolą nauczyciela jest moderowanie dyskusji, ale nauczyciel nie powinien wpływać na
sformułowanie proponowanej przez uczniów hipotezy. Uczniowie powinni zapisać
postawioną hipotezę badawczą (najlepiej od razu jako pierwszy slajd prezentacji
multimedialnej).
6. Uczniowie przypominają sobie (wiedza z 3etapu edukacyjnego) jakimi miernikami bada
się poziom rozwoju gospodarczego i społecznego. W wyniku burzy mózgów uczniowie
podają przykłady mierników stosowanych do określania poziomu rozwoju
gospodarczego i społecznego państw świata. Klasa z pomocą nauczyciela wybiera
zestaw mierników do weryfikowania postawionej hipotezy i zapisuje je na tablicy.
7. Uczniowie pracują samodzielnie, każdy przy swoim komputerze. Nauczyciel wyświetla
na ekranie (widocznym przez każdego ucznia) adresy stron internetowych z których
uczniowie pobiorą dane:
Dane do pobrania PKB na 1mieszkanca w PPP USD. Dane z roku 2009. Arkusz
kalkulacyjny
http://hdrstats.undp.org/en/indicators/91.html
Dane do pobrania HDI. Dane w arkuszu kalkulacyjnym z roku 2007
http://hdrstats.undp.org/en/indicators/87.html
Dane do pobrania średniej długości oczekiwanego życia w chwili urodzenia. Dane
w arkuszu kalkulacyjnym za rok 2007
http://hdrstats.undp.org/en/indicators/88.html
8. Nauczyciel dzieli klasę na grupy i wyznacza jakie mierniki będzie pozyskiwała która
grupa:
3
•
•
•
GR I - HDI czyli Wskaźnik Rozwoju Społecznego
GR II – PKB na jednego mieszkańca w dolarach amerykańskich
GR III – średnią długość oczekiwanego życia w chwili narodzin
Nauczyciel objaśnia sposób pobrania i przygotowania danych. Przypomina
o konieczności podania źródła danych. Uczniowie otrzymują pisemną instrukcję.
9. Uczniowie pozyskują dane z Internetu:
•
•
•
GR I - HDI czyli Wskaźnik Rozwoju Społecznego
GR II – PKB na jednego mieszkańca w dolarach amerykańskich
GR III – średnią długość oczekiwanego życia w chwili narodzin
10. Uczniowie pobierają dane ze wskazanych stron w formacie arkusza kalkulacyjnego
i zapisują pobrane pliki z rozszerzeniem ods. Nauczyciel przypomina o zapisaniu plików
w odpowiednim katalogu.
UWAGA:
Autorka scenariusza przy przygotowaniu danych korzystała z arkusza kalkulacyjnego
OpenOffice. Autorka nie gwarantuje, że operacje na plikach przeprowadzane przy pomocy
innych narzędzi będą równie skuteczne.
11. Uczniowie przygotowują dane według instrukcji, zapisują pliki formacie (dbf) i wysyłają
do pozostałych grup i nauczyciela.
12. Nauczyciel sprawdza pliki przysłane przez trzy grupy i w zależności od stanu
przygotowanego pliku akceptuje go, bądź każe poprawić. Nauczyciel posiada
przygotowane wcześniej pliki i w razie sytuacji awaryjnej może je udostępnić uczniom.
13. Uczniowie przechodzą do pracy indywidualnej i otwierają program QuantumGIS.
Wykonują czynności wstępne przygotowując program do pracy (sprawdzają układy
współrzędnych, nadają nazwę i zapisują projekt).
14. Nauczyciel przypomina o konieczności częstego zapisywania projektu.
15. Uczniowie dodają do projektu warstwy wektorowe:
•
•
państwa świata nazwane w katalogu „world”
poziom alfabetyzacji nazwane w katalogu „edukacja”
przygotowane wcześniej przez nauczyciela w odpowiednim katalogu – postępują
wg instrukcji.
4
16. Uczniowie pobierają dane z geoportalu GEO Data Portal UNEP:
http://geodata.grid.unep.ch/:
•
•
wydatki na zdrowie pod nazwą „Total Health Expenditure – Percent of GDP”
udział rolnictwa w tworzeniu PKB pod nazwą „ Agriculture Value Added - Percent
of GDP”
Rozpakowują i zapisują pobrane dane w odpowiednim katalogu wskazanym przez
nauczyciela.
17. Uczniowie dodają kolejne dwie warstwy (z danych przed chwilą pobranych) do widoku
mapy.
18. Uczniowie łączą dane zawarte w tabeli atrybutów z tabelami w formacie dbf wcześniej
przygotowanymi w pracy grupowej- wg instrukcji.
19. Uczniowie w efekcie łączenia atrybutów dodają do widoku trzy warstwy:
•
•
•
HDI
PKB na jednego mieszkańca w USD
średnią długość życia
20. Uczniowie zapisują projekty, a nauczyciel zadaje pracę domową. Uczniowie przed
następną lekcją mają przeczytać skrócony fragment Raportu HDI i odpowiedzieć na
zadane pytania (część II karty pracy).
Chętni uczniowie mogą tez obejrzeć 9 minutowy film w języku angielskim pt: People
First: The Human Development Reports na stronie:
http://hdr.undp.org/en/mediacentre/videos/humandev/
oraz przejrzeć informacje na stronie:http://hdr.undp.org/en/
Koniec pierwszej jednostki lekcyjnej.
5
LEKCJA 2
1. Nauczyciel przypomina temat lekcji i hipotezę badawczą, którą uczniowie na
poprzedniej lekcji postawili.
2. Wybrani uczniowie przedstawiają na forum klasy pracę domową i wyciągają pierwsze
wnioski dotyczące poziomu rozwoju społecznego na jej podstawie.
3. Uczniowie włączają komputery, uruchamiają program Quantum GIS i otwierają
zapamiętane na poprzedniej lekcji projekty. Rozpoczynają analizę danych.
4. Uczniowie wskazują dane badające rozwój gospodarczy i dane określające rozwój
społeczny.
5. Uczniowie wykonują dla wszystkich warstw zawierających dane z miernikami
kartogramy. Granice klas prezentowanych mierników ustalają na podstawie
podręcznika, atlasu geograficznego do liceum lub Raportu HDI.
UWAGA:
Uczniowie powinni mieć przygotowane (np. na wcześniejszych lekcjach) style do wczytania
i wykorzystać je do wykonania kartogramów, tak aby maksymalnie skrócić czas wykonywania
kartogramów.
6. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania kartogramów i prosi o wstępną
weryfikację hipotezy badawczej.
7. Uczniowie na podstawie analizy map wstępnie weryfikują na forum klasy hipotezę
badawczą, określając przestrzenny rozkład państw o różnym poziomie rozwoju
społecznego i gospodarczego.
8. Uczniowie zapisują poszczególne widoki map prezentujące mierniki i przenoszą je do
prezentacji multimedialnej. Zapisują wnioski.
9. Nauczyciel prosi uczniów o wybranie dwóch mierników: jednego prezentującego rozwój
społeczny i drugiego rozwój gospodarczy do dalszej analizy – analizy korelacji.
Sugerowanymi wskaźnikami do analizy jest HDI i PKB na 1 mieszkańca.
10. Uczniowie wybierają dwa mierniki i przystępują do analizowania. Dla każdego miernika
oddzielnie otwierają tabelę atrybutów i w kreatorze zapytań tworzą zapytania logiczne
prowadzące do wybrania państw słabo i wysoko rozwiniętych.
6
11. Uczniowie dodają do widoku cztery nowo utworzone warstwy i korzystając z narzędzi
geoprocesingu (szukają wspólnych części) – przeprowadzają analizę korelacji.
12. Uczniowie na forum klasy wyciągają wnioski dotyczące korelacji rozwoju społecznego
z rozwojem gospodarczym i zapisują je w prezentacji multimedialnej oraz wypełniają
część III Karty Pracy.
13. Wybrani uczniowie prezentują wyniki analizy. Przedstawiają przykłady państw
należących do 4 grup. Pozostali uczniowie sprawdzają uzyskane odpowiedzi.
14. Nauczyciel moderuje dyskusje na forum klasy dotyczącą nierównomierności rozwoju
gospodarczego i społecznego państw świata.
15. Uczniowie podają przyczyny nierównomiernego rozwoju społeczno – gospodarczego
świata. Weryfikują hipotezę badawczą i zapisują wniosek w prezentacji multimedialnej.
16. Wybrani uczniowie przedstawiają na forum klasy prezentację multimedialną, w której
przedstawiają hipotezę badawczą, prezentują wyniki analizy mierników rozwoju
społecznego i gospodarczego. Omawiają wyciągnięte wnioski i weryfikację hipotezy
badawczej.
17. Uczniowie proponują (wskazują) rozwiązania problemu nierównomierności rozwoju
społeczno – gospodarczego państw świata.
18. Nauczyciel prosi o wypełnienie krótkiej ankiety ewaluacyjnej.
7