Uwarunkowania zmian Wspolnej Polityki Rolnej po roku
Transkrypt
Uwarunkowania zmian Wspolnej Polityki Rolnej po roku
Uwarunkowania zmian Wspólnej Polityki Rolnej po roku 2013 SEKCJA ANALIZ EKONOMICZNYCH POLITYKI ROLNEJ Co decydowało o dotychczasowych zmianach WPR? • wzrost produkcyjności /limitowanie produkcji, obowiązkowe odłogowanie/ • negatywny wpływ rolnictwa na środowisko naturalne /cross-compliance/ • uwarunkowania w handlu międzynarodowym /płatności bezpośrednie oddzielone od produkcji/ • zmieniające się preferencje konsumentów /wystarczająca ilośd żywności/ Co może decydowad o kształcie WPR po 2013 r.? • niestabilna sytuacja na światowych rynkach rolnych /gwałtowne zmiany cen surowców/ • liberalizacja światowego handlu w ramach WTO /ograniczenie protekcjonizmu europejskiego rolnictwa/ • presja na zmniejszenie budżetu /coraz mniej środków finansowych na rolnictwo/ • kolejne rozszerzenia UE /zróżnicowanie problemów europejskiego rolnictwa/ • oczekiwania społeczne /dostęp do zdrowej i wysokiej jakości żywności/ Niestabilna sytuacja na światowych rynkach rolnych Notowania cen pszenicy, kukurydzy i ryżu Psze Kuk Ryż Notowania cen pszenicy, kukurydzy, ryżu i ropy naftowej $/t Kukurydza Pszenica Ryż Ropa naftowa (prawa oś) Źródło:: “Joachim von Braun, IFPRI, February 2008 Notowania cen rzepaku na giełdzie MATIF Przyczyny niestabilności cen surowców rolnych 1. Uszczuplona podaż: - spadek produkcji w krajach - głównych eksporterach netto na skutek zmian klimatycznych /niedobór wody i globalne ocieplenie zwiększa ryzyko produkcji rolnej/ - niewłaściwa polityka rolna na świecie i w UE - zwiększony protekcjonizm w krajach - eksporterach netto 2. Rosnący popyt: - rosnąca liczba ludności /w tempie 1% rocznie/ - zmiana nawyków żywieniowych w krajach azjatyckich /na skutek poprawy sytuacji materialnej rośnie spożycie produktów wysoko przetworzonych/ - wzrost wykorzystania biomasy do celów energetycznych KONSEKWENCJE: mln ton zapasy/zużycie % Zapasy/zużycie Zapasy koocowe Źródło: Global Agricultural Supply andDemand: Factors Contributingto the Recent Increase in Food Commodity Prices, Ronald Trostle, USDA, May 2008. • zapewnienie bezpieczeostwa żywnościowego celem strategicznym • rywalizacja o obszary uprawne między rolnictwem a przemysłem /żywnośd czy biopaliwa?/ • konieczne jest przeciwdziałanie zmianom klimatycznym • czy dalsze ograniczanie podaży ma sens? Jakie implikacje dla WPR? Liberalizacja światowego handlu • WTO = Światowa Organizacja Handlu, runda Doha (2001-?) • Liberalizacja handlu rolno-żywnościowego: = zniesienie barier importowych/eksportowych (redukcja stawek celnych) = zniesienie dotacji eksportowych i zakaz ustanawiania nowych = ograniczenie unijnego wsparcia dla rolnictwa • Rolnictwo – najtrudniejszy obszar negocjacji /dostęp do rynków, wsparcie krajowe i subsydia eksportowe/ • Różne interesy członków WTO /wykorzystanie przewag komparatywnych/ : - kraje rozwijające się (G-20) – celem jest zwiększenie eksportu (taoszej) żywności do krajów rozwiniętych, domagają się od krajów rozwiniętych większej redukcji taryf oraz cięcia wsparcia krajowego w rolnictwie - kraje rozwinięte (USA, UE) – celem jest ochrona wewnętrznego rynku rolnego oraz zwiększenie eksportu produktów przemysłowych do krajów rozwijających się, domagają się większego otwarcia krajów rozwijających się na produkty nie rolne i usługi • Obecne instrumenty polityki rolnej podzielono na 3 grupy: 1) wsparcie niezakłócające handlu /dozwolone/ – np. SAPS, SPS, wsparcie oddzielone od produkcji 2) wsparcie częściowo zakłócające handel /limitowane/ 3) wsparcie zakłócające handel /zakazane/ – np. wsparcie bezpośrednio powiązane z produkcją, wsparcie cenowe Wsparcie unijne - WPR „bezpieczna” do 2012 roku Poziom wsparcia unijnego w latach 2007-2013 i ograniczenia proponowane przez WTO w ramach rundy Doha bln EUR Limit całkowitego wsparcia zakłócającego handel Wsparcie niezakłócające handlu AMS – wsparcie zakłócające handel Limit AMS Wsparcie częściowo zakłócające handel Całkowite wsparcie zakłócające handel Limit wsparcia częściowo zakłócającego handel Źródło: „The consequences for the Eu of the WTO Revised Draft Modalities for Agriculture”, Tim Josling i inni Jakie implikacje dla WPR? Cięcia taryf celnych i subsydiów eksportowych Poziom taryf celnych w UE i proponowane cięcia • obecny średni poziom ceł importowych na produkty rolne wynosi 20% /na produkty wrażliwe >83%/ • średni poziom ceł importowych na produkty rolne po redukcji taryf celnych - 7,7%, w tym na produkty wrażliwe – 27% /cięcia w wysokości prawie 70% do roku 2013/ • jeśli cięcia taryf na produkty wrażliwe będą niższe /do 50%/, wówczas średni poziom ceł importowych na produkty rolne po redukcji taryf celnych w 2013 r. wyniesie 11,2%. • największy wpływ redukcji ceł na: rynek mleka, zbóż, mięsa wołowego oraz owoców i warzyw. KONSEKWENCJE: zbyt głęboka redukcja może zmniejszyd popyt na unijne artykuły rolne, a w konsekwencji – również unijną produkcję Jakie implikacje dla WPR? Poziom subwencji eksportowych w UE i proponowana redukcja • UE zobowiązała się wycofad ze wszystkich subwencji eksportowych do roku 2013 KONSEKWENCJE: możliwe pogorszenie warunków konkurencji europejskiego rolnictwa na rynkach zagranicznych i spadek sprzedaży unijnych produktów rolnych Jakie implikacje dla WPR? Presja na zmniejszenie budżetu UE • • • • • • • WPR to jedyna polityka unijna w całości finansowana z budżetu UE Udział WPR w wydatkach budżetu maleje od 1988 r.: jeszcze w 1970 – 86,9%, w 2013 – 36% Wydatki na WPR stanowią ok. 0,43% PKB UE Obecnie ich udział w budżecie wynosi ok. 40% - zdaniem płatników netto zdecydowanie za dużo Budżet utworzony dla krajów UE-15 obejmuje UE-27 Zmiana priorytetów w budżecie UE (więcej środków na polityki bardziej rozwojowe, tzw. „lizbooskie”) Usunięcie z budżetu ogólnego UE pozycji „wydatki na rolnictwo” wyrazem zmiany podejścia do WPR Rośnie niezadowolenie ze sposobu dystrybucji płatności bezpośrednich (80% płatności trafia do 20% największych gospodarstw) 70 • 60 50 Wydatki na działania bezpośrednie i interwencję oraz na rozwój obszarów wiejskich mln EUR 40 000 2013 10 udział w budżecie na rolnictwo 88% 1988 30 20 80% 50 000 40 0 Wspólna polityka rolna Polityka spójności Inne dziedziny polityki 30 000 20 000 10 000 20% 12% 0 2000 2001 2002 2003 Pomoc bezpośrednia i interwencja 2004 2005 2006 KONSEKWENCJE: coraz mniej środków z budżetu UE przeznaczane będzie na politykę rolną Rozwój obszarów wiejskich Jakie implikacje dla WPR? Presja na zmniejszenie budżetu UE • Sprzeczne interesy płatników netto i beneficjentów netto płatnicy netto liberalizm Wielka Brytania Szwecja Dania Holandia • zmniejszyd budżet rolny UE, gdyż jest kosztowny i mało przydatny • wprowadzid renacjonalizację w finansowaniu wydatków na rolnictwo • ograniczyd środki finansowe na interwencję • ograniczyd wsparcie bezpośrednio związane z produkcją rolną na rzecz wsparcia obszarów wiejskich (a nawet likwidacja I filara WPR) • dodatkowe środki przeznaczyd na badania i rozwój protekcjonizm Polska beneficjenci netto Francja Włochy Hiszpania • zachowad budżet w obecnym kształcie • w dalszym ciągu wspierad rolnictwo, gdyż wymaga ono większego wsparcia niż inne sektory gospodarki • renacjonalizacja jest sprzeczna z zasadą europejskiej solidarności finansowej • należy zmienid charakter bezpośredniego wsparcia produkcji (nagroda za spełnianie wymogów środowiskowych) • rolnictwo wymaga odpowiednich regulacji by produkowad w sposób ciągły i wydajny Kolejne rozszerzenia UE • • • zróżnicowane potrzeby krajów członkowskich (UE-15, UE-12) rozszerzenie o nowych członków (Chorwacja, Macedonia, Turcja – kraje kandydujące oraz Albania, Bośnia, Hercegowina, Czarnogóra, Serbia – potencjalne kraje kandydujące) powoduje realny spadek budżetu na WPR dla dotychczasowych członków UE finansowanie płatności bezpośrednich nowych krajów członkowskich po 2014 roku KONSEKWENCJE: brak dopasowania obecnych instrumentów WPR dla potrzeb całej UE-27 dalsze proporcjonalne ograniczenie środków z WPR dla poszczególnych krajów członkowskich Jakie implikacje dla WPR? Oczekiwania społeczne • • • • • Zdrowa żywnośd wytworzona w zgodzie ze środowiskiem Żywnośd wysokiej jakości, o wysokim stopniu przetworzenia Żywnośd różnorodna Sprzeciw wobec GMO Zapewnienie dobrostanu zwierząt KONSEKWENCJE: rosną oczekiwania konsumentów co do jakości żywności rośnie świadomośd społeczna co do oddziaływania rolnictwa na środowisko Jakie implikacje dla WPR?