1 sylwetka Mame loszn. Język przodków Marianny Salzmann (druk

1 sylwetka Mame loszn. Język przodków Marianny Salzmann (druk

Agencja Dramatu i Teatru
sylwetka
IWONA UBERMAN
Absolwentka skandynawistyki na Uniwersytecie
Gdańskim oraz teatrologii na Ludwig-MaximiliansUniversität w Monachium, zakończonej pracą
doktorską o twórczości George Taboriego.
Po działalności naukowej w Instytucie Teatrologii
na Freie Universität w Berlinie, jako dramaturg
oraz pracowniczka działu edukacji w Jüdisches
Museum Berlin, zajmuje się obecnie
tłumaczeniami z języka niemieckiego, a także
relacjami na temat wydarzeń kulturalnych, głównie
w dziedzinie teatru dla „Teatru”, „Teatru dla Was”,
„Dziennika Teatralnego”, „Forum dziennikarzy”,
„Spotkajmy się we Wrocławiu”, Telewizji Polskiej,
Instytutu Goethego i berlińskiego MOE (Mittel-OstEuropa)-Kultur-Newsletter.
Jest też autorką sztuki Stimmen der Dunkelheit.
Gorąco Państwu polecamy sztuki w tłumaczeniu Iwony Uberman, m.in.:
Mame loszn. Język przodków Marianny Salzmann (druk w "Dialogu" 3/2015); Zasada
Messego Oliviera Klucka (druk w "Dialogu" 12/2012); oraz X-Przyjaciół Felicji Zeller (druk
w "Dialogu" 5/2014).
Felicja Zeller
X Przyjaciół/ X-Freunde
przekład: Iwona Uberman
obsada: 1K, 2M
Peter Pilz jest rzeźbiarzem, jego cykl X przyjaciół to wielki sukces. Peter już prawie nie jest w stanie
pracować z powodu stawianych sobie najwyższych wymagań oraz odczuwanej ogromnej presji z
zewnątrz, ale myśli nieustannie o pracy. Anna Holz założyła wreszcie swoją własną firmę. Jest to firma
konsultacyjna dla polityków i przedsiębiorstw Private Aid. Czując niezwykłą odpowiedzialność jako
szefowa chce robić wszystko doskonale. Nawet na od dawna wyczekiwanym urlopie nadal ukradkiem
pracuje. Holger – mąż Anny, z zawodu kucharz, dawniej właściciel dużej firmy cateringowej, obecnie
nie pracuje. Jest ciągle uwikłany w codzienny harmonogram Anny, składający się z napiętych
terminów, przymusu i stresu. Anna i Peter sami są sobie szefami, wreszcie każdy jest na swoim – nie
może więc być lepiej, jakby się mogło wydawać. Stopniowo jednak sytuacja zaczyna wymykać się
spod kontroli bohaterów. Nawet spotkania z przyjaciółmi, weekendy, stosunki seksualne zaczynają
traktować jak zawodowe zobowiązania, nie zauważając ogarniającego ich zmęczenia i niemocy, które
na koniec doprowadzą do tragedii. Autorka na początku daje uwagi sceniczne: „Siedzenie, leżenie,
stanie: żadna z pozycji nie może być przyjmowana na długo. Leżenie na siedząco. Siedzenie na
stojąco. Stanie na leżąco. Nadmiar pracy. Wszyscy są zawsze uchwytni” (...) Na skomplikowane
wyjaśnienia nie ma czasu”. Powrót do równowagi emocjonalnej, pokonanie wewnętrznego
rozdygotania umożliwia im tak zwany reset – dzięki niemu „aktorzy kontynuują po prostu mówienie,
nie przejawiając już zmęczenia”.
Oliver Kluck
Zasada Meesego/Das Prinzip Meese
przekład: Iwona Uberman
obsada: dowolna, minimum 2 osoby
1
Agencja Dramatu i Teatru
czas: współczesność
Zasada Meesego to 10 scen napisanych z furią, pełnych zaskakujących asocjacji i odwołań do
fenomenów popkultury. Ostra kpina z instytucji kulturalnych, środków masowego przekazu,
autorytetów i obowiązujących hierarchii prowadzi czasem do nieoczekiwanych odkryć. Kluck igra też z
oczekiwaniami publiczności. Figury są nieostre, wyłaniają się nagle z tekstu, aby za chwilę zniknąć trudno powiedzieć, ile ich jest. Mniej ważne są tu konkretne osoby niż ogólny obraz pokolenia
dzisiejszych trzydziesto(paro)latków. Ta grupa młodych ludzi wychowana na prywatnej telewizji jest
dobrze wykształcona, ale spogląda w twarz bezrobociu i choć korzysta jeszcze z dóbr świata
konsumpcji, utrzymuje się głównie ze źle płatnych prac dorywczych. Rozdarci między lękiem o
przyszłość i ukojeniem, które znajdują w świecie seriali telewizyjnych, bohaterowie Klucka nie mają
ciągle swojego miejsca w życiu. Zmieniając wielokrotnie perspektywę widzenia, autor towarzyszy
swoim rówieśnikom w poszukiwaniu odpowiedniej postawy wobec współczesnego świata. Niezwykle
ambitny, inteligentnie napisany i interesujący tekst Klucka jest zarazem na płaszczyźnie teatralnej
dialogiem z Publicznością zwymyślaną" P. Handkego oraz literackim hołdem dla T. Bernharda.
Marianna Salzmann
Mame loszn. Język przodków/ Muttersprache Mameloschn
przekład: Iwona Uberman
obsada: 3K
osoby: Lin – babka, ok. 80 lat; Klara – matka, ok. 50 lat; Rahela – córka, ok. 20 lat
Dramat nawiązuje do motywu zaborczych żydowskich matek. Temat jest dobrze znany polskiemu
odbiorcy za sprawą literatury Philipa Rotha (głównie Kompleks Portnoya) czy poematu Bożeny Keff pt.
Utwór o Matce i Ojczyźnie. Matki te przenoszą na swoje córki mechanizmy opresji jakich doznały z
kolei od swoich matek. Jest to pokoleniowa sztafeta, w której mentalność postholokaustu przybiera
coraz to nowe klaustrofobiczne formy i wpływa na relacje pokoleniowe. Współczesne Niemcy, trzy
kobiety: babka, matka, córka na scenie oraz pytania o tożsamość, posłuszeństwo i ojczyznę
przedstawione są w powiązaniu z żydowską kulturą w NRD i obietnicą społeczeństwa wolnego od
antysemityzmu. Nawet jeśli wiele się zmieniło, to i tak dziś wciąż niejedno pytanie pozostało bez
odpowiedzi.
Mame loszn to wnikliwy wgląd w ludzką gramatykę uczuć, wzajemnego przyciągania i odpychania.
Zyskuje ona uniwersalny wymiar opowieści o przezwyciężaniu zaborczej miłości i bolesnym
kształtowaniu własnej tożsamości, również wobec historii i polityki. Hermetyczna diaspora żydowska
wyrażona żydowskimi dowcipami, otwiera się w dramacie Salzmann na nowe, choć wciąż gorzkie,
poczucie humoru.
Przekłady
Oliver Kluck - Poczekalnia przyszłość (Warteraum Zukunft)
Oliver Kluck - Fabryka skór z żabich cipek (Froschfotzenlederfabrik)
Sibylle Berg - Grunt to praca (Hauptsache Arbeit)
Oliver Kluck - Zasada Meesego (Das Prinzip Meese)
Lutz Hübner - Firma dziękuje (Die Firma dankt)
Lukas Bärfuss - Dwadziescia tysiecy stron (Zwanzigtausend Seiten)
Felicja Zeller - X-przyjaciół (X Freudne)
Marianna Salzmann - Mame loszn. Język przodków (Muttersprache Mameloszn)
Publikacje
Auschwitz im Theater der „Peinlichkeit“. George Taboris Holocaust-Stücke im Rahmen der
Theatergeschichte seit dem Ende der 60er Jahre, praca doktorska, Dissertationsverlag, Monachium
1995.
Leerzeit. Wege durch das Jüdische Museum Berlin (praca zbiorowa) – zbiór esejów o architekturze
Daniela Libeskinda, Museumspädagogischer Dienst Berlin, Berlin 2000.
Adaptacje
Chopin. Briefe von George Sand
Das jüngste Gericht – na podstawie opowiadania Sławomira Mrożka Sąd ostateczny
Ferdydurke – na podstawie powieści Witolda Gombrowicza
Der Frost – na podstawie powieści Thomasa Bernharda Mróz
2