Laparoskopia – badania i operacje

Laparoskopia – badania i operacje
Praktyka chirurgiczna z wykorzystaniem techniki laparoskopowej była jeszcze do niedawna
mało rozpowszechniona; pierwsze operacje tego typu przeprowadzono w Niemczech w latach
80. W Polsce metoda laparoskopowa została po raz pierwszy zastosowana w operacji
usunięcia pęcherzyka żółciowego (cholecystektomii); miało to miejsce w 1991 roku w Poznaniu,
z wykorzystaniem sprzętu przywiezionego z Francji.
Trochę historii
Początki laparoskopii – metody diagnostycznej, która umożliwia zobrazowanie wnętrza
organizmu ludzkiego – związane są z wynalezieniem endoskopu. W 1806 roku Filip Bozzini
skonstruował przyrząd optyczny służący do wziernikowania narządów wewnątrz ciała
człowieka. Dopiero jednak w połowie XIX wieku endoskop został po raz pierwszy wykorzystany
do zabiegu przez francuskiego chirurga Antoine Jeana Desormeaux, którego uznaje się dziś za
ojca laparoskopii.
Minęło kolejne pół wieku, kiedy to Georg Kelling przeprowadził za pomocą cystoskopu
(przyrząd do wziernikowania pęcherza moczowego) udane badanie jamy otrzewnej u psa (1901
r.). Wreszcie zabieg ten na ciele ludzkim wykonał w 1910 roku szwedzki chirurg Hans C.
Jacobaeus, również wykorzystując cystoskop.
Laparoskopia a diagnostyka
Technika laparoskopowa umożliwia dokładne zbadanie narządów jamy brzusznej (lapára w
języku greckim znaczy podbrzusze). Badanie z użyciem laparoskopu – optycznego wziernika,
teleskopu wyposażonego w źródło światła – przeprowadza się m.in. w celu stwierdzenia chorób
jamy brzusznej, potwierdzenia diagnozy, np. w przypadku nowotworu, a także do wykonania
1/4
Laparoskopia – badania i operacje
biopsji, czyli pobrania materiału do badania z chorego narządu.
Laparoskopia jest dziś powszechnie stosowana w diagnostyce jako metoda ograniczająca
liczbę wykonywania diagnostycznych laparotomii, polegających na operacyjnym otwarciu jamy
brzusznej w celu postawienia diagnozy. Dzięki niej pacjent może szybciej wrócić do normalnego
trybu życia i unika dłuższej hospitalizacji.
Zalety i wady chirurgii laparoskopowej
Najczęściej wykonywanym zabiegiem laparoskopowym w Polsce jest wycięcie pęcherzyka
żółciowego (cholecystektomia). Pacjenci chętniej korzystają z możliwości usunięcia go za
pomocą nowej metody, ponieważ czas pobytu w szpitalu skraca się do minimum, tj. są w stanie
wrócić do domu następnego dnia po operacji. Po zabiegu zostają też niewielkie, mało widoczne
blizny, co nie byłoby możliwe w przypadku „klasycznej” operacji.
Należy jednak pamiętać, że technika laparoskopowa jest stosunkowo nowym sposobem
wykorzystywanym w zabiegach chirurgicznych i w związku z tym istnieje możliwość rozmaitych
powikłań. Z tego też powodu samo kwalifikowanie pacjenta do tego rodzaju operacji wymaga
dużej ostrożności i musi uwzględniać wiele czynników, np. przeciwwskazania w postaci ostrego
stanu zapalnego pęcherzyka żółciowego, marskości wątroby, ciąży, otyłości czy złego stanu
ogólnego pacjentów. Ten ostatni jest rzeczywistym utrudnieniem w planowaniu laparoskopii,
chociażby ze względu na konieczność zastosowania znieczulenia ogólnego: istnieje w związku
z tym ryzyko poważnych powikłań. Niekorzystny wpływ na zdrowie osłabionego pacjenta ma też
wytwarzanie tzw. odmy otrzewnowej z wykorzystaniem dwutlenku węgla.
Chirurgia laparoskopowa, oprócz cholecystektomii, znajduje zastosowanie w usuwaniu
wyrostka robaczkowego, biopsji wątroby, leczeniu operacyjnym torbieli wątroby, kamicy
przewodowej, usuwaniu zrostów pooperacyjnych i wycinaniu pojedynczych zmian
przerzutowych w przypadku nowotworu. Niejednokrotnie leczenie laparoskopowe obejmuje też
trzustkę, śledzionę, nadnercza, przepukliny pachwinowe i brzuszne. Stosuje się je także w
przypadku otyłości, a także w leczeniu żołądka i dwunastnicy.
2/4
Laparoskopia – badania i operacje
Tajniki przebiegu operacji
Operacja rozpoczyna się od nacięcia fragmentu skóry i tkanki podskórnej (najczęściej pod
pępkiem) na szerokość 10–12 mm. Następnie chirurg wkłuwa igłę Veressa prostopadle do
powłok brzucha. Przez nią do jamy brzusznej wtłaczany jest dwutlenek węgla (tzw. insfulacja).
Podanie gazu jest konieczne do wytworzenia odmy otrzewnowej, która rozszerza przestrzeń w
jamie brzusznej, umożliwiając chirurgowi wykonanie zabiegu; uzyskuje on jednocześnie lepszą
widoczność.
Kiedy jama brzuszna zostaje odpowiednio „napompowana” (podczas insfulacji wtłaczane jest
od 3 do 5 litrów gazu), wkłuwa się pierwszy trokar – narzędzie składające się z grotu do
przebijania tkanek powłoki brzusznej i osłony do wprowadzenia laparoskopu, a także narzędzi
laparoskopowych. Następnie przez tubus trokaru wprowadza się laparoskop z podłączoną
kamerą wideo i źródłem zimnego światła, przewodzonego przez światłowód. Dzięki tej technice
oraz monitorowi znajdującemu się podczas operacji na sali, ukazuje się wyraźny obraz
narządów wewnątrz jamy brzusznej.
Kolejne etapy zabiegu polegają na wkłuciu następnych trokarów, przez które wprowadzane są
specjalne narzędzia laparospkopowe: nożyczki, kleszczyki (graspery), klipsownice (staplery)
oraz narzędzia do preparowania. Ich użycie wymaga od chirurga niezwykłej wprawy, gdyż do
pola operacyjnego nie ma tak łatwego dostępu, jak podczas standardowej operacji.
Ryzyko, choć mniejsze, istnieje zawsze
Wydawać by się mogło, że operacja laparoskopowa, dzięki nieznacznej, można rzec: „łagodnej”
ingerencji w organizm człowieka, niesie ze sobą same superlatywy. Powoduje jednak, że
naruszone zostaje jego wnętrze i jak w przypadku każdej operacji, istnieje w związku z tym
możliwość powikłań. Należy do nich m.in. odma podskórna, śródpiersiowa lub opłucnowa, może
wystąpić krwawienie z miejsca wkłucia czy zator powietrzny.
3/4
Laparoskopia – badania i operacje
Mimo to, technika laparoskopowa wciąż zyskuje na popularności. Dość powszechnie uważa się,
że w przyszłości będzie ona mogła zastąpić tradycyjne techniki stosowane w chirurgii obecnie.
Rozwój techniki i medycyny oraz czas pokażą, czy rzeczywiście tak będzie.
Katarzyna Kontusz
4/4