Jak pomóc dziecku z trudnościami edukacyjnymi? ,,Mów dziecku, e

Grażyna Kaczorowska
Jak pomóc dziecku z trudnościami edukacyjnymi?
,,Mów dziecku, że jest dobre, że może, że potrafi.”
Janusz Korczak
W każdej społeczności przedszkolnej i szkolnej jest pewna liczba dzieci,
które napotykają na swej drodze edukacyjnej mniejsze lub większe niepowodzenia.
Trudności pojawiają się na różnych szczeblach kariery edukacyjnej, począwszy od
przedszkola, aż do ukończenia nauki. Przyczyny mogą tkwić w samych dzieciach,
rodzinie i najbliższym otoczeniu dziecka oraz w szkole. Początkowe, drobne
niepowodzenia w uczeniu się i przystosowaniu do otoczenia, w następnych etapach
nauki mogą być przyczyną poważnych zaburzeń osobowości i zakłóceń
wychowawczych.
Można, a przede wszystkim trzeba pomagać dzieciom, ale obowiązują tu
pewne warunki :
- należy jak najwcześniej rozpoznać i usuwać przyczyny trudności;
- musi być aktywny współudział i współpraca rodziców ze szkołą
w poznawaniu problemów dzieci;
- należy zapewnić dzieciom możliwość właściwej i efektywnej pracy;
Przychodząc na świat dziecko dysponuje już pewnymi zadatkami
wrodzonymi. Na dalszy ich rozwój wpływ mają zarówno dorośli, którzy dziecko
wychowują i uczą, jak również grupy rówieśników, z którymi dziecko bawi się i
współdziała. W procesie rozwoju odgrywa także dużą rolę własna aktywność i
przedsiębiorczość dziecka. Wszystkie te czynniki mogą wpływać mniej lub bardziej
korzystnie na rozwój dziecka, w zależności od zachowań otoczenia i konkretnych
warunków życiowych, w których dochodzą do głosu.
Różnorodne przyczyny składają się zarówno na osiągnięcia dziecka, jego
zachowanie, jak i jego trudności związane z przyswajaniem wiedzy. Najogólniej
stwierdzić można, że niepowodzenia mogą być spowodowane:
- brakami w ogólnym rozwoju umysłowym, na który składa się: opóźniony
rozwój myślenia, mowy, mały zasób słownictwa, wąski zakres wiadomości o świecie,
niska zdolność wykonywania działań wzrokowych i słuchowych, trudności w
koncentracji uwagi;
- niedojrzałością społeczną i emocjonalną dziecka, a więc: brakiem zainteresowania
nauką, brakiem samodzielności i wytrwałości, nieumiejętnością współżycia i
współdziałania w grupie, nadmiern pobudliwością lub dużym zahamowaniem, brakiem
poczucia obowiązku i przystosowaniem się do wykonywania poleceń, panowania nad
emocjami;
- obniżonym poziomem rozwoju, biologicznego, na który składają się: ogólny stan
zdrowia, rozwój sił fizycznych, sprawność ruchowa oraz koordynacja ruchów.
Jeżeli Wasze dziecko ma kłopoty, a chcecie by rozwijało się harmonijnie,
bez zakłóceń funkcjonowało w szkole – POŚWIĘĆCIE mu więcej uwagi, starajcie się
poznać przyczyny trudności i zrozumieć je. Nie krępujcie się rozmawiać o kłopotach
waszego dziecka z wychowawcą. Obserwujcie wasze dziecko w różnych sytuacjach,
analizujcie przyczyny takich, a nie innych zachowań. Bowiem największa
odpowiedzialność za los dziecka ciąży na rodzinie. Dlatego rodzice nie powinni czynić
niczego, co mogłoby pozbawić dziecko spontanicznej radości życia i ograniczać jego
rozwój. Dobry dom rodzinny dostarcza dziecku spokoju psychicznego, bezpieczeństwa,
dobrego nastroju i radości, a jednocześnie rozbudza zaciekawienie otaczającą
rzeczywistością, uczy sposobów poznawania świata i przygotowuje do podejmowania
przyszłych obowiązków, między innymi do podjęcia trudów związanych z nauka w
szkole. Moment przekroczenia progu szkoły i pierwsze lata nauki, wymagają
zapewnienia dziecku mądrze zorganizowanej pomocy, szczególnie wtedy, kiedy
napotyka ono na niepowodzenia.
Rodzice!
- Bądźcie dla dziecka wyrozumiali i cierpliwi.
- Zapewnijcie pogodną atmosferę w Waszym domu.
- Stosujcie przemyślane, nie poniżające godności dziecka kary i nagrody.
Nie pogłębiajcie karą za mierne wyniki w nauce jego negatywnych
przeżyć- pamiętając, że dziecko także przeżywa swoje niepowodzenia.
- Nie skąpcie pochwał i proporcjonalnych do wysiłku dziecka nagród.
Dostrzegajcie każde, najmniejsze nawet osiągniecie, jeżeli dziecko
zdobyło je kosztem dużego wysiłku.
- Nie porównujcie wyników pracy swojego dziecka z wynikami innych,
jeżeli takie zestawienie wypada zawsze na jego niekorzyść. Punktem
odniesienia powinny być wówczas jego własne poprzednie osiągnięcia.
- Dbajcie, aby lekcje były odrabiane w ciszy i niezbyt późno oraz pozwalajcie dziecku na odpoczynek, jeżeli zauważycie jego zmęczenie nauką.
siedźcie cały czas przy dziecku, kiedy wykonuje jakieś zadanie tylko
co pewien czas kontrolujcie postępy jego pracy.
Nie
- Pomagajcie w odrabianiu lekcji, nakłaniajcie dziecko do samodzielnej
pracy, tłumaczcie niezrozumiałe zadania, ale nie podpowiadajcie gotowych rozwiązań.
- Nie podrywajcie autorytetu nauczyciela w oczach dziecka.
- Dobierajcie odpowiednie programy telewizyjne i rozmawiajcie
o oglądanych razem audycjach.
- Wspólnie spędzajcie czas na spacerach, czytajcie dzieciom książeczki
opowiadajcie bajki, rozmawiajcie o różnych sprawach.
- Zapewnijcie dziecku stały, higieniczny rozkład dnia, właściwe odżywianie,
codzienny pobyt na świeżym powietrzu, odpowiednio długi i spokojny sen.
- Zorganizujcie kontakty z rówieśnikami.
- Mówcie do dziecka wyraźnie, nie spieszczajcie wyrazów, nie używajcie przesadnej
gestykulacji i mimiki. Zawsze odpowiadajcie na jego pytania. Delikatnie poprawiajcie
jego błędy w mówieniu. Rozmawiając z nim, dbajcie o poprawność zdań oraz jasność i
zwięzłość waszych wypowiedzi.
Te postulaty oczywiście dotyczą wszystkich dzieci. Bez względu na to jak poziom
umiejętności i wiedzy posiadają – ale w przypadku dzieci, które mają problemy
edukacyjne stają się sprawą pierwszorzędną.
Dziecko doznając wielu niepowodzeń, negatywnie oceniane i karane,
odtrącone przez otoczenie, zatraca motywację do nauki, wykazuje niechęć do
czynności, które wymagają wysiłku. Narażone jest na ciągłe przeżywanie lęku. W opinii
otoczenia niesłusznie uchodzi za leniwe, tymczasem wymaga zrozumienia, życzliwej
pomocy i dodatkowego wsparcia. Tym wsparciem może być – zabawa. Jeżeli jest
dobrze zorganizowana – bawi i uczy. Wprowadza dziecko w dobry, radosny nastrój,
wpływa korzystnie na jego wiarę we własne siły, poszerza zainteresowania, wyrównuje
braki rozwojowe, pomaga w opanowaniu wiadomości i umiejętności szkolnych,
rozwiązuje problemy wychowawcze.
Chciałabym zaproponować kilka propozycji zabaw, które warto wykorzystać.
1. Zabawy rozwijające mowę i myślenie:
skojarzenia ( polega na łączeniu wyrazów w pary np. pies-buda, kwiaty-ogród,
samolot-pilot itp. , każde skojarzenie jest dobre jeżeli jest sensowne)
pytania i odpowiedzi ( np. pytamy : Co to jest? Białe i słodkie- cukier. Żółte i
kwaśne- cytryna).
rozwiązywanie zagadek i rebusów ( np. z czasopism)
nauka wierszyków i rymowanek, wymyślanie własnych
zgadnij o czym myślę ( wybieramy w myśli przedmiot, dziecko zadaje pytania np.
Czy jest duży? My możemy odpowiedzieć tylko ,,tak” lub ,,nie”.
zabawa w ,,prawdę” i ,,nieprawdę” (dorosły mówi: ,,ciepłe lody”, a dziecko
odpowiada :,, nieprawda” itd.)
zabawa w uzupełnianie zdań: np.: Gdy wrócę ze szkoły to….
2. Zabawy ćwiczące koordynację wzrokowo-ruchową
zabawy ruchowe z różnymi przyborami np. piłką, ringiem, gra w kometkę, rzuty
lotkami do celu itp..
segregowanie przedmiotów np. według kształtu lub koloru, (klocków, zabawek,
przedmiotów codziennego użytku itp.)
układanki, puzzle, domino itp.
3. Zabawy rozwijające funkcje słuchowe
Rozpoznawanie źródła dźwięku np. dziecko zamyka oczy, a domownicy kolejno
wypowiadają wyrazy lub krótkie zdania, dziecko odgaduje kto mówi. Dziecko
odwrócone tyłem, na podstawie wysłuchanych odgłosów, odgaduje jakie
czynności wykonuje dorosły, np. zmywa, zgina papier, idzie itp.
Naśladowanie różnych głosów ( szczekanie, gdakanie itp.)
Rozpoznawanie i różnicowanie głosów przyrody.
Wspólne śpiewanie piosenek.
4. Zabawy utrwalające pojęcie liczby naturalnej
Liczenie w trakcie działania np. Ułóż sztućce w pojemnikui policz je. Podaj mi
cztery serwetki. Od liczenia przy pomocy konkretów powoli należy przechodzić
do liczenia w pamięci, stosując początkowo zadania łatwe, a po ich opanowaniu
coraz trudniejsze.
Zabawa w sklep czy w stacje paliw- płacenie i wydawanie reszty. Ważne, aby
dziecko podczas tych zabaw zrozumiało praktyczną stronę liczenia, konieczność
posiadanie tej umiejętności.
5. Zabawy rozwijające ogólną sprawność ruchową
Wspólne ćwiczenia ruchowe (gimnastyka).
Zabawy zręcznościowe np. toczenie piłki, skakanka - zapomniana, a bardzo
ważna w koordynacji ruchowej.
Pokonywanie torów przeszkód najlepiej naturalnych.
Naśladowanie ruchów np. latanie, chód kaczki itp..
6. Zabawy usprawniające manualnie.
Rysunki dowolne, malowanie kredkami lub farbą.
Rysowanie po śladzie.
Wycinanie nożyczkami.
Wydzieranki z gazety.
Lepienie nie tylko z plasteliny, ale np. pierogów.
Nawlekanie np. koralików, przewlekanie np. sznurowadeł.
Wymienione powyżej ćwiczenia, wykonywane systematycznie z pewnością
przyniosą spodziewane efekty. W połączeniu z innych formami pracy z dzieckiem
pozwolą zmniejszyć trudności edukacyjne i zwiększą szansę na sukces.