SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ

SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI INNOWACJI
PEDAGOGICZNEJ
rok szkolny 2015/2016
Mottem przewodnim w I roku pilotażu jest hasło:
„Z pasją do sukcesu - realizacja pilotażu programu Lekcje twórczości
- twórcze rozwiązywanie problemów w praktyce w kl. I SP”.
Program Lekcje twórczości – twórcze rozwiązywanie problemów w praktyce jest wzbogaceniem
programu nauczania dla kl. I-III o treści i sposób ich realizacji, które są osadzone w edukacji twórczej.
Lekcje twórczości – TRP w praktyce, to nie tylko uczenie „inaczej” treści programowych
przewidzianych w podstawie programowej dla edukacji wczesnoszkolnej, to uczenie myślenia
z wykorzystaniem metod i technik twórczego rozwiązywania problemów. W zaproponowanej
innowacji kształcenie umiejętności świadomego używania heurystyk twórczych w rozwiązywaniu
zadań i problemów rozłożone jest na trzy lata nauki szkolnej. Oznacza to, że wiadomości
i umiejętności z zakresu twórczego rozwiązywania problemów, zdobywane przez ucznia w klasie I,
będą powtarzane, pogłębiane i rozszerzane w klasie II i III.
Nasze początki
Innowacja - Lekcje twórczości TRP w praktyce rozpoczęła się planowo z dniem 1 września 2015 roku.
Objęła jedną (losowo wybraną) klasę 1. Klasę tworzą dzieci 6 i 7 letnie. To grupa otwartych
dzieciaków, chłonnych wiedzy i nowych wyzwań, bardzo ciekawych świata i otaczającej ich
rzeczywistości. Jest to silny zespół pod względem poznawczym z doskonale rozwiniętą wyobraźnią.
Nasze zajęcia
Praca (nauka) w naszym programie TRP jest prowadzona głównie metodą projektów.
Każde zajęcia rozpoczynają się od zabaw ruchowych – najczęściej przy muzyce (tak na dobry
początek). Zabawy te wspaniale integrują klasę oraz w sposób naturalny stwarzają warunki do
działania w zespole.
Następnie postępując zgodnie z założeniami innowacji realizujemy tok lekcji.
TOK ZAJĘĆ – LEKCJE TWÓRCZOŚCI – TRP W PRAKTYCE
1. Sformułowanie i zapis tematu lekcji.
Temat:
Cel:
2. Odniesienie do podstawy programowej i zapis dotyczący jej wzbogacenia (poszerzenia, pogłębienia
treści/zagadnień, wzbogacenia o nowości) oraz zapis treści nauczania dotyczących edukacji twórczej
– TRP
3. Cele i treści nauczania – edukacja twórcza (TRP):
Uczeń: zna i stosuje do rozwiązania problemu heurystyki TRP
FAZA I (w modelu lekcji TRP)
a) Podanie celu w języku ucznia (będziesz: wiedział, umiał, potrafił…) po dzisiejszej lekcji będziecie
potrafili…
b) Postawienie pytania problemowego (otwartego: jak?, w jaki sposób?, dlaczego?, co by było
gdyby?…).
c) Pytanie problemowe:
d) Ćwiczenie wprowadzające do rozwiązania problemu (nawiązujące do pytania problemowego
i stymulujące myślenie twórcze – dywergencyjne) – rozgrzewka intelektualna.
e) Ćwiczenie (opis)
Część główna lekcji:
FAZA II (w modelu lekcji TRP)
a) Wprowadzenie do ćwiczenia głównego i jego opis (ćwiczenie służy rozwiązaniu problemu)
a1) przedstawienie przez nauczyciela źródeł wiedzy służących generowaniu pomysłów i rozwiązaniu
problemu – praca uczniów ze źródłami, np.: zapoznanie z informacjami i faktami, postawienie
dodatkowych pytań, dyskusja, rozmowa z ekspertem, film, wysłuchanie fragmentu nagrania, praca
z TIK, zapoznanie ze schematem/rysunkiem, „odwrócona lekcja” itp.
b1) przedstawienie uczniom ćwiczenia głównego – zadania do wykonania służącego rozwiązaniu:
Nauczyciel: Dowiedzieliście/odkryliście/ sprawdziliście już,… Waszym zadaniem będzie …
FAZA III (w modelu lekcji TRP)
a) Wykonanie ćwiczenia głównego przez uczniów z wykorzystaniem konkretnej heurystyki twórczej.
Wybór techniki/metody TRP. Planowanie pracy: podział ról i zadań, wybór formy oraz sposobu pracy.
b) Weryfikacja – sprawdzanie rozwiązania, udoskonalanie,
c) Prezentacja rozwiązań przez uczniów.
Część końcowa lekcji – podsumowanie
FAZA IV (w modelu lekcji TRP)
a) Ważne pytania nauczyciela (skłaniające uczniów do autorefleksji i samooceny/oceny koleżeńskiej):
czego nowego się dzisiaj nauczyliście?, jak się wam pracowało?, z czego jesteście najbardziej
zadowoleni? Co Was zaskoczyło? itp.
b) Wyciąganie wniosków przez uczniów oraz samoocena i/lub ocena koleżeńska.
c) Informacja zwrotna od uczniów o efektywności sposobów pracy na lekcji służących uczeniu się
(światła, mówiące kartki, zdania niedokończone, kostka, kosz i walizka, buźki itp.)
d) Praca domowa, jako forma utrwalenia, poszerzenie wiedzy, pracy własnej wynikającej z ciekawości
poznawczej ucznia – ciekawe zadania do wyboru (dla chętnych).
Przykładowe tematy oraz pytania problemowe :
Temat: Niezwykłe jest to, że… jesteśmy tak różni i zarazem wyjątkowi.
Pytanie: Jak poznać siebie i innych?
Temat: Interesujące jest… słuchanie innych. Ja i moje miejsce w grupie.
Pytanie: W jaki sposób można przedstawić siebie i naszą klasę?
Temat: Poznajmy się bliżej… moje koleżanki i koledzy. Zasady obowiązujące w zespole klasowym.
Pytanie: Co zrobić, aby zgodnie żyć z koleżankami i kolegami w klasie?
Temat: Właśnie odkryliśmy, że… potrafimy rozwiązywać konflikty.
Pytanie: Jak rozwiązywać konflikty?
Temat: A to ciekawe… jak mieszają się kolory i co z tego wynika?
Pytanie: Jak mieszają się kolory i co z tego wynika?
Temat: Czy to niedziwne, że… ludzie budują tak różne domy?
Pytanie: Jak zbudować nowoczesny i funkcjonalny dom?
Temat: Czy to ja… jestem największym łakomczuchem?
Pytanie: Na ile sposobów da się podzielić czekoladę?
Nasze efekty
A. W zakresie wiedzy uczeń m.in.:
- zna wybrane heurystyki twórcze, wie jak stosować je w praktyce do rozwiązywania zadań
i problemów
- wie, jak efektywnie uczyć się i pracować w procesie twórczym
B. W zakresie umiejętności uczeń m.in.:
- wybiera metodę lub technikę twórczego myślenia do rozwiązania postawionego przed nim
wyzwania, zadania, problemu
- myśli i działa twórczo, samodzielnie i w zespole
C. W zakresie wartości, postaw uczeń m.in.:
- umie słuchać innych, broni swego zdania, jest tolerancyjny w stosunku do odmiennych pomysłów
i postaw
- podejmuje decyzje samodzielnie i w zespole
- planuje swoją pracę i uczenie się, potrafi zarządzać zespołem, czasem i zadaniem
- przejawia kreatywną postawę
Uczeń wie, umie, rozumie: czym jest twórcze rozwiązywanie problemów i jak efektywnie
wykorzystywać metody i techniki twórczego myślenia do poznawania wiedzy i uczenia się.
Poznane metody, techniki, ćwiczenia
„Alfabet”, „Burza mózgów”, „Łańcuch skojarzeń”, Technika „635”, „Skojarzenia gwiezdne –
Słoneczko”, „Mapa myśli”, „Obrazki dynamiczne”, „Rundka”, „Krążący rysunek”, „Rozważ Wszystkie
Czynniki” (RWC), „Inny punkt widzenia” (IPW), zabawy dramowe, ćwiczenia: płynności, giętkości
i oryginalności myślenia, RWC (Rozważ Wszystkie Czynniki), SCAMPER, Analogie, Co by było gdyby?,
AMW (Alternatywy, Możliwości, Wybory), Dyskusja, Debata, Twoje – moje argumenty, Zalety, wady
i to co interesujące (E. de Bono), 6 myślowych kapeluszy (E. de Bono), Szacowanie, Circept, Piramida
priorytetów, Drzewko decyzyjne.
Podsumowanie
Na etapie edukacji wczesnoszkolnej do realizacji własnego potencjału każde dziecko potrzebuje
odpowiedniego wsparcia ze strony szkoły, nauczyciela, rodziców. Dziecko pozostawione samo sobie
nie zawsze potrafi odnaleźć drogę własnego rozwoju. Zadaniem szkoły jest więc stworzenie mu
optymalnych warunków do wszechstronnej aktywności, twórczego działania, samodzielności,
otwartości na wiedzę i kreatywności oraz rozwoju ciekawości poznawczej w taki sposób, by mogło
odczuwać radość z uczenia się.
Po 1 roku realizacji innowacji pedagogicznej „Lekcje twórczości – TRP w praktyce”, śmiało można
powiedzieć, nauka dla każdego dziecka stała się przygodą, zabawą i przyjemnością.
Wyrażamy przekonanie, że wprowadzana pilotażowo innowacja „ Lekcje twórczości – TRP
w praktyce” stanie się dobrym, nowym zalążkiem działań i świeżego spojrzenia na dotychczasowy
sposób wprowadzania treści edukacyjnych w szkole.
Uczniowie:
- Poznali swoje zdolności z zakresu myślenia twórczego – kreatywności.
- Rozbudzali ciekawość poznawczą – myślenie pytajne.
- Kształtowali umiejętność dostrzegania problemów, zadawania pytań otwartych
i problemowych.
- Wdrażani zostali do elaboracji (staranności, dokładności, dopracowywania szczegółów, ilości
włożonej pracy w rozwiązanie zadania/problemu) – uczenie odpowiedzialności za wykonywaną
pracę, uczenie się i własny rozwój.
Małgorzata Sanigórska
Małgorzata Łabentowicz