„Kąpóter” czy „komputer”?

Publikacje Nauczycieli
mgr Sylwia Kamień
Sylwia Kamień
„Kąpóter” czy „komputer”?
Program zespołu wyrównawczego z ortografii
z wykorzystaniem pracowni komputerowej
1. Wstęp
2. Charakterystyka programu
3. Założenia programowe
4. Działania edukacyjne
5. Uwagi o realizacji
6. Środki dydaktyczne
7. Bibliografia
8. Przykładowy scenariusz
Publikacja pochodzi z serwisu edukacyjnego Tczew.Edu.PL • http://tczew.edu.pl/
Publikacje Nauczycieli
mgr Sylwia Kamień
1. Wstęp
Rozumienie przez dziecko otaczającego świata, w którym ważną rolę odgrywa napis,
bywa często zakłócone poprzez mikrouszkodzenia w mózgu powodujące dysleksję,
dysgrafię, dysortografię, bądź też przez częste choroby, które powodują , ze uczeń ma słabo
utrwalone obrazy globalne wyrazów pisanych (drukowanych). Uczeń skupia się na technice
odczytywania czy zapisywania tekstu, a nie na jego treści. Czytanie czy pisanie, ponieważ
wymaga wysiłku, powoduje silny stres, niechęć do tych czynności, a w efekcie braki w
zasobie słownictwa, pojęć, zaburza analizę obserwowanych faktów, syntezę obrazu świata,
korzystanie z wiadomości zdobytych na lekcjach różnych przedmiotów.
2. Charakterystyka programu
Program „Kąpóter” czy „Komputer”?” powstał z myślą o uczniach klas IV-VI, którzy
mają problemy z poprawną pisownią i muszą (chcą) uczęszczać na dodatkowe zajęcia
wyrównujące ich braki z ortografii, utrwalające wiedzę zdobytą na lekcjach języka polskiego.
Na zajęcia zespołu wyrównawczego zazwyczaj będą uczęszczać uczniowie z orzeczeniem
o zaburzeniach analizatorów z poradni psychologiczno- pedagogicznych, często słabi
uczniowie na prośbę rodziców, ale i jedni i drudzy nie będą tym zachwyceni. Pracować będą
niechętnie i często opuszczać zajęcia.
Nauczycielowi pracowałoby się źle jednocześnie na kilku (oby nie kilkunastu) poziomach
wiadomości i umiejętności, z dziećmi o różnych zaburzeniach, bądź brakach, widząc ich
mizerną motywację (strach przed negatywną ocena na semestr). To tak jakby lekarz usiłował
pomóc ciężko choremu, a ten wierzgał broniąc się ze wszystkich sił....
Uczenie się ortografii jest najczęściej dla dzieci najcięższą torturą. Wolą się bawić... wolą
komputer od popołudniowych lekcji języka polskiego.... Jednak nauczycielka zwana Ciotką
Ortografią, bądź nauczyciel jako Profesor Przecinek1 będą mogli sprawić, by te uczniowskie
męki odbywały się „pod znieczuleniem”.
Zajęcia wyrównawcze z komputerem powinny być przyjemnością dla uczniów i dla
nauczyciela mimo, że w grupie będą dzieci z klasy czwartej, piątej, szóstej, z bardzo
różnymi problemami i znajomością (bądź nie) zasad ortografii. Jeśli będą pracować
indywidualnie, w swoim tempie- nauczyciel stanie się doradcą, przewodnikiem, jeśli w
parach- rywalizując, nauczą się jednocześnie współpracy i.... samodzielności.
3. Założenia programowe
Rozwój ikonografii oraz słowa pisanego, z którym współcześni uczniowie stykają się na
każdym kroku: od opakowań zabawek, żywności itp. po reklamy na sklepach czy w telewizji,
kierują edukację w kierunku nie przemów (oracji) -jak to miało miejsce w starożytności i ma
zastosowanie obecnie w polityce, biznesie, czy sądownictwie, lecz raczej ku nauce szybkiego
odczytywania tekstów pisanych i znaczeń ikon graficznych (ponadnarodowych).
Nauka języka ojczystego w polskiej szkole podstawowej jest podstawą do ogólnego
rozwoju uczniów, ponieważ zarówno język mówiony (słyszany) i pisany (czytany) wspomaga
komunikowanie się z bliskim i dalszym otoczeniem.
1
Patrz: Witold Gawdzik, Ortografia na wesoło i na serio, Warszawa 1995, Wyd. „Oświata”.
Publikacja pochodzi z serwisu edukacyjnego Tczew.Edu.PL • http://tczew.edu.pl/
Publikacje Nauczycieli
mgr Sylwia Kamień
Podstawa programowa zakłada, iż uczniowie klas IV- VI powinni posiąść umiejętność
komunikowania się i być wprowadzani w świat kultury, zwłaszcza poprzez:
1. kształcenie sprawności mówienia, słuchania, czytania i pisania w zróżnicowanych
sytuacjach komunikacyjnych, prywatnych i publicznych
2. rozbudzanie motywacji czytania i rozwijania umiejętności odbioru dzieł literackich i
innych tekstów kultury- także audiowizualnych, a poprzez nie przybliżane powinno im
być przez szkołę rozumienie człowieka i świata
3. wychowanie językowe i wrażliwość estetyczną
4. motywowanie do poznawania tekstów kultury wzbogacających wiedzę o człowieku,
życiu i świecie z perspektywy współczesności i z odniesieniem do przeszłości
5. doskonalenie kompetencji komunikacyjnej, tzn. umiejętności mówienia, słuchania,
czytania, pisania, odbioru różnorodnych tekstów kultury
6. korzystanie z sytuacji, w których uczenie się języka następuje przez świadome i
refleksyjne jego używanie
7. integrowanie różnych zakresów doświadczeń kulturowych.
Uczeń zatem powinien nauczyć się w szkole podstawowej :
- słuchać uważnie i skutecznie rozmaitych wypowiedzi, w różnych celach i
sytuacjach
- czytać cicho ze zrozumieniem oraz głośno i wyraziście różne rodzaje tekstów
- pisać teksty kierowane do różnych adresatów i w różnorakich celach w
związku z potrzebami codziennej komunikacji, ekspresji własnych doznań,
m.in. z tekstami kultury (oprócz wysokiej) masowej.
Celem programu jest ukształtowanie ucznia, który będzie:
1. sprawnie mówić, słuchać i czytać różne komunikaty,
2. miał motywację do czytania, rozwijania umiejętności odbioru różnych tekstów kultury
3. poprawnie nawiązywał kontakty ze wskazanymi adresatami
4. poznawał i rozumiał podstawowe zasady funkcjonowania języka, świadomie i
refleksyjnie go używał
5. właściwie interpretował wydarzenia z kręgu rodzinnego, środowiska lokalnego,
otoczenia kulturowego
6. syntetyzował właściwości obserwowanej rzeczywistości, dokonywał porównań
7. odkrywał, formułował i rozumiał problemy, poszukiwał różnych dróg ich
rozwiązywania
8. rozwijał wrażliwość estetyczną
9. budował pozytywny obraz patrzenia na siebie i świat
10. posiadał szacunek dla pracy swojej i innych oraz motywację do poszukiwania
własnych wzorców, wierzył we własne siły
11. posiadający poczucie odpowiedzialności za treść i formę.
4. Działania edukacyjne
1.
2.
3.
4.
5.
Kolorowanki literowe (+ wprowadzanie zasad, np. historyczna : o-ó)
Uzupełnianki.
Podkreślanie liter w gazetach (kserokopie wycinków).
Rozsypanki wyrazowe.
Dobieranki, puzzle (myszka- orientacja: prawa- lewa, nacisk).
Publikacja pochodzi z serwisu edukacyjnego Tczew.Edu.PL • http://tczew.edu.pl/
Publikacje Nauczycieli
mgr Sylwia Kamień
6. Gry i zabawy ćwiczące spostrzegawczość (np. Funny Face- tworzenie karykatur)obsługa klawiatury, rozładowywanie napięcia psychomięśniowego, zapisywanie
wytworów.
7. Zabawy i gry strategiczne oraz ćwiczące refleks (np. Mini Cars).
8. Zabawy ortograficzne w internecie (np. www.wp.pl- dla dzieci).
9. Mapa internetowa (np. na www. portal.tczew.pl)- opisz swoja drogę ze szkoły do
domu (powiększanie, przesuwanie obrazu, zapisywanie w dok. Word obserwacji,
używanie kolorowej czcionki różnej wielkości).
10. „Słownik ortograficzny” (multimedialny, np. AIDEM): podpisywanie obrazków,
porządkowanie wyrazów, krzyżówki, dyktanda itp.
11. „Bolek i Lolek na tropach ortografii”( koordynacja wzrokowo-słuchowo- ruchowa).
12. Lingubot „Fido” (internetowy robot do rozmów: www.fido.pl)- nauka formułowania
jasnych wypowiedzi.
13. Test ortograficzny w internecie (np. www.republika.pl/polonista/).
14. Dyktando w Wordzie:
a) „Kto pierwszy napisze bezbłędnie?”
(komputer podkreśla błędy, uczniowie poprawiają. Następuje autokorekta i
samokontrola).
b) Konkurs „Kto napisze więcej wyrazów na temat.....?”
(+ na zakończenie: wklejanie ilustracji z ClipArtu).
15. Internetowe forum, czyli „Co mnie gryzie?”
(pisanie tekstów „w miejscu publicznym” z użyciem emotywów („buziek” wyrażających emocje).
16. Wysyłamy e-maile do kolegów.
5. Uwagi o realizacji programu.
UWAGA!
1. Wprowadzamy zasadę nie usuwania cudzych dokumentów!.
2. PO WPROWADZENIU NOWEGO TEMATU (ZAGADNIENIA) DAJEMY
ZAWSZE UCZNIOM MOŻLIWOSĆ POWROTU DO KTÓREGOŚ Z WCZEŚNIEJ
OMAWIANYCH. Na każdym zajęciu jest możliwość kolorowania, czy układania puzzli,
chociaż reszta grupy pracuje np. z programem „Fido”.
Krótko mówiąc nauczyciel powinien tak kierować pracą każdego ucznia by ten pisał z
troską o kompozycję (plan, tytuł, akapit), sprawnie stylistycznie oraz poprawnie
gramatycznie, interpunkcyjnie i ortograficznie, dbając o estetykę tekstu, odbierał teksty
kultury z odkrywaniem ich dosłownych, przenośnych i symbolicznych sensów, z
odróżnieniem fikcji od rzeczywistości.
6. Środki dydaktyczne:
a)
b)
c)
d)
e)
Komputery w sieci.
Dostęp do Internetu.
Drukarka, dyskietki.
Programy multimedialne.
Dostęp do kserokopiarki.
Publikacja pochodzi z serwisu edukacyjnego Tczew.Edu.PL • http://tczew.edu.pl/
Publikacje Nauczycieli
mgr Sylwia Kamień
ZALECANE :
PROGRAMY MULTIMEDIALNE:
Dyslektyk II (BPP)
Ortofrajda (Pomorskie Studio Wdrożeń Dydaktycznych)
Sposób na ortografię 1.1(Wyd. Zapadka)
Samouczek ortograficzny 1.3 (Wyd. Zapadka)
STRONY INTERNETOWE DLA DZIECI
www.zyraffa.pl- gry
www.wp.pl - dla dzieci
www.republika.pl/polonista/- dyktanda
www.fido.pl - rozmowa z lingubotem
www.tczew.portal.pl - mapa
www.tczew.edu.pl - forum dyskusyjne, poczta e-mail
7. Bibliografia:
Dyktanda i zabawy ortograficzne, Barbara Włodarczyk, Kraków, Wyd. „Greg”
Edukacja i reforma. Nauczyciel i jego program autorski, red. Naukowa Jadwiga Kędzierska,
Kraków 2001, Wyd. UJ
Ortografia na wesoło i na serio, Witold Gawdzik, Warszawa 1995, Wyd. „Oświata”
Program nauczania języka polskiego w klasach IV-VI szkoły podstawowej „Oglądam świat”,
Danuta Chwastek, Krystyna Bogdan, Poznań 1999, Wyd. ARKA, DKW-4014-203/99
Samouczek ortograficzny, Jan Sołowiej, Gdańsk 1995, Wyd. Prymat
Publikacja pochodzi z serwisu edukacyjnego Tczew.Edu.PL • http://tczew.edu.pl/
Publikacje Nauczycieli
mgr Sylwia Kamień
8. Przykładowy scenariusz.
Temat: Pisownia wyrazów z „ó” i „u”.
Praca przebiega w zespołach dwuosobowych. Uczniowie sami decydują, które zadanie
chcą wykonywać. Muszą jednak zrobić co najmniej 2 ćwiczenia.
1. Kolorowanki.
2. Uzupełnianki.
3. Zaznaczanie w tekście gazetowym liter.
4. Rozsypanki wyrazowe.
5. Praca z mapą internetową.
6. „Kto pierwszy napisze bezbłędnie?”
7. „Kto napisze więcej wyrazów na temat...?”
8. Rozmowa z Lingubotem.
1. Uzupełnij brakujące litery. Pokoloruj pola z „ó” barwą żółtą, a te z „u” -niebieską.
G_ra
Bab_nia
H_ragan
Zg_ba
Brz ch
T_lipan
Og_rek
Kr k
Kr l
Kr wka
Dr_żyna
2.
M_zyka
Wn_k
Ł_dka
A) Uzupełnij:
wn
k
naprz
d
ł
k
r
żowy
h
ta
opr
cz
lekt
ra
tł
m
zwr
cić
t
łacz
groch
wka
n
da
g
rnik
ark
sz
chł
d
p
sty
Publikacja pochodzi z serwisu edukacyjnego Tczew.Edu.PL • http://tczew.edu.pl/
Publikacje Nauczycieli
mgr Sylwia Kamień
B) Otwórz w komputerze dokument Word o nazwie „wnuk” i sprawdź czy poprawnie
wykonałeś ćwiczenie.
2. Podkreśl czerwonym kolorem wszystkie „ó” ,a zielonym „u”.
Po wojnach, które przetoczyły się przez Podlasie, region katastrofalnie
się wyludnił. Całe wsie stały puste, a pola leżały odłogiem. Chcąc temu
zaradzić, król Jan III Sobieski nadawał ziemie, folwarki i wioski
tatarskim rotmistrzom i żołnierzom w zamian za żołd. Tym sposobem
pułkownik Samuel Mirza Krzeczowski stał się w 1679 roku
właścicielem wsi i folwarków Białogórce i Łużany, części wioski
Kruszyniany oraz folwarku Górka. W 1703 roku August Mocny dodał
mu jeszcze graniczący z Górką folwark Ciumicze. Żeby później nie
było żadnych wątpliwości, do kogo należy Górka i sąsiednie folwarki,
król August III potwierdził w 1763 roku akt własności wnukowi
Samuela, również pułkownikowi, Aleksandrowi Krzeczowskiemu.
Ile znalazłeś liter:
Ó- 9 (?)
u- 20 (?)
4. Uporządkuj wyrazy zaznaczając i przeciągając je myszką w odpowiednie
miejsce.
A) ortografii to sprawa tr_dna Na_uka
/Na_uka orgografii to tr_dna sprawa./
B) _wagi sk_pienia i. Wymaga
/Wymaga sk_pienia i _wagi./
C) waszych poprawiania klas_wkach błed_w! w dość Mam
/Mam dość poprawiania waszych błed_w w klas_wkach!/
D) czerwonym Spróbujcie sami dł_gopisem. być
/Spróbujcie sami być czerwonym dł_gopisem./
E) opadnie! wersji wkład sz_stej Przy „tch_rz” wam wyraz_
/Przy sz_stej wersji wyraz_ „tch_rz” wkład wam opadnie!/
F) tr_dne! takie Przecież nie to
/Przecież to nie takie tr_dne!/
G) początk_? m_wiłem Inaczej na
/Inaczej m_wiłem na początk_?/
H) j_ż prac_je.m_zg M_j nie
/M_j m_zg j_ż nie prac_je./
I) dom_.Idźcie do
/ Idźcie do dom_./
Publikacja pochodzi z serwisu edukacyjnego Tczew.Edu.PL • http://tczew.edu.pl/
Publikacje Nauczycieli
mgr Sylwia Kamień
5. Będziesz opisywać swoją drogę ze szkoły do domu. Przyjrzyj się uważnie mapie.
Zrób notatkę na kartce z brudnopisu. Utwórz nowy dokument Word o nazwie: ”
szkoła-dom”. Opisz w nim swoją drogę ze szkoły do domu. Jakimi ulicami
idziesz? Jakie instytucje i ważne instytucje mijasz? Możesz użyć kolorowej
czcionki (rozmiar dowolny).
6. „Kto pierwszy napisze bezbłędnie?”
/Nauczycielka dyktuje- uczniowie starają się pisać szybko i bezbłędnie. Program Word
kontroluje poprawność zapisu./
„ Znam chłopca, który marzy o tym,
by stworzyć taki sztuczny mózg,
Co zlikwidowałby kłopoty
Z pisownia słówek: król, wiór, plusk.
Naciśniesz guzik, no i już.
Wiesz, jak się pisze: puchacz, wróżyć,
Bruzda, kłótliwy, wójt i stróż,
Jaskółka, Jakub, tchórz, nieduży.
Dumny ze smutnych drwisz kolegów,
Co błędnie piszą: gruszka, córka,
Zasuwka, chór, włókienko, szczegół,
Żółw, róża, czółno, zbój, przepiórka.
Może późniejsza jakaś era
Wprowadzi to marzenie w życie,
Na razie jednak dwójki zbiera
Ze wszystkich dyktand ów marzyciel.
Oprócz fantasty znam chłopaka,
Co kupił sobie duży słownik:
Choć dawniej bywał w tarapatach,
Od roku piątkę ma z pisowni!”
/ ewentualna pomoc- wymiana o:ó- słowo, rozboje dwoje, owa/
7. „Kto napisze więcej wyrazów na temat... kuchni?”
np. KUCHNIA- stół, krzesło, podłoga, kafelki, dywanik i chodnik, lampa, obrus, miska,
lampa, owoce, warzywa, garnki, szafki, zlew, kuchenka gazowa, łyżki, talerze, noże,
widelce, deska do krojenia, ręcznik, wieszak, butelka, sól, pieprz, kubki, szklanki,
lodówka, zmywarka, gąbka, książki kulinarne, przyprawy, szuflada, śmietnik, serwetki,
fartuch, chlebak, kalendarz, czasomierz, okap, suszarka, cukiernica itd.
8. Rozmowa z Lingubotem.
/Nauczycielka przypomina adres: www.fido.pl/
- Teraz możecie porozmawiać z botem „Fido”. Opowiedzcie mu o Świętach Bożego
Narodzenia, a potem zapytajcie jak spędził Sylwestra i czy nauczył się nowych
dowcipów...
/ Lingubot jest tak zaprogramowany, że błędny zapis lub niejasno sformułowane pytanie powoduje
dodatkowe pytania lub... odpowiedź pozornie nie na temat. Mobilizuje to uczniów do samokontroli
i... jest żródłem wielkiej radości, bo bot „jest bardzo dowcipny i pomysłowy”./
Publikacja pochodzi z serwisu edukacyjnego Tczew.Edu.PL • http://tczew.edu.pl/