pismo skierowane do RDOŚ w Warszawie

Radom, dn. 30 sierpnia 2012 r.
KPRR-II/8/2012
Sz. P. Aleksandra Atłowska
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska
w Warszawie
ul. Henryka Sienkiewicza 3
00-015 Warszawa
dot. ustalenia środowiskowych uwarunkowań dla przebudowy drogi krajowej nr 9 - ul. Żółkiewskiego
w Radomiu na odc. od ul. Zbrowskiego do Al. Wojska Polskiego wraz z obiektami inżynierskimi
i przebudową urządzeń infrastruktury oraz Raportu oddziaływania na środowisko dla inwestycji
polegającej na przebudowie drogi krajowej nr 9 - ul. Żółkiewskiego w Radomiu na odcinku od ul.
Zborowskiego do Al. Wojska Polskiego wraz z obiektami inżynierskimi, przebudową urządzeń
infrastruktury, w tym urządzeń, których przebudowa wymaga wyjścia poza teren oraz rozbudowie drogi
krajowej nr 9 - Al. Wojska Polskiego w Radomiu na odcinku od ronda ks. Jerzego Popiełuszki do ronda
Matki Boskiej Fatimskiej wraz z obiektami inżynierskimi.
Przeprowadzona w roku ubiegłym procedura strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko projektu Planu Rozwoju Podstawowego Układu Drogowego miasta
Radomia na lata 2011 – 2020”, która odnosiła się bezpośrednio do ocenianego obecnie
przedsięwzięcia, uwzględniała zarówno rozbudowę drogi krajowej nr 9 – ulicy Żółkiewskiego
na odc. od skrzyżowania z ul. Zbrowskiego do skrzyżowania z Al. Wojska Polskiego wraz z
przebudową drogi krajowej nr 12 – ul. Zwolińskiego na odc. od ronda ks. J. Popiełuszki do
granic miasta Radomia jak i też rozbudowę drogi krajowej nr 9 – Al. Wojska Polskiego na
odc. od ul. Kozienickiej do ul. Słowackiego.
W dniach od 17.10.2011r. do 08.11.2011r. dokument ten wraz z prognozą oddziaływania na
środowisko wyłożony został do publicznego wglądu. W terminie wskazanym złożyliśmy
wniosek naszego Klubu o następującej treści:
„Klub Przyrodników Regionu Radomskiego odnosząc się do przedstawionego projektu
dokumentu pn.: Plan Rozwoju Podstawowego Układu Drogowego miasta Radomia na lata
2011 – 2020 z uwagi na fakt, iż plan ten z założenia ma służyć jednostkom zarządzającym
miastem do ustalania priorytetów i kierunków rozwoju komunikacyjnego miasta w zakresie
inwestycji drogowych na następne lata i niewątpliwie wpłynie na stan środowiska
przyrodniczego naszej gminy wnosi o uwzględnienie w jego treści następujących uwag:
- potrzeby inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej na odcinkach ulic przebiegających
przez tereny o znacznej wartości przyrodniczej w skali gminy (m.in. dolina rzeki Mlecznej,
Potoku Malczewskiego),
- umieszczenie w treści planu zapisów potrzeby realizacji przejść dla zwierząt w ciągach
ekologicznych przecinanych przez realizowane ulice.
Klub Przyrodników Regionu Radomskiego, ul. Padewska 3 m. 29, 26-600 Radom
www.przyroda.radom.pl, e-mail: [email protected]
- przeprowadzenia monitoringu przyrodniczego wykorzystania budowanych przejść
z uwzględnieniem podziału na dwa główne etapy monitoringu tj:
- wstępną kontrolę wykorzystywania przejść – prowadzona bezpośrednio po oddaniu
obiektu do eksploatacji przez okres 6 miesięcy (maksymalnie); która pozwoli wstępnie ocenić
akceptację przejść przez zwierzęta i sformułować ew. zalecenia odnośnie kształtowania
powierzchni i otoczenia przejścia;
- właściwą kontrolę wykorzystywania przejść – rozpoczynaną najwcześniej 1 rok po
wybudowaniu przejścia i trwająca minimum 2-3 lata; a mającą na celu odpowiedź na pytanie
– czy zakładane cele budowy przejścia zostały osiągnięte? (według Poradnika metodycznego
Standdardisierte Wirkungskontrolle an Wildtierpassagen, Viseri in., 2005),
- prowadzenie okresowych pomiarów hałasu, zanieczyszczeń powietrza i jakości
wódopadowych, mających niewątpliwy wpływ na zdrowie mieszkańców naszego miasta”.
Klub nasz został poinformowany (co zawarte zostało także w podsumowaniu
strategicznej oceny – rozpatrzenie zgłoszonych uwag i wniosków), że sugestie zawarte w
zgłoszonym przez nas wniosku, a dotyczące potrzeby inwentaryzacji i waloryzacji
przyrodniczej, monitoringu i kontroli przejść dla zwierząt, okresowych pomiarów hałasu,
zanieczyszczeń powietrza i jakości wód opadowych stanowią podstawę przy projektowaniu i
realizacji poszczególnych dróg w Radomiu. Oznaczało to, że przywołana uwaga Klubu nie
została uwzględniona na etapie oceny strategicznej, a jednocześnie stanowiło zapewnienie, że
zgłaszane przez nas uwagi zostaną skonsumowane („stanowią podstawę”) na etapie realizacji
poszczególnych przedsięwzięć.
Po przeanalizowaniu treści raportu, sporządzonego dla przedsięwzięć, których dotyczy
niniejsze pismo, stwierdzamy jednak, iż nasze postulaty nie zostały w treści dokumentu
uwzględnione, pomimo przytoczonych w/w podsumowaniu zapewnień. W trosce o rzeczowe
i profesjonalne rozwiązania uwzględniające potrzeby ochrony przyrody w Radomiu
zgłaszamy zatem poniższe uwagi.
Pomimo iż raport stwierdza, że w trakcie oceniania wpływu przedsięwzięcia m.in. na
przyrodę „wzięto pod uwagę charakter oddziaływań (niekorzystne, krótko i długoterminowe,
nieodwracalne, kumulatywne) oraz skutki ekologiczne (zniszczenie siedlisk, zmiana miejsc
bytowania fauny). Przy proponowaniu rozwiązań w zakresie ochrony szaty roślinnej i świata
zwierzęcego, uwzględniono: stopień konfliktu drogi ze środowiskiem, zakres potencjalnych
oddziaływań na etapie budowy i eksploatacji drogi, wskazania z etapu decyzji o ustaleniu
lokalizacji drogi, rozwiązania służące ochronie przyrody stosowane dotychczas w praktyce
oraz możliwości techniczne wykonania zabezpieczeń” nie znajduje to odzwierciedlenia w
treści raportu. Analizując treść całego raportu oraz przesłanych przez inwestora uzupełnień
nie znaleźliśmy wyczerpującego opisu owych analiz i wynikających z niej wniosków.
Opisano wprawdzie szczegółowo walory przyrodnicze rejonu inwestycji (str. 98) gdzie
wykazano, że w pobliżu drogi mogą znajdować się chronione gatunki ptaków tj. dzierzba
gąsiorek i pokląskwa, a także liczne gatunki objęte ochroną prawną zasiedlające
projektowany użytek ekologiczny „Czarna miedza” lecz dotyczą one, jak wynika z treści
raportu, roku 2004. Nie podano zakresu, metodyki i terminów badań. Dane te opierają się
raczej na przypuszczeniach niż na rzeczywistych obserwacjach. Z treści dokumentu wynika
także, że w ramach niewątpliwie koniecznej i oczekiwanej przez mieszkańców Radomia i
regionu modernizacji newralgicznych odcinków tras krajowych wycięta zostanie nieokreślona
w raporcie liczba drzew w tym starych stanowiących potencjalne siedlisko chronionych
prawem gatunków roślin, grzybów i zwierząt. Brak natomiast szczegółowych analiz jaki
wpływ na te gatunki i siedliska może mieć wzmiankowana na stronie 139 raportu „zmiana
warunków hydrologicznych wywołanych czasowym obniżeniem wód pierwszego poziomu
2
wodonośnego. (…) zmiany te mogą odbić się szczególnie niekorzystnie w obrębie doliny
Potoku Północnego”. Dokument przewiduje „zmiany warunków wodnych poprzez
krótkookresowy zmiany kierunków przepływu płytkich wód podziemnych. Efektem końcowym
może być czasowe odwrócenie stosunków wodnych w obrębie doliny Potoku Północnego –
przejście potoku w charakter rzeki infiltrującej. W chwili obecnej ma on charakter
drenujący”. Raport stwierdza, także że „lokalnie wskutek odwodnień lub prac budowlanych
może dojść do zakłócenia naturalnego przepływu wód powierzchniowych i podziemnych, co
może stanowić pewne niebezpieczeństwo dla ekosystemów przyrodniczych”. Opisy jednak nie
odnoszą się do szczegółowych rozwiązań dotyczących przeprowadzenia koryta Potoku
Północnego w ciągu drogi krajowej nr 9, ani nie analizują wskazanych zagrożeń. Trudno
także uznać za wyczerpującą analizę, uzupełnienie przesłane do raportu stwierdzające, że
„rozbudowa i przebudowa istniejących odcinków drogi nie ma znaczącego wpływu na
zwierzęta ponieważ przebudowa istniejącej drogi nie graniczy bezpośrednio ze siedliskami
zwierząt, natomiast wpłynie korzystnie na kręgowce w potoku północnym poprzez
wybudowanie nawierzchni pełnej dwuwarstwowej z zastosowaniem urządzeń oczyszczających
wody opadowe”. Stwierdzenie to stoi także w sprzeczności z wcześniej podawanymi
informacjami o możliwym występowaniu w pobliżu drogi chronionych gatunków ptaków. No
chyba, że wykonawcy raportu nie uznają ptaków za zwierzęta, co patrząc na jakość całego
dokumentu nie jest wcale niemożliwe…
Z dokumentu dowiadujemy się, iż jedynym przewidzianym przez inwestora działaniem
minimalizującym negatywne oddziaływanie na przyrodę (str. 156 raportu) będą nowe
nasadzenia drzew i krzewów „opisane szczegółowo w załączniku”, a „w zamian za stare
wycięte drzew będą wykonane nasadzenia projektowane oraz uporządkowanie nieładu
przyrodniczego istniejącego. Brak w treści raportu przytoczenia zawartych we wskazanym
załączniku rozwiązań nawet w formie dalece uproszczonej uniemożliwia zajęcie konkretnego
stanowiska w ramach proponowanej minimalizacji szkód przyrodniczych. Trudno tez zgodzić
się ze z przytoczonym zwrotem panującego „nieładu przyrodniczego” ”(ogromne zdumienie
wzbudziło w nas to niezwykle oryginalne i nieznane nam pojęcie) brakiem oddziaływania na
grzyby cyt. „rozbudowa i przebudowa istniejących odcinków drogi nie graniczy ze
środowiskiem leśnym i nie ma znaczącego wpływu na runo leśne – grzyby” gdyż organizmy te
występują nie tylko w środowisku leśnym, ale zasiedlają również przytoczone przez autorów
raportu, a przewidziane do wycinki „stare drzewa”. Ponadto ul. Wojska Polskiego w
rzeczywistości graniczy ze środowiskiem leśnym, jest nim wspomniany wielokrotnie w treści
raportu proponowany użytek ekologiczny „Czarna miedza”. Przytoczone wyżej liczne
mankamenty pozwalają przypuszczać, że wykonawcy dokumentu nie dysponowali
specjalistyczną i niezbędną w celu sporządzania takich dokumentów wiedzą merytoryczną.
Z materiałów będących w posiadaniu Klubu Przyrodników Regionu Radomskiego
oraz materiałów udostępnionych na stronie miasta wynika, że w sąsiedztwie projektowanej
drogi bytują trzy gatunki wymienione w załącznikach dyrektywy ptasiej i siedliskowej tj.
czerwończyk nieparek Lycaena dispar, kumak nizinny Bombina bombina i dzierzba gąsiorek
Lanius collurio,. Natomiast dolina Potoku Północnego w gminnym studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego została uznana za obszar korytarza
ekologicznego o znaczeniu lokalnym.
Realizacja zamierzonego przedsięwzięcia jest w naszym przekonaniu szansą dla
poprawy funkcjonowania owego korytarza przerwanego przez obecne barierowe
oddziaływanie trasy krajowej nr 9 i wpłynie pozytywnie na funkcjonowanie całego systemu
przyrodniczego miasta lecz stanie się to wyłącznie w wyniku prawidłowego zaprojektowania
przejść dla zwierząt w tym rejonie. Niezbędne jest także wykonanie prawidłowo
funkcjonujących przepustów dla zwierząt drobnych w ciągu drogi krajowej nr 12.
3
Z dokumentu nie wynika jasno czy ekrany akustyczne zostaną zastąpione
nawierzchnią nowego typu dla całego odcinka modernizowanej drogi krajowej nr 9 czy też
pozostaną na odcinku ul. Żółkiewskiego. Brak informacji o ewentualnych parametrach
ekranaów i ich typach (ścienne, przezroczyste)
Naszą uwagę zwróciły zasadnicze różnice w treści raportu oddziaływania na
środowisko i streszczenia tego raportu. „4). Dążąc do zminimalizowania negatywnych
efektów istnienia w dolinie ciągu komunikacyjnego należałoby wykonać bariery ochronne (
nr NOB- 1/2 wg. Katalogu drogowych urządzeń ochrony środowiska) wzdłuż istniejących
przepustów oraz wygrodzić trasę wzdłuż proponowanego użytku „Czarna miedza” (…) 6.) W
ramach kompensacji przyrodniczej naleźy wywiesić budki lęgowe dla ptaków w obrębie
proponowanego użytku ekologicznego „Czarna miedza” oraz w otulinie i korytarzu
ekologicznym użytku ekologicznego „Bagno”. Rozwiązania opisane w powyższym
fragmencie streszczenia nie są wspomniane w samym raporcie. Tymczasem streszczenie z
założenia powinno być uboższe niż sam raport. Jego rolą jest prezentowanie skrótowo i
hasłowo zagadnień z raportu. W tym przypadku sytuacja jest odwrotna. Ta dziwna
niekonsekwencja utrudnia zajęcie stanowiska wobec raportu. W istocie nie do końca
wiadomo czy prezentowane rozwiązania są jego integralną treścią. Jakkolwiek by nie było
opisane powyżej rozwiązania są zdecydowanie korzystne z punktu widzenia
zminimalizowania negatywnego wpływu przedsięwzięcia na środowisko i są również
postulowane przez naszą organizację.
Wobec powyższego Klub Przyrodników Regionu Radomskiego wnosi o
uwzględnienie następujących wniosków:
- minimalizację barierowego oddziaływania drogi krajowej nr 9 w korytarzu ekologicznym
Potoku Północnego poprzez realizację przejść dla drobnych i średnich kręgowców (lis,
borsuk, płazy w tym żaba trawna, kumak nizinny, rzekotka drzewna),
- realizację przepustu dla drobnych zwierząt kręgowych w ciągu trasy krajowej nr 12 ul.
Zwolińskiego
- wywieszenie budek lęgowych w zamian za wycinkę drzew starych i dojrzałych (liczba i typ
budek powinny być odpowiednie do powierzchni utraconego siedliska i liczby wyciętych
drzew)
- uwzględnienie w projekcje zieleni gatunków drzew i krzewów pozbawionych owoców
stanowiących żer dla ptaków i drobnych zwierząt.
- w razie zastosowania przezroczystych ekranów akustycznych zastosowanie rozwiązań
uniemożliwiających rozbijanie się o nie migrujących i żerujących ptaków (niestosowanie
mało efektywnych naklejek sylwetek ptaków, ale np. naklejanie na ekrany po zewnętrznej
stronie szosy czarnych lub białych pasków taśmy, o szerokości 2 cm w odległości nie
większej niż 10 cm od siebie). Polecamy zastosowanie rozwiązań proponowanych w
opracowaniu Zbyryt A. 2012. Poradnik ochrony ptaków przed kolizjami z przezroczystymi
ekranami akustycznymi oraz oknami budynków. Polskie Towarzystwo Ochrony Ptaków, Bi
Podsumowując, zdaniem Klubu Przyrodników Regionu Radomskiego, przeanalizowany
raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko nie zawiera określonych w Ustawie z
dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
niezbędnych elementów, które powinien zawierać taki dokument (przede wszystkim
dotyczących elementów przyrodniczych objętych oddziaływaniem, rzetelnej analizy
oddziaływań i działań minimalizujących). Wobec tego w obecnym kształcie nie może on
stanowić podstawy do przyjęcia dokumentu o uwarunkowaniach środowiskowych.
a/a
4