Pobierz fragment – plik PDF

Janusz Kurczab
Wokół
Annapurny
i Dhaulagiri
Trasy i szczyty trekkingowe
Sklep Podróżnika
Warszawa 2011
Spis treści
Wstęp..................................................................................... 5
Nepal — kraj i ludzie.............................................................. 7
Położenie, podział geograficzny i administracyjny..................... 10
Rzeki Nepalu........................................................................... 11
Klimat, fauna i flora................................................................. 12
Ochrona przyrody.................................................................... 14
Himalaje Nepalu...................................................................... 15
Budowa geologiczna........................................................... 15
Podział orograficzny............................................................ 16
Przepisy wizowe...................................................................... 20
Informacje różne..................................................................... 20
Katmandu i okolice.............................................................. 22
Trekking i alpinizm............................................................... 35
Wybór sezonu i trasy............................................................... 37
Pozwolenia trekkingowe i opłaty.............................................. 39
Przygotowanie fizyczne............................................................ 41
Aklimatyzacja i choroby związane z wysokością........................ 42
Problemy zdrowotne i pomoc medyczna.................................. 44
Apteczka podręczna................................................................ 45
Annapurna Himal................................................................. 47
Pokhara i dolina Pokhary..................................................... 49
Miejsca warte zwiedzenia........................................................ 49
Zakwaterowanie i gastronomia................................................ 53
Trasy trekkingowe................................................................ 56
1. Dolina Kali Gandaki (Pokhara – Muktinath). ...................... 56
2. Do tajemniczego Mustangu (Kagbeni – Lo Manthang)...... 67
3. Wokół Annapurny. ........................................................... 72
4. Pokhara – Khudi............................................................... 96
5. Przez przełęcz Namun. ..................................................... 98
Wariant 5a. Z Pokhary przez Siklis..................................... 99
Wariant 5b. Z Khudi........................................................ 101
6. Chame – Manang przez Naar Khola i przełęcz Kang La.... 102
4 Spis treści 7. Manang – Jomosom przez jezioro Tilitsho i wyższe
siodło przełęczy Mesokanto La ....................................... 107
8. Północne Sanktuarium Annapurny
(Północna Baza Annapurny)............................................ 114
9. Do Południowego Sanktuarium Annapurny
(Południowa Baza Annapurny)........................................ 120
10.Ghorapani Deorali – Chomrong...................................... 130
11.Royal Trek....................................................................... 132
12.Siklis Ecotrek. ................................................................. 134
13.Korchon Peak. ................................................................ 137
14.Dookoła Dhaulagiri......................................................... 140
Szczyty trekkingowe.......................................................... 152
1T. Hiunchuli (6441 m)....................................................... 155
2T. Singu Chuli (in. Fluted Peak, 6501 m). ........................... 158
3T. Tharpu Chuli (in. Tent Peak, 5663 m). ............................ 162
4T. Mardi Himal (5587 m)................................................... 166
5T. Pisang Peak (6091 m).................................................... 169
6T. Szczyty masywu Chulu................................................... 172
6Ta.Chulu East (6400 m)............................................... 172
6Tb.Chulu Far East (6058 m)......................................... 177
6Tc.Chulu West (6419 m)............................................. 177
6Td.Chulu Central (in. Chulu Main, 6584 m).................. 178
7T. Dhampush Peak (in. Thapa Peak, 6065 m). .................... 179
Słowniczek niezbędnych słów nepalskich.................................... 181
Literatura i mapy........................................................................ 184
Indeks . ..................................................................................... 185
Panorama z Sarangkot. Arch. Janusz Kurczab
Trasy trekkingowe
1
Dolina Kali Gandaki
(in. Thak Khola, Pokhara – Muktinath)
Bardzo ciekawa i łatwa trasa, pozwalająca poznać najgłębszy rzeczny
wąwóz świata. Spieniona rzeka Kali
Gandaki (in. Thak Khola) płynie między
ośmiotysięcznymi szczytami Dhaulagiri (8167 m) i Annapurną (8091 m),
które wyrastają prawie 7 km nad dno
doliny. Większość licznych wiosek
i miasteczek w dolinie zamieszkuje
lud Thakali, wyznający religię buddyjską. Trasa doprowadza do stolicy
dystryktu Mustang — Jomosom i dalej
Dhaulagiri I z Poon Hill.
do jednego z najbardziej czczonych
Arch. Janusz Kurczab
miejsc w Nepalu — Muktinath. Jest
to święte miejsce, zarówno dla hinduistów jak i buddystów. W drodze
do Muktinath (lub wracając) możemy zwiedzić fascynujące warowne
miasteczko Kagbeni. Za Kagbeni znajduje się już „restricted area” — część
doliny dostępna za specjalnym pozwoleniem i wysoką opłatą, prowadząca
do dawnego królestwa Mustangu
(trasa nr 2). Jomosom ma połączenie
lotnicze z Pokharą i Katmandu, jednak
loty są nieregularne — zależą od siły
niemal stale wiejącego doliną wiatru.
Na trasie znajduje się dużo hotelików
o niezłym standardzie i urozmaiconym
menu. Podane tu punkty etapowe
należy traktować tylko orientacyjnie
Annapurna I.
— noclegi znajdziemy również wzdłuż
Fot. Wiaczesław Argenberg
1. Dolina Kali Gandaki 57
etapów. Zdecydowanie odradza się samotną wędrówkę — na odcinku
Ulleri — Chitre (etapy 2 i 3) zdarzały się napady na samotnych turystów.
Obecnie drogę w dolinie Kali Gandaki rozbudowano na tyle, że trasa
jest przejezdna jeepem na całej długości, od Beni po Muktinath.
1 dzień: Pokhara — Tikhedunga
Autobusem (z dworca autobusowego Baglung/Besi Park Bus Station w pn. części miasta) lub taksówką przez wioski Hyangja, Suikhet,
Naudanda i Lumle dojeżdżamy do przystanku Nayapul, położonego
przy szosie wiodącej do Baglungu i Beni (42 km, ok. 2 godz. jazdy).
Schodzimy do rzeki Modi Khola, wzdłuż niej na pn. do mostu, przez
który wchodzimy do Birethanti (1065 m, 0:20 godz.). Zaraz za mostem
znajduje się punkt kontrolny ACAP, gdzie również możemy wykupić
bilet wstępu do parku. W Birethanti jest bank, poczta oraz kilka hoteli
o dobrym standardzie, w tym luksusowy „Laxmi Lodge”. Wybudowany
on został przez brytyjskiego poetę Dominika Sasse, który poniósł śmierć
w katastrofie pakistańskiego samolotu nieopodal Katmandu w 1992 r.
Z Birethanti mamy piękny widok na ostrą piramidę Machhapuchhare.
Za mostem kierujemy się na zachód, przechodzimy głównym bazarem miejscowości i zaczynamy się łagodnie wznosić trawersując stoki
doliny Bhurungdi Khola. Mijamy małe wioski Ramgai i Sudame, po
czym docieramy do większej Hille (1475 m, 2 godz.). Jeszcze kilkanaście
minut marszu i docieramy do naszego punktu etapowego Tikhedunga
(1515 m, od Pokhary 4:30 do 5 godz.)
2 dzień: Tikhedunga – Ghorapani Deorali
Po niewielkim obniżeniu się przechodzimy po wiszących mostach
dwa potoki — Tikhedunga Khola i Bhurungdi Khola. Teraz następuje
długie i strome podejście po kamiennych stopniach (jest ich 3767 —
policzył je jeden z turystów!) do wioski Ulleri (2070 m, 1:45 godz.). Przy
jednym z ostatnich domów możemy zobaczyć kamień upamiętniający
śmierć holenderskiego turysty. Nieco wyżej, na platformie wypoczynkowej znajduje się tablica wmurowana na pamiątkę 1,5-rocznego synka
brytyjskiego antropologa Johna Hitchcocka. Dziecko zmarło w Ulleri
w czasie, gdy ojciec pracował w okolicy. Za Ulleri podejście staje się
znacznie łagodniejsze — idziemy wśród gęstego dębowego a wyżej
rododendronowego lasu i przekraczamy kilka niewielkich potoków.
Po ok. godzinnym marszu mijamy wioskę Banthanti (2300 m) a po
58 Trasy trekkingowe dalszej półtorej godzinie — kolejną wioskę Nayathanti, co oznacza
„nowe miejsce” (2600 m). Ścieżka wznosi się do Ghorapani (2850 m,
1 godz.). Nazwa wioski oznacza „końską wodę”, gdyż tu kiedyś zatrzymywały się karawany dla napojenia koni i mułów. W Ghorapani
znajduje się kilka hotelików, ale turyści wolą raczej zatrzymywać się
15 min dalej, w położonej na przełęczy wiosce Ghorapani Deorali
(2874 m, od Tikhedunga 5:30–6 godz.), skąd mamy piękny widok na
południową ścianę Dhaulagiri (8167 m). Inną atrakcją tego miejsca
może być poranna wycieczka na nieodległe wzgórze Poon Hill. Widok
z jego wierzchołka jest jeszcze rozleglejszy a obserwowanie wschodu
słońca pozostawia niezatarte wrażenie. W Ghorapani Deorali znajduje
się punkt kontrolny ACAP.
3 dzień: Ghorapani Deorali – Tatopani
Tego dnia warto wstać przed świtem i udać się na Poon Hill (3193 m,
0:45–1 godz.) leżące w grzbiecie na zachód od przełęczy. Stoi tam wieża
widokowa a rozciągająca się z niej panorama cieszy się zasłużoną sławą
wśród turystów. Widoczne są m.in. szczyty: Dhaulagiri I, Tukuche Peak,
Nilgiri, Annapurna I, Manaslu, Annapurna South, Hiunchuli, Glacier
Dome i Machhapuchhare. Na Poon Hill prowadzi wiele ścieżek, ale
najwygodniejsza z nich zaczyna się obok hotelu Snowland.
Zejście do doliny Kali Gandaki prowadzi stromo, najpierw terenem
leśnym (rododendrony i magnolie, niżej dęby), a następnie ścieżka prowadzi wśród pól uprawnych. Pierwszą mijaną wioską jest Chitre (2350 m),
następnie schodzimy przez
Phalate (2250 m) i wreszcie większą od nich Sikha
(1950 m, 2 godz. od
Ghorapani Deorali). Dalej
szlak staje się kamienisty
i łagodniejszy. Docieramy
do kolejnej wioski Ghara
(1700 m, 1 godz.). Stąd
bardziej stromo do wiszącego mostu na Ghara
Khola, już niedaleko Kali
Baseny termalne w Tatopani.
Gandaki. Przed mostem
Arch. Janusz Kurczab
1. Dolina Kali Gandaki 59
odchodzi w lewo szlak do Beni (trasa nr 3). Przechodzimy na prawą
stronę Ghara Khola, a wkrótce potem kolejnym mostem na prawy
(zach.) brzeg Kali Gandaki. Cel naszego etapu Tatopani znajduje się
już niedaleko w górę rzeki, jednak potężne obrywy we wrześniu 1998
roku sprawiły, że ścieżka musi kluczyć po zboczu, co zabiera jeszcze ok.
30 minut. Tatopani (1190 m, 2 godz., od Ghorapani Deorali 5 godz.)
znaczy „gorąca woda” i nazwa ta jest w pełni uzasadniona. Znajdują się
tu dobrze zagospodarowane ciepłe źródła (wstęp za niewielką opłatą)
oraz szereg hoteli z restauracjami oferującymi bogate menu. W głębi
doliny możemy podziwiać skalną pd. ścianę Nilgiri South (6839 m).
Uwaga! Do Tatopani można dotrzeć o dzień krócej, jeśli startować
będziemy w Beni (900 m), do którego można dojechać autobusem
z Pokhary (85 km, ok. 4 godz. jazdy). Na trasie Beni — Tatopani kursują
obecnie jeepy i minibusy. Jednak polecałbym opisany wyżej wariant, ze
względu na przepiękne widoki Annapurna Himal i Dhaulagiri.
4 dzień: Tatopani – Ghasa
Uwaga! Na całym odcinku doliny Kali Gandaki aż do Muktinath
istnieje obecnie droga jezdna, jednak powyżej Tatopani nie jest utrzymywana regularna komunikacja.
Podążamy nadal na północ zachodnim (prawym) brzegiem Kali
Gandaki, płynącej teraz wąwozem o stromych ścianach. Mijany wioskę
Jhartare (in. Jaltal) i zaraz za nią przechodzimy przez niewielki tunel.
Ściany wąwozu są niestabilne, toteż możemy napotkać wiele ścieżek
omijających osuwy gruntu. Po ok. pół godzinie marszu mijamy miejsce,
w którym do Kali Gandaki wpływa Miristi Khola spływająca z Północnego Sanktuarium Annapurny. Rzeka ta płynie niedostępnym kanionem,
toteż wyprawy zdążające do Północnej Bazy Annapurny zmuszone są
do omijania go trudnym okrężnym szlakiem.
Zaraz za ujściem Miristi Khola mijamy most prowadzący do małej
hydroelektrowni, zaopatrującej w prąd elektryczny okoliczne wioski.
Przekraczamy boczny dopływ i wkrótce docieramy do wioski Dana
rozciągającej się na przestrzeni paru kilometrów (1400 m, 1:30 godz.
od Tatopani). W środku wioski przekraczamy w bród kolejny boczny
potok. Zbocza doliny są tu łagodniejsze, co sprawia, że jest ona coraz
gęściej zaludniona. Łagodnie podchodzimy do bocznego potoku Rupse
Khola (wyżej piękny wodospad), przechodzimy po moście i wkracza-
60 Trasy trekkingowe my do wioski Rupse Chhahara (1600 m, 0:45 godz.). Za wioską szlak
się rozdwaja — należy iść prawym odgałęzieniem i przekroczyć Kali
Gandaki po nowym moście. Zbocza doliny są tu urwiste i stale zagrożone osunięciami skał i gruntu. Mijamy niewielką osadę Kopche Pani
(1650 m, 0:30 godz.), za którą szlak wznosi się, by ominąć teren po­
obry­wowy. Należy zdwoić uwagę na tym odcinku szlaku — zdarzały
się tu wypadki śmiertelne. Od kilku hotelików Deorali szlak wiedzie
mniej więcej poziomo do wioski Pairothapla (1910 m, 1 godz.). Idziemy
teraz na przemian wznoszącą się i opadającą ścieżką, lecz mniej więcej
zachowując wysokość, do wiszącego mostu na Kali Gandaki (1935 m,
0:45 godz.). Przechodzimy na prawy (zach.) brzeg rzeki i wkrótce napotykamy pierwsze zabudowania długo ciągnącej się wzdłuż szlaku
wioski Ghasa (2010 m, 0:30 godz., od Tatopani 5 godz.).
Ghasa jest najbardziej na południe położoną wsią zamieszkaną
przez Thakalów. Od tego plemienia wywodzi się alternatywna nazwa
dla Kali Gandaki — Thak Khola. Rejon zamieszkany przez Thakalów
dzieli się na dwie części — północną, zwaną Panchgaon czyli „pięć
wsi”, do których należą Marpha, Chhairo, Chhimang, Syang i Thimi,
oraz południową — Thakali Thasang, również znaną jako Thak Satsae
(„siedemset domów”), rozciągającą się od Tukuche do Ghasy. W Ghasie
przebiega też południowa granica tybetańskiego (lamaickiego) buddyzmu w dolinie. Thakalowie należą do najbogatszych grup etnicznych
w Nepalu. Od wieków mieli oni monopol na handel z Tybetem, jaki
kwitł w dolinie Kali Gandaki. Po zajęciu Tybetu przez Chińczyków, wielu
Thakalów przeniosło swój interes do innych części Nepalu. Ci, którzy
pozostali, zajmują się głównie przemysłem turystycznym.
Warto zwrócić uwagę na zmiany, jakie zaszły w krajobrazie doliny.
Klimat jest tu bardziej suchy i chłodny. Spotykamy coraz więcej drzew
iglastych. Ze względu na skąpe opady, dachy domostw są tu płaskie.
5 dzień: Ghasa – Kalopani
Za ostatnimi zabudowaniami Ghasy przekraczamy potok Kaiku
Khola. Po przeciwnej stronie doliny widzimy ogromne osuwisko terenu.
Znajduje się ono w sąsiedztwie bocznej doliny Tangdung Khola, którą
przekracza się idąc do Północnego Sanktuarium Annapurny (trasa nr 9).
Dolina Kali Gandaki zakręca łagodnie w kierunku północno-zachodnim.
Szlak wznosi się wśród lasu i wkrótce omija niewielkie osuwisko, by
1. Dolina Kali Gandaki 61
dotrzeć do potoku Lete Khola (2440 m). Przechodzimy po betonowym
moście i wznosimy się do pierwszego hoteliku Lete — „Namaste Guest
House” (3 godz.). Odchodzi stąd wspomniany wyżej szlak do Północnej
Bazy Annapurny. Dalej napotykamy więcej zabudowań i hoteli Lete,
a także punkt kontrolny ACAP. Luźno zabudowana wioska ciągnie się
na przestrzeni ponad kilometra, aż wreszcie przechodzi w Kalopani
— skupisko nowszych hotelików i restauracji o niezłym standardzie
(2530 m, 0:30 godz., od Ghasy 3:30 godz.). Z wioski mamy widok
na Annapurnę I (8091 m). Najlepszy punkt widokowy na ten ośmiotysięcznik, odległy o kilkanaście minut marszu, znajduje się po zachodniej
stronie szlaku, powyżej zabudowań szkoły technicznej.
6 dzień: Kalopani – Tukuche
Z Kalopani mamy dwa czasowo porównywalne warianty szlaku:
a) przekraczamy boczny dopływ a następnie wiszącym mostem
przechodzimy na wsch. brzeg Kali Gandaki. Maszerujemy przez wioski
Dhampu i Kokhethanti (2560 m) i docieramy do kolejnego wiszącego
mostu, którym wracamy na zach. brzeg rzeki (0:45 godz.).
b) pozostajemy na zach. (prawym) brzegu Kali Gandaki i idziemy
w górę i w dół, na przemian zboczem lub korytem rzeki. W okolicy małej
wioski Chatang możemy zobaczyć marmurową tablicę upamiętniającą
tragedię 5 alpinistów i 2 Szerpów, członków amerykańskiej wyprawy
na pd.-wsch. grań Dhaulagiri I (8167 m), którzy zginęli pod lawiną
w kwietniu 1969 r. Wariant ten jest rzadziej uczęszczany i ciekawszy pod
względem widokowym
— Annapurna wygląda
z tej strony rzeki wyjątkowo imponująco.
Za drugim mostem
na Kali Gandaki kontynuujemy marsz w górę
i w dół wysoko ponad
rzeką, po czym przekraczamy szeroką deltę Ghatte Khola (przy
niskim stanie wody
— w bród; most jest
Annapurna I z Kalopani. Fot. Janusz Kurczab
62 Trasy trekkingowe kilkaset metrów w lewo). Od zach. brzegu Ghatte Khola, mniej więcej
w połowie drogi do mostu, odchodzi w górę ku zachodowi ścieżka do
punktu widokowego na potrzaskany wschodni lodowiec Dhaulagiri —
szlak, którym w 1950 r. podążali uczestnicy wyprawy Maurice Herzoga,
próbując odkryć drogę na ten szczyt. Jest to całodniowa wycieczka. Do
pokonania jest 1200 m różnicy wysokości i w jej trakcie mogą wystąpić
problemy aklimatyzacyjne.
Po przekroczeniu Ghatte Khola już tylko 20 minut marszu dzieli nas
od wioski Larjung (2550 m, od Kalopani 2:30 godz.). Widok z Larjung
na wschodnią ścianę Dhaulagiri i spływający spod niej lodospad jest
porażający! Wierzchołek Dhaulagiri wznosi się prawie 6 km ponad dno
doliny i jest odległy o ok. 20 km.
Tylko kilka minut niemal poziomego marszu i wkraczamy do kolejnej
wioski Khobang (2560 m) o niezwykle zwartej zabudowie, z ulicami
upodabniającymi się do tuneli. Nadal idziemy wsch. stroną Kali Gandaki lub jej rozlewiskami i wkraczamy do dużej wsi Tukuche (2590 m,
1 godz., od Kalopani 3:30 godz.).
Tukuche jest trzecią z największych miejscowości zamieszkanych
przez Thakalów. Kiedyś, w czasach rozkwitu handlu wymiennego (zboże
z południa za sól z północy) pomiędzy mieszkańcami dolin nepalskich
a Tybetańczykami, była to najważniejsza wieś w dolinie. Handel ten
podupadł nie tylko ze względu na okupację chińską w Tybecie, ale
również wskutek napływu bogatej w jod soli indyjskiej. W centrum
Tukuche napotkamy hotele w charakterystycznym stylu Thakali — bogato zdobione, o płaskim dachu, z pawilonikami i pokojami, do których
wchodzi się z wewnętrznego podwórka. Taka konstrukcja domu stanowi
skuteczną ochronę przed silnymi wiatrami wiejącymi doliną.
7 dzień: Tukuche – Jomosom
Maszerujemy monotonnym traktem wzdłuż prawego (zach.) brzegu
Kali Gandaki. Niemal przez całą drogę do Marphy mamy widok na środkowy z trzech wierzchołków masywu Nilgiri – Nilgiri Central (6940 m).
Po ok. godzinie marszu mijamy most prowadzący na wschodni brzeg
rzeki do zamieszkanej przez uchodźców tybetańskich wioski Chhairo.
W wiosce znajduje się stara gompa, niestety mocno zaniedbana.
Kilka minut przed wejściem do Marphy mijamy „Shree Nilgiri” —
wytwórnię znanego napoju alkoholowego „Marpha Brandy”. Marpha
1. Dolina Kali Gandaki 63
(2665 m, 1:30 godz.) jest bardzo interesującym, czystym miasteczkiem
o uliczkach wykładanych kamiennymi płytami. W górnej części miejscowości znajduje się ciekawa gompa, w której od czasu do czasu
organizowane są kolorowe uroczystości, podczas których zamaskowani
mnisi wykonują rytualne tańce. Duży młyn modlitewny na zewnątrz
świątyni liczy ponad 100 lat, pochodzi z Tybetu i jest darem od Dalaj
Lamy. W Marphie warto zatrzymać się na nocleg — hoteliki są czyste,
a wyżywienie wyśmienite. Z Marphy odchodzi w lewo i w górę szlak
na przełęcz Dapa Col (in. Dhampush Pass, 5200 m) oraz dalej przez
Nieznaną Dolinę i Przełęcz Francuzów do Bazy Dhaulagiri na lodowcu
Chhonbardan.
Wychodzimy z Marphy, przekraczamy boczny potok Ponkya Khola
i wkrótce przechodzimy poniżej starej wioski Shyang. Za kolejnym
mostem na Shyang Khola jesteśmy już blisko Jomosom. Po lewej
stronie widzimy luksusowy hotel „Jomosom Mountain Resort” a nieco dalej, po prawej zaczyna się teren lotniska. Do centrum Jomosom
(2710 m, od Tukuche 3 godz.) mamy jeszcze kilkanaście minut marszu,
ale również w okolicy lotniska znajduje się kilka niezłych hoteli. Ich
standard w ostatnich latach znacznie się podniósł, za czym również
poszybowały ceny. Przyczyniła się do tego dostępność miasteczka drogą
lotniczą i zwiększony ruch turystyczny. Jednak, jak już wspomniałem
na początku, połączenie lotnicze nie jest takie pewne. Sprawia to wiatr
wiejący codziennie korytem Kali Gandaki — jedną z niewielu dolin
Dolina Kali Gandaki w okolicy Kagbeni. Arch. Janusz Kurczab
64 Trasy trekkingowe przerzynających się przez łańcuch Wielkich Himalajów. Od początku
lat 70. XX wieku Jomosom jest stolicą dystryktu Mustang. Okazale
przedstawia się stąd najwyższy z wierzchołków masywu Nilgiri − Nilgiri
North (7061 m).
8 dzień: Jomosom – Kagbeni
W Jomosom przechodzimy na lewy brzeg Kali Gandaki. Za miastem
szlak prowadzi korytem rzeki albo wznosi się niewysoko — należy naśladować miejscową ludność. Ten odcinek drogi jest mało ciekawy. Dają
się również we znaki upał i wiatr. Rzeka rozlewa się tu szeroko, tworząc
szereg strumieni. Koryto jest szerokie na prawie kilometr. Przechodzimy
przez most na bocznym dopływie Panga Khola i wkrótce docieramy do
skupiska hoteli i restauracji Eklai Bhatti (in. Chhancha Lhumba, 2740 m,
3 godz.). Stąd w prawo i w górę odchodzi główny, szeroki szlak do
Muktinath przez Jharkot. Kto nie zamierza zwiedzać Kagbeni, powinien
skierować się w prawo i ewentualnie zanocować w Jharkot.
Aby dojść do Kagbeni kontynuujemy marsz na północ wzdłuż koryta
Kali Gandaki. Kagbeni (2800 m, 0:30 godz., od Jomosom 3:30 godz.)
to fascynujące warowne miasteczko pamiętające czasy średniowiecza.
Lepianki z płaskimi dachami, na których piętrzą się stosy drewna opałowego stoją ciasno wzdłuż wąskich uliczek tworząc niepowtarzalną
Kagbeni. Arch. Janusz Kurczab
1. Dolina Kali Gandaki 65
atmosferę. Kagbeni położone jest w niewielkiej zielonej oazie, zdominowanej przez czerwoną gompę zwaną Thupten Samphel Ling. Wstęp
do gompy jest płatny, co upoważnia do wejścia na dach, z którego
mamy piękny widok na miasto i w kierunku Mustangu. Ruiny starego
fortu w centrum świadczą o czasach, gdy było to ważne, strategicznie
położone miejsce u zbiegu dwóch dolin. W Kagbeni można wynająć
konie do Muktinath, Jomosom lub Marphy. Ceny oscylują wokół 1000
rupii, ale jak zwykle na Wschodzie, należy się ostro targować. Z Kagbeni
na północ prowadzi szlak do Lo Manthang — stolicy dawnego królestwa
Mustangu. Część dystryktu Mustang na północ od Kagbeni, tzw. Upper
Mustang jest dostępny za specjalnym pozwoleniem (trasa nr 2).
9 dzień: Kagbeni – Muktinath
Kierując się do Muktinath, musimy przejść na południowy brzeg dopływającej od wschodu rzeczki Dzong Khola. Wznosimy się na wschód wśród
tarasowatych poletek do połączenia z głównym szlakiem prowadzącym
z Eklai Bhatti (3150 m, 1:30 godz.). Teraz idziemy w lewo — szeroka
droga prowadzi długim trawersem w poprzek zbocza. Mijamy wioskę
Khingar i wkrótce docieramy do miasteczka-fortecy Jharkot (3600 m,
1:30 godz.). Im wyżej się wznosimy tym mamy lepszy widok na najwyższe szczyty Dhaulagiri Himal. Z Ranipauwa (3720 m, 0:45 godz.) mamy
piękny widok na Dhaulagiri I (8167 m). Samo Muktinath leży ok. 100 m
Ranipauwa. Fot. Janusz Rochowski
66 Trasy trekkingowe Dolina Muktinath. Widać Jharkot i Yagkawa Kang. Arch. Janusz Kurczab
wyżej, jednak nie ma tam możliwości noclegu, więc musimy zatrzymać
się w Ranipauwa i stąd wyjść na zwiedzanie.
Muktinath jest świętym miejscem zarówno dla hinduistów jak i buddystów, wymienianym już w Mahabharacie — księdze mitologii hinduskiej
napisanej ok. 300 lat przed naszą erą. W górnej części miejscowości,
w ogrodzonym zagajniku, stoi szereg czortenów, świątyń buddyjskich
i hinduistycznych, w tym największa — Vishnu Mandir − poświęcona
Wisznu, a w jej pobliżu — 108 źródeł wody używanej zarówno do
picia jak i rytualnych ablucji. W buddyjskiej świątyni Jollo Muki Gompa
(zwanej również Nying-ma pa), obok wody, z ziemi wydobywa się gaz,
zapalany przez pielgrzymów ku czci bóstw.
Jeśli nie zamierzamy liczyć na samolot, droga powrotna do Pokhary
(z ominięciem Kagbeni) powinna zabrać 6 dni. Żeby osiągnąć takie
tempo, na noclegi powinniśmy się zatrzymywać w następujących
miejscach: Marpha, Ghasa, Tatopani, Ghorapani Deorali i Birethanti.
Można także jeszcze o jeden dzień skrócić powrót: zamiast podchodzić z Tatopani do Ghorapani Deorali, kontynuować zejście doliną Kali
Gandaki aż do Beni (od Tatopani 6 godz.), gdzie złapiemy autobus
do Pokhary. Powrotu jeepem przez całą dolinę Kali Gandaki raczej nie
należy polecać z powodu kurzu i przepaścistości drogi.