czytaj więcej

TURYSTYCZNY „SZLAK WYTCHNIENIA”
POWSTAJĄCY W RAMACH PROJEKTU „MUZEUM W PRZESTRZENI –
WIELOKULTUROWE KORZENIE REGIONU ŁÓDZKIEGO”
Tereny powiatu rawskiego i łódzkiego wschodniego były świadkiem jednej z największych operacji
militarnych I wojny światowej. W grudniu 1914 roku doszło między Brzezinami a Koluszkami do
starcia wojsk pruskich i rosyjskich, którego wynik zadecydował o dalszym przebiegu wojny. W
wyniku działań wojennych zginęło tu około 200 tysięcy żołnierzy. Przez lata zapomniana bitwa
staraniem wielu osób i instytucji wraca do społecznej świadomości. Jednym ze środków
przypomnienia dawnych czasów, a równocześnie sposobem na stworzenie wokół ówczesnych
wydarzeń produktu turystycznego jest wytyczenie szlaków turystycznych, które powstają w
ramach projektu „Muzeum w przestrzeni – wielokulturowe korzenie regionu łódzkiego”. Aby w
pełnym wymiarze przedstawić odwiedzającym atrakcje naszego regionu oraz tajemnice historii
opracowano cztery tematyczne szlaki: wojenny, kulinarny, kulturowy i przyrodniczy. W tym
artykule przybliżymy Państwu szlak przyrodniczy, nazwany „Szlakiem Wytchnienia”.
Szlak ten poprowadzi nas do najpiękniejszych zakątków Gmin Brzeziny Dmosin, Jeżów,
Koluszki, Rogów. Zobaczymy na nim między innymi pomniki przyrody, malownicze doliny rzek,
mozaikę pól uprawnych i lasów Wzniesień Łódzkich, ale także miejsca, których urok wynika z
połączenia piękna przyrody i ludzkiego zamysłu, czego przykładem jest Arboretum w Rogowie.
Ujęcie szlaku przyrodniczego w ramach produktu turystycznego promującego wydarzenia
historyczne i militarne ma dodatkowe uzasadnienie, o którym warto pamiętać pokonując ten
szlak. Żołnierze zawsze są blisko związani z otaczająca ich przyrodą. Związki te w początkach
ubiegłego stulecia, gdy piechota rzeczywiście pokonywała większość odcinków pieszo były
bardziej dobitne. Lasy stanowiły schronienie przed upałami oraz wzrokiem i kulami przeciwnika,
rzeki dawały ochłodę albo stanowiły barierę, której pokonanie wymagało od wyczerpanego
marszem żołnierza dodatkowego wysiłku, owoce z przydrożnych drzew stanowiły uzupełnienie
monotonnej wojskowej diety. Dla tych w większości młodych mężczyzn, szum drzew, czy śpiew
ptaków, który mogli słyszeć siedząc w okopach między kolejnymi natarciami i obronami był
przypomnieniem normalnego świata, chwilą wytchnienia od sytuacji, w której znaleźli się często
wbrew woli. Świata, w którym czekały na nich żony, dziewczyny, dzieci. Chodząc leśnymi i
polnymi ścieżkami, odwiedzając cmentarze wojskowe z zatartymi, porosłymi mchem tablicami
pamiętajmy o tych, którzy zostali tu na zawsze.
Cały Szlak Wytchnienia liczy 113 km. Dostępny jest dla turystów pieszych i rowerowych.
Pokonując cały szlak odwiedzimy między innymi cztery rezerwaty przyrody, trzy zespoły
krajobrazowe, cztery obszary Natura 2000. Już to powinno zachęcić miłośników przyrody do
skorzystania ze szlaku.
Szczególnym obiektem na trasie szlaku jest Arboretum w Rogowie. Ten drugi, co do wielkości
obiekt tego typu w Polsce posiada jedną z najbogatszych w kraju kolekcję drzew i krzewów
obcego pochodzenia. Szczególnym pięknem odznacza się wiosną, gdy zakwitają magnolie, a po
nich różaneczniki i azalie. Drugim okresem, w którym warto odwiedzić ten leśny ogród jest jesień
– okres przebarwiania liści. Szczególnie pięknie wyglądają wtedy klony, których największą w
Polsce kolekcję ma właśnie rogowskie Arboretum. Spacerując leśnymi ścieżkami w cieniu leśnego
ogrodu możemy odnaleźć jedne z najwyższych drzew - daglezje. Właśnie powierzchnia
doświadczalna tych drzew założona w 1925 roku dała początek Arboretum. Inną ciekawostką jest
metasekwoja. Ten iglasty gatunek pochodzący z Chin o charakterystycznym ażurowym pokroju
był do roku 1946 uznawany za wymarły i znany tylko ze szczątków kopalnych. To tylko dwa
spośród blisko trzech tysięcy gatunków i odmian drzew i krzewów rosnących w Arboretum.
Uzupełnieniem kolekcji dendrologicznych jest ogród roślin skalnych i terenów podmokłych –
alpinarium. W tej części możemy również zobaczyć kolekcje gatunków chronionych i zagrożonych
polskiej flory. Po spacerze w Arboretum warto wejść do znajdującego się w sąsiedztwie Muzeum
Lasu i Drewna. Bogata kolekcja zoologiczna w postaci wypreparowanych zwierząt pozwoli
zapoznać się z fauną naszych lasów. Uzupełnieniem jej jest zbiór trofeów łowieckich.
Poruszając się dalej szlakiem na północ dotrzemy do rezerwatu przyrody Zimna Woda,
gdzie na uwagę zasługują wiekowe dęby. Rezerwat wygląda szczególnie pięknie wiosną w okresie
kwitnienia zawilców. Dalej szlak kieruje się w stronę rzeki Mrogi. Ta niewielka rzeka, bo licząca
63 km długości, jest dopływem Bzury. Ekosystemy środowisk podmokłych są szczególnie
interesujące i bogate w gatunki zarówno roślin jak i zwierząt. W zależności od szczęścia możemy
spotkać czaple siwe, zimorodki, łabędzie i wiele innych gatunków ptaków. W stromych zboczach
dolin natknąć można się na lisie nory. Dla botanika szczególnie interesujące są podmokłe łąki z
ostrożeniem warzywnym, licznymi gatunkami turzyc i gdzieniegdzie rosnącymi storczykami.
Krajobrazowo dolina Mrogi najbardziej atrakcyjna jest na odcinku od miejscowości Rochna do
Kołacinka. Rzeka płynie tu w głębokiej dolinie ograniczonej miejscami prawie pionowymi
zboczami, a od niej odchodzą liczne, miejscami głębokie na 10 metrów parowy. Interesującymi
obiektami, jakie można spotkać w dolinie rzeki są źródła i mniej wydajne wysięki. Zbiorowisko
takich obiektów hydrologicznych znajdziemy na południowym skraju uroczyska leśnego Praga.
Jedno ze źródeł jest zagospodarowane i umożliwia pobór wody, pozostałe naturalnie przebijają się
z dna niewielkiego cieku stanowiącego dopływ Mrogi. Szlak doprowadzi nas do dwóch innych
rzek regionu: Mrożycy oraz Rawki. Mrożyca, mimo, że mniejsza charakterem zbliżona jest do
Mrogi. Również tu dolina rzeki głęboko rozcina otaczające tereny. Taka budowa
geomorfologiczna sprzyja występowaniu licznych źródeł i wysięków. Szlak przebiega przez
najciekawszy odcinek doliny w rejonie uroczyska Szymaniszki i jego okolic.
Atrakcją szlaku są rozległe kompleksy leśne. Na szczególną uwagę zasługują Uroczyska
Janinów i Gałkówek. W lasach tych głównym gatunkiem drzewostanu jest buk. W tych okolicach
gatunek ten zbliża się do swojej wschodniej granicy zasięgu, która w tym rejonie stanowi lokalną
północną granicę. W uroczysku Janinów występuje on, jako gatunek dominujący w zbiorowisku
zwanym kwaśną buczyną. Jest to jedno z największych stanowisk naturalnych tego gatunku w
Polsce środkowej. W uroczysku Gałkówek buk rośnie razem z jodłą. W tym lesie możemy spotkać
okazałe pomnikowe buki mające ponad dwa wieki. Buczyny nizinne nie mają praktycznie
podszytu, a runo jest skąpe, za wyjątkiem wczesnej wiosny, gdy liście nie blokują dostępu światła
i łanowo kwitną zawilce. Jest, więc lasem bardzo przyjaznym spacerowiczom. Ciekawostką –
uznaną za rezerwat przyrody jest kompleks rozgałęzionych parowów w północnej części
uroczyska. Ich sumaryczna długość wynosi 2, 5 km, a głębokość miejscami osiąga 8 metrów.
Zupełnie inaczej wygląda świetlista dąbrowa, którą mijamy na szlaku w okolicach Redzenia. W
drzewostanie występuje dąb bezszypułkowy o stosunkowo niewielkim zwarciu, które umożliwia
dostęp światła do głębszych warstw lasu. Stąd nazwa świetlista dąbrowa. Takie warunki
siedliskowe powodują, że runo jest wyjątkowo bogate. Występują w nim gatunki leśne, ale
również łąkowe i muraw kserotermicznych. Spotkamy wawrzynka wilcze łyko, przylaszczkę i wiele
innych gatunków. Wyjątkowość wymienionych miejsc i ich znaczenie dla przyrody nie tylko
regionu spowodowały uznanie ich za obszary Natura 2000.
Wzdłuż szlaku znajdują się liczne pomniki przyrody. W Przyłęku Dużym niedaleko skrzyżowania
dróg znajduje się lipa, pod którą według miejscowych przekazów siadał Władysław Reymont w
okresie, gdy będąc dróżnikiem na Kolei Warszawsko - Wiedeńskiej mieszkał w tej miejscowości.
Warte uwagi są również dęby nad zalewem w Rochnie. Największy z nich ma 560 cm obwodu a
wypróchniały pień jest w stanie pomieścić bez problemu dorosłą osobę. Ci, którzy chcą
poszerzyć swoją wiedzę przyrodniczą, mogą skorzystać z obiektów edukacji ekologicznej. W lesie
w Szymaniszkach mamy do wyboru dwie ścieżki edukacyjne, w Będzelinie park dendrologiczny i
ścieżkę edukacyjną. W siedzibie Nadleśnictwa Brzeziny w Kaletniku istnieje izba edukacji
przyrodniczo-leśnej. Zajęcia z edukacji ekologicznej prowadzi również Centrum Edukacji
Przyrodniczo Leśnej w Rogowie.
W najbliższym czasie na szlaku staną tablice, które będą zawierały informacje o interesujących
obiektach. Dla miłośników turystyki pieszej i rowerowej szlak będzie na pewno nie lada atrakcją.
Ponieważ wytyczone zostaną 4 szlaki tematyczne turysta będzie mógł pokonać wszystkie szlaki
albo wyznaczyć sobie indywidualną trasę biegnąca fragmentami rożnych szlaków – korzystając z
ich infrastruktury i przewodników, które będą je opisywały. Taka sieć wzajemnie uzupełniających
się szlaków na pewno zyska uznanie w oczach turystów.
"Projekt jest współfinansowany przez Unie Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego na lata
2007-2013"