newsletter

Newsletter
1/2010
Drodzy Czytelnicy!
Nasz pierwszy w tym roku biuletyn stanowi kontynuację
serii artykułów o genetyce i tym razem poświęcony jest istotnej
kwestii grup krwi u kotów.
W tym numerze piszemy m.in. o układzie grup krwi u kotów
oraz o metodach określania serologicznej i genetycznej grupy krwi, a także o postępującym zaniku siatkówki u kotów oraz
o możliwościach genetycznej diagnostyki predyspozycji w
kierunku tego schorzenia. Życzymy przyjemnej lektury!
Układ grup krwi u kotów
Dr. Elisabeth Müller
Dlaczego warto znać grupę krwi?
Określenie grupy krwi
Układ grup krwi u kotów
Mutacja rdAc-PRA
Najważniejszym układem grup krwi u kotów jest układ AB obejmujący trzy grupy, tj. A,
B i AB. O cechach poszczególnych grup decydują kwasy neuraminowe umiejscowione
w glikolipidach na błonie erytrocytów, przy czym kwas neuraminowy N-glikolilu koduje
antygen A, a kwas neuraminowy N-acetylu antygen B. Koty z grupą krwi AB posiadają
na erytrocytach oba rodzaje kwasów.
Większość kotów posiada grupę krwi A, jednak u niektórych ras nawet 60% populacji może posiadać grupę krwi B. Grupa AB
występuje natomiast bardzo rzadko (w Niemczech u 0,7% populacji kotów). Od pewnego czasu znany jest również inny antygen
występujący w obrębi erytrocytów, tzw. antygen Mik. U europejskich kotów krótkowłosych oraz amerykańskich kotów krótkowłosych
i długowłosych przeważa grupa krwi A. Odsetek kotów posiadających tę grupę krwi waha się w zależności od kraju pomiędzy 75%
a 100% populacji.
Częstotliwość występowania grupy B u kotów rasowych jest bardzo zróżnicowana. U kotów syjamskich, kotów burmańskich,
rosyjskich kotów niebieskich i kotów tonkińskich nie stwierdzono dotychczas grupy B. U kotów rasy Maine Coon i norweskich kotów
leśnych grupę B stwierdzono u 1-10% populacji, u kotów abisyńskich, somalijskich, birmańskich, perskich i Scottish Fold u 11-20%
populacji, u egzotycznych kotów krótkowłosych, brytyjskich kotów krótkowłosych, Cornish Rex i Devon Rex u 20-45% populacji,
a u kotów rasy Turkish Van aż u 60% populacji (por. Weingart, Kohn, Kleintierpraxis 54, Nr 9, str. 502-516).
Koty posiadają naturalne przeciwciała (tzw. alloprzeciwciała) przeciwko obcej grupie krwi. U kotów o grupie krwi A występuje
z reguły niski poziom przeciwciał przeciwko grupie B, a u koty o grupie krwi B wysoki poziom przeciwciał przeciwko grupie A.
Natomiast koty o grupie krwi AB nie posiadają przeciwciał przeciwko obu tym grupom. Kocięta o grupach krwi A i B nie wytwarzają
w pierwszych tygodniach życia przeciwciał przeciwko żadnej z grup. Przeciwciała w liczbie zbliżonej do liczby przeciwciał u
osobników dorosłych pojawiają się dopiero po upływie ok. 12 tygodni.
Dlaczego warto znać grupę krwi kota
Transfuzje: Wspomniane powyżej alloprzeciwciała odpowiedzialne są za reakcje obronne w przypadku
transfuzji krwi. Z tego względu koty posiadające grupę krwi A mogą otrzymywać wyłącznie krew grupy
A, koty posiadające grupę B tylko krew grupy B, a koty posiadające grupę AB tylko krew grupy A lub
AB. W przypadku przetoczenia krwi o niewłaściwej grupie może wystąpić nietolerancja danej grupy krwi
prowadząca nierzadko do śmierci zwierzęcia. Jej pierwszymi objawami są duszności, wymioty i stan
zaniepokojenia.
Hodowla: Innym i szczególnie istotnym z punktu widzenia hodowcy przejawem nietolerancji jest izoerytrolizą
kociąt w miotach ze skojarzenia kocicy o grupie krwi B z kotem o grupie krwi A. Kocięta posiadające
grupę krwi A otrzymują od matki wraz z mlekiem przeciwciała przeciwko grupie A. W rezultacie dochodzi
izoerytrolizy, która może prowadzić do śmierci kociąt.
www.
D-97688 Bad Kissingen · Steubenstr. 4
Tel.+49 971 72020
Fax+49 971 68546
[email protected]
CH-4058 Basel · Riehenring 173
Tel.+41 61 3196060
Fax+41 61 3196065
[email protected]
do
.com
A-4040 Linz · Rosenstr. 1
Tel.+43 732 717242
Fax+43 732 717322
[email protected]
PL-01-495 Warszawa
ul. Powstańców Śląskich 101
tel/fax:+22 691 9310.11.12 · fax:+22 691 9292
[email protected]
Newsletter
1/2010
Genetyczne metody określania grupy krwi
Układ grup krwi u kotów
Dlaczego warto znać grupę krwi?
Określenie grupy krwi
Mutacja rdAc-PRA
Grupa krwi dziedziczona jest w zwykłym trybie autosomalnie dominującym, przy czym
allel A jest allelem dominującym względem recesywnego allelu b. Ponieważ każdy osobnik
posiada dwa allele, w wyniku dominacji allelu A serologiczny wynik przyporządkowujący
zwierzęciu grupę krwi A może z genetycznego punktu widzenia oznaczać, iż zwierzę
posiada zarówno allel A jak i allel b. U osobników posiadających grupę krwi AB dominacji
allelu A zapobiega przypuszczalnie nieznany dotychczas czynnik.
Genetyczne określenie grupy krwi u kotów pozwala na genetyczne zróżnicowanie grup
określonych serologicznie jeszcze przed skojarzeniem zwierząt. Umożliwia to identyfikację
recesywnego allelu b związanego z grupą krwi B. U kotów posiadających dwie kopie
allelu b wytwarza się grupa krwi B. Grupa krwi A może u danego osobnika oznaczać z
genetycznego punktu widzenia nie tylko homozygotyczny układ AA, ale także heterozygotyczny układ Ab. Na podstawie własnych badań stwierdzono, iż ok. 65% brytyjskich kotów
krótkowłosych, 60% brytyjskich kotów długowłosych, 45% kotów birmańskich i 40% kotów
somalijskich o grupie krwi A posiada recesywny allel b. Zwierzęta te skojarzone z osobnikami typu B mogą mieć potomstwo posiadające wyłącznie allel b (grupę krwi B). Uzyskanie
potomstwa posiadającego wyłącznie allel b (grupę krwi B) możliwe jest również poprzez
skojarzenie dwóch osobników o grupie krwi A, które genetycznie są osobnikami typu Ab.
Celem określenia podstawy genetycznej u kotów typu A i AB zaleca się dlatego wykonanie
badania genetycznego. Wyjątkami, w przypadku których nie jest możliwe dokładniejsze
różnicowanie genetyczne, są rasy Ragdoll, Turkish Angora i parę innych ras.
Odkrycie mutacji rdAc-PRA u kolejnych ras
Postępujący zanik siatkówki u kotów (rdAc-PRA) jest schorzeniem siatkówki oka prowadzącym w rezultacie do ślepoty. W schorzeniu
tym z biegiem czasu zniszczeniu ulegają fotoreceptory oka. W pierwszej kolejności dochodzi do upośledzenia czynności pręcików,
siatkówki, a w następnej kolejności do uszkodzenia czopków siatkówki. Osobniki dotknięte tym schorzeniem widzą prawidłowo w
chwili narodzin, a objawy kliniczne obserwuje się z reguły w wieku 1,5-2 lat. W końcowym stadium choroby (zwykle pomiędzy 3 a 5
rokiem życia) dochodzi do całkowitego zniszczenia fotoreceptorów prowadzącego do całkowitej ślepoty zwierzęcia.
Odpowiedzialna za rdAC-PRA mutacja w obrębie genu CEP290 została zidentyfikowana w roku 2007 przez zespół pod kierownictwem Kristiny Narfström z Uniwersytetu Missouri-Columbia u kotów abisyńskich i somalijskich. Do chwili obecnej mutację tę wykryto
także u wielu innych ras, przy czym najczęściej występuje ona u kotów syjamskich oraz ras pokrewnych.
Badania genetyczne w kierunku tej mutacji wykonuje się w laboratorium Laboklin na podstawie licencji, której właścicielką jest pani
Kristina Narfström. Badanie umożliwia identyfikację osobników wolnych od mutacji oraz osobników posiadających zmutowany gen
w układzie heterozygotycznym i homozygotycznym.
Postępujący zanik siatkówki dziedziczony jest w trybie autosomalnie recesywnym. Oznacza to, iż kot może zachorować na ten
typ PRA, jeśli otrzymał zmutowany gen od obojga rodziców, czyli zarówno ojciec jak i matka zwierzęcia muszą być nosicielami
mutacji. Zwierzęta będące nosicielami, czyli posiadające tylko jeden zmutowany gen, nie mogą wprawdzie same zachorować, ale
prawdopodobieństwo przekazania wadliwego genu potomstwu wynosi 50%. Skojarzenie dwóch nosicieli rodzi niebezpieczeństwo,
iż potomstwo będzie dotknięte schorzeniem.
www.
D-97688 Bad Kissingen · Steubenstr. 4
Tel.+49 971 72020
Fax+49 971 68546
[email protected]
CH-4058 Basel · Riehenring 173
Tel.+41 61 3196060
Fax+41 61 3196065
[email protected]
.com
A-4040 Linz · Rosenstr. 1
Tel.+43 732 717242
Fax+43 732 717322
[email protected]
PL-01-495 Warszawa
ul. Powstańców Śląskich 101
tel/fax:+22 691 9310.11.12 · fax:+22 691 9292
[email protected]