Czy Wspólna Polityka Rolna UE przetrwa przegląd budŜetu UE?

Czy Wspólna Polityka Rolna UE
przetrwa przegląd budŜetu UE?
Dr Waldemar Guba
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Departament Rynków Rolnych
Udział subsydiów w dochodach gospodarstw rolnych w
państwach członkowskich UE w latach 2001-2003
100,0
%
90,0
Rok 2001
80,0
Rok 2002
70,0
Rok 2003
60,0
50,0
40,0
30,0
20,0
10,0
Be
lg
ia
H
ol
an
di
a
G
re
cj
a
W
ło
ch
y
H
is
zp
an
ia
Irl
an
di
a
Po
rtu
ga
lia
Au
st
ria
D
an
ia
Fi
nl
an
di
a
Sz
w
W
ec
ie
ja
lk
a
Br
yt
an
Lu
ia
ks
em
bu
rg
N
ie
m
cy
Fr
an
cj
a
0,0
Państw a członkowskie UE
1
Udział wsparcia cen i płatności bezpośrednich w
przychodach brutto rolników w Unii Europejskiej
(1986-2005) (Producer Subsidy Estimate) w %
% udział w przychodach
brutto
50
% of gross farm receipts
Wsparcie
MPS,
paymentscenowe
based on output or on input use
Płatności
od
Payments
basedoddzielone
on historical entitlements
produkcji
Payments
basedzaleŜne
on area planted/animal
numbers
Płatności
od wielkości
produkcji
Payments
baseduzaleŜnione
on input constraints,
income etc produkcji, dochodu etc.
Płatności
od ograniczeń
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Średnia płatność bezpośrednia w EUR/ha
600
500
400
300
200
100
M alta
Greece
Belgium
Denmark
Netherlands
Italy
Germ any
Ireland
Cyprus
France
Hungary
Slovenia
EU15
Bulgaria
EU27
Luxemburg
Finland
Czech Republic
United Kingdom
Austria
Sweden
Slovakia
Spain
Poland
NMS12
Portugal
Rom ania
Lithuania
Latvia
Estonia
0
2
WPR jest skuteczna i zdolna
do szybkiej ewolucji
• Realizacja celów traktatowych, m.in.
– wspieranie dochodów (socjalny, terytorialny)
– zapewnienie konkurencyjności (ciągłość dostaw Ŝywności)
– opłata za dobra publiczne i pozytywne efekty zewnętrzne
(wielofunkcyjność rolnictwa)
• Pozytywne „wspólnotowe” efekty uboczne WPR:
– integracyjny (jednolity rynek, polityczny)
– kohezyjny (spójność ekonomiczna i terytorialna)
– solidarnościowy (wspólnotowy budŜet)
WPR warunkuje istnienie jednolitego rynku
• Gotowość państw UE do ponoszenia wysokich
wydatków publicznych na rolnictwo
• KaŜda forma wsparcia wpływa na warunki
konkurencji na rynku rolnym (OECD)
• DDA WTO b. ograniczy moŜliwość wspierania
sektora poprzez interwencję rynkową (amber b.) na
rzecz wsparcia poprzez środki budŜetowe (green b.)
• Wnioski:
– WPR pozwala uniknąć konkurencji pomiędzy państwami
UE na krajowe subsydia rolne
– wyjaśnienie dla wysokiego udziału WPR w budŜecie UE
(bez istotnego wpływu na całość wydatków publicznych UE
na ten sektor?)
3
Wybrane elementy całkowitych wydatków
publicznych w UE w 2005 r.
Cele wydatków
publicznych w
% PNB
Całkowite
wydatki
publiczne w UE
BudŜet
BudŜety
Wspólnotowy*
krajowe
Rolnictwo
0,39 %
0,16 %**
0,55 %
Badania i
rozwój
0,04 %
0,63 %
0,67 %
Edukacja i
szkolenia
0,01 %
5,24 %***
5,25 %
Publiczna
pomoc na
rozwój
0,03 %
0,32 %
0,35 %
WPR pozwala odpowiadać na nowe
wyzwania globalne
• Globalne bezpieczeństwo Ŝywnościowe
• Zmiany klimatyczne (dziś - 1/4 efektu
cieplarnianego związana z działalnością rolniczą, w
przyszłości moŜe wzrosnąć)
• Degradacja bioróŜnorodności
• Rosnąca konkurencja o zasoby ze strony sektora
energetycznego
4
Obecny przegląd WPR (2008) daje
sprzeczne sygnały odnośnie
przyszłości WPR?
• Potwierdza gotowość i zdolności do ciągłej ewolucji, tj.
poprawy skuteczności i efektywności poprzez dostosowanie
celów i instrumentów
• Potwierdza teŜ brak gotowości do naruszenia obecnego
podziału środków z budŜetu UE między państwami a nawet
gospodarstwami rolnymi
– nowe zadania i wyzwania mają być finansowane w ramach
obecnych kopert krajowych na płatności (modulacja i art. 68) a w
nowych państwach członkowskich takŜe poprzez ograniczenie
wydatków na obecne cele w ramach PROW (2007-2013)
– wyrównywanie stawek płatności w ramach państwa
członkowskiego miałoby charakter opcjonalny
– pozostawia się moŜliwość utrzymania płatności powiązanych z
produkcją
Jakie funkcje i kształt płatności
bezpośrednich (PB) ?
• Stanowią 70% budŜetu WPR i 1/3 budŜetu UE
• Obecne koperty krajowe i stawki płatności wynikają z
intensywności produkcji rolnej sprzed kilkunastu lat
• Jak powiązać ich wysokość z nowymi funkcjami?
– socjalna (wsparcie i stabilizacja dochodów rolniczych)?
– środowiskowa (opłata za dobra publiczne i efekty zewnętrzne)?
– rekompensata za wyŜsze wymogi środowiskowe, dobrostanu zwierząt,
etc.?
– utrzymanie zasobów rolnych w dobrej kulturze (bezpieczeństwo
Ŝywnościowe)?
• …najprawdopodobniej zmniejszając takŜe
(zmieniając) obecne róŜnice w stawkach i kopertach
między państwami członkowskimi
5
Jakie funkcje i kształt polityki
rozwoju obszarów wiejskich?
• ZbliŜanie się celów i kompetencji
– 1-szego filaru WPR (płatności bezpośrednie),
– 2-giego filaru WPR (polityka rozwoju obszarów
wiejskich),
– polityki spójności
• Proponowane rozwiązania będą rzutować na
dystrybucję środków
Co przesądzi o wysokości budŜetu
WPR po 2013 r.?
•
•
•
•
•
Obiektywne analizy „potrzeb”?
Pozycje budŜetowe netto?
Konkluzje DDA WTO
Konkurencja z politykami wspólnotowymi?
Zmiana charakteru Wspólnoty?
6
Wnioski
• UE będzie potrzebować takŜe po 2013 r. wspólnotowej
polityki rolnej finansowanej z budŜetu UE
• Zadaniem dla kolejnej reformy WPR będzie lepsze
powiązanie wysokości wsparcia (i kopert krajowych) z jej
aktualnymi celami i zadaniami
• Odejście od wspólnotowego na rzecz krajowego
finansowania (lub wysokiego współfinansowania) działań w
ramach WPR:
– ograniczyłoby skuteczność i efektywność realizacji przez UE
nowych, waŜnych celów
– dla biedniejszych państw członkowskich oznaczać by mogło wzrost
nakładów publicznych na ten sektor lub rezygnację z korzyści
wynikających z przewag kosztowych w produkcji rolnej
7