Budapeszt, 11 sierpnia 2014 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 8/2014 1

Budapeszt, 11 sierpnia 2014 r. Biuletyn Ekonomiczny nr 8/2014 1

Budapeszt, 11 sierpnia 2014 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 8/2014
1.
Koniec cyklu redukcji stopy bazowej. Węgierski Bank Narodowy (MNB) obniżył
podstawową stopę procentową do 2,1%, zapowiadając jednocześnie, że to koniec trwającego
niezmiennie od dwóch lat cyklu obniżek (w lipcu 2012 stopa wynosiła 7%). Trwający od
dwóch lat cykl obniżek przez MNB bazowej stopy oprocentowania zakończony został w 24.
miesiącu niespodziewanie redukcją o 20 pb. Prezes MNB György Matolcsy zapowiedział
jednocześnie, że bank centralny utrzyma ten poziom aż do końca 2015 roku, dodając, że
Rada Monetarna nie wyklucza – jeżeli zachodzące procesy podstawowe będą to uzasadniały
– otwarcia nowego cyklu redukcji stopy. Zdaniem Matolcsy’ego ostatnie dwa lata obniżki
stopy bazowej podwyższyły wzrost gospodarczy na Węgrzech o 1,1% PKB, o 64 mld HUF
obniżyły wydatki budżetu na odsetki, o 450-500 pb obniżyły odsetki kredytów dla
przedsiębiorstw, a - jeżeli odsetki obligacji państwowych pozostaną na trwale niskim
poziomie - to wówczas w następnych latach może to przynieść państwu oszczędności w
finansowaniu zadłużenia rzędu 300 mld HUF (ok. 1 mld EUR).
2. Ceny artykułów konsumpcyjnych w czerwcu 2014 roku spadły o 0,3% w stosunku do
cen z czerwca 2013 roku. Żywność staniała o 1,3%, mąka o 16,3%, olej spożywczy o 10,8%,
cukier o 17,1%, żywność sezonowa o 15,6%, wyroby piekarnicze o 3,2%, zdrożały natomiast
sery (o 9,0%) i mleko (o 8,5%). O 7,7% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W porównaniu
z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych obniżyły się o 12,3%,
przy czym koszt gazu sieciowego był niższy o 16,9%, ogrzewania centralnego o 11,4%,
energii elektrycznej o 11,1%, opłaty za wodę, kanalizację przeciętnie o 11,0%, ceny paliw
wzrosły o 0,9%. Odzież staniała o 0,9%, opłaty za komunikację lokalną 6,8%, usługi zaś
zdrożały o 1,3%. O 0,8% zmniejszyły się natomiast ceny dóbr konsumpcyjnych trwałego
użytku. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny artykułów konsumpcyjnych w czerwcu
2014 roku były wyższe przeciętnie o 0,1%. (KSH)
3. W okresie kwiecień-czerwiec 2014 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 8,0% r/r. W
badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 359 tysięcy osób i była o 91 tys. (2,3%)
niższa r/r. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 2,0% r/r i wyniosło 7,3%, w
grupie wiekowej 55-64 też kurczyło się o 1,6% do 6,3%, a wśród osób młodszych (15-24 lat)
wyniosło 20,0% i obniżyło się o 6,9% w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku.
Spośród ogółu bezrobotnych 51,0% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a
przeciętny okres przebywania bez zatrudnienia wynosił 19,0 miesięcy. (KSH)
4. W okresie kwiecień-czerwiec 2014 roku zatrudnionych na Węgrzech było 4.122 tysięcy
osób, co oznacza o 190 tys. osób więcej niż rok wcześniej, tym samym rata zatrudnienia osób
w wieku 15-64 lat wzrosła do 61,7%. (KSH)
5. W okresie styczeń-maj 2014 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym
etacie wzrosła na poziomie gospodarki narodowej o 2,9% r/r i wyniosła 234.500 HUF, przy
czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto wzrosła o 5,0% (do 252.400 HUF), w
budżetówce o 8,7% (do 234.700 HUF). Średnia płaca netto w gospodarce narodowej (liczona
bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 2,9% r/r i wyniosła 153.600 HUF. (KSH)
6. W maju 2014 roku produkcja przemysłowa w relacji r/r odnotowała wzrost na
poziomie 9,6% (po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych również 9,6%). W stosunku
do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych,
wskaźnik produkcji skurczył się w maju 2014 roku o 1,0%. Eksport produktów
przemysłowych wzrósł w badanym okresie o 10,3% r/r, sprzedaż krajowa produktów
przemysłowych o 4,2% r/r. (KSH)
7. W maju 2014 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były niższe o 1,1% w
stosunku do maja 2013 roku, a w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny skurczyły się o
0,8%, przy czym ceny sprzedaży krajowej w maju skurczyły się o 2,4% r/r, a sprzedaży na
eksport skurczyły się o 0,3% r/r. (KSH)
8. Węgierski przemysł budowlany odnotował w maju 2014 roku wzrost o 28,7% w
porównaniu z majem 2013 roku, przy czym produkcja budynków wzrosła o 17,0% r/r, zaś
wykonanie robót budowlanych innego typu było wyższe o 40,4% r/r. W stosunku do maja
2013 roku w maju 2014 roku portfel nowych zamówień na roboty budowlane był niższy o
1,1%, a skumulowana liczba zamówień była wyższa o 60,5%. (KSH)
9. W okresie styczeń-maj 2014 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 34.926,0
mln EUR (wzrost o 4,1% r/r), a importu 31.958,2 mln EUR (wzrost o 3,9% r/r), co oznacza,
że - dodatnie dla Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 2.967,7
mln EUR. W maju nadwyżka obrotów handlowych stanowiła 410 mln EUR. (KSH)
10. W maju 2014 roku wolumen obrotów handlu detalicznego po wyeliminowaniu
czynników kalendarzowych - wzrósł o 4,9% r/r. W stosunku do poprzedniego miesiąca, po
wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wolumen obrotów handlu
detalicznego skurczył się o 0,1%. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również
internetowego i wysyłkowego) w maju 2014 roku wyniosła 729,8 mld HUF. (KSH)
11. W stosunku do maja 2013 roku ceny produktów rolnych spadły w maju 2014 roku o
9,2%, przy czym ceny upraw roślinnych skurczyły się o 14,8% r/r, a zwierząt żywych i
produktów pochodzenia zwierzęcego wzrosły o 2,2%. (KSH)
12. Międzynarodowe rezerwy węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły na koniec
czerwca 2014 roku 36.080,0 mln EUR (w analogicznym okresie 2013 roku rezerwy wynosiły
34.329,0 mln EUR).
13. W lipcu 2014 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych
(BÉT) wyniosły 125.174,4 mln HUF (spadek o 30,2% w stosunku do poprzedniego miesiąca;
spadek o 56,2% w stosunku do lipca 2013 roku), a średnia wartość dziennej transakcji
wynosiła 5.442,4 mln HUF (i była najniższa od 11 lat).
14. Deficyt budżetowy. Według resortu gospodarki deficyt w pierwszych siedmiu
miesiącach 2014 roku wyniósł 851,4 mld HUF, czyli 86,5% deficytu założonego na rok
bieżący (984,6 mld HUF). W samym lipcu deficyt wyniósł 37,7 mld HUF. Resort podkreśla,
że realizacja deficytu na poziomie 2,9% nie jest zagrożona i podobnie jak w ubiegłym roku
znaczna nadwyżka przychodów na wydatkami budżetu dostrzegalna będzie dopiero w drugiej
połowie roku.
15.
Nie maleje zadłużenie państwa. Według Eurostat zadłużenie państwa węgierskiego
w I kwartale br. wyniosło 84,3% PKB. Na koniec 2013 roku wynosiło 79,3%, co oznacza, że
Węgry odnotowały drugi największy wzrost zadłużenia w UE (bardziej w I kwartale
zadłużyła się tylko Słowenia). Polska jest liderem redukcji długu w przeciągu I kwartału z
obniżką o 7,6% (do poziomu 49,5%).
16.
Prognoza Kopint-Tárki na 2014 rok. Analitycy instytutu badawczego Kopint-Tárki
podkreślają, że dynamika eksportu nadal jest motorem węgierskiej gospodarki, do czego w
tym roku dołączy jeszcze wzrost konsumpcji wewnętrznej (2%), które w rezultacie
przyczynią się do 3%-owego wzrostu gospodarczego, a taki poziom wzrostu do utrzymania
deficytu budżetowego poniżej 3%. Analitycy instytutu liczą na to, że pakiet pomocowy dla
kredytobiorców z jednej strony przyczyni się do zwiększenia konsumpcji gospodarstw, ale z
drugiej strony powinien być przeprowadzony tak, by nie zagrażał stabilności systemu
bankowego. Należy go też powiązać jednocześnie z wyprowadzeniem z systemu podatku
bankowego. Prognoza na 2014 (i 2015 rok): wzrost PKB – 3% i 2,5%, produkcja
przemysłowa – 7,5% i 5%, inwestycje – 7,8% i 5%, wynagrodzenia – 3,7% i 4,8%,
bezrobocie – 8,1% i 7,7%, deficyt budżetowy – 2,9% i 2,9%, inflacja – 0,2% i 2,2%, stopa
bazowa MNB – 2,5% i 3%, rentowność 10-letnich obligacji skarbowych – 4,6% i 5%.
17.
GKI: węgierski wzrost gospodarczy wyniesie 2,5%. W sierpniowej prognozie
instytut badawczy GKI, biorąc pod uwagę 3,5% wzrostu PKB w I kwartale,
przewiduje węgierski wzrost gospodarczy na koniec roku bieżącego na 2,5%. Szybki wzrost dostrzegalny w pierwszych miesiącach roku - w maju przyhamował w wielu
sektorach. Według instytutu przed wyborami samorządowymi (12 października 2014)
ponownie rozkręcony zostanie program robót publicznych, ale i tak pod koniec roku liczyć
się można będzie prawdopodobnie ze zwiększonym bezrobociem. W okresie styczeń-maj
przeciętne wynagrodzenia brutto wzrosły o 2,9% (przy czym bez osób zatrudnionych w
ramach programów robot publicznych o 6%), a ponieważ poziom cen praktycznie się nie
zmienił, płace rzeczywiste wzrosły w takiej samej mierze. GKI spodziewa się w całym 2014
roku 3% wzrostu w handlu detalicznym i 2% wzrostu konsumpcji. Instytut kwestionuje
jednocześnie realną możliwość utrzymania przez Węgierski Bank Narodowy (MNB) stopy
bazowej na poziomie 2,1% do końca 2015 roku.
18.
Modyfikacja ustawy budżetowej. Resort gospodarki narodowej złożył propozycję
korekty budżetu, w której uwzględnione mają zostać głównie ostatnie zakupy państwa
poczynione w sektorze energetyki, usług komunalnych i mediów poprzez podwyższenie
kapitału spółek: Antenna Hungária Zrt. (56 mld HUF), Magyar Gáz Tranzit Zrt. (5 mld
HUF), AVE Magyarország Kft. (14 mld HUF), wykup Főgáz Zrt. od RWE Gas International
B.V i od samorządu stolicy. Poprawka podwyższy deficyt o 152 mld HUF (co stanowi ok.
0,5% PKB) do 1.136,6 mld HUF. Rada Budżetowa stwierdziła, że na podstawie procesów
makroekonomicznych zachodzących w I półroczu oraz w zależności od wydatków
budżetowych i wpływu dochodów proporcjonalnie do upływu czasu możliwe jest utrzymanie
2,9%-owego deficytu, liczonego według metodologii unijnej. Warunkiem jest, by rząd w
drugim półroczu utrzymywał ścisłą kontrolę nad wydatkami, a ich wzrost nie przewyższył
pułapu określonych na ten rok rezerw budżetowych.
19.
Gabinet zamraża 110 mld HUF wydatków rządowych. Zapowiedziane
niespodziewanie przez resort gospodarki narodowej zamrożenie 110 mld HUF rządowych
środków minister Mihály Varga uzasadnił negatywnym wpływem niskiej inflacji, z powodu
której opóźniają się wpływy z VAT i akcyzy. Zamraża się wypłaty: z kont ministerstw (39,5
mld HUF), z Funduszu Inwestycyjnego (odłożenie niektórych budowlanych projektów na
2015 rok), a także z rezerw na nadzwyczajne działania rządowe oraz z Państwowych
Wyodrębnionych Funduszy Finansowych (łącznie na wartość 0,36% PKB). Min. Varga
wymienił też dodatkowe koszty rozszerzenia programu robót publicznych (o dalsze 47 mld
HUF) oraz wpływ dyskusji z UE (chodzi o kwotę 60-90 mld HUF dofinansowania unijnego z
tytułu konkursów na budowę dróg, których zwrot zakwestionowała KE). Według komunikatu
resortu ogłoszone działania oszczędnościowe nie wymagają modyfikacji ustawy budżetowej,
lecz zapewniają zachowanie stabilności budżetu, w tym utrzymania docelowo 2,9% deficytu
w relacji do PKB i redukcję zadłużenia. Zamrożenie trwać ma do końca roku, a
zaoszczędzona w ten sposób kwota ma służyć jako bufor bezpieczeństwa (deficyt budżetowy
w pierwszym półroczu wyniósł 82,6% całorocznego celu, podczas gdy rok wcześniej 77,7%).
20.
Wszczęcie nowych procedur o naruszenie przepisów unijnych wobec Węgier. KE
wezwała Węgry do przestrzegania unijnego prawa dotyczącego płatności mobilnych. Władze
węgierskie mają dwa miesiące na udzielenie odpowiedzi, w przeciwnym razie KE może
wnieść pozew do Trybunału UE. Według Komisji, w rozumieniu węgierskiej ustawy z 2011
roku o systemie płatności mobilnych, wyłączne prawo do pełnienia funkcji operatora systemu
należy do kompetencji państwowej spółki płatności mobilnych (Nemzeti Mobilfizetési Zrt.),
a usługodawcy, udostępniając usługi mobilnego pośrednictwa płatności podczas korzystania
przez ich kontrahentów z niektórych usług publicznych – jakim jest np. parkowanie –
zmuszeni są do obowiązkowego używania platformy operatora państwowego. To właśnie
wyłączne prawo państwa - zdaniem KE - znacząco ogranicza konkurencję na całkowicie
otwartym dotychczas rynku. Nowy system pobierania opłat, w którym parkowanie mobilne
odbywa się za pośrednictwem ww. Nemzeti Mobilfizetési Zrt., wystartował 1 lipca br. Zarzut
wobec tego systemu złożył w Brukseli wcześniejszy operator poboru opłat EMEI (Első
Mobilfizetési Elszámoló Szolgáltató Zrt.), na którego wniosek zareagowała Komisja. KE
wszczęła także procedurę naruszeniową, poprzez wystosowanie wezwania, w związku ze
złożeniem państwowego zamówienia na stworzenie elektronicznego systemu pobierania opłat
drogowych. Állami Autópályakezelő (ÁKK) Zrt. zawarł w kwietniu 2013 roku kontrakt na
budowę systemu z konsorcjum, składającym się z dwóch firm, bez przeprowadzenia
uprzednio procedury zamówień publicznych. W ramach wstępnego postępowania
pilotażowego KE prowadziła już od kwietnia ubiegłego roku rozmowy wyjaśniejące z
władzami węgierskimi. Resort rozwoju zapowiedział sformułowanie stanowiska po
otrzymaniu pisemnej argumentacji KE. KE odniosła się też do opłaty produktowej
przeznaczonej na ochronę środowiska, kwestionując jej spójność z przepisami UE. Sześć wcześniej wszczętych procedur - zamknięto (m.in. w sprawie gier hazardowych, które
zdaniem Komisji miały ograniczać unijną zasadę swobodnego przepływu usług).
21.
Komunikat MNB ws. sposobu obliczania kwoty spreadu walutowego do zwrotu
przez banki. Na podstawie niedawno uchwalonej ustawy, czyli pierwszego etapu pakietu
pomocowego dla osób, które zadłużyły się w walutach obcych (ustawa weszła w życie w
ciągu 8 dni od ogłoszenia, tj. 26 lipca br.; prezydent János Áder - pomimo wniosku ze strony
banków - nie skierował jej do rozpatrzenia przez Trybunał Konstytucyjny) banki
zobowiązane są w ciągu 60 dni przesłać do banku centralnego informacje na temat
metodologii i wzoru, stosowanego przez nie podczas obliczania kwoty do zwrotu klientom (z
tytułu nieuczciwie stosowanego spreadu walutowego w umowach kredytowych). Sama zaś
czynność przeliczenia ma nastąpić w ciągu 90 dni. Wytyczne Węgierskiego Banku
Narodowego (MNB), uwzględniające stanowisko legislacyjne Ministerstwa Sprawiedliwości,
wykładnię starego i nowego kodeksu cywilnego oraz praktykę sądową w analogicznych
stosunkach prawnych, wychodzą z założenia, że od 1 maja 2004 roku do omawianych umów
kredytowych i leasingowych należało stosować oficjalny średni kurs walutowy MNB.
Bezpodstawne korzyści banków, tj. nadpłaty klientów powstałe w rezultacie stosowania
przez banki nieuczciwego spreadu walutowego wynikały z nieodpowiedniego wyliczenia
kwoty długu przelanego na konto klientów w forintach oraz kwoty spłacanych rat. Zgodnie z
zaleceniami MNB nadpłaty każdorazowo należy zaliczać w poczet wcześniejszej spłaty
długu (kapitału), czyli jego redukcję. Różnicę, wynikającą ze spreadu walutowego, należy
zwrócić nie w formie kwoty, do której doliczone zostaną odsetki od odsetek, lecz należy
wliczyć ją do aktualnej comiesięcznej spłaty zadłużenia. Dzięki temu dojdzie do ponownego
obliczenia kwot wszelkich umów podlegających ustawie: należy od nowa określić w HUF
początkową kwotę długu klientów wyrażonego w walucie obcej oraz nową kwotę pierwszej
raty wyrażonej w walucie obcej. Po czym należy wyliczyć wysokość nadpłaty w HUF
zrealizowanej w pierwszym miesiącu płatności raty i przeliczyć nadpłatę na walutę obcą, a
następnie przeliczoną na walutę obcą nadpłatę odliczyć od kwoty istniejącego kapitału (długu
denominowanego w walucie obcej). Taki algorytm należy powtarzać przy obliczaniu kwoty
rat kolejnych miesięcy, przy obliczaniu wszystkich nadpłat, a zatem przebiegu spłacania
całego dotychczasowego długu aż do momentu końcowego rozliczenia lub – jeżeli umowa
wcześniej została rozwiązana czy wykonana w formie całkowitej spłaty długu – do dnia
zakończenia umowy. Różnica pomiędzy istniejącym obecnie długiem wyrażonym w walucie
obcej oraz długiem pozostałym po jego przeliczeniu stanowić będzie koszt nieuczciwego
stosowania spreadu walutowego. W ten sposób koszty spreadu, szacowane dotychczas na ok.
60 mld HUF, wyniosą zdaniem analityków jednak ok. 100 mld, a łączne koszty (wraz ze
zwrotem klientom kwot poniesionych z tytułu jednostronnych zmian warunków umów w
postaci podwyższania odsetek) ok. 900 mld HUF (3 mld EUR). Wszystkie procesy sądowe
(ok. 10 tysięcy) wszczęte w sprawach dotyczących kredytów denominowanych w walutach
obcych uległy – postanowieniem Krajowej Rady Sądowniczej z 22 lipca br. – zawieszeniu.
22.
Opinia EBC ws. rządowego pakietu pomocowego dla „dewizowców”. Z
komunikatu Europejskiego Banku Centralnego wynika, że władze węgierskie nie wywiązały
się z obowiązku konsultacji z EBC projektu Ustawy o niektórych działaniach dotyczących
konsumpcyjnych umów kredytowych. Chodzi o ustawę uchwaloną celem zwrotu przez banki
swym klientom korzyści otrzymanych od nich w wyniku stosowania w umowach
kredytowych spreadu walutowego oraz dokonywania jednostronnych zmian warunków
umów. 27 czerwca br. EBC otrzymał wniosek węgierskiego resortu gospodarczego o
wydanie opinii w sprawie projektu ustawy, do którego w międzyczasie wniesiono liczne
poprawki, które nie zostały przekazane EBC. Parlament węgierski, nie czekając na opinię
EBC, 4 lipca uchwalił ww. ustawę. Bank zwrócił uwagę władzom węgierskim, że ani
nadzwyczajna pilność materii, ani też mocno zaawansowane prace legislacyjne nie zwalniają
państw członkowskich z obowiązku konsultacyjnego, a procedura przewiduje odpowiedni
czas na sformułowanie stanowiska (uwzględniając tłumaczenia) oraz czas na uwzględnienie
opinii EBC przez władze państwa członkowskiego. EBC zaleca w opinii, by władze
węgierskie sporządziły kompleksową analizę możliwych skutków wstecznego działania
przepisów ustawy (ustawa odnosi się do wszystkich umów kredytowych zawartych po 1 maja
2004), której efektem jest dalsze poważne obciążenie całego sektora bankowego,
powodującego większe straty niż podczas wprowadzenia w 2011 roku możliwości
jednorazowej spłaty kredytów po preferencyjnym kursie walut. Bank wskazał na potrzebę
przeprowadzenia merytorycznego dialogu ze wszystkimi zainteresowanymi instytucjami
finansowymi. EBC stwierdził równocześnie, że choć dyrektywa 2014/17/WE nie dotyczy
umów kredytowych zawartych przed 21 marca 2016 roku, to jednak moc działania ustawy
wstecz nie wydaje się być zgodna z ogólnym celem i kierunkowymi zasadami zawartymi w
art. 23 ust. 5 dyrektywy (brzmiącej: „Państwa członkowskie mogą bardziej szczegółowo
regulować kredyty w walucie obcej, pod warunkiem że takie przepisy nie są stosowane ze
skutkiem wstecznym”).
23.
„Uforintowienie” dopiero w przyszłym roku. Według ministra gospodarki M.
Vargi ustawa o konwersji kredytów denominowanych w walutach obcych na kredyty w
forintach złożona zostanie do parlamentu na przełomie listopada i grudnia br., a sama
konwersja nastąpi dopiero w przyszłym roku (a nie pod koniec 2014 roku, jak zapowiadano
wcześniej). Natomiast zwrot przez banki nienależnych korzyści uzyskanych w wyniku
stosowania spreadu kursowego i przeprowadzania jednostronnych zmian warunków umów w
postaci podwyższania odsetek od kredytów nastąpić ma w październiku br., jeszcze przed
wyborami samorządowymi.
24.
Środki unijne nie dla dużych farm. Środki z nowego cyklu budżetowego UE
otrzymają tylko gospodarstwa rolne i hodowlane o powierzchni maks. 1200 ha. Oznacza to,
że łącznie w najbliższych sześciu latach małe i średnie gospodarstwa rolne (również w
branży ogrodniczo-sadowniczej) otrzymają dodatkowo, kosztem dużych firm, ok. 220 mld
HUF ze środków unijnych i budżetu krajowego (ok. 730 mln EUR). Podczas posiedzenia
rządu 18 lipca podjęto też decyzję o redukcji od 2015 roku dotacji obszarowych o 5% w
przypadku posiadłości o obszarze pomiędzy 1037 ha a 1200 ha. Warto dodać, że w 2013 roku
wśród dwudziestu największych gospodarstw/firm pod względem wysokości dopłat znalazły
się też dwa mniejsze państwowe parki narodowe oraz Hortobágyi Természetvédelmi és
Génmegőrző Nonprofit Kft. Rząd zapowiedział jednocześnie monitoring i kontrole
zapobiegające sztucznemu dzieleniu dużych firm na mniejsze. Według ministra rolnictwa
Sándora Fazekasa w sektorze rolnym może i ma powstać 50-70 tys. nowych miejsc pracy, a
docelowo w rolnictwie - zamiast obecnych 195 tysięcy - zatrudnienie znaleźć ma 500-600
tys. osób. Odwołał się do wypowiedzi szefa Kancelarii Premiera Jánosa Lázára, który
właśnie tworzeniem miejsc pracy uzasadnił przeobrażenie systemu dotacji rolnych i rozwoju
wsi. Akcent ma być położony na wspieraniu sektorów korzystających z żywej siły roboczej w odróżnieniu od wysoko zmechanizowanych olbrzymich zakładów rolnych, zatrudniających
na Węgrzech jedynie 6 tys. osób. Oznacza to próbę dokonania poważnych zmian
demograficznych na wsi, w poziomie zatrudnienia w sektorze hodowlano-ogrodniczym oraz
wzmocnienia małych i średnich gospodarstw rolnych.
25.
Renacjonalizacja banku MKB. Rząd Węgier odkupi od należącego do landu
Bawaria banku BayernLB bank MKB (czwarty największy bank na Węgrzech,
suma bilansowa 2.696 mld HUF, 83 oddziały, 2 tysiące zatrudnionych osób, 9,89% rynku,
12%-owy udział w łącznej wartość kredytów dla przedsiębiorstw, 6%-owy dla osób
fizycznych, MKB został sprywatyzowany w latach 1994-96) za 55 mln EUR. Dodatkowo
BayernLB umorzy MKB 270 mln EUR długu wobec siebie. Umowa kupna-sprzedaży ma
zostać sfinalizowana do końca bm. Według analityków cena jest zaskakująco niska – to
zaledwie 14% wartości księgowej banku, ale BayernLB zobowiązany był przez UE sprzedać
MKB do końca 2015 roku (w ramach porozumienia zawartego z UE i wsparcia finansowego
otrzymanego podczas kryzysu w 2008 roku), poza tym bank przynosił straty. Kontroferentem
był największy węgierski bank OTP, ale rząd zaproponował więcej. MKB podał, że jego
straty wynikające z obowiązku zwrotu otrzymanych nadpłat z tytułu stosowanego spreadu
walutowego w przypadku kredytów denominowanych w walutach obcych wyniosą 5 mld
HUF, ale według szacunków rynkowych bank może ponieść straty nawet do wysokości
dziesięciokrotnie wyższej. Według oświadczeń przedstawicieli rządu transakcja ta zapewnia
poziom 50% udziału węgierskiego w tutejszym sektorze bankowym (celu, o którym już
dawno wspominał premier Orbán). Minister gospodarki narodowej Mihály Varga
poinformował, że poprzez zakup MKB państwo chce wzmocnić w okresie najbliższych
dwóch lat aktywność i bezpieczeństwo udzielania kredytów. Docelowo jednak mowa jest o
dalszej sprzedaży MKB.
26.
Łukoil opuszcza Węgry, Czechy i Słowację, regionalna ekspansja firm z Węgier.
44 stacje benzynowe Łukoil w Czechach przejmuje węgierski MOL, a na Węgrzech (75) i
Słowacji (19) spółka Norm Benzinkut Kft. MOL w Czechach będzie miał (dzięki
wcześniejszym majowym zakupom stacji Agip od ENI) 318 z łącznej liczby 3700 stacji
benzynowych (lider Benzina ma ich 340). Na finalizację transakcji musi jeszcze wyrazić
zgodę czeski urząd ds. ochrony konkurencji. „Mało znana” firma Norm Benzinkút Kft, jak
podają węgierskie media, należy do Rosjan. Jej prezesem jest László Geszti, w przeszłości
związany z węgierskim koncernem paliwowym MOL i chorwackim INA, a także przez 1,5
roku prezes węgierskiej poczty Magyar Posta (2010-2012). Norm Benzinkút należy do spółki
IMFA Petroleum założonej w lutym br. przez Imre Fazekasa, wcześniej przedstawiciela
rosyjskiego koncernu Jukos na Węgrzech. Współwłaścicielem jest spółka Benczúr 13
należąca do Rosjanina Mehmeta Rachimkułowa, który zarządza nią za pośrednictwem
zarejestrowanej w Belize firmy Normeston (według serwisu dziennikarstwa śledczego
Átlátszó.hu UE traktowała Normeston jako firmę rosyjską). Rachimkułow był w latach 19952000 posiadaczem kilkuprocentowego pakietu akcji MOL-u, który później odsprzedał
austriackiemu koncernowi ÖMV. W 2009 roku spółka Normeston kupiła – za zgodą UE –
energetyczną spółkę dystrybucyjną należącą do MOL-u, którą przemianowała na MET i
sprzedała funduszowi off-shore. Właściciel IMFA Petroleum Imre Fazekas zapowiedział, że
jeszcze przez przynajmniej dwa lata zostanie zachowana marka stacji benzynowych Łukoil
na Węgrzech. Stwierdził, że między spółką Norm Benzinkút a MOL-em nie ma żadnych
powiązań. Przyznał, że Łukoil rozmawiał o sprzedaży swoich węgierskich aktywów także z
NIS – serbską spółką Gazpromu, ale oferta Norm Benzinkút okazała się lepsza. Lukoil
Magyarország Kft. był piątym pod względem wielkości graczem na rynku węgierskim,
spółka pojawiła się na Węgrzech w 2003 roku i w ramach ekspansji zakupiła w 2008 roku
sieć stacji Jet od Conoco, zaopatrując lokalny rynek ze swych rafinerii w Rumunii i Bułgarii.
W 2010 roku z powodu wprowadzonych podatków kryzysowych Łukoil opuścił segment
handlu hurtowego paliwami, do którego powrócił w 2013 roku.
27.
Węgry magazynują gaz, mniej przesyłają Ukrainie. Jak informują media, Węgry
zredukowały od 1 lipca br. poziom przesyłu gazu na Ukrainę z powodu napełniania nim
własnych magazynów. Państwowa grupa energetyczna MVM poinformowała na swej stronie
internetowej, iż zimowe przygotowania rozpoczęto już w kwietniu, a na obecną chwilę
zapasy gazowe magazynowane w zbiornikach strategicznych są o 8% wyższe niż rok
wcześniej i wynoszą 2.650 mln m³. Od końca czerwca tempo napełniania czterech
zbiorników grupy MVM znacznie wzrosło i na obecną chwilę sięga 15 mln m³/dzień.
28.
Przyszłość węgierskiego eksportu rolno-spożywczego do Rosji. W reakcji na
ogłoszone przez Rosję kroki odwetowe wobec państw Zachodu tutejsza prasa rozpoczęła
spekulacje na temat możliwych strat dla węgierskiej gospodarki z tego tytułu. Według
danych Centralnego Urzędu Statystycznego (KSH) w 2013 roku Węgry wyeksportowały do
Rosji żywność i napoje o wartości 70 mld HUF, co stanowi 10% całego węgierskiego
eksportu do Rosji i jednocześnie ok. 0,2% węgierskiego PKB. Wstępna ocena portali
gospodarczych wskazuje zatem, że w skali całej gospodarki narodowej ogłoszone właśnie
przez Rosję embargo jest dla Węgier obciążeniem umiarkowanym. Nieco inaczej sytuacja
może przedstawiać się w sektorze rolnym, który wciąż w dużej mierze oparty jest na pracy
rąk ludzkich – tu spadek obrotów może być bardziej odczuwalny. Jeszcze przed
wprowadzeniem kontrposunięć przez Rosję na temat sankcji wobec polskich owoców i
warzyw wypowiedziała się szefowa tutejszego zrzeszenia ich producentów, stwierdzając, że
gdyby doszło do takich sankcji wobec Węgier, oznaczałoby to tragiczne w skutkach
konsekwencje dla przyszłości i rozwoju tego sektora na Węgrzech. Według przytoczonych
przez nią danych wartość eksportowanych z Węgier do Rosji owoców i warzyw wynosi 2530 mld HUF, stanowiąc 5-8% łącznego węgierskiego eksportu do Rosji. Warto też dodać, że
w pierwszych pięciu miesiącach br. odnotowano spadek w eksporcie mięs i wyrobów
mięsnych do Rosji, do czego przyczynił się głównie (wydany wcześniej przez rosyjski nadzór
weterynaryjno-fitosanitarny) zakaz importu wobec 14 (z 20) audytowanych węgierskich
zakładów mięsnych. Co ciekawe, jeszcze na dzień przed rosyjskim embargiem węgierski
resort rolnictwa poinformował o uchyleniu zakazu eksportu produktów mięsnych wobec
dwóch audytowanych zakładów węgierskich, optymistycznie wypowiadając się o szansach
na odwołanie zakazu także wobec pozostałych.
29.
Rekordowe zbiory jabłek na Węgrzech. Według Krajowej Rady ds. Jabłek rynek
węgierski w tym roku czeka nadwyżka produkcji. W roku bieżącym zbiory jabłek mają tu
być rekordowe (najwyższe od dekady) i wynieść 800 tys. ton (z łącznego obszaru upraw na
poziomie 27 tys. ha). Szacowana nadwyżka (biorąc pod uwagę konsumpcję krajową - maks.
150 tys. ton i wydajność przemysłu przetwórczego, przy założeniu pracy w pełni mocy maks. 500 tys. ton), to ok. 150-200 tysięcy ton, które Węgrzy chcieliby zagospodarować na
rynkach zewnętrznych (najchętniej w Rosji). Zdolności magazynowania w chłodniach
znajdują się na poziomie 200-250 tys. ton, przy czym magazynowania bardziej
długoterminowego realnie maks. 150 tys. ton. Takie rozwiązanie (magazynowanie) zresztą
zaleca Rada producentom jabłek w oczekiwaniu na potencjalną poprawę warunków
rynkowych.
30.
Pierwszy węgierski „dom handlowy” w Afryce. W Akrze, stolicy Ghany, otwarto
trzynaste już zagraniczne przedstawicielstwo instytucji Magyar Nemzeti Kereskedőház Zrt.
(MNKH), utworzonej przez państwo i Węgierską Izbę Handlowo-Przemysłową MKIK.
Wcześniej tego typu placówki powstały już w Azerbejdżanie, Kazachstanie, Rosji, Chinach,
Turcji, ZEA, Arabii-Saudyjskiej, Jordanii, Singapurze, Wietnamie, Laosie i Macedonii. Do
końca 2014 roku ich liczba wzrosnąć ma do 25. Sekretarz stanu w MSZiH László Szabó
stwierdził podczas otwarcia, iż Ghana należy do najbardziej dynamicznie rozwijających się
krajów świata, na które Węgry powinny zwracać szczególną uwagę. PKB kraju wzrosło o
7,9% w 2012 roku i pod względem politycznym oraz gospodarczym Ghana należy do
najbardziej stabilnych państw na kontynencie afrykańskim. Zwrócił uwagę, że proporcja dróg
krytych asfaltem wynosi w Ghanie jedynie 13%, co wskazuje na to, że w przyszłości pojawić
się mogą zlecenia na budowę dróg, zakup autokarów czy innych pojazdów.
31.
Plany akwizycyjne państwa. Minister rozwoju narodowego Miklós Seszták
zapowiedział, że pod jesienne obrady parlamentu trafi poprawka do ustawy umożliwiającą
przejęcie przez państwo 100% akcji grupy energetycznej MVM (obecnie 1% akcji MVM
znajduje się w rękach prywatnych). W tym kontekście zasygnalizował zintensyfikowanie po
20 sieprnia rozmów ws. nowej długoterminowej umowy na dostawy rosyjskiego gazu
(obecna wygasa z końcem 2015 roku). Rząd prowadzi też negocjacje z zagranicznym
właścicielem firmy Bombardier MÁV Kft. (spółki projektującej, konserwującej,
certyfikującej osobowe i ciężarowe pojazdy kolejowe, wagony tramwajowe i metra) na temat
jej kupna. Do końca roku spodziewać się można także innych transakcji, których wartość
wpłynie na ostateczny kształt wykonania tegorocznej ustawy budżetowej.
32.
Forint najsłabszy od 2,5 roku. 316 forintów płacono 5 lipca za 1 euro – to
najsłabszy wynik od 30 miesięcy. Jednej z przyczyn osłabienia forinta, obok trendów o
charakterze globalnym, analitycy upatrują w wycofywaniu się inwestorów z lęku przed
stratami, jakie przyniosą sektorowi bankowemu wymuszone przez rząd rozwiązania w
zakresie walutowych kredytów hipotecznych (wsteczne aż na 10 lat uśrednienie kursów i
likwidacja spreadu, co wiąże się z wielomiliardowymi zwrotami dla kredytobiorców). Nie
wiadomo też jeszcze, dokładnie jakiego rzędu kwota w rękach inwestorów opuści na stałe
rynek węgierskich obligacji banku centralnego i czy środki te zostaną ulokowane w
państwowych obligacjach długoterminowych, czy też nagle na dużą skalę zostaną stąd
wycofane. Osłabieniu forinta towarzyszą negatywne procesy w oprocentowaniu obligacji na
rynkach wtórnych, powodując ich skok o 20 pb do poziomu 4,99% w przypadku obligacji 10letnich.
33.
Bank złych kredytów, wyjście banków z Węgier? Márton Nagy, dyrektor banku
centralnego (Węgierski Bank Narodowy; MNB), udzielając wywiadu agencji Reuters
zapowiedział powstanie do jesieni br. tzw. banku złych kredytów, mającego za zadanie
przejęcie od banków komercyjnych zarządzania niewypłacalnymi kredytami niedoszłych
projektów (w tym złego portfolio kredytowego MKB). Zapowiedział też prawdopodobne
opuszczenie rynku węgierskiego przez 3-4 zagraniczne banki komercyjne.
34.
Rząd wesprze Budapeszt przy modernizacji trzeciej linii metra. Rząd zgadza się
na remont trzeciej linii budapeszteńskiego metra i gotów jest udzielić miastu odpowiednich
gwarancji kredytowych - zapowiedział minister gospodarki Mihály Varga. Kwestia ta był
przedmiotem negocjacji władz stolicy z rządem od dłuższego czasu. Linia metra M3
(niebieska) jest w fatalnym stale technicznym i wymaga pilnych nakładów inwestycyjnych.
Przed trzema laty po pożarze jednego ze składów najstarsze, ponad 40-letnie pociągi
wycofano z eksploatacji, ale i tabor, i urządzenia bezpieczeństwa, i torowiska są już mocno
zdekapitalizowane. Wg mediów decyzję rządu z pewnością przyśpieszył kolejny pożar w
tunelu trzeciej linii, który niedawno zdezorganizował życie w Budapeszcie, a nie bez wpływu
są też zbliżające się jesienią wybory samorządowe.
35.
Optymistycznie w branży motoryzacyjnej. W węgierskich zakładach Opla rusza
produkcja małych silników benzynowych trzeciej generacji, co przyniosło zwiększenie
zatrudnienia o 500 nowych pracowników. Firma wytwarzać ma w przyszłym roku pół
miliona tego typu silników, a w 2016 już milion. Przedsiębiorstwo BOS, specjalizujące się w
produkcji wnętrz samochodów (w tym m.in. dla Bentleya i Rolls Royce’a), posiadające 70%
rynku europejskiego w tym segmencie, powiększa swój zakład w Mosonszolnok (inwestycja
na poziomie 5 mld HUF, rząd partycypuje na poziomie 316 mln HUF) o 200 inżynierów.
36.
Kłopoty wegierskich zakładów Nokii. Microsoft ogłosił, że w ramach oszczędności
zamknie należącą do niego fabrykę Nokii w węgierskim mieście Komárom. Trwają rozmowy
na temat zwolnień liczącej prawie 2 tys. osób załogi, same zwolnienia mają się rozpocząć we
wrześniu i zakończyć do końca listopada br. Części z zatrudnionych (ok. 400-500 osób)
zostanie zaproponowana praca w innej fabryce koncernu w Székesfehérvár (oddalonej o 75
km), 150 miejsc dla lepiej wykształconych czeka w budapeszteńskim centrum badawczorozwojowym, pozostali będą musieli poszukać sobie pracy np. u działającego w Komárom
podwykonawcy tajwańskiego koncernu elektronicznego Foxconn. Fabryka Nokii w
Komárom jeszcze niedawno była drugim największym przedsiębiorstwem na Węgrzech – w
2009 roku zajęła pozycję wicelidera prestiżowego rankingu 50 największych węgierskich
firm tygodnika „HVG”. W 2008 roku zatrudniała 6,3 tys. osób i miała 1.292 mld HUF
przychodów, podczas gdy w 2013 roku było to odpowiednio 1,9 tys. osób i 300 mld HUF.
37.
Jedna piąta pracowników Magyar Telekom do zwolnienia. Należący do Deutsche
Telekom węgierski operator telekomunikacyjny, który zatrudnia obecnie 8 tys. pracowników,
po uzgodnieniach ze związkami zawodowymi podjął decyzję o zwolnieniu 21% załogi tj. ok.
1,7 tys. osób. Zwolnienia przeprowadzone mają być w dwóch etapach: pomiędzy wrześniem
2014 i marcem 2015 roku oraz po 1 stycznia 2016 roku. Zwolnienia mają przynieść firmie 15
mld HUF oszczędności. Magyar Telekom w ciągu ostatnich czterech lat zapłacił prawie 120
mld HUF podatków nadzwyczajnych, głównie podatku telekomunikacyjnego.
38.
Rośnie zakres programu robót publicznych. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
zapowiedziało, że liczba zatrudnionych w ramach robót publicznych może wzrosnąć z
obecnych 180 tysięcy osób do 224 tysięcy w sierpniu i 221 tysięcy we wrześniu. Średnia
liczba zatrudnionych w ramach tej formy ma wynieść w 2014 roku 200 tysięcy osób. To ok.
5% wszystkich pracujących na Węgrzech (4 mln osób). W roku 2013 rząd przeznaczył na
program robót publicznych 179 mld HUF, w 2014 uchwalono najpierw 184 mld HUF, ale
kilka tygodni temu podwyższono tę kwotę o dodatkowe 47 mld HUF. W ramach robót
publicznych zatrudnienie można znaleźć w instytucjach samorządowych, szpitalach,
zakładach opieki socjalnej itp. Rząd odrzucił koncepcję zatrudnienia na czas nieokreślony, są
to więc nadal umowy zawierane na 11 miesięcy, przy czym wcześniej czas pracy wynosił
dziennie przeciętnie 6 godzin, obecnie 8. Opozycja oskarża rząd o wykorzystywanie
programu oraz sytuacji ludności z małych miejscowości w praktyce uzależnionych od takich
rozwiązań do celów jesiennej kampanii przed wyborami samorządowymi.
39.
Rekonstrukcja Stadionu im. Ferenca Puskása. Rząd ogłosił plan budowy nowego
Stadionu im. Ferenca Puskása (dawny Népstadion, czyli Stadion Ludowy). Nowy stadion ma
być zbudowany na zasadzie „stadionu w stadionie”, tzn. z zachowaniem zewnętrznej formy
architektonicznej starej budowli – pozostaną charakterystyczne pylony ze schodami oraz
wieża, w której umieszczone zostanie muzeum. Zbudowany w latach 50. XX wieku niegdyś
niemal stustysięczny stadion dziś od kilkunastu lat funkcjonuje z wyłączoną górną częścią
trybun, co ogranicza jego pojemność i funkcjonalność. Plan zakłada sporządzenie planów
wykonawczych nowego stadionu do końca br., wybór wykonawcy w ramach zamówień
publicznych do maja 2015 roku, a finalizację inwestycji na początku 2018 roku. Koszty
szacuje się łącznie na 90-100 mld HUF, z czego 60-80 mld HUF przeznaczone będzie na sam
stadion, a pozostała kwota na infrastrukturę uzupełniającą (m.in. hotel, biura i medyczne
centrum diagnostyczne). Powierzchnia kompleksu wyniesie 200 tys. m², stadion pomieści 68
tys. widzów (podczas koncertów 80 tysięcy). Zniknie z niego bieżnia lekkoatletyczna – obok
nowego stadionu ma powstać osobny obiekt lekkoatletyczny. W planach rządu jest uzyskanie
praw do organizacji na nowym stadionie w 2018 roku finału piłkarskiej Ligi Mistrzów UEFA
oraz meczów piłkarskich mistrzostw Europy 2020, które będą rozgrywane w krajach całej
Europy.
40.
Wyhamowanie spadków na rynku nieruchomości. Według danych Centralnego
Urzędu Statystycznego (KSH) w pierwszym półroczu br. istotnie podskoczyła liczba
mieszkań oddanych do użytku (o 21,8%) i zezwoleń na budowę mieszkań (o 17,9%) w relacji
r/r. Zbudowano 3265 nowych mieszkań, a liczba wydanych zezwoleń wyniosła 4009.
Oznacza to zahamowanie spadków trwających od siedmiu lat. Szczególnie dobre dane
dotyczyły wzrostów w pierwszym kwartale, z uwagi na łagodną zimę – pomiędzy styczniem i
marcem odnotowano wzrost liczby wybudowanych mieszkań na poziomie 50,7%, w drugim
jednak kwartale odnotowano wzrost już tylko na poziomie 1%. Analitycy wskazują, że aby
zacząć mówić o stabilnym rynku proporcja liczby zezwoleń na budowę powinna przekroczyć
o co najmniej 20% liczbę zezwoleń na oddanie do użytku. Najwięcej buduje się w stolicy i na
zachodzie kraju (ponad połowę łącznej liczby nowych mieszkań buduje się w Budapeszcie i
komitacie Pest, a następnie w komitatach Győr, Vas i Bács-Kiskun, gdzie - głównie z uwagi
na tamtejsze inwestycje w branży motoryzacyjnej – znacząco wzrosło na nie
zapotrzebowanie).
41.
40 mln EUR kredytu dla BorsodChem. Węgierski Eximbank udzielił 5-letniego
kredytu na budowę nowego zakładu Borsodchem (firma należy do chińskiej grupy Wanhua,
w portfolio znajduje się m.in. zakład produkcyjny Petrochemia-Blachownia SA w
Kędzierzynie-Koźlu) w Kazincbarcika. Wartość całej inwestycji wynosi 84 mln EUR. 87%
przychodów BorsodChem pochodzi z eksportu, a jego dalszy wzrost ma się przyczynić do
zwiększenia roli poddostawców fabryki, czyli węgierskich małych i średnich
przedsiębiorstw. Oprócz rozszerzenia kręgu dostawców, w nowym zakładzie
zlokalizowanym w regionie Węgier najbardziej dotkniętym bezrobociem strukturalnym
zatrudnione zostanie dodatkowe 70-80 osób. W ciągu dwóch lat jest to już trzeci kredyt
udzielony chińskiej fabryce na wzrost eksportu (w 2012 roku BorsodChem otrzymał 30 mln
EUR, w 2013 roku 70 mln EUR).
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wzrost PKB (%)
Produkcja przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
2009
-6,3
-17,7
4,2
10,0
2010
1,2
10,5
4,9
11,2
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
2012
-1,7
-1,7
5,7
10,9
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
Opr.: Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
2013
1,1
1,4
1,7
10,2
2014
3,5 (I-III)
9,6 (V)
-0,3 (VI)
8,0 (IV-VI)