Uzasadnienie do Rozporządzenia nr 26

Uzasadnienie
Ministerstwo Infrastruktury realizując przyjęty przez Radę Ministrów program
poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego GAMBIT 2000 oraz założenia Rządowej
Strategii Antykorupcyjnej przygotowało projekt nowego rozporządzenia w sprawie
szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami,
instruktorów i egzaminatorów.
Przygotowane zmiany wynikają także z zaleceń protokołu pokontrolnego
Najwyższej Izby Kontroli, której to kontrolerzy dokonali ogólnego przeglądu systemu
szkolenia i egzaminowania kandydatów na kierowców w Polsce.
W związku z powyższym główne propozycje projektu rozporządzenia to:
1. w zakresie egzaminów państwowych na prawo jazdy kategorii B,
przeniesienie wykonania zadań
parkowania (prostopadłe, równoległe)
z placu manewrowego do ruchu drogowego, oraz powiększenie wymiarów
pasa ruchu stosowanego na egzaminie do wymiarów faktycznego pasa ruchu
spotykanego w miastach. Zmiana ta spowoduje przeniesienie szkolenia
kandydatów na kierowców z placów manewrowych do ruchu drogowego.
2. wprowadzenie obowiązku rejestracji przebiegu egzaminu praktycznego na
prawo jazdy w zakresie kategorii B prawa jazdy w formie nagrania audio
i wideo, co pozwoli na bieżący nadzór nad sposobem przeprowadzania
egzaminów przez poszczególnych egzaminatorów.
3. wyodrębnienie 4 obowiązkowych godzin zajęć szkolenia teoretycznego
i ćwiczeń w zakresie pomocy przedlekarskiej bez dodatkowego zwiększania
ilości godzin zajęć teoretycznych,
4. wyodrębnienie
2
obowiązkowych
godzin
szkolenia
praktycznego
w godzinach nocnych bez zmiany dotychczasowego limitu godzin zajęć
praktycznych,
5. wprowadzenie obowiązku przydzielenia osobie szkolonej w ośrodku
szkolenia tzw. „instruktora prowadzącego” szkolenie, który:
• będzie odpowiedzialny za proces szkolenia tej osoby,
• będzie mógł na jej wniosek uczestniczyć w egzaminie praktycznym na
prawo jazdy,
6. wprowadzenie norm czasowych regulujących czas pracy instruktora nauki
jazdy wykonującego równolegle inny zawód,
7. wprowadzenie nowej, bardziej szczegółowej karty przeprowadzonych zajęć,
Usankcjonowano prowadzenie przez ośrodki szkolenia kierowców szkolenia
uzupełniającego. Szkolenie to nie wymaga wydania zaświadczenia i jest dotychczas
popularnie nazywane „jazdami doszkalającymi”. Usankcjonowanie w rozporządzeniu
takiego szkolenia jest niezbędne ponieważ dotychczasowa praktyka wykazała, że
ośrodki szkolenia prowadziły jazdy doszkalające bez karty przeprowadzonych zajęć,
bez sprawdzenia czy osoba posiada badania lekarskie, bez wpisu w książce ewidencji
osób szkolonych i bez wydawania rachunków za pobrane opłaty co skutkowało nie
ewidencjonowanymi dochodami, i zagrożeniem dla osoby szkolonej w przypadku
wypadku drogowego (odmowa wypłaty ewentualnych odszkodowań).
Dotychczasowe przepisy rozporządzenia w sprawie szkolenia, egzaminowania i
uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami instruktorów i egzaminatorów
pozwalały aby w procesie szkolenia praktycznego kandydata na kierowcę w ciągu 30
godzin zajęć praktycznych każda godzina była przeprowadzana z innym instruktorem
nauki jazdy. Oczywiście jest to opis sytuacji ekstremalnej, ale w wielu ośrodkach
szkolenia kierowców na terenie kraju stosowano metodę losowego przydzielania
instruktora do osoby szkolonej uzależniając przydział wyłącznie od terminu
prowadzonych zajęć. Ze względów metodycznych taki podział szkolenia powoduje, że
w zasadzie każdy następny instruktor nie wie co osoba szkolona już umie, a czego
jeszcze nie i w zasadzie co najmniej jedną godzinę poświęca na „przetestowanie” jej
umiejętności zamiast prowadzić właściwe szkolenie. Takie działanie powoduje także
rozmycie odpowiedzialności za proces szkolenia kandydata na kierowcę. W związku z
tym w efekcie procesu szkolenia uzyskujemy osobę, która pewne zachowania na
drodze ma wypracowane do perfekcji, a pewnych zachowań w ogóle nie jest
nauczona. Dlatego też postanowiono wprowadzić do procesu szkolenia „instruktora
prowadzącego”, który będzie musiał być przydzielony imiennie osobie szkolonej w
ośrodku szkolenia kierowców, będzie musiał przeprowadzić co najmniej 50 %
szkolenia praktycznego danej osoby, będzie musiał potwierdzić przygotowanie tej
osoby do udziału w egzaminie państwowym. Ten właśnie instruktor będzie mógł na
życzenie osoby egzaminowanej uczestniczyć w egzaminie państwowym na prawo
jazdy. Instruktor w samochodzie egzaminacyjnym będzie na prawach obserwatora, bez
prawa ingerencji w przebieg egzaminu. Uczestnictwo tego instruktora w egzaminie
umożliwi przede wszystkim obserwację faktycznego przebiegu egzaminu i da
możliwość instruktorowi na poprawę sposobu prowadzenia szkolenia. Od strony
egzaminatora wymusi to, kulturalny i uczciwy sposób komunikacji z osobą
egzaminowaną oraz poprawę rzetelności oceny osoby egzaminowanej. Osoba
egzaminowana przede wszystkim będzie poddana mniejszemu stresowi ponieważ nie
będzie już sama na egzaminie i będzie wiedziała, że ocena umiejętności wystawiona
przez egzaminatora będzie obiektywna.
W dotychczasowych przepisach widniał zapis dotyczący, maksymalnego czasu
przez jaki w ciągu doby może pojedynczy instruktor spędzić na szkoleniu kandydatów
na kierowców. Jest to 8 godzin. Czas ten nie zależy od tego czy instruktor miał w tym
dniu np.: 12 godzin służby jako strażak. Szkolenie niejednokrotnie odbywało się jako
kolejne godziny pracy po 12 czy 8 godzinnym dniu pracy. Takie szkolenie było bardzo
nieefektywne ponieważ zmęczony inną pracą instruktor w zasadzie nie przekazywał
wiedzy osobie szkolonej a jedynie dbał aby w czasie jazdy nie zasnąć i nie wjechać
pod czy na inny pojazd. W związku z powyższym wprowadzono przepis zawężający
ogólny czas pracy instruktora w ciągu doby do 12 godzin. Spowoduje to, że np.: po 8
godzinach pracy jako np. policjant instruktor będzie mógł przeprowadzić w danym
dniu nie więcej niż 4 godziny zajęć dla kandydatów na kierowców. Wpłynie to
bezpośrednio na poprawę jakości szkolenia kandydatów na kierowców, a pośrednio na
poprawę bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Jednym z działań pozwalających na poprawę obiektywności i bezstronności
oceny kandydata na kierowcę w trakcie egzaminu państwowego na prawo jazdy jest
wprowadzenie obowiązkowej rejestracji przebiegu egzaminu w formie obrazu i
dźwięku. Kamery i mikrofony umieszczone zostaną wewnątrz samochodów
egzaminacyjnych. Będą nagrywać co najmniej obraz widoczny przez przednią szybę
samochodu egzaminacyjnego oraz dźwięk wewnątrz auta. Nagranie będzie między
innymi służyło jako pomoc przy rozpatrywaniu skarg na przebieg egzaminu złożonych
przez osoby zdające, zapewni pełną informację na temat zachowania się instruktora
prowadzącego na egzaminie państwowym i pozwoli na prowadzenie bezpośredniego
nadzoru nad sposobem przeprowadzania egzaminu państwowego przez egzaminatora.
Koszt montażu kamery i zestawu do rejestracji przebiegu egzaminu w pojedynczym
samochodzie szacuje się na około 3000 zł. Jest to także realizacja zaleceń
pokontrolnych Najwyższej Izby Kontroli związanych z uczestnictwem w egzaminie
tylko 2 osób – osoby egzaminowanej i egzaminatora, - co zdaniem kontrolerów może
powodować sytuacje korupcjogenne. Te przypuszczenia potwierdzane są w ostatnich
czasach poprzez akcje policyjne kończące się aresztowaniami egzaminatorów i
instruktorów nauki jazdy.
Wprowadzono nowe zasady przeprowadzania egzaminów państwowych na
prawo jazdy. Dotyczy to w szczególności kategorii B prawa jazdy. Dotychczasowe
przepisy w tym zakresie przewidywały, że egzamin praktyczny na prawo jazdy będzie
podzielony na dwie umowne części, czyli na egzamin na placu manewrowym oraz na
egzamin w ruchu drogowym. Egzamin na placu manewrowym polegał na wykonaniu
szeregu manewrów pomiędzy pachołkami, tyczkami i liniami. Były to manewry
związane z parkowaniem pojazdu. Niestety jak wykazały obserwacje i doświadczenia
praktyczne, zadania parkowania wykonywane na placu manewrowym w taki sposób
stanowiły poważną barierę do pokonania nie dając poglądu na to jak faktycznie osoba
egzaminowana zachowuje się w ruchu drogowym. Dlatego też proces szkolenia
kandydata na kierowcę niejednokrotnie przeradzał się w szkółkę parkowania
pomiędzy „patykami” z odwróceniem uwagi od, w zasadzie najważniejszej części
szkolenia, czyli od ruchu drogowego.
Aby zmienić tą prawidłowość postanowiono, że egzamin praktyczny na prawo
jazdy kategorii B, będzie przeprowadzany na placu manewrowym obejmując
wyłącznie sprawdzenie umiejętności poruszania się pojazdem (jazda pasem ruchu do
przodu i tyłu i ruszanie pod górkę) i w ruchu drogowym gdzie będzie odbywało się
sprawdzenie umiejętności bezpiecznego zachowania się w nim obejmujące także
umiejętność parkowania.
Ostatnią z najważniejszych zmian jest określenie obowiązkowych godzin
szkolenia teoretycznego i ćwiczeń w zakresie pomocy przedlekarskiej na kursie dla
kandydatów na kierowców. Dotychczas temat ten realizowany był w trakcie 1 godziny
lekcyjnej – 45 min i polegał głównie na obejrzeniu filmu i omówieniu pytań w tym
zakresie występujących na egzaminie państwowym na prawo jazdy. Tak ograniczone
szkolenie w tym zakresie powodowało, że osoby mające prawny obowiązek udzielania
pomocy przedlekarskiej na drodze, nie wiedział jak się do tego zabrać, a
niejednokrotnie bały się w ogóle udzielić jakiejkolwiek pomocy. W nowych
przepisach ilość godzin zajęć z pierwszej pomocy wzrosła do 4 i w ocenie ekspertów
jest wartością wystarczającą dla dokonania omówienia teorii i przeprowadzenia
szeregu ćwiczeń w tym zakresie.
W przepisach dotyczących procesu szkolenia i egzaminowania określono czas
przechowywania książek ewidencji osób szkolonych, kart przeprowadzonych zajęć,
oraz protokołów egzaminacyjnych. Czas przechowywania książek ewidencji osób
szkolonych dla kursów dla kandydatów na kierowców, kursów dla kandydatów na
instruktorów i egzaminatorów został określony na 10 lat od momentu dokonania
ostatniego wpisu. Taki okres przechowywania tych dokumentów związany jest z
koniecznością uzyskiwania informacji i potwierdzeń dotyczących ukończonego kursu
dla kandydatów na kierowców, instruktorów i egzaminatorów. Nie można określić
daty w jakim terminie poszczególne osoby, które ukończyły kurs przystąpią do
egzaminu państwowego, dlatego też trudno określić maksymalny wymagany okres
przechowywania tych dokumentów. Jednakże okres 10 letni jest wystarczająco długi
aby 99% osób które ukończyły kursy zakończyły proces uzyskiwania uprawnień. W
przypadku kart przeprowadzonych zajęć sytuacja jest odmienna ponieważ, zapisy
widniejące w kartach po wydaniu zaświadczenia o ukończonym kursie przenoszone są
do książki ewidencji osób szkolonych. Także w książce ewidencji zapisana jest ilość
godzin szkolenia. Jednakże nie wszystkie osoby kończą kurs, a ich karty
przeprowadzonych zajęć stanowią podstawę do kontynuowania szkolenia. Książki
ewidencji osób szkolonych stanowią także materiał kontrolny dla organów nadzoru
nad szkoleniem i egzaminowaniem oraz organów kontroli podatkowej, mogą także
być dowodem (i często są) w postępowaniu np. o wyłudzenie prawa jazdy. Te same
zasady
dotyczą
dokumentów
związanych
z
przeprowadzaniem
egzaminu
państwowego na prawo jazdy.
W § 70 rozporządzenia wprowadzono przepis pozwalający na prowadzenie
szkolenia kandydatów na kierowców pojazdami dotychczas użytkowanymi. Nowe
pojazdy wymienione w przepisach w sprawie warunków technicznych, będą konieczne
do wykorzystania dopiero po 30 czerwca 2010r. Co wynika bezpośrednio z przepisów
dyrektywy w sprawie praw jazdy.
Przepis § 71 ust. 1 jest przepisem umożliwia przystąpienie do egzaminu
państwowego osobom, które w okresie od 1 lipca 1998 r. do dnia wejścia w życie
niniejszego rozporządzenia ukończyły szkolenie dla kandydatów na kierowców albo
egzaminatorów. Uznaje on także za ważne zaświadczenia o ukończeniu kursu dla
kandydatów na instruktorów uzyskane po 1 lipca 1999r. Takie ograniczenie było i jest
niezbędne, ponieważ osoby, które wcześniej ukończyły szkolenie i do dnia
dzisiejszego nie przystąpiły do egzaminu w zasadzie nie znają przepisów ruchu
drogowego, nie potrafią prowadzić pojazdu oraz nie znają przepisów dotyczących
zasad
szkolenia
i
egzaminowania.
Niezbędne
jest
aby
przed
ponownym
przystąpieniem do egzaminu osoby te ponownie ukończyły kurs dla kandydatów na
kierowców, kandydatów na instruktorów czy egzaminatorów. Ilość takich osób w skali
kraju, jest znikoma.
Przepisy § 72 są konieczne ponieważ osoby szkolone na podstawie
dotychczasowych przepisów nie miałyby możliwości uczestnictwa w egzaminie
instruktora prowadzącego, ponieważ żaden z instruktorów nie spełniał by warunków
niezbędnych dla instruktora prowadzącego.
Termin wejścia w życie rozporządzenia przewidziany jest na 10 stycznia 2005
r. Jest to spowodowane koniecznością pozostawienia czasu od momentu ogłoszenia
rozporządzenia do momentu jego wejścia w życia, niezbędnego do wprowadzenia
wszystkich koniecznych korekt w Wojewódzkich Ośrodkach Ruchu Drogowego
(zakupy samochodów, malowanie nowych placów, zatrudnienie dodatkowej liczby
egzaminatorów, montaż kamer w pojazdach egzaminacyjnych), oraz ośrodkach
szkolenia kandydatów na kierowców (dostosowanie procesu nauczania do wymagań
nowego systemu przeprowadzania egzaminów państwowych).
W przepisach przejściowych i końcowych umieszczono listę pojazdów, które
mogą być wykorzystywane do prowadzenia szkolenia kandydatów na kierowców do
2010 r. Zapis ten wynika bezpośrednio z przepisów w sprawie warunków
technicznych pojazdów i ich niezbędnego wyposażenia. Przepisy te określają między
innymi warunki dla pojazdów wykorzystywanych do nauki jazdy i egzaminowanie.
Jednakże przepisy dotyczące pojazdów dla wyższych kategorii wejdą w życie dopiero
w 2010r. Spowodowało to konieczność pozostawienia dotychczasowych przepisów
dotyczących tych pojazdów wynikających z rozporządzenia w sprawie szkolenia, jako
przepisów przejściowych i końcowych. W przeciwnym razie do 2010r. nie mielibyśmy
określonych warunków dla pojazdów do nauki jazdy i egzaminowania dla wyższych
kategorii prawa jazdy.
W przepisach rozporządzenia określono, że komisje egzaminacyjne dla
kandydatów na instruktorów i egzaminatorów przeprowadzają egzaminy w sposób
określony w wewnętrznym regulaminie pracy komisji. Regulaminy te określają
wyłącznie techniczny aspekt pracy tych komisji nie wpływając na stronę merytoryczną
tego egzaminu.
Przepisy projektowanego rozporządzenia implementują w całości przepisy
załącznika nr 2 dyrektywy Rady Unii Europejskiej w sprawie praw jazdy nr
91/439/EWG z późniejszymi zmianami.
Ocena skutków regulacji
Podmioty na które oddziałuje akt normatywny:
1. Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą związaną ze szkoleniem
kandydatów na kierowców i instruktorów nauki jazdy;
2. Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego;
3. Osoby chcące uzyskać lub podwyższyć uprawnienia:
- do prowadzenia pojazdów (prawo jazdy),
- instruktora nauki jazdy,
- egzaminatora.
Wyniki przeprowadzonych konsultacji:
Najpoważniejsze uwagi przekazane przez organizacje uczestniczące w procesie
uzgodnień społecznych dotyczyły obowiązkowego uczestnictwa w egzaminie
instruktora prowadzącego. Uwagi te zostały w całości uwzględnione. Nie zostały
uwzględnione uwagi dotyczące rezygnacji z przeniesienia manewrów do ruchu
drogowego, wprowadzenia rejestracji audio wideo egzaminu państwowego. Zmiany te
są podstawowymi zagadnieniami kierunku zmian systemu egzaminowania a ich
zasadność została opisana w uzasadnieniu do rozporządzenia. Przyjęto też szereg
uwag o charakterze redakcyjnym.
Rozporządzenie w ramach uzgodnień społecznych zostało przekazane do:
-
Konwent Marszałków Województw Rzeczypospolitej Polskiej;
Unia Metropolii Polskich;
Fundacja Rozwoju Inżynierii Lądowej;
Stowarzyszenie Profesjonalne Centrum Nauki Jazdy Polska;
Polski Związek Motorowy - Zarząd Główny;
Liga Obrony Kraju;
Polski Związek Automobilowy;
Alter Ego - Stowarzyszenie Pomocy Poszkodowanym w Wypadkach i Kolizjach
Drogowych;
Instytut Transportu Samochodowego;
Krajowe Stowarzyszenie Dyrektorów Wojewódzkich Ośrodków Ruchu Drogowego;
Polska Federacja Stowarzyszeń Szkół Kierowców;
Krajowe Stowarzyszenie Egzaminatorów Kandydatów na Kierowców i Kierowców;
Stowarzyszenie Szefów Wydziałów Komunikacji
Ponadto projekt został pozytywnie zaopiniowany przez Komisję Wspólną Rządu i
Samorządu Terytorialnego.
Wpływ regulacji na koszty społeczne
Proponowana regulacja wpłynie bezpośrednio na poprawę bezpieczeństwa ruchu
drogowego w kraju, a w związku z tym na zmniejszenie ilości wypadków drogowych
w wyniku których są ranni lub zabici. Dlatego też należy uznać, że regulacja ta obniży
koszty społeczne ponoszone przez podatników w związku z efektami wypadków
komunikacyjnych (długotrwałe leczenie, wyłączenie z pracy, renty itp.).
Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych w tym budżet państwa i budżet
samorządu terytorialnego.
Proponowana regulacja nie spowoduje ujemnych skutków dla budżetu Państwa,
jednakże spowoduje konieczność zakupu kamer do pojazdów egzaminacyjnych i
powstanie kosztów związanych z przebudową placów manewrowych w stosunku do
jednostek samorządowych jakimi są Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego.
Szacowany koszt 1 urządzenia do samochodu 3000 zł. na 1 WORD przypada średnio
10 pojazdów. Koszty jakie poniosą WORD jako jednostki samofinansujące się zostaną
zbilansowane poprzez urealnienie cen za przeprowadzane przez nie egzaminy
państwowe na prawo jazdy.
Wpływ regulacji na rynek pracy
Proponowana regulacja nie wpływa na rynek pracy.
Wpływ regulacji na konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki.
Proponowana regulacja nie będzie miała wpływu na konkurencyjność wewnętrzną i
zewnętrzną gospodarki.
Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów.
Proponowana regulacja nie będzie miała wpływu na sytuację i rozwój regionów.