1 MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA

MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA
ARKUSZA WICZENIOWEGO Z BIOLOGII DLA POZIOMU ROZSZERZONEGO
Zasady oceniania
• Za rozwi zanie zada z arkusza mo na uzyska maksymalnie 60 punktów.
• Model odpowiedzi uwzgl dnia jej zakres merytoryczny, ale nie jest cisłym wzorcem sformułowania (poza odpowiedziami jednowyrazowymi
i do zada zamkni tych).
• Za odpowiedzi do poszczególnych zada przyznaje si wył cznie pełne punkty.
• Za zadania otwarte, za które mo na przyzna tylko jeden punkt, przyznaje si punkt wył cznie za odpowied w pełni poprawn .
• Za zadania otwarte, za które mo na przyzna wi cej ni jeden punkt, przyznaje si tyle punktów, ile prawidłowych elementów odpowiedzi,
zgodnie z wyszczególnieniem w modelu, przedstawił zdaj cy.
• Je eli podano wi cej odpowiedzi (argumentów, cech itp.) ni wynika to z polecenia w zadaniu, ocenie podlega tyle kolejnych odpowiedzi
(liczonych od pierwszej), ile jest w poleceniu.
• Je eli podane w odpowiedzi informacje wiadcz o braku zrozumienia omawianego zagadnienia i zaprzeczaj udzielonej prawidłowej
odpowiedzi lub zawieraj bł d merytoryczny, odpowied tak nale y oceni na zero punktów.
Uwagi do zapisu modelu:
• Odpowiedzi alternatywne (tylko jedna z nich podlega ocenie) oddzielone s od siebie uko nikami ( /), np.: ruch ko czyn /ruch i w ocenie s
równowa ne.
• Sformułowanie zapisane w nawiasach nie jest wymagane w odpowiedzi. Jego umieszczenie w odpowiedzi nie ma wpływu na ocen .
Numer
zadania
1.
Oczekiwana odpowied
Maksymalna
punktacja
za zadanie
Za podanie jednego podobie stwa i jednej ró nicy – po 1 pkt.
Przykłady odpowiedzi:
Obydwa hormony s zbudowane z 9 aminokwasów
W budowie ka dego z nich wyst puje jeden mostek siarczkowy (pomi dzy dwoma
cz steczkami cysteiny).
Skład chemiczny tych hormonów ró ni si dwoma aminokwasami(w oksytocynie wyst puje
fenyloalanina oraz arginina, na miejscu których w wazopresynie jest izoleucyna i leucyna).
Drugim aminokwasem w wolnym ła cuchu oksytocyny jest arginina, a w wazopresynie leucyna
2
UWAGI
1
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Okr gowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał wiczeniowy z biologii
Poziom rozszerzony
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Okr gowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał wiczeniowy z biologii
Poziom rozszerzony
2.a
2.b
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Za podanie nazwy struktury – 1 pkt.
Mitochondrium
Za wyja nienie uwzgl dniaj ce produkcj białek (enzymatycznych) transportowanych poza komórk
– 1 pkt.
Przykład odpowiedzi:
Funkcj tej komórki jest produkcja enzymów, które s białkami, a siateczka ródplazmatyczna
odpowiada za syntez białek produkowanych na „eksport”, wi c jest rozbudowana.
Za poprawne uszeregowanie mechanizmów kontroluj cych wydzielanie soku oł dkowego - 1 pkt
Kontrola hormonalna, kontrola mechaniczna, kontrola nerwowa
Za wymienienie ka dego z dwóch przykładów procesów chroni cych przed hipoksj – po 1 pkt.
Przykłady odpowiedzi
1. Zwi kszona wentylacja płuc / hiperwentylacja, polegaj ca na pogł bianiu i przyspieszaniu
oddechów.
2. Zwi kszenie cz sto ci skurczów serca, dzi ki czemu krew szybciej transportuje tlen.
3. Przyspieszony proces erytropoezy (wzrasta produkcja erytrocytów).
Za poprawne uporz dkowanie wszystkich elementów – 1pkt.
3, 4, 5, 1, 2.
Za wskazanie ka dej z dwóch poprawnych cech – po 1 pkt.
B, D
Za podanie wła ciwego argumentu – 1pkt.
Białka te nie s pełnowarto ciowe, poniewa adne z nich nie dostarcza wszystkich aminokwasów
egzogennych. / poniewa w składzie adnego z nich nie ma wszystkich aminokwasów egzogennych.
a) Za poprawne sformułowanie problemu badawczego – 1 pkt.
Przykłady odpowiedzi:
Wpływ pH na barw antocyjanów.
Czy zmiana pH wpływa na zmian barwy antocyjanów?
Czy barwa antocyjanów zale y od pH rodowiska?
b) za poprawne okre lenie próby kontrolnej i uzasadnienie – 1 pkt.
Przykład odpowiedzi:
Probówka nr 3 – poniewa nie dodawano do niej substancji zmieniaj cych pH roztworu / poniewa
u yto w niej wod destylowan .
1
1
1
2
1
2
1
2
2
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Okr gowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał wiczeniowy z biologii
Poziom rozszerzony
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Za wła ciwe okre lenie poprawno ci ka dych dwóch z czterech sformułowa – po 1 pkt.
1.-P, 2.-P, 3.-P, 4.-F.
Za podanie jednej cechy wspólnej i jednej ró nicy – po 1 pkt.
Przykład odpowiedzi:
a) Podobie stwo – regularne uło enie włókien aktyny i miozyny, daj ce efekt poprzecznego
pr kowania.
b) Ró nica: komórki mi ni szkieletowych s walcowate i proste a tkanki mi nia sercowego
rozgał zione. / W komórkach mi ni mi nia szkieletowego wyst puje wiele j der poło onych
obwodowo, a w komórkach mi nia sercowego 1(1-2) poło one centralnie./
W komórkach mi nia sercowego wyst puj wstawki a w komórkach mi ni szkieletowych nie
wyst puj .
Za poprawne umieszczenie znaków „+” we wszystkich wła ciwych rubrykach tabeli – 1 pkt.
Rodzaj transportu
Cechy transportu
bierny
ułatwiony aktywny
Kierunek transportu zgodny
+
+
z gradientem st e .
+
+
Udział swoistych transporterów.
Zapotrzebowanie na energi .
+
a) za podanie nazwy etapu oznaczonego X – 1pkt.
Ła cuch oddechowy.
b)za okre lenie roli tlenu – 1 pkt.
Tlen jest akceptorem wodoru.
Za wymienienie nazwy ka dej z organelli wytwarzaj cych ATP – po 1 pkt.
Mitochondria, chloroplasty.
Za poprawne wyja nienie zwi zku przyczynowo-skutkowego – 1pkt.
Dwutlenek w gla b d cy produktem oddychania komórkowego komórek korzenia przedostaje si do
roztworu i rozpuszczaj c si w wodzie powoduje jej zakwaszenie (tworz si jony
wodoroweglanowe obni aj ce pH roztworu).
Za poprawne przyporz dkowanie wszystkich rodzajów kwasów do ich funkcji – 1 pkt.
1 – mRNA, 2. – tRNA, 3.-rRNA
2
2
1
2
2
1
1
3
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Okr gowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał wiczeniowy z biologii
Poziom rozszerzony
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
Za poprawne wyja nienie trójkowo ci kodu genetycznego – 1 pkt.
Przykład odpowiedzi:
Trójkowo oznacza, e jeden aminokwas kodowany jest przez okre lon sekwencj trzech
kolejnych nukleotydów DNA.
Za wyja nienie znaczenia crossing-over – 1 pkt.
Za podanie, od czego zale y cz sto crossing-over mi dzy dwoma genami – 1pkt.
Przykład odpowiedzi:
Crossing-over zapewnia rekombinacje genetyczn / powstawanie nowych układów genów w
chromosomach komórek potomnych.(1 pkt). Cz sto crossing-over pomi dzy dwoma genami
zale y od ich odległo ci na chromosomie (im jest wi ksza, tym cz ciej dochodzi do tego
procesu).(1pkt)
a) Za poprawne okre lenie nieprawidłowo ci w kariotypie– 1 pkt.
Jest to monosomia czwartego chromosomu/ w kariotypie wyst puje tylko 1 chromosom numer
cztery/ brak jednego chromosomu czwartej pary.
b) Za okre lenie skutków mutacji – 1 pkt.
Jest to mutacja letalna. / Zygota o takim składzie nie b dzie si prawidłowo rozwija .
Za poprawne zapisanie ka dego z trzech genotypów – po 1pkt.
I – XdY, II – XDXd , III - XdY
Za poprawne uporz dkowanie wszystkich cech – 2 pkt.,
Za poprawne uporz dkowanie co najmniej 6 cech – 1 pkt.
Dwuli cienne: A, D, F, G, jednoli cienne: B, C,E, H.
Za prawne wyja nienie, uwzgl dniaj ce wytworzenie łagiewki pyłkowej – 1 pkt.
Przykład odpowiedzi:
Kiełkuj ce ziarno pyłku wytwarza łagiewk pyłkow , za pomoc której j dra plemnikowe
przenoszone s do zal ka.
Za podanie ka dego z dwóch argumentów – po 1 pkt.
Przykłady odpowiedzi:
a) od zewn trz skórka jest pokryta warstwa kutykuli ograniczaj c parowanie wody z powierzchni
li cia./ w skórce wyst puj aparaty szparkowe, które zostaj zamkni te przy niedoborze wody,
ograniczaj c transpiracj .
b) W skórce wyst puj aparaty szparkowe, które s otwierane lub zamykane i w ten sposób
transpiracja dostosowywana jest do potrzeb ro liny.
1
2
2
3
2
1
2
4
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Okr gowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał wiczeniowy z biologii
Poziom rozszerzony
23.
24.
25.
26.
27.
28.
a) Za poprawne wyja nienie znaczenia syntezy skrobi – 1 pkt.
b) za poprawne wyja nienie znaczenia aktywnego transportu jonów K+ - 1 pkt.
Przykłady odpowiedzi.
a) Skrobia jest nierozpuszczalna w wodzie, wi c powoduje to spadek st enia roztworu wewn trz
komórki i osmotyczny odpływ wody do komórek s siednich i spadek turgoru komórki
szparkowej.
b) Za jonami K+ przemieszczaj si cz steczki wody,/ powoduje to przemieszczanie si cz steczek
wody i spadek turgoru komórki.
Za poprawne podanie nazw wszystkich układów przedstawionych na rysunkach – 1 pkt.
A. – krwiono ny, B. – wydalniczy, C.- nerwowy.
a) Za wymienienie wszystkich trzech nazw błon płodowych – 1 pkt.
Owodnia, omocznia, kosmówka.
b) Za wymienienie wszystkich gromad nale cych do owodniowców – 1 pkt.
Gady, ptaki, ssaki.
c) Za wyja nienie adaptacyjnego znaczenia błon płodowych w rodowisku l dowym – 1 pkt.
Błony płodowe uniezale niaj rozwój zarodka od rodowiska wodnego / tworz wokół zarodka
wodne rodowisko, umo liwiaj ce rozwój jaj a w rodowisku l dowym / organizmie matki.
Za ka dy z poprawnie sformułowanych wniosków – po 1 pkt..
Przykłady odpowiedzi:
- Im mniejszy organizm, tym mniej zu ywa tlenu.
- Im organizm wi kszy, tym mniej zu ywa tlenu na kg masy ciała/ jednostk masy ciała.
a) Za poprawne wyja nienie, uwzgl dniaj ce produkcj witamin przez bakterie jelitowe – 1 pkt.
Antybiotyki niszcz symbiotyczna bakterie wyst puj ce w jelitach człowieka, które wytwarzaj
witaminy (np. B i K)
b). Za poprawnie sformułowany argument – 1 pkt.
Zbyt cz ste stosowanie antybiotyków powoduje, ze powstaje coraz wi cej szczepów bakterii
opornych na ich działanie, a tym samym zmniejsza si ich skuteczno .
Za poprawne uszeregowanie wszystkich oznacze literowych – 1 pkt.
D, B, A, C, E.
2
1
3
2
2
1
5
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Okr gowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał wiczeniowy z biologii
Poziom rozszerzony
29.
30.
31.
32.
33.
34.
Za podanie ka dej z dwóch cech ółwia czerwonolicego po 1 pkt.
Przykłady odpowiedzi:
- Samice szybciej osi gaj dojrzało płciow ni samice ółwia błotnego.
- Samice składaj wi ksz liczb jaj / wydaj wi ksz liczb potomstwa.
- Młode szybciej wyl gaj si z jaj.
Za podanie poprawnej nazwy ka dej z dwóch zale no ci mi dzypopulacyjnych – po 1 pkt.
a) paso ytnictwo, b) komensalizm.
Za wymienienie ka dych dwóch z czterech przykładów zasobów rodowiska b d cych przedmiotem
konkurencji – po 1 pkt
Przykłady czynników:
- wiatło,
- woda,
- sole mineralne,
- miejsce,
- dwutlenek w gla.
a) Za poprawne okre lenie wpływu wprowadzenia królików do Australii na ró norodno gatunkow
tego kontynentu – 1 pkt.
Wprowadzenie królików miało negatywny wpływ na ró norodno gatunkow Australii /
zmniejszyło ró norodno gatunkow Australii, poniewa króliki niszczyły naturaln ro linno oraz
wypierały rodzime gatunki.
b) Za podanie przyczyny szybkiego rozprzestrzenienia si królików na terenie Australii – 1 pkt.
Przyczyn był brak naturalnych wrogów.
Za poprawne podanie ka dych dwóch z czterech nazw biomów – po 1 pkt.
A. – step, B. – tajga, C. – tropikalny las deszczowy / wilgotny las równikowy, D. – tundra.
Za podanie odpowiedniego argumentu – 1 pkt.
Post p techniczny prowadzi do produkcji sprz tu zu ywaj cego coraz mniej energii elektrycznej,
co pozwala na ograniczenie jej wytwarzania, a tym samym zmniejszenie emisji CO2 oraz
szkodliwych zanieczyszcze powietrza / na oszcz dno surowców naturalnych.
2
2
2
2
2
1
6
Pobrano ze strony www.sqlmedia.pl
Okr gowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materiał wiczeniowy z biologii
Poziom rozszerzony
35.
Za podanie poprawnego argumentu – 1 pkt.
B dzie wi ksza szansa na to, e w troba od tak zmodyfikowanej wini po przeszczepieniu
do organizmu człowieka nie b dzie odrzucana.
Jest wi ksza szansa na przeszczepienie w troby od tak zmodyfikowanej wini człowiekowi, gdy
system immunologiczny człowieka nie b dzie tak silnie reagował ł na przeszczep.
1
7