Pobierz - Stowarzyszenie Konsumentów Polskich

Transkrypt

BIULETYN
Nr 2 (28) LIPIEC 2008
K
Wydawnictwo Stowarzyszenia Konsumentów Polskich
Przewodnik po ustawie o przeciwdziałaniu
nieuczciwym praktykom rynkowym – część I
ORZECZNICTWO:
3 Sprzedaż konsumencka
spis treści
1
W kraju
Zmiana kodeksu postępowania cywilnego
Forum dyskusyjne poświęcone usługom telekomunikacyjnym
2–7
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Turystyka – raport
Przedszkole – trudny wybór
Przewodnik po ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym
praktykom rynkowym – część I
8–19
Orzecznictwo Sądów Powszechnych
Sprzedaż konsumencka – odpowiedzialność sprzedawcy
po wymianie towaru przez gwaranta
Sprzedaż konsumencka – ustosunkowanie się sprzedawcy
do reklamacji
Sprzedaż konsumencka – niedozwolone zastrzeżenie umowne
20–22
Orzecznictwo Arbitra Bankowego
Karta kredytowa – łączne zastrzeżenie odsetek i opłaty
Kredyt konsolidacyjny – prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu
23–26
Postanowienia umowne uznane za niedozwolone
Klauzule dotyczące usług edukacyjnych
27–32
Konsument w Europie
Bariery handlu elektronicznego
Pięć priorytetów polityki konsumenckiej w dobie Internetu
Biuletyn wydaje
Stowarzyszenie Konsumentów Polskich
Prezes Grażyna Rokicka
[email protected]
01–249 Warszawa,
ul. Gizów 6
tel. 0–22 634 0668
fax. 0–22 634 0667
www.skp.pl
redagują:
Sybilla Graczyk
[email protected]
Tomasz Odziemczyk
[email protected]
K
W kraju
Zmiana kodeksu
postępowania cywilnego
W dniu 6 lipca 2008 roku weszła w życie ustawa z dnia 9 maja 2008 r. o zmianie ustawy –
Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z dnia
5 czerwca 2008 r. Nr 96, poz. 609).
Ustawa wprowadza następujące zmiany do
przepisów kodeksu postępowania cywilnego:
1) w art. 61:
a) § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. W sprawach o roszczenia alimentacyjne oraz w sprawach o ochronę konsumentów
organizacje społeczne mogą wytaczać powództwa na rzecz obywateli.”,
b) § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Organizacje społeczne, do których zadań statutowych należy ochrona środowiska
albo ochrona praw własności przemysłowej,
mogą w sprawach z tego zakresu wstąpić, za
zgodą powoda, do postępowania w każdym
jego stadium.”,
c) dodaje się § 5 w brzmieniu:
„§ 5. Organizacje społeczne, do których zadań statutowych należy pomoc ofiarom przestępstw, mogą w sprawach o roszczenia z tytułu odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną
czynem niedozwolonym, który stanowi przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego
w postępowaniu karnym, wytaczać za zgodą
obywateli powództwa na ich rzecz oraz, za
zgodą powoda, wstępować do postępowania
w każdym jego stadium.”;
2) w art. 416 dotychczasową treść oznacza się
jako § 1 i dodaje § 2 w brzmieniu:
„§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli
skarga o wznowienie postępowania została
oparta na podstawie wznowienia określonej
w art. 4011.”;
3) w art. 7531 w § 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) rentę, sumę potrzebną na koszty leczenia, z tytułu odpowiedzialności za uszkodzenie
ciała lub utratę życia żywiciela albo rozstrój
zdrowia oraz o zmianę uprawnień objętych treścią dożywocia na dożywotnią rentę;”.
Skutkiem noweli jest przede wszystkim
umożliwienie organizacjom pozarządowym
składanie pozwów i wstępowanie do procesów
o odszkodowania za skutki przestępstw przeciwko zdrowiu i życiu, najczęściej chodzi oczywiście o wypadki drogowe.
■
Forum dyskusyjne
poświęcone usługom
telekomunikacyjnym
Jak informuje Urząd Komunikacji
Elektronicznej, na portalu na portalu
www.gazeta.pl
Powstało nowe forum Telekceważeni,
na którym konsumenci mogą podzielić się
swoimi doświadczeniami dotyczącymi
korzystania z usług telekomunikacyjnych.
Forum dostępne jest pod adresem:
http://forum.gazeta.pl/forum/71,1.html?f=1115
Na forum na pytania użytkowników
odpowiadają pracownicy Urzędu Komunikacji
Elektronicznej, zajmujący się zagadnieniami
konsumenckimi.
UKE zachęca do korzystania
z forum i podzielenia się swoimi opiniami.
1
Turystyka – Raport
Prawie wszyscy skontrolowani organizatorzy usług turystycznych stosowali
postanowienia niekorzystne dla konsumentów – wynika z najnowszej analizy UOKiK.
Przeciwko nieuczciwym przedsiębiorcom toczy się już ponad 100 postępowań
[Warszawa, 18 czerwca 2008 r.] Zbliża się
okres wakacyjny – w tym czasie wielu konsumentów
korzysta z usług biur podróży. UOKiK od kilku lat
monitoruje branżę turystyczną. Niestety, jak wynika
z doświadczeń Urzędu dość często dochodzi do naruszeń. Aktualnie w Rejestrze klauzul niedozwolonych na ponad 1400 postanowień aż 364 dotyczy
turystyki – jest to największa grupa dotycząca jednej
branży.
Najnowsza kontrola UOKiK dotyczyła umów, regulaminów świadczenia usług oraz materiałów reklamowych przeanalizowanych u 137 przedsiębiorców wybranych losowo na terenie całego kraju.
Niemal u wszystkich skontrolowanych
stwierdzono nieprawidłowości – 96,4 proc.
Zarzuty UOKiK dotyczą głównie stosowania
przez organizatorów postanowień naruszających
ustawę o usługach turystycznych oraz tożsamych ze
znajdującymi się w Rejestrze klauzul niedozwolonych. W przebadanych umowach Urząd znalazł
m.in. postanowienia, które są istotne dla konsumenta z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ dotyczą głównie wzrostu opłat i kosztów wykupionego
wyjazdu. Zastrzeżenia dotyczyły między innymi:
– przyznawania sobie przez organizatora prawa do jednostronnej zmiany umowy
(zwłaszcza ceny) bez uzasadnionej przyczyny – przedsiębiorcy nie przestrzegają przepisów
ustawy o usługach turystycznych, zgodnie z którymi
koszt imprezy nie może ulec zmianie, chyba że umowa wyraźnie to przewiduje i to w ściśle określonych
przypadkach, na przykład wzrost opłat urzędowych
czy kosztów transportu. Ponadto zgodnie z prawem
cena wycieczki nie może ulec zmianie na 20 dni
przed jej rozpoczęciem. Tymczasem organizatorzy
zastrzegają sobie możliwość zmiany cen nawet dwa
tygodnie przed terminem: Biuro zastrzega sobie prawo zmiany ceny w terminie do 14 dni przed rozpoczęciem imprezy. Ponadto powszechne są klauzule
w rodzaju: klient ma prawo odstąpić od umowy
z chwilą wzrostu ceny imprezy więcej niż 15 proc.
Zgodnie z prawem konsument powinien mieć prawo do odstąpienia od umowy niezależnie od wartości podwyżki.
Organizatorzy turystyki często przyznają sobie
prawo do zmiany programu imprezy oraz jej
warunków (kategoria hotelu i jego rodzaj, położenie itp.) w stosunku do informacji zawartych w katalogu lub umowie, bez przyznania turyście możliwości bezkosztowego odstąpienia od kontraktu, np.:
2
(…) zastrzegamy sobie w nieuniknionych przypadkach prawo do zmian w świadczeniu usług w stosunku do warunków zawartych w umowie o ile podstawowa forma podróży zostanie zachowana. Zgodnie
z ustawą o usługach turystycznych, w przypadku,
gdy przedsiębiorca jest zmuszony zmienić istotne
warunki kontraktu – przykładowo kategorię hotelu –
powinien niezwłocznie powiadomić o tym klienta.
W takiej sytuacji konsument ma prawo do odstąpienia od umowy i natychmiastowego zwrotu wszystkich wniesionych świadczeń, bez obowiązku zapłaty
kary umownej.
Ponadto UOKiK zakwestionował postanowienia
stosowane przez organizatorów turystyki dotyczące
ograniczania odpowiedzialności biur za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy np. biuro
podróży nie rekompensuje reklamacji dotyczących
hoteli lub przewoźnika, jeżeli przedmiot reklamacji
w uznaniu hoteli lub przewoźnika jest bezpodstawny
i stanowi normalną praktykę hotelu lub przewoźnika. Zgodnie z prawem organizator wyjazdu odpowiada w każdym przypadku, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy jest spowodowane działaniem lub zaniechaniem konsumenta,
osób trzecich lub siły wyższej.
Z analizy Urzędu wynika, że przedsiębiorcy nadal
stosują bardzo uciążliwe dla turystów warunki dochodzenia swoich praw w przypadku niezadowolenia z zakupionej usługi. Zakwestionowane postanowienia dotyczą zwłaszcza ograniczania konsumentom możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń. Wiele umów stosowanych przez
biura podróży nakłada na klientów uciążliwe formalności w dochodzeniu swoich praw. Typowym
przykładem jest uzależnianie rozpatrzenia reklamacji od spełnienia uciążliwych, niezgodnych z przepisami formalności: ewentualne nieprawidłowości muszą być zgłoszone niezwłocznie w formie pisemnej
lub ustnej w czasie trwania imprezy i potwierdzone
przez osobę uprawnioną – pilot, rezydent przedstawiciel, która ma obowiązek potwierdzenia zgłoszenia
nieprawidłowości. Niepotwierdzone nieprawidłowości nie będą rozpatrzone. Zdaniem Urzędu fakt, że
nie uzyskano pisemnego potwierdzenia złożenia reklamacji nie może pociągnąć za sobą utraty prawa
konsumenta do dochodzenia roszczeń z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy.
Warto pamiętać, że zgodnie z ustawą o usługach turystycznych, jeżeli biuro podróży nie ustosunkuje się
do reklamacji na piśmie w ciągu 30 dni od dnia za-
kończenia imprezy lub złożenia skargi – gdy jest
składana po zakończeniu wycieczki – uważa się, że
uznało roszczenie za uzasadnione.
Ponadto Urząd zakwestionował ograniczenia
odpowiedzialności organizatora w przypadku ofert last minute. Umowy tego rodzaju często zawierają klauzule umożliwiające biurom podróży dokonywanie zmian w warunkach imprezy – na
przykład standardu zakwaterowania: Organizator
wyłącza swoją odpowiedzialność z przyczyn związanych ze zgodnością świadczeń z ofertą w przypadku ofert specjalnych (Last minute). Zdaniem
UOKiK niezgodne z przepisami jest również ograniczanie prawa do reklamacji w przypadku ofert
specjalnych: oferty z ostatniej chwili – last minute
nie podlegają reklamacji ze względu na swój specyficzny charakter oraz na możliwość występowania
zmiennych warunków realizacji świadczeń. Ustawa o usługach turystycznych nie różnicuje
„ofert specjalnych”, „last minute”, co oznacza, że konsumentowi przysługuje pełny zakres ochrony przewidziany przepisami,
w tym prawo do reklamacji nienależycie wykonanej usługi.
Efektem kontroli jest wszczęcie 101 postępowań w sprawie naruszenia zbiorowych interesów
konsumentów. Ponadto 73 organizatorów turystycznych zostało wezwanych do dobrowolnej zmiany zakwestionowanych postanowień – w 21 przypadkach przedsiębiorcy dobrowolnie dostosowali
się do zaleceń Urzędu. W stosunku do 6 przedsiębiorców wystąpiono z powództwem do SOKiK
o uznanie stosowanych klauzul za niedozwolone.
Raport z kontroli ze szczegółowymi informacjami
o skontrolowanych organizatorach i poradami dla
konsumentów dostępny na www.uokik.gov.pl
Dodatkowe informacje:
Małgorzata Cieloch
Rzecznik prasowy UOKiK
Pl. Powstańców Warszawy 1
00-950 Warszawa
Tel. (22) 827 28 92, 55 60 106, 55 60 430
Fax (22) 826 11 86
E-mail [email protected]
Delegatura UOKiK w Katowicach
ul. Powstańców 41a
40-024 Katowice
Tel. (32) 256 46 96
Fax (32) 256 37 64
E-mail: [email protected]
Europejskie Centrum Konsumenckie
Plac Powstańców Warszawy 1
00-950 Warszawa
Tel. (22) 55 60 118,
Fax (22) 55 60 359
[email protected]
Przedszkole
– trudny wybór
skontrolował 200 niepublicznych przedszkoli.
Nieprawidłowości stwierdzono w 82 proc.
placówek. Efektem badania jest wszczęcie 137
postępowań przeciwko przedsiębiorcom
naruszającym interesy konsumentów
[Warszawa, 30 maja 2008 r.] Wybierając
przedszkole rodzice zwracają szczególną uwagę na
warunki lokalowe, jakość opieki oraz możliwości
twórczego rozwoju dziecka. Często jednak zapominają o uważnym zapoznaniu się z podpisywaną
umową. Tymczasem pułapek jest wiele. Potwierdza
to przeprowadzona przez UOKiK kontrola 200
niepublicznych przedszkoli, które zostały wybrane losowo na terenie całego kraju. Do 82 proc.
z nich UOKiK miał zastrzeżenia.
Urząd przebadał wzorce umów, ogólne warunki
oraz regulaminy stosowane przez przedszkola. To
pierwsza kontrola tej branży. Zakwestionowane
postanowienia dotyczą głównie bezprawnego przerzucania na rodziców kosztów prowadzonej działalności. Część z nich odnosi
się także do warunków opieki nad dziećmi
podczas ich pobytu w przedszkolu.
Największa liczba zakwestionowanych postanowień
(127) dotyczyła prawa przedszkola do jednostronnego i natychmiastowego wypowiedzenia umowy. Powodem rozwiązania kontraktu
mogło być kilkudniowe zaleganie z opłatą czesnego
– przedszkole może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia w przypadku nieuiszczenia płatności. Zdaniem Urzędu taka praktyka jest niezgodna z prawem. W świetle obowiązujących przepisów i orzecznictwa sądowego rozwiązanie umowy nie może nastąpić bez wcześniejszego wezwania rodziców do
uregulowania należności w wyznaczonym terminie.
Wątpliwości Urzędu wzbudziły klauzule (105)
umożliwiające przedsiębiorcom zmianę istotnych
warunków umowy bez przyznawania konsumentom prawa do odstąpienia. Przedszkola nie
podawały jasnych warunków, które mogły spowodować wzrost opłat, co uniemożliwiało rodzicom oszacowanie całkowitych kosztów usługi. Przykładem
nadużycia ze strony przedsiębiorców jest klauzula:
czesne za przedszkole może ulegać zmianie w miarę
potrzeb czy zleceniobiorca zastrzega sobie prawo do
podniesienia kwot z tytułu czesnego w trakcie trwania
umowy. W praktyce oznacza to, że konsument zostaje zmuszony do ponoszenia kosztów, które mogą być
dowolnie ustalane przez silniejszą stronę kontraktu.
Dużą grupę zakwestionowanych postanowień (92)
stanowią te, które uprawniają przedszkola do
3
pobierania opłat za wyżywienie w czasie
nieobecności dziecka lub czesne za okres,
w którym przedszkole jest nieczynne. W opinii Prezesa UOKiK przedsiębiorca nie może pobierać opłaty za usługę, która nie jest realizowana.
Uciążliwą praktyką dla rodziców jest pobieranie
wygórowanych odsetek za nieterminowe regulowanie należności. Przedsiębiorcy nakładają
na konsumentów odsetki, które w wielu przypadkach przekraczają w skali roku nawet wartość
świadczenia, od którego są naliczane. Urząd nie
kwestionuje prawa przedsiębiorcy do pobierania odsetek za opóźnienie w zapłacie, wątpliwości budzi
ich wysokość, która wielokrotnie przekracza dopuszczalną prawem normę.
Zastrzeżenia Urzędu wzbudziły postanowienia, które bezpośrednio dotyczą warunków opieki nad
dziećmi, np. przedszkole nie zapewnia opieki dzieciom, które nie mogą brać udziału w zajęciach poza
siedzibą przedszkola bądź w przypadku, gdy liczba
dzieci nie przekracza 10 osób w przedszkolu dyrektor
może podjąć decyzję o zamknięciu w danym dniu
przedszkola. Ponadto przedsiębiorcy zastrzegają sobie prawo do wykorzystywania wizerunku dzieci do celów marketingowych. Rodzice,
którzy chcą aby ich dziecko zostało przyjęte do przedszkola, muszą podpisać dodatkową umowę, w której
zgadzają się na publikowanie nagrań radiowych i telewizyjnych z udziałem swojego dziecka, na stronach
internetowych i w środkach masowego przekazu w celach promocyjno-marektingowych. Uzależnianie zawarcia i wykonania umowy od wyrażenia zgody na
dodatkową usługę, niezwiązaną bezpośrednio z realizacją kontraktu, jest niezgodne z prawem.
Przedsiębiorcy zostali wezwani do dobrowolnego usunięcia kwestionowanych postanowień.
W przypadku niedostosowania się do zaleceń Urzędu konieczne będzie pozwanie przedsiębiorców do
sądu. Ponadto Prezes UOKiK wszczął 137
postępowań administracyjnych w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów.
Jednocześnie UOKiK przypomina, że w razie pojawienia się problemów związanych z zawarciem
i realizacją umowy z niepublicznym przedszkolem
rodzice mogą liczyć na pomoc powiatowych i miejskich rzeczników konsumentów czy organizacji pozarządowych – Federacji Konsumentów, Stowarzyszenia Konsumentów Polskich. Bezpłatne porady
udzielane są również pod numerem telefonu
0 800 800 008.
Dodatkowe informacje:
Małgorzata Cieloch, Rzecznik prasowy UOKiK
Pl. Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa
Tel. (22) 827 28 92, 55 60 106, 55 60 314
Fax (22) 826 11 86
Delegatura UOKiK we Wrocławiu
ul. Walońska 3-5, 50-413 Wrocław
Tel. (71) 344 65 87
Fax (71) 340 59 22
4
Kontynuujemy cykl artykułów poświęconych
przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom
rynkowym. W niniejszym numerze publikujemy
pierwszą część przewodnika po ustawie
opracowanego przez
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Kolejne części w następnych numerach.
Przewodnik
po ustawie
o przeciwdziałaniu
nieuczciwym
praktykom rynkowym
część I
Jak czytać ustawę o przeciwdziałaniu
nieuczciwym praktykom rynkowym?
Systematyka i podział nieuczciwych
praktyk rynkowych
Przystępując do omawiania ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (zwana dalej „ustawą”) należy
przyjrzeć się podstawowym zasadom oraz pojęciom,
w oparciu o które została ona zbudowana. Pozwoli
to na uzyskanie odpowiedzi, na podstawie jakich
okoliczności oraz w związku z wystąpieniem jakich
przesłanek możemy mówić o nieuczciwej praktyce
rynkowej. Z punktu widzenia konsumentów, jak
i przedsiębiorców ta wiedza może okazać się przydatna przy wykazywaniu, iż mamy bądź też nie mamy do czynienia z nieuczciwą praktyką rynkową
w danej sytuacji faktycznej.
W ramach ustawy o nieuczciwych praktykach rynkowych można dokonać kilku zasadniczych podziałów praktyk. Jest to podział na czarne i szare praktyki, praktyki wprowadzające w błąd oraz praktyki
agresywne, a także na praktyki, które umownie – na
potrzeby niniejszego przewodnika – możemy określić mianem nazwanych i nienazwanych. Podstawowy podział ilustruje poniższy schemat:
KLAUZULA GENERALNA
Nieuczciwe praktyki
rynkowe wprowadzające
w błąd
Działanie
wprowadzające w błąd
Zaniechanie
wprowadzające w błąd
Agresywne
praktyki rynkowe
CZARNA LISTA NIEUCZCIWYCH PRAKTYK RYNKOWYCH
Posługując się językiem prawniczym należałoby wskazać,
iż mamy do czynienia z tzw. klauzulą generalną, która
stanowi ramową, ogólną regulację, która na użytek danego stanu faktycznego będzie podlegała określonej konkretyzacji. Klauzule generalne zawierają najczęściej zwroty
niedookreślone (np. dobre obyczaje, zasady współżycia
społecznego, poszanowanie słusznych interesów konsumentów itp.), które nie są zdefiniowane w sposób ścisły
w przepisach prawa – pozwala to na znaczną swobodę
w ich interpretacji (przyjmując oczywiście wykształcone
przez prawo metody interpretacji, a zatem wykluczona
jest interpretacja dowolna). Klauzule generalne nie podlegają zatem zawsze jednakowej interpretacji (według
identycznego schematu w każdych okolicznościach), lecz
ich cechą jest pewna elastyczność stosowania w zależności od zaistniałej sytuacji faktycznej.
uznawane za nieuczciwe w każdych okolicznościach.
Oznacza to, iż praktyki znajdujące się w katalogu czarnych praktyk nie muszą podlegać ocenie i wykładni pod
kątem realizacji przesłanek z art. 4 ust. 1, czyli właśnie
klauzuli generalnej. Zakłada się bowiem, iż te praktyki
– jeżeli tylko będą stosowane przez przedsiębiorcę – zawsze są sprzeczne z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształcają lub mogą zniekształcić zachowanie
rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem
umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub
po jej zawarciu. To założenie odróżnia czarną listę praktyk od pozostałych, które wskazane są odpowiednio
w art. 5, 6 oraz 8 ustawy. Te ostatnie możemy określić
mianem tzw. szarej listy praktyk. Różnica polega właśnie na tym, iż oceniając dane zachowanie przedsiębiorcy i próbując je zakwalifikować jako nieuczciwą praktykę rynkową należy zawsze – oprócz zbadania realizacji
przesłanek wynikających z danej, konkretnie wskazanej
w ustawie praktyki – odnieść ją do klauzuli generalnej.
Praktyka z szarej listy musi być zatem uznana za niedozwoloną także z punktu widzenia klauzuli generalnej.
Praktyka z czarnej listy tego nie wymaga – gdyż przyjęte jest, iż w każdych okolicznościach wypełnia przesłanki wskazane w art. 4 ust. 1 ustawy. Działanie przedsiębiorcy spełniające przesłanki praktyki z szarej listy nie
zawsze będzie musiało być finalnie uznane za nieuczciwą praktykę rynkową (w związku z brakiem spełnienia
przesłanek określonych w klauzuli generalnej), gdy tymczasem realizacja przesłanek jednej z czarnych praktyk
zawsze będzie skutkować uznaniem jej za nieuczciwą
praktykę rynkową, gdyż cechą wynikającą z samej jej
istoty jest właśnie nieuczciwość.
Przykład: Firma windykacyjna w pismach kierowanych do dłużników sugeruje, iż niepłacenie
rachunków stanowi przestępstwo. Powołując się
na przepis kodeksu karnego dotyczący oszustwa
wskazuje na możliwość złożenia zawiadomienia
do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez dłużnika.
W związku z tym, przedsiębiorca analizując swoje zachowanie pod kątem przepisów omawianej ustawy, powinien zbadać przede wszystkim, czy nie wypełnia ono
znamion praktyki/praktyk z czarnej listy. Ocenę pod kątem szarej listy praktyk przedsiębiorca powinien dokonać mając dodatkowo na uwadze treść klauzuli generalnej tj. art. 4 ust. 1 ustawy.
Powyższą praktykę, sugerującą, iż dłużnik jest potencjalnym przestępcą, należy uznać za sprzeczną
z dobrymi obyczajami rozumianymi w tym przypadku jako chęć wywołania błędnego przekonania u konsumentów, zastraszenia ich oraz wywołania poczucia lęku – czyli działania, które zasadniczo odbiega od przyjętych standardów rzetelności, uczciwości oraz poszanowania kontrahenta.
Podobna ocena dokonywana jest w przypadku niedozwolonych postanowień umownych, gdzie każda klauzula z art. 385 (3) k.c. zawierającego właśnie przykładową szarą listę klauzul abuzywnych, każdorazowo wymaga dodatkowego wykazania, iż narusza także treść klauzuli generalnej z art. 385 (1) § 1 k.c., a więc jest
sprzeczna z dobrymi obyczajami i w sposób rażący narusza interesy konsumentów.
Co to jest klauzula generalna?
Ustawa definiuje nieuczciwą praktykę rynkową w art.
4 ust. 1 i ten przepis prawa należy uznać za mający
fundamentalne znaczenie.
Art. 4. 1. Praktyka rynkowa stosowana przez
przedsiębiorców wobec konsumentów jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami
i w istotny sposób zniekształca lub może zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu.
Ponadto, należy pamiętać, iż za każdym razem to uprawniony organ dokonuje wykładni klauzuli generalnej, rozstrzygając, czy dane działanie można jej przyporządkować, czy też
nie. Jako przykład klauzul generalnych funkcjonujących
w innych przepisach prawnych można wskazać na art. 17
ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, art. 3 ust. 1
ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, art. 5 kodeksu cywilnego, czy też art. 385 (1) § 1 kodeksu cywilnego.
Co to jest czarna i szara lista nieuczciwych
praktyk rynkowych?
Klauzula generalna odgrywa zasadniczą rolę przy podziale nieuczciwych praktyk rynkowych na szare i czarne praktyki. Artykuł 7 i 9 ustawy zawiera katalog czarnych praktyk. Posługuje się przy tym pojęciem, iż są one
Szara lista praktyk
(art. 5, 6 , 8 ustawy)
Czarna lista praktyk
(art. 7, 9 ustawy)
Ocena pod kątem
realizacji przesłanek
z klauzuli generalnej
(art. 4 ust. 1 ustawy)
Brak oceny pod kątem
realizacji przesłanek
z klauzuli generalnej
(art. 4 ust. 1 ustawy)
Zakazane przy spełnieniu
powyższej przesłanki
Zakazane w każdych
okolicznościach
5
Co to są praktyki nazwane i nienazwane?
Porównując katalog szarych i czarnych nieuczciwych
praktyk rynkowych należy także wskazać na inne różnice. W przypadku czarnych praktyk – które zawsze
pozostają zakazane – mamy do czynienia z ich zamkniętym katalogiem. Oznacza to, że za czarne praktyki możemy uznać tylko te, które są wprost wymienione
w ustawie. Żadna inna praktyka, nawet zbliżona do tej
określonej przepisami prawa, nie może zostać uznana
za czarną – na zasadzie podobieństwa, występowania
pewnych cech wspólnych, itp. – jeśli dokładnie nie wypełnia okoliczności wskazanych w art. 7 czy 9 ustawy.
Inaczej jest w przypadku katalogu szarych praktyk.
Praktyki, o których mowa w art. 5 ust. 2, art. 6 ust. 3
oraz w art. 8 ust. 1 ustawy stanowią przykłady szarych
praktyk. Oznacza to, że także inne zachowanie przedsiębiorcy – nienazwane oraz nie wymienione wprost
w ustawie – można uznać za nieuczciwą praktykę rynkową. Kiedy tak się stanie i na podstawie jakich przepisów? Należy odwołać się w tym przypadku do definicji nieuczciwej praktyki rynkowej wprowadzającej
w błąd poprzez działanie (art. 5 ust. 1 ustawy), poprzez zaniechanie (art. 6 ust. 1 ustawy) oraz definicji
nieuczciwej praktyki rynkowej uznawanej za agresywną (art. 8 ust. 1 ustawy). Znajdziemy tam przesłanki,
których realizacja przez przedsiębiorcę w danej sytuacji faktycznej może prowadzić do stwierdzenia stosowania praktyki (przy jednoczesnej realizacji przesłanek
z klauzuli generalnej).
Oznacza to, iż przedsiębiorca, któremu zarzuca się
stosowanie nieuczciwej praktyki rynkowej nie może
bronić się faktem braku wyraźnego wskazania stosowanej przez niego szarej praktyki w przepisach ustawy,
jeśli można ją wyprowadzić z ogólnej definicji praktyk
wprowadzających w błąd polegających na działaniu
lub zaniechaniu czy też praktyk uznawanych za agresywne. Zwrócić należy uwagę, iż o ile w przypadku
szarych praktyk wprowadzających w błąd są one przykładowo wskazane w ustawie (art. 5 ust. 2 i 6 ust. 3),
o tyle w przypadku praktyk agresywnych brak jest
przykładowych wyliczeń i występuje tylko ich definicja
oraz towarzyszące jej wskazówki interpretacyjne.
Szara lista praktyk
Czarna lista praktyk
Praktyki wprowadzające
w błąd
Praktyki
agresywne
zaniechanie
działanie
wprowadzające wprowadzają
ce w błąd:
w błąd:
– praktyki
nienazwane
(art. 5 ust. 1
ustawy)
– praktyki
nienazwane
(art. 6 ust. 1
ustawy)
– praktyki
– praktyki
nazwane (art. 5 nazwane (art.
6 ust. 3
ust. 2 ustawy)
ustawy)
6
– tylko
praktyki
nienazwane
(art. 8 ust. 1
ustawy)
tylko praktyki
nazwane
i
wymienione
w art. 7 i 9
ustawy
Co to są praktyki wprowadzające w błąd oraz
praktyki agresywne?
Podział na nieuczciwe praktyki rynkowe wprowadzające w błąd oraz agresywne dotyczy zarówno szarego, jak
i czarnego katalogu. Dodatkowo, w przypadku praktyk
wprowadzających w błąd rozróżniamy działanie oraz
zaniechanie przedsiębiorcy, które może wprowadzać
w błąd. Te praktyki występują bowiem w czynnej oraz
biernej postaci – gdy przedsiębiorca podjął działania,
których nie powinien i tym samym wprowadził/mógł
wprowadzić konsumentów w błąd albo powstrzymał się
od czynności, która winna być w danych okolicznościach dokonana i w związku z tym nastąpiło/mogło nastąpić wprowadzenie w błąd.
Art. 5.1. Praktykę rynkową uznaje się za działanie wprowadzające w błąd, jeżeli działanie to
w jakikolwiek sposób powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta
decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie
podjął.
Art. 6. 1. Praktykę rynkową uznaje się za zaniechanie wprowadzające w błąd, jeżeli pomija
istotne informacje potrzebne przeciętnemu konsumentowi do podjęcia decyzji dotyczącej umowy i tym samym powoduje lub może powodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta
decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie
podjął.
Art. 8. 1. Praktykę rynkową uznaje się za agresywną, jeżeli przez niedopuszczalny nacisk
w znaczny sposób ogranicza lub może ograniczyć swobodę wyboru przeciętnego konsumenta
lub jego zachowanie względem produktu, i tym
samym powoduje lub może powodować podjęcie przez niego decyzji dotyczącej umowy, której
inaczej by nie podjął.
Oprócz definicji praktyki wprowadzającej w błąd polegającej na działaniu lub zaniechaniu wprowadzającym
w błąd w ustawie wskazane są dodatkowe przesłanki/wskazówki, które mogą być pomocne przy właściwej
kwalifikacji danego zachowania i powinny być także brane
pod uwagę. W przypadku działania wprowadzającego
w błąd dodatkowe wskazówki zawiera art. 5 ust. 3 ustawy
(zakres wprowadzenia w błąd) oraz art. 5 ust. 4 ustawy
(elementy i okoliczności, które należy uwzględnić);
w przypadku zaniechania wprowadzającego w błąd – art.
6 ust. 2 (informacje istotne), art. 6 ust. 5 i ust. 6 ustawy
(elementy i okoliczności, które należy uwzględnić).
Podobne przepisy dookreślające towarzyszą praktykom
rynkowym uznawanym za agresywne. Z racji braku
przykładowego katalogu szarych praktyk agresywnych
szczególnego znaczenia nabiera wyjaśnienie pojęcia niedopuszczalnego nacisku (art. 8 ust. 2) oraz wskazówki
interpretacyjne uzupełniające ogólną definicję praktyki,
które wskazane art. 8 ust. 3 ustawy (elementy i okoliczności, które należy uwzględnić).
Czy system konsorcyjny lub niektóre aspekty
związane z funkcjonowaniem kodeksów dobrych
praktyk mogą być nieuczciwą praktyką rynkową?
Art.4.3. Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się prowadzenie działalności w formie systemu konsorcyjnego lub organizowanie grupy
z udziałem konsumentów w celu finansowania
zakupu w systemie konsorcyjnym. Praktyki te
nie podlegają ocenie w świetle przesłanek określonych w ust. 1.
Art. 2 pkt 10 system konsorcyjny – rozumie się
przez to prowadzenie działalności gospodarczej
polegającej na zarządzaniu mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów,
utworzonej w celu sfinansowania zakupu produktu na rzecz uczestników grupy.
Art. 16.1. Kto stosuje nieuczciwą praktykę rynkową polegającą na zarządzaniu mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu produktu
w systemie konsorcyjnym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
2. Tej samej karze podlega, kto stosuje nieuczciwą praktykę rynkową polegającą na organizowaniu grupy konsumentów, o której mowa
w ust. 1.
Poza zaprezentowanym powyżej podziałem, za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się także prowadzenie
działalności w systemie konsorcyjnym. Nie jest to jednak
nowa regulacja, lecz przeniesiona z ustawy o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji z racji charakteru działania,
który narusza przede wszystkich interesy konsumentów
(a nie przedsiębiorców). Dzięki temu konsument, który
na podstawie ustawy o zwalczeniu nieuczciwej konkurencji nie mógł samodzielnie przed sądem kwestionować
działalności w systemie konsorcyjnym jako czynu nieuczciwej konkurencji, zyskał obecnie możliwość bezpośredniego jej kwestionowania jako nieuczciwej praktyki
rynkowej i dochodzenia określonych roszczeń, z żądaniem zasądzenia odszkodowania i stwierdzenia nieważności umowy włącznie. Jest to niewątpliwie pozytywna
zmiana jakościowa z punktu widzenia interesów konsumentów. Zwrócić należy także uwagę, iż w przypadku
tej praktyki rynkowej nie wymaga się odnoszenia do klauzuli generalnej z art. 4 ust. 1 ustawy. Zarządzanie
mieniem gromadzonym w ramach grupy z udziałem
konsumentów w celu finansowania zakupu produktu
w systemie konsorcyjnym bądź organizowanie przedmiotowej grupy stanowi ponadto występek, o czym mówią przepisy karne ustawy (art.16).
Definicja systemu konsorcyjnego zawarta jest w słowniczku do ustawy, tj. art. 2 pkt 10. Należy wyjaśnić, że system konsorcyjny to inaczej system argentyński, czyli
działalność charakterystyczna dla lat 90-tych, kiedy to
funkcjonowały firmy, które organizowały grupy klientów
celem zakupu samochodów czy udzielenia pożyczek finansowych. Z uwagi na fakt, iż ich działalność opierała
się na zasadach, w wyniku których wiele osób zostało
poszkodowanych, zdecydowano się na delegalizację systemu argentyńskiego co dokonane zostało poprzez nowelizację ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji
z dnia 17 czerwca 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 162,
poz. 1693). Zakaz działalności w systemie argentyńskim obowiązuje od dnia 3 sierpnia 2004 r.
Przykład: Firma „ABC-samochód&gotówka” oferuje
konsumentom tanie, szybkie i proste pożyczki, a oferta skierowana jest szczególnie do tych, którzy mają problemy
z otrzymaniem kredytu w banku. Nie wymaga się spełnienia wielu formalności, czy ustanowienia kosztownych zabezpieczeń spłaty pożyczki. Klient zobowiązany jest jedynie do wpłacenia opłaty przygotowawczej, poprzedzającej
zawarcie umowy. W spodziewanym terminie otrzymania
pożyczki klient uzyskuje jednak informację, iż aby uzyskać
jej przydział powinien zaoferować gotowość spłaty jak największej ilości rat – ten z klientów, który zaoferuje największą liczbę rat – ma szansę uzyskać w danym miesiącu
przydział pożyczki, pozostali muszą nadal czekać. Konsument zatem nie wie, czy i kiedy faktycznie uzyska pożyczkę.
Idea prowadzenia działalności w systemie argentyńskim
sprowadzała się zatem do finansowania przydzielanych
pożyczek/produktów przez samych klientów, którzy byli
organizowani w samofinansujące się grupy i zanim faktycznie otrzymywali pożyczkę/produkt, musieli ją wcześniej zacząć spłacać. Utrudnione było także wycofanie
się klienta z systemu argentyńskiego. Najczęściej możliwe to było dopiero po rozliczeniu funkcjonowania całej
grupy, do której klient został przyporządkowany (co odbyć się mogło nawet i po kilku latach) – przez ten czas
firma przetrzymywała pieniądze wpłacone już przez
klienta (bez oprocentowania), a przy ostatecznym rozliczeniu potrącała karę umowną oraz opłatę przygotowawczą.
Art.4.2. Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk, jeżeli działania
te spełniają przesłanki określone w ust. 1.
Ustawa kilkukrotnie odnosi się do kwestii kodeksów dobrych praktyk. Na szarej liście nieuczciwych praktyk rynkowych znalazły się praktyki opisane w treści art. 11 ustawy (stosowanie kodeksu dobrych praktyk, którego postanowienia są sprzeczne z prawem) oraz w art. 5 ust. 2 pkt
4 ustawy (nieprzestrzeganie kodeksu dobrych praktyk, do
którego przedsiębiorca dobrowolnie przystąpił, jeżeli
przedsiębiorca ten informuje w ramach praktyki rynkowej,
że jest związany kodeksem dobrych praktyk). Wskazane
praktyki należy dodatkowo oceniać w kontekście przesłanek wymienionych w klauzuli generalnej.
Natomiast na czarnej liście znajdują się praktyki opisane w art. 7 pkt 1 ustawy (podawanie przez przedsiębiorcę informacji, że zobowiązał się on do przestrzegania kodeksu dobrych praktyk, jeżeli jest to niezgodne
z prawdą) oraz w art. 7 pkt 3 ustawy (twierdzenie, że
kodeks dobrych praktyk został zatwierdzony przez organ publiczny lub inny organ, jeżeli jest to niezgodne
z prawdą). W tym wypadku ustawodawca uznał, iż immanentną cechą wymienionych praktyk jest wprowadzenie w błąd, dlatego też zakazał ich stosowania w sposób
bezwzględny.
Kwestia kodeksów dobrych praktyk będzie przedmiotem szerszych wyjaśnień w dalszej części przewodnika.
■
7
Orzecznictwo Sądów Powszechnych
Sygn. akt XVI C 280/06
WYROK W IMIENIU
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 listopada 2007 r.
Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa,
Wydział XVI Cywilny
po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2007 roku
w Warszawie
na rozprawie sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika
Konsumentów w Rzeszowie
działającego na rzecz konsumenta (...)
przeciwko PTR Spółki z Ograniczoną
Odpowiedzialnością w Warszawie
o zapłatę kwoty 1169,00 złotych
Powództwo oddala;
Nieuiszczone koszty sądowe przejmuje na rachunek
Skarbu Państwa.
Uzasadnienie
W pozwie z dnia 28 października 2005 roku powód
Miejski Rzecznik Konsumentów w Rzeszowie działający na rzecz konsumenta (...) wnosił o zasądzenie od
pozwanego PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie na rzecz konsumenta (...)
kwoty 1169,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami od
dnia 2 listopada 2005 roku do dnia zapłaty
/k. 1-6/.
W dniu 28 lutego 2006 roku Sąd Rejonowy dla
Warszawy-Mokotowa Wydział I Cywilny w sprawie
o sygn. akt I Nc 9419/05 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym /k.24/.
W dniu 18 kwietnia 2007 roku pozwany PTR
Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie wniósł sprzeciw od nakazu zapłaty Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa Wydział I Cywilny
z dnia 28 lutego 2006 roku w sprawie o sygn. akt I Nc
9419/05, w którym zaskarżył przedmiotowy nakaz zapłaty w całości, wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu
według norm prawem przepisanych /k.30-32/.
Sąd zważył, co następuje:
W dniu 11 października 2003 roku pomiędzy PTR
Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie – punkt w CH REDUTA w Rzeszowie jako
sprzedającym, a (...) jako nabywcą została zawarta
umowa sprzedaży aparatu cyfrowego model HP
PHOTO SMART 735, nr seryjny CN365070CK,
na podstawie której sprzedający przeniósł na nabywcę
własność przedmiotu sprzedaży i wydał mu rzecz,
a nabywca zapłacił cenę w kwocie 1169,00 zł /dowód:
paragon fiskalny – k.7/.
W dniu 11 października 2003 roku pomiędzy kupującym a producentem – Hewlett-Packard Spółka
z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie została zawarta umowa gwarancji. Zgodnie z postano8
wieniami tejże umowy gwarancja rozpoczyna się
z dniem wydania towaru i trwa przez okres 1 roku
w serwisie HP /dowód: karta gwarancyjna k.7-9/.
Przed zakupem aparatu nabywca obejrzał sprzęt,
sprawdził sposób jego działania na tyle, na ile to w dacie zakupu było możliwe. W trakcie eksploatacji aparatu okazało się, iż zdjęcia wykonywane przy użyciu tego urządzenia są nieostre. To wrażenie pogłębiało się
wraz z eksploatacją aparatu /dowód: zeznanie świadka
(...) k.53-54/.
(...) skontaktował się z producentem Hewlett-Packard Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością
w Warszawie, przesyłając producentowi na jego wniosek zdjęcia wykonane przy użyciu przedmiotowego
aparatu fotograficznego /dowód: zeznanie świadka
(...) k.53-54/.
Hewlett-Packard Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie po obejrzeniu przesłanych
firmie zdjęć przez (...) zwrócił się do niego o nadesłanie aparatu fotograficznego. Aparat cyfrowy model
HP PHOTO SMART 735, nr seryjny
CN365070CK został przesłany przez (...) producentowi zgodnie z jego żądaniem.
Po pewnym czasie (...) otrzymał od Hewlett-Packard Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością
w Warszawie wymieniony na inny egzemplarz
aparat fotograficzny, co wynikało z innych numerów fabrycznych. Nie doręczono mu nowego egzemplarza umowy gwarancji /dowód: zeznanie świadka (...) k.53-54/.
Urządzenie to przestało całkowicie funkcjonować
pod koniec czerwca 2005 roku. Obiektyw wysunął się
i już nie schował /dowód: zeznanie świadka k.53-54/.
W 2005 roku Hewlett-Packard Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie odmówił wymiany aparatu ze względu na upływ terminu gwarancji. (...) poinformowano, że po upływie terminu gwarancji istnieje możliwość wymiany towaru na nowy za
dopłatą w kwocie około 700,00 zł /dowód: zeznanie
świadka (...) k.53-54/.
W 2005 roku nie istniał już punkt sprzedaży PTR
Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie, w Rzeszowie, w którym (...) zakupił aparat fotograficzny na podstawie umowy z dnia 11 października 2003 roku /dowód: zeznanie (...) k.53-54/.
W tej sytuacji (...) odszukał inny punkt sprzedaży
prowadzony przez PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie, w Rzeszowie. Gdy
opowiedział historię aparatu, odmówiono przyjęcia reklamacji /dowód: zeznanie świadka (...) k.53-54/.
W dniu 1 lipca 2005 roku (...) zwrócił się do Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Rzeszowie z wnioskiem o interwencję /dowód: protokół
przyjęcia skargi z dnia 1 lipca 2005 roku – k.10-11/.
Pismem z dnia 29 sierpnia 2005 roku Wojewódzki
Inspektorat Inspekcji Handlowej w Warszawie zwrócił
się do PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie z wnioskiem o ustosunkowanie się
do skargi (...) /dowód: pismo Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Warszawie z dnia 29
sierpnia 2005 roku – k.13/.
Pismem z dnia 20 września 2005 roku (...) wezwał
PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością
w Warszawie do przyjęcia zgłoszenia reklamacyjnego
Orzecznictwo sądów powszechnych
pod rygorem odstąpienia od umowy sprzedaży w razie
braku odpowiedzi na przedmiotowe wystąpienie /dowód: pismo (...) z dnia 20 września 2005 roku wraz
z dowodem nadania – k.14-15/.
Pismem z dnia 30 września 2005 roku PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie
poinformowała (...), iż podmiot ten nie uchyla się od
przyjęcia reklamacji, lecz ze względu na fakt, iż (...)
dokonał wymiany aparatu zakupionego u PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie
w HP, reklamacje powinien zgłaszać do tegoż podmiotu /dowód: pismo PTR Spółka z Ograniczoną
Odpowiedzialnością w Warszawie z dnia 30 września
2005 roku – k.16/.
W dniu 6 października 2005 roku (...) złożył na
piśmie oświadczenie woli o odstąpieniu od umowy
sprzedaży z dnia 11 października 2003 roku zawartej
z PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością
w Warszawie i wnosił o zwrot ceny w kwocie
1169,00 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma pod rygorem skierowania sprawy na
drogę postępowania sądowego /dowód: pismo (...)
z dnia 6 października 2005 roku wraz z dowodem nadania – k.17/.
Powyższy stan faktyczny pomiędzy stronami był
bezsporny, natomiast rozbieżności dotyczą interpretacji obowiązujących przepisów prawnych.
Sąd zważył, co następuje:
1. Zgodnie z art.4 ust.1 ustawy z dnia 27 lipca
2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.
U. 2002 Nr 141, poz. 1176) sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową; w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania.
2. W przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru konsumpcyjnego domniemywa się, że
jest on zgodny z umową, jeżeli odpowiada podanemu
przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do
celu określonego przez kupującego przy zawarciu
umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co
do takiego przeznaczenia towaru.
3. W przypadkach nieobjętych ust. 2 domniemywa
się, że towar konsumpcyjny jest zgodny z umową, jeżeli nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany, oraz gdy jego
właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju. Takie samo domniemanie przyjmuje się, gdy towar odpowiada oczekiwaniom
dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, producenta
lub jego przedstawiciela; w szczególności uwzględnia się
zapewnienia, wyrażone w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszące się do właściwości towaru, w tym także terminu, w jakim towar ma je zachować.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 w/w ustawy sprzedawca
odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej
stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wy-
dania tego towaru kupującemu; termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru. Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest rzecz używana, strony mogą ten
termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku.
Jak wynika ze stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie, w dniu 11 października 2003 roku (...)
zakupił w PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie – punkt w CH REDUTA
w Rzeszowie aparat cyfrowy model HP PHOTO
SMART 735, nr seryjny CN 365070CK za cenę
1169,00 zł /dowód: paragon fiskalny – k.7/.
W dniu 11 października 2003 roku pomiędzy kupującym a producentem – Hewlett-Packard Spółka
z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie została zawarta umowa gwarancji. Zgodnie z postanowieniami tejże umowy gwarancja rozpoczyna się
z dniem wydania towaru i trwa przez okres 1 roku
w serwisie HP /dowód: karta gwarancyjna – k.7-9
W trakcie eksploatacji aparatu okazało się, iż zdjęcia
wykonywane przy użyciu tego urządzenia są nieostre.
To wrażenie pogłębiało się wraz z eksploatacją aparatu.
W tej sytuacji (...) skontaktował się z producentem
Hewlett-Packard Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie, który stwierdziwszy nieprawidłowość w działaniu sprzętu wymienił zakupiony
przez powoda aparat w PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie na inny egzemplarz, co wynikało z załączonej ulotki
i z innych numerów fabrycznych aparatu. Powodowi nie doręczono nowego egzemplarza umowy
gwarancji dotyczącego wymienionego aparatu /dowód:
zeznanie świadka (...) k.53-54/.
Egzemplarz aparatu dostarczony powodowi przez firmę Hewlett-Packard Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie w wyniku dokonanej wymiany przestał funkcjonować w ogóle pod koniec czerwca 2005 roku.
Wówczas powód zwrócił się do podmiotu, który sprzedał mu pierwotny egzemplarz aparatu, tj. PTR Spółka z Ograniczoną Odpowiedzialnością w Warszawie
z powołaniem na roszczenia przysługujące mu na podstawie ustawy z dnia 27 lipca 2002 roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz
o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2002 Nr 141,
poz. 1176).
Zgodnie z art. 10 ust. 1 w/w ustawy sprzedawca
odpowiada za niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego
towaru kupującemu; termin ten biegnie na nowo
w razie wymiany towaru (...).
Zdaniem Sądu przedmiotowa regulacja dotyczy jedynie sytuacji, w której wydania towaru bądź wymiany towaru dokonuje sprzedający a nie inny
podmiot, np. producent, tak jak w niniejszej sprawie.
Przyjęcie odmiennej interpretacji prowadziłoby
do obciążenia sprzedającego odpowiedzialnością za działania innego podmiotu, np. producenta, na które nie ma on żadnego wpływu.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd oddalił powództwo jako nieuzasadnione, przejmując nieuiszczone
koszty sądowe, od których powód był zwolniony na
rzecz skarbu Państwa.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd orzekł jak wyżej.
9
Sygn. akt V Ca 658/08
WYROK W IMIENIU
Dnia 16 kwietnia 2008 r.
Sąd Okręgowy w Warszawie
V Wydział Cywilny Odwoławczy
po rozpoznaniu w dniu 16 kwietnia 2008 r.
w Warszawie
na rozprawie sprawy z powództwa Miejskiego Rzecznika
Konsumentów w Rzeszowie działającego
na rzecz konsumenta (...)
przeciwko PTR Spółce z Ograniczoną Odpowiedzialnością
w Warszawie o zapłatę
na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Rejonowego dla
Warszawy Mokotowa z dnia 26 listopada 2007 r. sygn. akt.
XVI C280/06
oddala apelację; nie obciąża powoda obowiązkiem zwrotu
kosztów za instancję odwoławczą.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie wyrokiem z dnia 26 listopada 2007 r. oddalił powództwo
i orzekł o kosztach procesu.
Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 11 października 2003 r. pomiędzy PTR Sp.
z o.o. w Warszawie – punkt w CH REDUTA w Rzeszowie jako sprzedającym a (...) jako nabywcą została zawarta umowa sprzedaży aparatu cyfrowego model HP PHOTO SMART 735, nr seryjny CN 365070CK, na podstawie której sprzedający przeniósł na nabywcę własność
przedmiotu sprzedaży i wydał mu rzecz, a nabywca zapłacił cenę w kwocie 1169,00 zł, jak również w tym dniu pomiędzy kupującym a producentem Hewlett-Packard Sp.
z o.o. w Warszawie została zawarta umowa gwarancji.
Zgodnie z postanowieniami tejże umowy gwarancja rozpoczęła się z dniem wydania towaru i trwała przez okres 1 roku w serwisie HP.
Przed zakupem aparatu nabywca obejrzał sprzęt, sprawdził sposób jego działania. W trakcie eksploatacji aparatu
okazało się, iż zdjęcia wykonywane przy użyciu tego urządzenia są nieostre, a tym samym powód skontaktował się z producentem Hewlett-Packard Sp. z o.o. w Warszawie, przesyłając producentowi na jego wniosek zdjęcia wykonane przy
użyciu przedmiotowego aparatu fotograficznego. Po obejrzeniu producent zwrócił się do (...) o nadesłanie aparatu fotograficznego.
Aparat cyfrowy model HP PHOTO SMART 735, nr
seryjny CN 365070/CK został przesłany przez (...) producentowi zgodnie z jego żądaniem. Po pewnym czasie powód
otrzymał od producenta wymieniony na inny egzemplarz aparat fotograficzny, co wynikało z innych numerów fabrycznych.
Nie doręczono mu nowego egzemplarza umowy gwarancji.
Powyższe urządzenie przestało funkcjonować pod koniec
czerwca 2005 r.
W 2005 r. Hewlett-Packard Sp. z o.o. odmówił powodowi wymiany aparatu ze względu na upływ terminu gwarancji, informując go jednocześnie, że po upływie terminu
gwarancji istnieje możliwość wymiany towaru na nowy za
dopłatą w kwocie około 700,00 zł.
W 2005 r. nie istniał już punkt sprzedaży PTR Sp.
z o.o., w którym (...) zakupił aparat fotograficzny, w tej sytuacji (...) odszukał inny punkt sprzedaży prowadzony
przez PTR Sp. z o.o.
10
W dniu 1 lipca 2005 r. (...) zwrócił się do Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w Rzeszowie
z wnioskiem o interwencję. Pismem z dnia 29 sierpnia
2005 r. Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej
w Warszawie zwrócił się do PTR Sp. z o.o. w Warszawie z wnioskiem o ustosunkowanie się do skargi (...).
Pismem z dnia 20 września 2005 r. (...) wezwał PTR
Sp. z o.o. do przyjęcia zgłoszenia reklamacyjnego pod rygorem odstąpienia od umowy sprzedaży w razie braku odpowiedzi na przedmiotowe wystąpienie, zaś pismem z 30
września 2005 r. PTR Sp. z o.o. poinformowała (...), iż
podmiot ten nie uchyla się od przyjęcia reklamacji, lecz ze
względu na fakt, iż (...) dokonał wymiany aparatu zakupionego u PTR Sp. z o.o., reklamacje powinien zgłaszać
do tegoż podmiotu.
W dniu 6 października 2005 r. (...) złożył na piśmie
oświadczenie woli o odstąpieniu od umowy sprzedaży
z dnia 11 października 2003 r. i wniósł o zwrot ceny
w kwocie 1169,00 zł w terminie 14 dni od dnia otrzymania niniejszego pisma pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2002
roku o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej
oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. 2002 Nr
141, poz. 1176) sprzedawca odpowiada za niezgodność
towaru konsumpcyjnego z umową jedynie w przypadku
jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania tego towaru kupującemu. Termin ten biegnie na nowo
w razie wymiany towaru, jeżeli przedmiotem sprzedaży
jest rzecz używana, strony mogą ten termin skrócić, jednakże nie poniżej jednego roku.
Sąd Rejonowy stwierdził, że przedmiotowa regulacja
dotyczy jedynie sytuacji, w której wydania towaru bądź
jego wymiany dokonuje sprzedający a nie inny podmiot,
np. producent, tak jak w niniejszej sprawie. Przyjęcie bowiem odmiennej interpretacji prowadziłoby do obciążenia sprzedającego odpowiedzialnością za działania innego podmiotu. Wobec powyższego Sąd Rejonowy oddalił zażalenie jako niezasadne.
Powyższe orzeczenie zaskarżyła strona powodowa, zarzucając mu naruszenie prawa materialnego przez błędną
jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 4 ust. 1, art. 10 ust.1, art. 11, art. 12 ust.1 oraz
13 ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych
warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002 r. Nr 141, poz. 1176)
– zwanej w dalszej części Ustawą.
Wskazując na powyższe zarzuty powód wniósł o zmianę
zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości.
Strona pozwana wniosła o oddalenie apelacji powoda oraz
o zasądzenie kosztów instancji odwoławczej.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie jest zasadna. Wymienienie szeregu artykułów ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej bez ich dowodnego uzasadnienia wskazującego na błąd subsumcji dokonanej przez Sąd meritii, nie
spełnia wymogów należytego wywiedzenia tego środka
zaskarżenia. W szczególności, na co zasadnie wskazuje
strona pozwana, należało wyraźnie określić swe roszczenie w stosunku do konkretnego reżimu odpowiedzialności, gdzie z gwarancji odpowiedzialnym jest gwarant, zaś
z tytułu niezgodności towaru z umową sprzedawca.
Słusznie również podnosi pozwany, że mieć na uwadze
trzeba też przepis art. 8 cyt. Ustawy w korelacji ze wskazanymi w apelacji pozostałymi przepisami.
Sąd Okręgowy przyjmuje rozważania Sądu Rejonowego za swoje. Z tych względów należało po myśli art.
385 k.p.c. orzec jak w sentencji wyroku.
Sygn. akt I Ca 102/08
WYROK W IMIENIU
Dnia 26 marca 2008 r.
Sąd Okręgowy w Zamościu I Wydział Cywilny
po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2008 roku
w Zamościu
na rozprawie sprawy z powództwa (...)
z udziałem Miejskiego Rzecznika Konsumentów
w Biłgoraju
przeciwko (...) prowadzącemu działalność
gospodarczą pod firmą (...) w Biłgoraju o zapłatę
na skutek apelacji strony powodowej od wyroku Sądu
Rejonowego w Biłgoraju
z dnia 28 grudnia 2008 r. sygn. akt VI C 73/07
I. oddala apelację;
II. zasądza od (...) na rzecz (...) prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w Biłgoraju kwotę
60,00 (sześćdziesiąt) zł kosztów postępowania apelacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2007 r. Sąd Rejonowy
w Biłgoraju na rzecz (...) kwotę 847,43 zł z ustawowymi odsetkami od 8 czerwca 2007 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części i rozstrzygnął
o kosztach procesu.
W uzasadnieniu Sąd podniósł, że strony zawarły
umowę sprzedaży 9,10 m² glazury ARIZA za cenę
401,98 zł, która po zamontowaniu okazała się wadliwa.
Powód zgłosił sprzedawcy wadę towaru w dniu 19
kwietnia 2007 r., a w dniu 1 maja 2007 r. skierował do
niego pismo, w którym domagał się wymiany wadliwego
towaru na wolny od wad tj. zbicia wadliwej glazury i położenia nowej oraz zwrotu kosztów ułożenia 8 m² glazury wadliwej. Odpowiedź nadaną listem poleconym
w dniu 14 maja 2007 r. powód otrzymał 16 maja 2007
r. Pismem z 17 maja 2007 r. powód wezwał pozwanego do wymiany wadliwej glazury na wolną od wad
i zwrotu kwoty 895,59 zł kosztów montażu glazury wadliwej, według wystawionej faktury. Pozwany podnosił,
że w ustawowym terminie ustosunkował się do pisma powoda, a powód 31 maja 2007 r. złożył oświadczenie
o odstąpieniu od umowy żądając zwrotu ceny nabycia
glazury i kosztów jej ułożenia. Sąd przyjął, że pozwany
ustosunkował się do pisma powoda w ustawowym terminie wynikającym z przepisów ustawy z dnia 27 lipca
2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U.
2002.141.1176 ze zm.) – zwaną dalej ustawą konsumencką. Ponieważ pozwany nie kwestionował zasadności odstąpienia od umowy a jedynie zarzucił zawyżenie
kosztów montażu Sąd ustalił te koszty za pomocą dowodu z opinii biegłego na poziomie 467,62 zł robocizny
i 59,09 zł kosztów dodatkowych. Ponieważ nakaz zapłaty zaskarżony został ponad kwotę 81,26 zł, ustalone
odszkodowanie Sąd w wyroku pomniejszył o tę kwotę.
Za podstawę rozstrzygnięcia Sąd przyjął art. 8 ustawy
konsumenckiej oraz art. 494 i 471 kc.
Apelację od tego orzeczenia złożył Powiatowy Rzecznik Konsumentów w Biłgoraju, zaskarżając go w całości
i wniósł o jego zmianę przez zasądzenie od pozwanego
na rzecz powoda całej dochodzonej pozwem kwoty
1216,31 zł z ustawowymi odsetkami od 8 czerwca 2007
r. do dnia zapłaty, wraz z kosztami procesu; ewentualnie
o uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.
Wyrokowi zarzucił:
– naruszenie prawa materialnego w postaci:
1. art. 8 ust. 2 ust. 3 ustawy konsumenckiej przez jego
błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że pozwany
przedsiębiorca nie miał obowiązku dokonać zwrotu poniesionych przez powoda pełnych kosztów ponownego
zamontowania glazury kuchennej wobec nieustosunkowania się do żądań konsumenta z dnia 1 maja 2007 r.
wymiany niezgodnej z umową glazury na zgodną z umową w terminie 14 dni i powstaniu domniemania uznania
tego żądania za zasadne wraz z obowiązkiem zwrotu
kosztów ponownego zamontowania glazury, która została dokonana wbrew literalnej treści wymienionego przepisu i ustalonego w sprawie stanu faktycznego.
2. art. 61 § 1 kc w zw. z art. 8 ust. 3 i ust. 2 ustawy konsumenckiej przez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że wysłanie odpowiedzi na pismo z 1 maja 2007 r.
w dniu 14 maja 2007 r., które konsument otrzymał 16
maja 2007 r. stanowiło zachowanie 14 dniowego terminu z art. 8 ust. 3 ustawy konsumenckiej
– naruszenie prawa procesowego w postaci:
1. art. 243 kpc przez pominięcie domniemania wynikającego z niezachowania przez przedsiębiorcę terminu
z art. 8 ust. 3 ustawy konsumenckiej.
W uzasadnieniu podniósł, że przepisy ustawy konsumenckiej nie odsyłają w kwestii obliczania terminów do
Kodeksu cywilnego, dlatego Sąd błędnie przyjął, że
przedsiębiorca terminu dochował.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie jest zasadna, a jej zarzuty chybione. Sąd
Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd I instancji, jego zapatrywania prawne
i przyjmuje je za własne. Nie ma więc potrzeby przytaczać tu ponownie całości uzasadnienia Sądu Rejonowego.
Sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni art. 8
ust. 3 ustawy konsumenckiej. Językowa wykładnia tego
przepisu prowadzi do jednoznacznych i niebudzących jakichkolwiek wątpliwości wniosków, że 14-dniowy termin
jest terminem przedsiębiorcy. Zgodnie więc z art. 111 §
1 kc zakończył się 14 maja 2007 r. i w tym czasie przedsiębiorca ustosunkował się do reklamacji. Wbrew twierdzeniom skarżącego ustawa nie musi wyraźnie odsyłać
do kodeksu cywilnego w kwestii obliczania terminu.
Określony zapis ustawowy konieczny jest do wyłączenia
art. 110 kc, a nie do jego zastosowania. Skoro ustawa
konsumencka nie wyłącza stosowania art. 110 kc Sąd
11
Rejonowy prawidłowo ocenił zachowanie pozwanego
przedsiębiorcy, przyjmując, że nie uchybił ustawowego
terminu ustosunkowania się do reklamacji. Przepis art.
8 ust. 3 ustawy konsumenckiej jako dotyczący innych
kwestii niż art. 61 § 1 kc zakreśla przedsiębiorcy termin do ustosunkowania się do reklamacji. Nie jest to
termin, w którym konsument ma otrzymać odpowiedź.
Ustawa konsumencka nie wymaga osobistego doręczania dokumentów między stronami czynności prawnej,
nie wyłącza także możliwości korzystania z powszechnego sposobu komunikowania się tj. usług pocztowych. W tej sytuacji przyjęcie stanowiska skarżącego
oznaczałoby konieczność osobistego doręczania informacji konsumentowi, bez względu na miejsce, w którym się znajduje, bez możliwości korzystania z usług
poczty, ponieważ przedsiębiorcę obciążałoby ryzyko
niezachowania terminu przy doręczeniach awizo. Wykładni takiej Sąd Okręgowy nie podziela. Art. 8 ust.
3 ustawy konsumenckiej zakreśla przedsiębiorcy termin na podjęcie czynności faktycznych polegających
na ustosunkowaniu się do reklamacji, nie wymaga aby
w tym terminie oświadczenie przedsiębiorcy doszło do
konsumenta. Termin ustosunkowania się do reklamacji i termin powzięcia przez konsumenta wiadomości
o stanowisku przedsiębiorcy nie muszą się pokrywać.
Ustawa konsumencka nie stawia takiego wymagania
a stanowisko takie nie znajduje uzasadnienia w wykładni art. 8 ust. 3 ustawy konsumenckiej i art. 61 § 1
kc. W tej sytuacji zarzutów naruszenia art. 8 ust. 3
ustawy konsumenckiej oraz art. 61 § 1 kc nie można
uznać za trafne. Ponadto, w ocenie Sądu Okręgowego, okoliczności, które dyspozycją obejmuje art. 61 §
1 kc, w sprawie niniejszej w ogóle nie mają znaczenia.
W świetle powyższych ustaleń za chybiony uznać należy zarzut naruszenia art. 243 kpc.
Rozstrzygnięcie o kosztach uzasadnia art. 98 § 1
kpc.
Z tych względów Sąd, na podstawie art. 385 kpc,
orzekł jak w sentencji.
Biłgoraj, dnia 11 lutego 2008 r.
SĄD OKRĘGOWY
W ZAMOŚCIU
Za pośrednictwem:
Sądu Rejonowego w Biłgoraju
Sągu Grodzkiego
Ul. Kościuszki 29, 23-400 Biłgoraj
Powód:
1. (...) Biłgoraj
2. Powiatowy Rzecznik Konsumentów
Starostwo Powiatowe w Biłgoraju
Ul. Kościuszki 87, 23-400 Biłgoraj
Pozwany:
Prowadzący działalność gospodarczą
pod nazwą (...)
Sygn. akt VI C upr 73/07
Wartość przedmiotu zaskarżenia:
368,88 zł (trzysta sześćdziesiąt osiem złotych
osiemdziesiąt osiem groszy)
Apelacja powoda 2.
Powód Powiatowy Rzecznik Konsumentów wnosi apelację od wyroku Sądu Rejonowego w Biłgoraju Sądu
Grodzkiego, ogłoszonego w dniu 28 grudnia 2007 r.
w sprawie wyżej wymienionej, który został mu doręczony
w dniu 28 stycznia 2008 r.
Wymieniony wyrok zaskarżam w całości i wnoszę o jego:
zmianę w całości przez zasądzenie od pozwanego na
rzecz powoda kwoty 1216,31 zł z ustawowymi odsetkami
od dnia 8 czerwca 2007 r. do dnia zapłaty oraz przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda (...) kosztów
postępowania według norm przepisanych za obydwie instancje sądowe;
ewentualnie o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.
Skarżonemu wyrokowi zarzucam:
I. Naruszenie prawa materialnego w postaci:
1) art.8 ust. 1, ust. 2, ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca
2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U.
z 2002 r. Nr 141, poz. 1176 ze zm.) przez jego błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że pozwany
przedsiębiorca nie miał obowiązku dokonać zwrotu poniesionych przez powoda-konsumenta pełnych kosztów
ponownego zamontowania glazury kuchennej wobec
nie ustosunkowania się do żądania konsumenta z dnia
1 maja 2007 r. wymiany niezgodnej z umową glazury
na nową zgodną z umową w terminie 14 dni i powstaniu domniemania uznania tego żądania za zasadne
wraz z obowiązkiem zwrotu kosztów ponownego zamontowania glazury, która została dokonana wbrew literalnej treści wymienionego przepisu i ustalonego
w sprawie stanu faktycznego.
2) art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego w związku z treścią
art. 8 ust. 3, ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r.
o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej
oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, poprzez błędną
wykładnię tych przepisów przejawiającą się uznaniem
wbrew treści tych przepisów, że pozwany przedsiębior-
12
ca ustosunkował się do żądania konsumenta z dnia 1
maja 2007 r. wymiany niezgodnej z umową glazury na
nową zgodną z umową w terminie 14 dni przez wysłanie 14.05.2007 r. do powoda pisma listem poleconym,
które dotarło do powoda dopiero w dniu 16 maja 2007
r., co skutkowało przekroczeniem przez pozwanego terminu 14-sto dniowego do ustosunkowania się do żądania z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r.
o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej
oraz o zmianie Kodeksu cywilnego i powstaniem domniemania prawnego w postaci oświadczenia woli
uznania żądania konsumenta wymiany towaru na nowy
za zasadne wraz z obowiązkiem zwrotu poniesionych
kosztów ponownego zamontowania towaru.
II. Naruszenie prawa procesowego, które miało istotny
wpływ na wynik sprawy w postaci:
1) art. 243 Kodeksu postępowania cywilnego przez
pominięcie domniemania prawnego uznania przez pozwanego żądania powoda wymiany glazury na nową za
zasadne, wynikającego z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 27
lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży
konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego i ze
zgromadzonego materiału dowodowego w postaci dokumentów dołączonych przez powoda do pozwu. Domniemanie prawne wskazane wiązało Sąd, który jednak je niesłusznie pominął.
Uzasadnienie
Sąd I instancji ewidentnie naruszył przepis art. 61 § 1
Kodeksu cywilnego w związku z treścią art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach
sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego. Dokonał tego przez błędną wykładnię tych przepisów przejawiającą się uznaniem wbrew treści tych przepisów, że pozwany przedsiębiorca ustosunkował się do żądania konsumenta z dnia 1 maja 2007 r. wymiany niezgodnej z umową glazury na nową zgodną z umową
w terminie 14 dni przez wysłanie 14.05.2007 r. pisma listem poleconym do powoda. Pismo to dotarło do powoda dopiero w dniu 16.05.2007 r. Wykładnia ta jest
sprzeczna z art. 61 § 1 Kodeksu cywilnego, ponieważ
konsument mógł zapoznać się z tym pismem dopiero
w dniu 16 maja 2007 r., co skutkowało przekroczeniem
przez pozwanego terminu 14-sto dniowego do ustosunkowania się do żądania z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego i powstaniem po stronie pozwanego z art. 8 ust. 2 tej ustawy, obowiązku wymiany niezgodnej z umową glazury na nową
zgodną z umową.
W szczególności w ustawie z dnia 27 lipca 2002 r.
o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz
o zmianie Kodeksu cywilnego nie istnieje znana, np.
z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie
niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności
za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny, regulacja w zakresie dochowania terminu w zakresie złożenia oświadczenia woli przez wysłanie w jego ostatnim
dniu listu poleconego. Jeżeli takiej regulacji nie ma, to zastosowanie mają przepisy ogólne Kodeksu cywilnego, dotyczące czynności prawnych.
Należy także podkreślić, że celem ustawy o szczególnych
warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego była ochrona kupujących konsumentów,
a nie sprzedających przedsiębiorców.
Sąd I instancji błędnie też uznał wbrew treści art. 8 ust.
1, ust. 2, ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz
o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2002 r. Nr 141,
poz. 1176 ze zm.), że pozwany przedsiębiorca nie miał
obowiązku dokonać zwrotu poniesionych przez powodakonsumenta pełnych kosztów ponownego zamontowania
glazury kuchennej wobec nie ustosunkowania się do żądania konsumenta z dnia 1 maja 2007 r. wymiany niezgodnej z umową glazury na nową zgodną z umową w terminie 14 dni, która została dokonana wbrew literalnej treści
wymienionego przepisu i ustalonego w sprawie stanu faktycznego.
Jeżeli pozwany nie ustosunkował się do żądania wymiany (zgodnego z art. 8 ust. 1 ustawy o szczególnych warunkach...) w terminie 14 dni, to je uznał za zasadne
wraz z wynikającymi z tego faktu konsekwencjami z art. 8
ust. 2 ustawy o szczególnych warunkach (...) w postaci
obowiązku zwrotu kosztów poniesionych przez powodakonsumenta.
Sąd I instancji wbrew tym przepisom i stanowisku powoda (k.49) powołał biegłego na okoliczność ustalenia kosztów ułożenia glazury.
Wskutek powyższych błędów Sąd I instancji naruszył
przepis art. 243 Kodeksu postępowania cywilnego przez
pominięcie domniemania prawnego uznania przez pozwanego żądania powoda wymiany glazury na nową za zasadne, wynikającego z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego wraz z obowiązkiem pozwanego, wynikającym z art. 8 ust. 2 wymienionej ustawy, zwrotu całych kosztów poniesionych przez
konsumenta-powoda i zgromadzonego materiału dowodowego w postaci dokumentów dołączonych przez powoda do pozwu.
Wskazane domniemanie prawne wiązało Sąd, który jednak je niesłusznie pominął, co miało bezpośredni wpływ
na wynik sprawy w postaci częściowego uznania tylko powództwa, oddalenia go w pozostałym zakresie i częściowego rozłożenia kosztów wraz z ich stosunkowym zasądzeniem od powoda-konsumenta na rzecz pozwanego.
Mając na uwadze powyższe, popieram apelację i wnoszę
jak na wstępie.
Niniejsza apelacja nie podlega opłacie sądowej na podstawie art. 96 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
13
Radom, 31 grudnia 2003 r.
SĄD OKRĘGOWY
W WARSZAWIE
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Ul. Kredytowa 3
00-950 Warszawa
Powód: Miejski Rzecznik Konsumentów w Radomiu
Stanisław Gąsior
Ul. Kilińskiego 30
26-610 Radom
Pozwany: (...) współwłaścicielka Przedsiębiorstwa
Produkcyjno-Handlowego „ELDAM”
i
(...) współwłaściciel Przedsiębiorstwa
Produkcyjno-Handlowego „ELDAM”
Pozew
o uznanie postanowień wzorca umowy
za niedozwolone
Miejski Rzecznik Konsumentów w Radomiu na podstawie art. 47938 KPC wnosi o:
I. uznanie niżej wymienionego postanowienia wzorca
umowy stosowanego przez pozwanych w zgłoszeniu reklamacyjnym spisywanym z konsumentem przy zgłaszaniu sprzedawcy niezgodności zakupionego towaru
z umową za niedozwolone i zakazanie jego wykorzystywania na podstawie art. 47942 KPC:
II. uznanie, że postanowienie o treści: „Klient zobowiązuje się w terminie 14 dni odebrać decyzję dotyczącą
ustosunkowania się sprzedawcy do żądania kupującego bez dodatkowego powiadomienia.” kształtuje obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi
obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, co stanowi naruszenie art. 3851 § 1 KC oraz jest postanowieniem, z którym konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy, co stanowi naruszenie art. 3853 pkt.4 KC.
III. zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów
procesu wg norm przepisanych.
Uzasadnienie
Pozwani (...) prowadzą wspólnie działalność gospodarczą pod nazwą ELDAM PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCYJNO-HANDLOWE, a w ramach niej działalność handlową polegającą na sprzedaży
obuwia także w swoim sklepie firmowym w Radomiu.
W stosunkach z konsumentami w trakcie przyjmowania
zgłoszenia o niezgodności towaru z umową tzw. „złożenie/zgłoszenie reklamacji” posługuje się wzorcem „zgłoszenie reklamacyjne nr...”. Jest to wzorzec opracowany
14
przez pozwanych do celów związanych z przyjmowaniem
od konsumentów reklamacji na sprzedawane przez spółkę
buty.
1. art. 3853 pkt. 4 KC – postanowienia, z którymi
konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy.
Konsument zawierając umowę sprzedaży nie jest informowany o wymienionym w punkcie 1 postanowieniu, które nakłada na niego obowiązki inne, niż wynikające
z ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej. Zapoznaje się z nim dopiero wtedy, gdy zgłasza
sprzedawcy tj. pozwanym niezgodność zakupionego towaru z umową (składając reklamację) a ponadto dopiero
w momencie, gdy składa swój podpis na druku zgłoszenia. Dlatego należy uznać, że postanowienie to jest niedozwolone z punktu widzenia art. 3853 pkt. 4 KC.
2. art. 3851 § 1 KC – stosowanie postanowień kształtujących prawa i obowiązki konsumenta w sposób
sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego
interesy.
Postanowienie wymienione w punkcie 1 pozwu kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny
z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.
Nakłada na konsumenta obowiązki nie przewidziane
przepisami prawa. Do nałożenia na konsumentów szczególnych obowiązków pozwani musieliby posiadać uprawnienia dane ustawą, a takich nie mają. Przedsiębiorcy
muszą działać w granicach prawa wyznaczonego ustawami. Przy sprzedaży konsumenckiej zasady dochodzenia
roszczeń przez konsumentów reguluje ustawa z dnia 27
lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U.
Nr 141, poz. 1176); reguluje ona w sposób szczegółowy
prawa i obowiązki obu stron obrotu handlowego (sprzedawca-konsument). Art. 8 ust. 3 tej ustawy stanowi, że
„jeżeli sprzedawca, który otrzymał od kupującego żądanie
określone w ust. 1 (tj. doprowadzenie towaru konsumpcyjnego do stanu zgodnego z umową – przyp. S.G.) nie
ustosunkował się do jego żądania w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione”. Przepis ten nakłada
jednoznacznie na sprzedawcę obowiązek ustosunkowania
się do żądania konsumenta, przewidując jednocześnie
sankcję za niedotrzymanie terminu w postaci uznania żądania konsumenta za uzasadnione. Postanowienie
z pkt.1 tj.: „Klient zobowiązuje się w terminie 14 dni odebrać decyzję dotyczącą ustosunkowania się sprzedawcy do
żądania kupującego bez dodatkowego powiadomienia.”
przerzuca na konsumenta obowiązek dotrzymania terminu i tym samym zwolnienia sprzedawcy z tego obowiązku. Ustawa zobowiązuje sprzedawcę czyli pozwanych do
dokonania czynności prawnej polegającej na ustosunkowaniu się do żądania konsumenta tj. czy je uznaje, czy też
oddala. Formy czynności prawnej są różne – ustawodawca nie przewidział w tej ustawie określonej formy, ale to
nie znaczy, że strona zobowiązana do jej dokonania ma
prawo wzywać konsumenta, aby obwieścić mu swoją decyzję. Postanowienie to narusza także art. 8 ust. 1 wyżej
wymienionej ustawy, który stanowi, że doprowadzenie towaru do zgodności z umową (naprawa lub wymiana) jest
nieodpłatne a ust. 2 tego artykułu stanowi, że sprzedawca ma obowiązek zwrotu kosztów poniesionych przez kupującego przy realizacji prawa uzyskania zgodności towaru z umową. Postanowienie to nie tylko zmusza konsumenta do poniesienia dodatkowych kosztów, ale także nakłada na niego obowiązek nie przewidziany przepisami
prawa. Ustawa o szczególnych warunkach sprzedaży
konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego nakłada na konsumenta jeden obowiązek – zgłoszenie sprzedawcy niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową
przed upływem dwóch miesięcy, jeżeli nie zawiadomi
w tym terminie sprzedawcy o niezgodności, traci uprawnienia wynikające z tej ustawy (art. 9 ust.1). Należy podkreślić, że pozwani wykorzystują dobrą wolę i nieświadomość konsumentów, ich naiwność i zaufanie do sprzedawcy, że postępuje on zgodnie z prawem. Należy podkreślić, że postanowienie to jest stosowane w sytuacji, gdy
konsument nie tylko nie otrzymał towaru jakiego oczekiwał, ale został jednocześnie narażony na dodatkowe kłopoty, mitręgę w wyegzekwowaniu swego prawa do otrzymania za swoje pieniądze towaru takiego, jakiego oczekiwał. Umieszczenie miejsca na podpis pod tym postanowieniem ma na celu zasugerowanie, że konsument dobrowolnie przyjmuje na siebie takie zobowiązanie, że niby
konsument ma prawo wyboru, ale nigdzie nie jest zamieszczona informacja ani nawet sugestia, że konsument
może nie zgodzić się na to postanowienie. Ponadto jego
treść jednoznacznie sugeruje naturalność zobowiązania
konsumenta.
Postępowanie pozwanych objawiające się stosowaniem
zakwestionowanego w pozwie postanowienia ma na celu
obejście nie tylko przywołanych wyżej przepisów ustawy,
ale i intencji ustawodawcy. Ponadto nakłada na konsumenta uciążliwe obowiązki nie przewidziane przepisami
prawa, a ponadto sprzeczne z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy ekonomiczne (koszty dojazdu,
strata czasu poświęconego temu) oraz wprowadza w błąd
poprzez wprowadzenie uciążliwego trybu dochodzenia
roszczeń, ale którego to trybu nie przewidują przepisy
prawa, a arbitralnie narzuca silniejsza strona obrotu tj.
pozwani, jednocześnie sugerując konsumentowi, że jest to
działanie prawidłowe i takie są jego obowiązki.
W tym stanie rzeczy pozew jest zasadny.
Sygnatura akt XVII Amc 5/04
WYROK W IMIENIU
Dnia 19 stycznia 2005 r.
Sąd Okręgowy w Warszawie, Sąd Ochrony
Konkurencji i Konsumentów w składzie (...)
po rozpoznaniu w dniu 19 stycznia 2005 r.,
w Warszawie
sprawy z powództwa: Miejski Rzecznik Konsumentów
przeciwko (...) i (...) „ELDAM”
o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone
1. powództwo oddala
2. wpis ostateczny ustala na kwotę 500 zł i obciąża nim
Skarb Państwa
3. zarządza publikację prawomocnego Wyroku
w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt
Skarbu Państwa.
Uzasadnienie
Powód – Miejski Rzecznik Konsumentów w Radomiu
wniósł o uznanie za niedozwoloną i zakazanie stosowania
(...) Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowe w umowach z konsumentami postanowienia wzorca umowy
o treści „Klient zobowiązuje się w terminie 14 dni odebrać decyzję dotyczącą ustosunkowania się sprzedawcy
do żądania kupującego bez dodatkowego powiadomienia.”
Swoje roszczenie powód uzasadniał tym, że zapis ten
kształtuje obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny
z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy,
a ponadto jest postanowieniem, z którym konsument nie
miał możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy.
Konsument otrzymuje bowiem powyższy warunek w trakcie przyjmowania zgłoszenia niezgodności towaru z umową, na formularzu „zgłoszenie reklamacyjne nr”.
Nadto, zdaniem powoda zapis ten przerzuca obowiązek wynikający z treści art. 8 ust. 3 ustawy z dnia
27.07.2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego na konsumenta. Zgodnie z powołaną normą, obowiązkiem sprzedawcy jest ustosunkowanie się do reklamacji. Kwestionowane postanowienie zmusza kupującego do poniesienia
dodatkowych kosztów, ale także nakłada obowiązek nie
przewidziany przepisami ustawy z dnia 27.07.2002 r.
o szczególnych warunkach...
Pozwani nie udzielili odpowiedzi na pozew.
Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na podstawie art. 230 k.p.c., uznał za udowodniony fakt posługi-
15
wania się przez pozwanych formularzem „zgłoszenie reklamacyjne nr” zawierającym kwestionowany przez powoda zapis.
W tym stanie faktycznym Sąd Ochrony Konkurencji
i Konsumentów zważył, co następuje:
Powództwo jest bezzasadne. Należy bowiem uznać, że
norma art. 3851 § 1 k.c. odnosi się wyłącznie do wzorców
umów, a więc do sytuacji, gdy wzorzec zmierza do zawarcia umowy tj. uregulowania stosunków prawnych pomiędzy stronami. „Zgłoszenie reklamacyjne” jest jednostronną czynnością prawną, w której kupujący żąda doprowadzenia towaru konsumpcyjnego do stanu zgodnego
z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na
nowy. Jakkolwiek z faktu powiadomienia (a także braku
odpowiedzi na takie powiadomienie) wynikają określone
prawem skutki prawne, to przez dokonanie go nie powstaje nowy, ani nie ulega zmianie istniejący stosunek
prawny.
Kwestionowany zapis, zawarty na formularzu zgłoszenia o treści: „Klient zobowiązuje się w terminie 14 dni
odebrać decyzję dotyczącą ustosunkowania się do żądania kupującego bez dodatkowego powiadomienia”, nie
jest klauzulą umowną, a wyłącznie informacją o miejscu
i terminie udzielenia odpowiedzi na zgłoszenie niezgodności towaru z umową. Należy bowiem podkreślić, że powołana przez powoda ustawa z dnia 27.07.2002 r.
o szczególnych warunkach... nie przewiduje żadnej konkretnej formy powiadomienia o niezgodności towaru
z umową i konsument może to zrobić w dowolnej formie,
nie korzystając z formularza pozwanych.
Podkreślenia wymaga również fakt, że powyższa ustawa nie wyklucza możliwości zawierania umów z konsumentami, przewidujących warunki ustawą nie przewidziane. Warunki umowy nie mogą jedynie naruszać bezwzględnie obowiązujących norm i ustalać warunków surowszych od określonych w ustawie.
Trudno też podzielić wywody powoda, że określenie
miejsca udzielenia odpowiedzi na zgłoszenie niezgodności towaru z umową w miejscu sprzedaży rażąco narusza
interes konsumenta. Należy bowiem mieć na względzie,
że reklamacji drobnych przedmiotów (np. obuwia) towarzyszy pozostawienie towaru u sprzedawcy w celu zbadania jej zasadności. Konsument zmuszony będzie w każdym warunku do złożenia wizyty w punkcie sprzedaży,
zarówno w celu odbioru reklamowanego towaru (w przypadku nieuwzględnienia reklamacji) lub odbioru towaru
naprawionego albo wymienionego. Uciążliwości wynikającej z tego tytułu, o ile w ogóle występuje, nie można
uznać za rażącą.
Biorąc powyższe względy pod uwagę powództwa należało oddalić. O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu (art. 98 k.p.c.).
Publikację prawomocnego Wyroku na koszt Skarbu
Państwa zarządzono na podstawie art. 47944 § 1 k.p.c.
16
Radom, 21 lutego 2005 r.
SĄD APELACYJNY
WYDZIAŁ CYWILNY
w Warszawie
pl. Krasińskich 2/4/6
za pośrednictwem
Sądu Okręgowego w Warszawie,
Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Powód: Miejski Rzecznik Konsumentów w Radomiu
Stanisław Gąsior
Ul. Kilińskiego 30, 26-610 Radom
Pozwani: (...) „ELDAM”
APELACJA POWODA
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie, Sądu
Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 19 stycznia
2005 r. sygn. akt XVII Amc 5/04, doręczonego w dniu
15 lutego 2005 r.
Zaskarżam wyżej opisany wyrok w całości zarzucając mu:
1. sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego
materiału dowodowego poprzez przyjęcie, że zapis zawarty w formularzu zgłoszenia o treści: „Klient zobowiązuje się w terminie 14 dni odebrać decyzję dotyczącą
ustosunkowania się do żądania kupującego bez dodatkowego powiadomienia” nie jest klauzulą umowną a wyłącznie informacją o miejscu i terminie udzielenia odpowiedzi na zgłoszenie niezgodności towaru z umową.
2. naruszenie prawa materialnego tj. art. 3851 § 1 k.c.
poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że:
– norma art. 3851 § 1 k.c. odnosi się wyłącznie do wzorców umów, a więc do sytuacji, gdy wzorzec zmierza do
zawarcia umowy tj. uregulowania stosunków prawnych
pomiędzy stronami,
i wnoszę o:
– zmianę zaskarżonego orzeczenia i uwzględnienie
powództwa,
ewentualnie
– o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.
Uzasadnienie
Bezsporne jest, że pozwani stosują formularz „zgłoszenie
reklamacyjne nr”, który zawiera kwestionowaną klauzulę.
Dowód (w aktach): formularz „zgłoszenie reklamacyjne nr”.
Sąd Orzekający uznając, że nie jest to klauzula umowna,
a tylko informacja o miejscu i terminie odpowiedzi na zgłoszenie reklamacyjne dokonał błędnej oceny materiału dowodowego bez dogłębnego rozważenia istoty sprawy. Należy
rozważyć najpierw zagadnienie, jaką rolę spełnia formularz
zawierający kwestionowaną klauzulę w zgłoszeniu niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową. Pozwani stosują
wydrukowany firmowy formularz zawierający kwestionowaną klauzulę. Formularz ten jest wypełniany przez pracownika pozwanych w momencie osobistego zgłaszania przez
konsumenta sprzedawcy (pozwanym) niezgodności towaru
konsumpcyjnego z umową. Konsument nie ma możliwości
(pozwani nie dają mu tego) modyfikowania formularza.
Błędne jest przyjęcie przez Sąd Orzekający, że konsument
może to zrobić (zgłosić reklamację w inny sposób), ponieważ konsument zgłasza ustnie niezgodność towaru z umo-
wą, a pracownik pozwanych wypełnia formularz. Formularz
ten jest podpisywany przez obie strony i po jego podpisaniu
na konsumenta zostaje nałożony obowiązek, którego źródeł
nie ma w obowiązujących przepisach prawa. W tym momencie formularz – załącznik do umowy sprzedaży o treści, o której konsument nie miał wiedzy zawierając umowę sprzedaży
z pozwanymi zaczyna funkcjonować. Nie wiedział, że tak,
a nie inaczej jest skonstruowany system przyjmowania u pozwanych zgłoszenia niezgodności towaru konsumpcyjnego
z umową (reklamacja) i że będzie miał obowiązek stawienia
się u sprzedawcy celem odebrania oświadczenia o uznaniu
bądź odrzuceniu jego roszczenia. Gdyby miał taką wiedzę,
być może po rozważeniu wszystkich za i przeciw nie zawarłby
umowy sprzedaży z pozwanymi. Zakupy u pozwanych nie są
zakupami ad hoc dokonywanymi pod wpływem impulsu.
Pozwani nie są właścicielem jednego osiedlowego sklepiku,
w którym konsumenci dokonują codziennych podręcznych zakupów, a prowadzą sieć sklepów w Polsce i formularz ten jest
stosowany we wszystkich sklepach pozwanych.
Nie ulega wątpliwości, że wzorzec ten (wydrukowany formularz o ustalonej z góry treści) był przygotowany z góry
przed zawarciem umowy sprzedaży z pozwanymi, o którym
konsument nie wiedział i który nie był mu wręczony ani okazany przed zawarciem umowy. Tym samym formularz ten
wypełnia określenia wzorca przyjęte w literaturze wg E. Łętowska „Ustawa o ochronie niektórych praw konsumentów.
Komentarz” Wyd. C.H.BECK, Warszawa, 2000, s. 71. –
„Wzorce umowne” są doktrynalnym określeniem wszelkich
jednostronnie przygotowanych z góry, przed zawarciem umowy, gotowych klauzul umów, w postaci warunków umów, ich
wzorów, regulaminów itp.
Formularz – wzorzec będąc aktem narzuconym przez pozwanych zagraża interesom konsumentów albowiem: wyłącza swobodę oceny sytuacji i podjęcia decyzji przez konsumenta, zawiera postanowienie (kwestionowana klauzula) krzywdzące drugą
stronę, nierównomiernie określając ryzyko transakcji, zawiera
niesymetryczne rozłożenie praw i obowiązków, finguje istnienie
konsensusu na, w rzeczywistości nie chcianą, klauzulę.
Biorąc powyższe pod uwagę i mając na względzie, że konsument nie ma faktycznie, będąc w sklepie pozwanych, możliwości złożenia zgłoszenia niezgodności towaru z umową, należy uznać, że stosowany przez pozwanych formularz jest załącznikiem do umowy sprzedaży zawieranej z pozwanymi
i tym samym wzorcem umownym.
Kupując towar konsument oczekuje, że będzie on spełniał jego oczekiwania – będzie zgodny z umową i nie posiada wad.
Sprzedawca nie informuje konsumentów, jakie formalności muszą oni spełnić składając zawiadomienie o niezgodności towaru
z umową, tzw. reklamację. Konsument idąc do sprzedawcy
z reklamacją idzie z dobrą wiarą, że idzie do profesjonalisty, który uczyni wszystko, aby doprowadzenie towaru do zgodności
z umową było jak najszybsze i dla niego nieuciążliwe. W momencie narzucenia konsumentowi wzorca formularza „zgłoszenia reklamacyjnego nr” pozwani wykorzystują dobrą wiarę konsumentów co do prawidłowości postępowania sprzedawcy –
profesjonalisty. Według „Encyklopedii Prawa” „Dobra wiara
w prawie cywilnym jest to usprawiedliwione okolicznościami
przekonanie podmiotu stosunku cywilnoprawnego, iż podjęte
działanie lub zaniechanie jest zgodne z prawem lub zasadami
współżycia społecznego”.
Błędne jest uznanie Sądu Orzekającego, że zakwestionowana klauzula jest tylko informacją – jej treść: „Klient zobowiązuje się w terminie 14 dni odebrać decyzję dotyczącą ustosunkowania się sprzedawcy do żądania kupującego bez dodatkowego powiadomienia” przeczy temu. Informacja jest pisana w trybie oznajmującym, a ta klauzula jest napisana w trybie rozkazującym i jej treść nakazuje konkretne zachowanie
konsumentowi. Ponadto jest podpisana przez obie strony
i pozwani wywodzą z niej skutki prawne w postaci zwolnienia
się z obowiązku dotrzymania ustawowego terminu powiadomienia konsumenta o sposobie rozpatrzenia jego żądania.
Przepis art. 8 ust. 3 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej... nałożył na sprzedawcę obowiązek ustosunkowania się do żądania konsumenta w ciągu 14 dni. Tym
samym na sprzedawcę został nałożony obowiązek dokonania
czynności prawnej w postaci powiadomienia (złożenia oświadczenia woli). Konsument nie mając wiedzy prawniczej, zawierzając przedsiębiorcy ufa, że postępuje on zgodnie z prawem
nie wykorzystując swojej propozycji profesjonalisty w kontakcie
z nim. Wierzy, że prawo stanowi tak, jak to przedstawia mu
przedsiębiorca i że w związku z tym musi on odebrać osobiście
oświadczenie sprzedawcy. Jest to przykład typowego nałożenia
obowiązku na obywatela bez podstaw ustawowych.
Arbitralne jest uzasadnienie wyroku stwierdzające, że określenie miejsca udzielenia odpowiedzi na zgłoszenie niezgodności towaru z umową w miejscu sprzedaży nie narusza rażąco interesu konsumenta. Stwierdzenie w uzasadnieniu, że konsument zmuszony będzie w każdym warunku do złożenia wizyty
w punkcie sprzedaży, zarówno w celu odbioru reklamowanego
towaru (w przypadku nieuwzględnienia reklamacji) lub odbioru towaru naprawionego albo wymienionego nie jest oparte ani
na obowiązujących przepisach prawa ani na postępowaniu dowodowym.
Także w poprzednim stanie prawnym obowiązującym do
dnia 31.12.2002 r. konsument nie miał obowiązku odbioru
zareklamowanego towaru od sprzedawcy, a wręcz przeciwnie –
to na sprzedawcę był nałożony obowiązek zwrotu towaru.
Natomiast konsument był zobowiązany do dostarczenia do
sprzedawcy zareklamowanego towaru o masie do 10 kg.
W orzeczeniu jest powołanie się na przykład drobnych
przedmiotów w sytuacji, gdy w kwestionowanej klauzuli nie ma
odniesienia do rodzaju reklamowanego towaru. Jest to nieuprawnione rozgraniczenie, ponieważ oparte zostało albo na
nieobowiązujących przepisach prawa, jeżeli granicą będzie masa 10 kg albo na całkowicie dobrowolnej ocenie Sądu Orzekającego. Właśnie w szczególności reklamacje drobnych towarów
o niedużej wartości powinny być rozpatrywane „od ręki”, aby
nie stwarzać niedogodności konsumentowi. Należy zauważyć,
że ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach
sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego
pod pojęciem towaru konsumpcyjnego rozumie każdą rzecz ruchomą sprzedaną konsumentowi. Żaden przepis prawny nie
nakłada na konsumenta osobistego stawiennictwa w punkcie
sprzedaży, jak to zostało przytoczone w uzasadnieniu wyroku.
Nie ma także przepisu, że musi dostarczyć kwestionowany towar sprzedawcy. Wystarczy, że wyśle zawiadomienie pod
adresem sprzedawcy, nawet bez obowiązku dostarczenia towaru – art. 9 ust. 1 Ustawy.
Sąd Orzekający stwierdził w uzasadnieniu, że reklamacji
drobnych przedmiotów towarzyszy pozostawienie towaru
u sprzedawcy w celu zbadania jej zasadności. Jest to niczym nie
usprawiedliwione stwierdzenie. Należy zauważyć, że w Polsce
jest nadużywane kierowanie reklamacji drobnych przedmiotów
do rzeczoznawcy. Kierowane powinny być tylko te, które budzą wątpliwości, a pozostałe, tj. w których konsument żąda wymiany towaru na nowy lub gdy nie jest możliwa wymiana czy
też naprawa i znajduje się on na półce sklepu powinny być załatwiane „od ręki”. Zdecydowana większość tych reklamacji
może być w ten sposób załatwiona i tak się dzieje w krajach
Unii.
Nadmieniam, że w podobnej sprawie sygn. akt XVII Amc
4/04 tutejszy Sąd uznał zapis o treści: „Klient zobowiązuje się decyzję odebrać osobiście w dniu powyżej ustalonym” za niedozwolone postanowienie umowne i zakazał jego stosowania.
17
Sygn. akt VI ACa 537/05
WYROK W IMIENIU
Dnia 20 stycznia 2006 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie VI Wydział Cywilny
w składzie (...)
po rozpoznaniu w dniu 20 stycznia 2006 r.
w Warszawie
na rozprawie sprawy z powództwa
Miejskiego Rzecznika Konsumentów w Radomiu
przeciwko (...)
o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone
na skutek apelacji powoda
od wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Warszawie,
Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów
z dnia 19 stycznia 2005 r.
sygn. akt XVII Amc 5/04
I. prostuje z urzędu niedokładność zaskarżonego wyroku
przez dopisanie po słowie „WYROK”
słowa „ZAOCZNY”,
II. zmienia zaskarżony wyrok:
a) w punkcie 1 w ten sposób, że uznaje za niedozwolone i zakazuje pozwanym (...) stosowania w stosunkach z konsumentami postanowienia „Zgłoszenia
Reklamacyjnego Nr...” o następującej treści: „Klient
zobowiązuje się w terminie 14 dni odebrać decyzję
dotyczącą ustosunkowania się sprzedawcy do żądania
kupującego bez dodatkowego powiadomienia”,
b) w punkcie 2 w ten sposób, że nakazuje pobrać solidarnie od pozwanych (...) na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego w Warszawie) kwotę
złotych 500, – (pięćset) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych,
c) w punkcie 3 w ten sposób, że publikacja prawomocnego wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nastąpi na koszt pozwanych (...) solidarnie,
III. nakazuje pobrać solidarnie od pozwanych (...) na
rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Okręgowego
w Warszawie) kwotę złotych 500, – (pięćset) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych za drugą instancję.
Uzasadnienie
Powód wnosił o uznanie za niedozwolone i zakazanie stosowania pozwanym w umowach z konsumentami postanowienia wzorca umowy o treści „”Klient zobowiązuje się
w terminie 14 dni odebrać decyzję dotyczącą ustosunkowania się sprzedawcy do żądania kupującego bez dodatkowego powiadomienia.”
Rozstrzygnięcie to oparte zostało na następujących
ustaleniach i rozważaniach. Pozwani zajmują się sprzedażą obuwia i stosują, w wypadku przyjmowania reklamacji,
druk „Zgłoszenia reklamacyjnego”. Zdaniem powoda
konsument zaznajamia się i otrzymuje sporny w sprawie
zapis dopiero w momencie zgłaszania niezgodności towaru z umową, gdy wypełnia „Zgłoszenie reklamacyjne”.
Powód uzasadniał roszczenie w ten sposób, że zawarty
w „Zgłoszeniu reklamacyjnym” i sporny w niniejszej
sprawie zapis kształtuje obowiązki konsumenta w sposób
sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego
interesy, a ponadto jest postanowieniem, z którym konsument nie miał możliwości zapoznać się przed zawarciem
umowy. Ponadto, zdaniem powoda, zapis ten przerzuca
obowiązek wynikający z treści art. 8 ust. 3 ustawy z 27
lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego na konsumenta, ponieważ zgodnie z powołaną normą ustosunkowanie się do reklamacji jest obowiązkiem sprzedawcy.
Kwestionowane postanowienie zmusza kupującego do
poniesienia dodatkowych kosztów i nakłada na niego dodatkowe obowiązki.
Przepis art. 3851 k.c. odnosi się wyłącznie do wzorców
umów, natomiast „Zgłoszenie reklamacyjne” jest jednostronną czynnością prawną, w której kupujący żąda doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez
naprawę lub wymianę. Z powiadomienia tego wynikają
skutki prawne, lecz nie powoduje ono nawiązania nowego lub zmiany istniejącego stosunku prawnego.
Kwestionowany zapis nie jest klauzulą umowną, a jedynie informacją o miejscu i terminie udzielenia odpowiedzi
na reklamację, a powołana przez powoda ustawa nie ustanawia żadnej konkretnej formy powiadomienia o niezgodności towaru z umową i konsument może to zrobić w dowolnej formie, nie korzystając z formularza pozwanych.
Nie można mówić o rażącym naruszeniu interesu konsumenta, ponieważ reklamacji obuwia towarzyszy pozostawienie towaru u sprzedawcy, a konsument będzie
w każdym wypadku zmuszony do złożenia wizyty w punkcie sprzedaży w celu odbioru towaru. Uciążliwość wynikająca z tego tytułu, o ile w ogóle występuje, to nie może
być uznana za rażącą.
Wyrok powyższy apelacją zaskarżył powód w całości
wnosząc o jego zmianę i uwzględnienie powództwa,
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Apelacja
oparta została na następujących zarzutach:
- sprzeczności ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego przez przyjęcie, że sporna klauzula jest jedynie
informacją, a nie klauzulą umowną,
– naruszenia prawa materialnego, to jest art. 3851 § 1
k.c. przez błędną wykładnię i przyjęcie, że norma ta odnosi się tylko do sytuacji, gdy wzorzec zmierza do zawarcia umowy.
Pozwani nie wnieśli odpowiedzi na pozew.
Wyrokiem zaocznym z dnia 19 stycznia 2005 r. Sąd
Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji
i Konsumentów oddalił powództwo, orzekł o kosztach
procesu i zarządził publikację prawomocnego wyroku
w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt Skarbu
Państwa.
18
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja jest uzasadniona, a przytoczone w niej zarzuty trafne. Sąd Okręgowy błędnie ocenił charakter prawny
„Zgłoszenia reklamacyjnego” i zawartej w niej klauzuli
i popadł przy tym w sprzeczność uznając, że zgłoszenie to
jest jednostronną czynnością prawną kupującego, a jednocześnie, że zawarte w nim zobowiązanie kupującego jest
tylko informacją.
Zdaniem Sądu Apelacyjnego uznać należy, że unormowany w szczególny sposób tryb reklamacyjny stanowi
część umowy sprzedaży, konkretnie zaś jej postanowienia
dodatkowe. Przyjęte przez sprzedającego i zawarte w zaskarżonej klauzuli zobowiązanie się konsumenta w żadnym razie nie może być traktowane jak informacja.
„Zgłoszenie reklamacyjne” jest stosowanym przez pozwanych wzorcem umowy, regulującym poboczne kwestie,
odnoszące się do umowy sprzedaży obuwia i w związku
z tym podlega ocenie w kontekście klauzul zawartych
w art. 3851 § 1 k.c.
Oceniając sytuację konsumenta, który zakupił u pozwanych obuwie brać pod uwagę należy następujące okoliczności. Buty nie są towarem relatywnie drogim, mogą
kosztować na przykład kilkadziesiąt złotych, kupujący zaś
nie zawsze mieszka w pobliżu sklepu. Obowiązek osobistego odbioru decyzji sprzedawcy może więc oznaczać konieczność wyłożenia kosztów dojazdu, które mogą przekroczyć nawet wartość obuwia. Sama tylko prawna możliwość dochodzenia zwrotu tych kosztów nie jest wystarczającą rekompensatą. Odbiór decyzji i to w ściśle oznaczonym terminie oznaczać może także konieczność zaniechania obowiązków ciążących na konsumencie – rodzinnych, opiekuńczych i zawodowych, a nawet możliwość
poniesienia dodatkowych strat, na przykład części lub całej dniówki. Mamy więc do czynienia z mitręgą, naruszeniem czasu i harmonogramu zajęć konsumenta, koniecznością wykładania własnych środków finansowych, a być
może z ponoszeniem wymiernych strat. Spowodowane
jest to przerzucaniem przez sprzedawcę jego obowiązków
na kupującego.
Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r.
o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz
o zmianie Kodeksu cywilnego to na sprzedawcy leży obowiązek ustosunkowania się w terminie 14 dni do reklamacji, pod rygorem uznania żądania klienta za uzasadnione.
A zatem zobowiązanie konsumenta do osobistego odbioru decyzji w konkretnym terminie niweluje niekorzystne
dla sprzedawcy skutki nie ustosunkowania się do reklamacji i zdejmuje z niego obowiązek zachowania wskazanego
terminu.
Można także mówić o wprowadzaniu konsumentów
w błąd, ponieważ w przeważającej części nie są oni
zorientowani w zakresie przysługujących im uprawnień
i odpowiadających im obowiązków sprzedawcy. Należy
zatem założyć, że większość konsumentów, po otrzymaniu
druku „Zgłoszenia reklamacyjnego”, pozostanie w przekonaniu, że nie ma innej drogi załatwienia reklamacji, niż
ta proponowana przez sprzedającego. Większość konsumentów pozostanie również do końca w błędzie, że poniesione przez nich koszty postępowania reklamacyjnego
np. koszty dojazdu obciążają ich definitywnie. O wnioskach tego rodzaju przesądzają zasady doświadczenia życiowego.
A przecież są inne, bardzo proste i niewyszukane możliwości, na przykład przesłanie decyzji drogą pocztową,
dostarczenie jej do miejsca zamieszkania konsumenta
przez pracownika pozwanych; porozumiewać się można
także telefonicznie. O tym kwestionowany wzorzec nie
wspomina, co oznacza wprowadzenie konsumenta
w błąd. Nie można więc zaaprobować poglądu Sądu
Okręgowego, że konsument w każdym wypadku i tak jest
zmuszony do złożenia wizyty w punkcie sprzedaży. Także naprawione lub nowe obuwie, albo stare w wypadku
nieuwzględnienia reklamacji może być klientowi dostarczone drogą pocztową, kurierską albo „do ręki” przez
pracownika sklepu pod adres miejsca zamieszkania konsumenta. Według takiego raczej wzorca powinien działać
dobry handlowiec i uczciwy sprzedawca, a już z pewnością wówczas, gdy reklamacja była uzasadniona.
Wprowadzanie konsumenta w błąd, kształtowanie jego
obowiązków niezgodnie z ustawą, przerzucanie na niego
części ciężaru procesu reklamacyjnego, narażanie go na
ponoszenie dodatkowych wydatków lub strat, utratę czasu i mitręgę, jak również nakładanie na konsumenta restrykcji związanych z dochowaniem terminu rażąco narusza jego interesy i jest sprzeczne z dobrymi obyczajami,
w tym wypadku dobrymi obyczajami kupieckimi. Zastosowanie znajduje więc przepis art. 3851 § 1 k.c., co przesądza o zakwalifikowaniu zaskarżonej przez powoda klauzuli jako niedozwolonego postanowienia umownego.
Katalog postanowień wymienionych w art. 3853 k.c.
nie jest zamknięty, powyżej dokonana kwalifikacja jest
więc niezależna od ewentualnej subsumcji także z tego
przepisu prawa. Już jednak w pozwie powołano się na
fakt, że konsument zawierając umowę sprzedaży nie jest
informowany o zobowiązaniu zawartym w „Zgłoszeniu
reklamacyjnym” i że zapoznaje się z nim dopiero wtedy,
gdy wypełniany jest druk reklamacyjny. To twierdzenie
powoda należy uznać za prawdziwe, tak w związku z wydaniem w pierwszej instancji wyroku zaocznego (art. 339
§2 k.p.c.) jak i w związku z możliwością uznania podanych faktów za niewymagających dowodzenia, jako faktów niezaprzeczonych (art. 229 i 230 k.p.c.).
W konsekwencji zaskarżona klauzula daje się zakwalifikować jako abuzywna także na podstawie art. 3853
pkt 4 k.c.
W tym stanie rzeczy zaskarżony wyrok należało zmienić na podstawie art. 386 §1 k.p.c. Zmiana wyroku co
do meritum wywołała konieczność zmiany rozstrzygnięcia
o kosztach, gdyż pozwani jako strona przegrywająca powinni ponieść koszty nie uiszczonego wpisu sądowego od
pozwu i publikacji wyroku w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Wyrok Sądu I Instancji był w istocie wyrokiem zaocznym, o czym świadczy wydanie go na posiedzeniu niejawnym i zarządzenie sędziego, by pouczyć pozwanych
o sprzeciwie (k. 10). Dlatego też niedokładność tę należało sprostować na podstawie art. 350 §1 i §3 k.p.c.
Podawana przez pozwanego okoliczność, że pozwani
zbyli swe przedsiębiorstwo w dniu 3 stycznia 2005 r. nie
ma znaczenia dla rozstrzygnięcia. Zaniechanie bowiem
przez pozwanych stosowania zaskarżonego postanowienia wzorca umownego po wytoczeniu powództwa nie ma
– zgodnie z art. 47940 k.p.c. – wpływu na bieg postępowania. Pozew w sprawie niniejszej wniesiony został
w styczniu 2004 r.
Stosownie do wyniku postępowania apelacyjnego należało orzec o pobraniu od pozwanych nie uiszczonego
wpisu sądowego od apelacji (art. 11 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych).
■
19
ORZECZENIE
ARBITRA BANKOWEGO
Dnia 27 czerwca 2008 roku
Arbiter Bankowy przy
Związku Banków Polskich
po rozpoznaniu w dniu 27czerwca 2008 roku
w Warszawie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku A.M. zam. w R.
przeciwko Bankowi
o zapłatę 455,17 zł
ustala, że A.M nie jest zobowiązana do zapłaty na
rzecz Banku żadnej z naliczonych opłat za obsługę
opóźnienia;
zasądza od Banku na rzecz Wnioskodawczyni
kwotę 50 (pięćdziesiąt) zł z tytułu zwrotu opłaty
arbitrażowej;
zasądza od Banku na rzecz Biura Arbitra Bankowego kwotę 30 (trzydzieści) zł z tytułu zwrotu
kosztów postępowania arbitrażowego.
Uzasadnienie:
Wnioskodawczyni A.M. wniosła o ustalenie, że
nie jest zobowiązana do zapłaty na rzecz Banku
kwoty 455,17 zł z tytułu umowy o kartę kredytową
z dnia 14 grudnia 2006 r.
Bank wniósł o oddalenie roszczenia w całości
i podniósł, że sporna kwota została naliczona
w związku z naruszeniem przez skarżącą warunków
umowy o kartę kredytową i Regulaminu.
Arbiter ustalił i zważył, co następuje:
Zgłoszone roszczenie jest uzasadnione.
Na wstępie rozważań przywołać należy przepis
art. 353 kc, który statuuje zasadę swobody kontraktowania, według której strony zawierające umowę
mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się
właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Jeśli więc strony umowy określą swoje wzajemne prawa i obowiązki, zobowiązane są do ich wykonania z należytą starannością. Z kolei przesłankami odpowiedzialności kontraktowej (umownej) za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy (art. 471 kc), które muszą
wystąpić łącznie są następujące okoliczności:
1. istnienie ważnego zobowiązania;
2. niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
3. wina;
4. powstanie szkody;
5. związek przyczynowy między zawinionym zachowaniem sprawcy szkody, a powstałą szkodą.
Obowiązek wykazania powyższych okoliczności
ciąży na wierzycielu – Wnioskodawczyni (art. 6 kc),
która w ocenie Arbitra wykazała brak podstaw do
obciążenia jej kosztami opłat za obsługę opóźnienia.
Bezspornym jest, że w dniu 14 grudnia 2006 roku strony zawarły umowę o kartę kredytową
20
i w dniu zawarcia umowy przyznany limit kredytowy wynosił 1.600 zł (dowód – umowa). W dniu 14
grudnia 2006 roku rachunek karty X został obciążony kwotą 669,57 zł, która miała być spłacana
w dziesięciu równych ratach, do dnia 5 każdego
miesiąca. Do dnia 5 stycznia 2007 roku bieżąca
płatność wynosiła 70,31 zł, a na kwotę tę składała
się kwota kapitału i koszty ubezpieczenia. Konsumentka nie dokonała w wymagalnym terminie spłaty, podnosząc że spowodowane było to mylnym
wpisaniem do umowy – przez pracownika X, adresu do korespondencji, przez co nie została poinformowana o terminie spłaty pierwszej raty. Nieuiszczenie raty w terminie do 5 stycznia 2007 roku,
spowodowało narastanie zadłużenia na rachunku
(dowód – pismo „X”).
Poza sporem pozostaje także, że w dniu 28
września 2007 roku, w wyniku naruszenia przez
kredytobiorcę warunków umowy, kredyt został wypowiedziany przez Bank i w dniu 12 listopada
2007 roku umowa uległa rozwiązaniu. Pismem
z dnia 19 listopada 2007 roku Bank powiadomił
Wnioskodawczynię o wysokości wymagalnego zadłużenia w kwocie 455,17 zł oraz o tym, że w przypadku nieuregulowania zadłużenia w terminie 30
dni, dane klientki zostaną następnie przekazane do
Biura Informacji Kredytowej S.A.
Istota sporu sprowadza się do ustalenia prawidłowości naliczania przez Bank odsetek za opóźnienie
w spłacie rat oraz opłat za obsługę opóźnienia.
Zgodnie z art. 481 § 1 kc, jeżeli dłużnik opóźnia
się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel (tu: Bank) może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby
opóźnienie było następstwem okoliczności, za które
dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Na wstępie
rozważań przywołać należy jednak zapis § 15 p. 14
Regulaminu, zgodnie z którym obowiązek dostarczania miesięcznych wyciągów za dany okres rozliczeniowy i podawania terminu zapłaty obciąża Bank
i w tym kontekście należy uznać zapis § 15 p.
17 zd. 2 Regulaminu za niedozwolony – z mocy art.
3851 § 1 kc „ Postanowienia umowy zawieranej
z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie
wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki
w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco
naruszając jego interesy”. Wobec tego, konsumentka
nie mogła być karana za opóźnienie w zapłacie, skoro nie znała ani wysokości raty (§ 15 p. 1 Regulaminu), ani terminu spełnienia świadczenia (§ 15 p.
1 Regulaminu). Ponieważ Wnioskodawczyni nie
kwestionowała odsetek za opóźnienie, Arbiter nie
mógł orzec w tym zakresie.
Kolejną kwestią do rozważania jest zasadność zastosowania przez Bank podwójnej sankcji za brak
terminowej spłaty raty tj. odsetek za opóźnienie (§
23 p. 5 Regulaminu) i opłaty za obsługę opóźnienia w spłacie (Taryfa opłat). W tym zakresie należy odwołać się do wyroku Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 2 lutego 2005 roku
w sprawie o sygn. akt XVII Amc 42/04, w którym
Sąd uznał za niedozwoloną i zakazał stosowania
postanowienia wzorca o treści” opłata za spóźnioną
spłatę kwoty minimalnej – 45 zł” i ustalił, że opła-
ta ta jest w istocie zastrzeżeniem dodatkowych odsetek za opóźnienie. Ponieważ żadna inna klauzula
umowna nie wyłącza zastosowania art. 481 § 1 kc
i umożliwia Bankowi żądania na tej podstawie również odsetek za opóźnienie, takie kumulatywne zastrzeżenie jest niedopuszczalne, jako sprzeczne
z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interes
konsumenta.
Przywołać należy także uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2006 roku, III SZP 3/06
o treści: „Wpisanie określonego postanowienia
umownego do rejestru niedozwolonych klauzul wiąże się z zakazem jego stosowania przez wszystkie
podmioty, a nie tylko ten, którego dotyczyło orzeczenie będące podstawą dokonania wpisu” i uchwałę z tego samego dnia III SZP 3/06, o treści: „Stosowanie postanowień wzorców umów o treści tożsamej z treścią postanowień uznanych za niedozwolone prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego
w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wpisanych do rejestru, o którym mowa
w art. 47945 § 2 k.p.c. może być uznane w stosunku do innego przedsiębiorcy za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów (art. 23a ust. 2
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, tekst jednolity: Dz. U.
z 2003 r. Nr 68, poz. 804 ze zm.).” Dodać przy
tym należy, że sama nazwa opłaty „opłata za obsługę opóźnienia” nie zmienia niedozwolonego charakteru tej opłaty, gdyż Bank rekompensuje działalność
związaną z obsługą zadłużenia poprzez pobieranie
odsetek „karnych”.
Wobec powyższego uznać należy podwójne sankcjonowanie Wnioskodawczyni z tego samego tytułu za niedozwolone, a w konsekwencji Bank nie może obciążyć skarżącej kwestionowanymi opłatami.
Odnosząc się z kolei do zarzutu Wnioskodawczyni w zakresie braku zgody na ubezpieczenie,
odesłać należy do § I p. 2 i § IV umowy, w którym
zapisano, że kredytobiorca zleca Bankowi ubezpieczenie na życie i na wypadek trwałego i całkowitego
inwalidztwa. Podnoszenie więc zarzutów, że nie
wiedziała o ubezpieczeniu i o miesięcznych kosztach ubezpieczenia, które podnosiły wysokość miesięcznej raty, jest w tym zakresie bezzasadne. Bank
był więc uprawniony do odbioru wszelkich świadczeń z tytułu umowy ubezpieczenia i zaliczenia ich
na poczet zadłużenia z tytułu umowy do wysokości
salda zadłużenia (§ IV p. 4 umowy).
Oceniając prawidłowość działania Banku wobec
A.M. i zakładając, że staranność jego działania
z uwagi na prowadzenie przezeń profesjonalnej
działalności gospodarczej, przyjmuje postać szczególnej staranności (art. 355 § 2 kc) stwierdzić należy, że Bank nie dołożył należytej staranności przy
sporządzaniu umowy i wykonywaniu swoich obowiązków, co spowodowało, że nie może obciążyć
konsumentki kosztami opłat.
Wobec powyższego, uznając zgłoszone roszczenie za zasadne, Arbiter Bankowy orzekł, jak w p. 1.
Na podstawie § 20 ust. 2 p. 4 w zw. z § 23 ust.
1-2 Regulaminu Bankowego Arbitrażu Konsumenckiego, Arbiter orzekł o kosztach postępowania
(p. 1 i 2).
ORZECZENIE
ARBITRA BANKOWEGO
Dnia 30 czerwca 2008 roku
Arbiter Bankowy przy Związku Banków Polskich
po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2008 roku
w Warszawie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku ME. zam. w Ł.
przeciwko Bankowi
o zapłatę 174,58 EUR
zasądza od Banku na rzecz M.M. kwotę 174,58
(sto siedemdziesiąt cztery 58/100) EUR z ustawowymi odsetkami od dnia pobrania prowizji do
dnia zapłaty z tytułu należności głównej oraz kwotę 50 (pięćdziesiąt) zł z tytułu zwrotu opłaty arbitrażowej;
zasądza od Banku na rzecz Biura Arbitra Bankowego kwotę 30 (trzydzieści) zł z tytułu zwrotu
kosztów postępowania.
Uzasadnienie:
Wnioskodawca M.M. wniósł o zasądzenie od Banku kwoty 174,58 EUR z tytułu zwrotu prowizji za
wcześniejszą spłatę kredytu konsolidacyjnego z dnia
27 maja 2005 roku i podniósł, że kredyt podlega
reżimowi ustawy z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim.
Bank wniósł o oddalenie wniosku i wskazał, że prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu została pobrana zgodnie z umową i Taryfą opłat i prowizji, zaś
kredyt nie jest kredytem konsumenckim.
Arbiter ustalił i zważył, co następuje:
Zgłoszone roszczenie jest uzasadnione.
Na wstępie rozważań przywołać należy przepis art.
353 kc, który statuuje zasadę swobody kontraktowania, według której strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania,
byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom
współżycia społecznego. Jeśli więc strony umowy
określą swoje wzajemne prawa i obowiązki, zobowiązane są do ich wykonania z należytą starannością. Z kolei przesłankami odpowiedzialności kontraktowej (umownej) za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy (art. 471 kc), które muszą
wystąpić łącznie są następujące okoliczności:
1. istnienie ważnego zobowiązania;
2. niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania;
3. wina;
4. powstanie szkody;
5. związek przyczynowy między zawinionym zachowaniem sprawcy szkody, a powstałą szkodą.
Obowiązek wykazania powyższych okoliczności ciąży na Wnioskodawcy (art. 6 kc), który w ocenie Arbitra wykazał powyższe przesłanki.
Dla rozstrzygnięcia istoty sporu konieczne było
ustalenie, czy postępowanie Banku w zakresie pobrania spornej opłaty było prawidłowe i zgodne
21
z postanowieniami umowy kredytowej łączącej strony oraz ocena czy Bank uprawniony był do pobrania prowizji za wcześniejszą spłatę kredytu.
Przede wszystkim należało rozważyć, czy umowa
z dnia 27 maja 2005 roku podlegała reżimowi ustawy z dnia 20 lipca 2001 roku o kredycie konsumenckim i w tym zakresie należało odnieść się do przepisów ustawy w kształcie obowiązującym w dacie zawierania umowy, czyli po uwzględnieniu przepisów
ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o zmianie ustawy
o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 109, poz.
1030). Przypomnieć należy także, że dyrektywy nie
wiążą krajów członkowskich bezpośrednio, zatem
nie można na ich podstawie określić praw i obowiązków stron umowy, a jedynym źródłem prawa są akty prawne poszczególnych państw. W ocenie Arbitra, mając na uwadze przepis art. 3 ust. 2 p. 3 i ust.
3a, kredyt konsolidacyjny w części przeznaczonej na
spłatę kredytu budowlano – hipotecznego nie podlegał reżimowi ustawy, zaś w części dotyczącej spłaty
pożyczki hipotecznej, której celu nie określono – tak,
przy czym bez znaczenia pozostają daty zawarcia
obu spłacanych umów. Podkreślić także trzeba, ze
ustawa nie przewiduje obowiązku objęcia swoim reżimem także tej części umowy, która podlega wyłączeniu ustawowemu (tu: części kredytu przeznaczonej na spłatę budowlano – hipotecznego). Wobec tego, w części przypadającej na spłatę kredytu budowlano – hipotecznego, Bank mógł obciążyć konsumenta opłatą za wcześniejszą spłatę, ale po spełnieniu warunków, o których mowa w dalszej części wywodu, zaś w pozostałej części nie miał takiego
uprawnienia (vide – art. 8 ust. 3 ustawy).
Na wstępie tej części rozważań wskazać należy na
treść art. 110 ustawy Prawo bankowe (tj. Dz. U.
z 2002 r., Nr 72, poz. 665), który stanowi, że Bank
może pobierać przewidziane w umowie prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych
oraz opłaty za wykonywanie innych czynności. O wysokości tych opłat musi być zawiadomiona druga strona umowy („Bank może udzielić kredytu na podstawie umowy kredytu bankowego bez naliczenia prowizji, jednak w sytuacji, gdy bank decyduje się prowizję
pobrać, to wysokość prowizji powinna być określona
w umowie kredytu i objęta formą pisemną ad probationem – tak: J. Molis, Komentarz do art. 69 ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Zakamycze 2005) i niesporne jest, że przy zawieraniu umowy
kredytu konsument wiedział o możliwości pobrania
przez Bank prowizji za przedterminową spłatę zadłużenia, przy czym opłata ta wynosiła wówczas 0%
(okoliczność niesporna – wyciąg z Taryfy). Oczywistym jest również, że Bank miał prawo dokonywania
zmian w Taryfie bez wcześniejszych konsultacji z kredytobiorcami, natomiast dla skuteczności wprowadzenia tych zmian do treści stosunku prawnego łączącego
strony konieczne było dochowanie dodatkowych warunków wskazanych poniżej.
Zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami prawa (Kodeks cywilny Tytuł III Ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych), przedsiębiorca (tu –
Bank) może dokonać zmiany wzorca umownego (tu
– umowy kredytu) w czasie trwania umowy, ale
zmiana ta będzie wiązała konsumenta, jeśli zostanie
dokonana w trybie określonym w ustawie. I tak;
zgodnie z przepisem art. 3841 kc wzorzec wydany
22
w czasie trwania stosunku umownego o charakterze
ciągłym wiąże drugą stronę, jeżeli zostały zachowane wymagania określone w art. 384 kc (wzorzec zostanie doręczony), a strona nie wypowiedziała umowy w najbliższym terminie wypowiedzenia. W celu
skutecznej zmiany umowy kredytu w zakresie wysokości pobieranych opłat i prowizji (wyłączenie postanowień Taryfy z treści łączącego strony stosunku
prawnego jest niedozwolonym postanowieniem
umownym – art. 385 § 1 kc w zw. z art. 69 ust. 2
p. 9 prawa bankowego), Bank zobowiązany był po
pierwsze: do doręczenia nowego wzorca, a po wtóre:
do wskazania konsumentom terminu do namysłu
i wyrażania zgody na akceptację propozycji. Bank
nie przedstawił dowodu na okoliczność jej doręczenia – art. 6 kc w zw. z art. 61 § 1 kc. Samo wywieszenie Taryfy w lokalach Oddziałów i na stronie internetowej Banku – choć spełniające publicznoprawny obowiązek określony w art. 111 ust. 1 p. 2 prawa bankowego – uznać należy za niewystarczające
(vide: wyrok Sądu Antymonopolowego dnia
30.09.2002r. w sprawie o sygn. akt XVII Amc
47/01 i Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 5.06.03r. w sprawie o sygn. akt XVII
Amc 39/02, stanowiące podstawę wpisu klauzul
abuzywnych do Rejestru prowadzonego przez Prezesa UOKiK). Bank nie wykazał, również na wezwanie Arbitra, że Wnioskodawca został zawiadomiony nie tylko o zmianie Taryfy i ustaleniu nowej
wysokości prowizji, ale że został również powiadomiony o przysługującym mu prawie wypowiedzenia
umowy w przypadku nie zaakceptowania nowych
warunków umowy (dowód – zawiadomienie z dnia
16 kwietnia 2006 roku z wyciągiem z Taryfy). Tym
samym uznać należy, że Bank nie powiadomił
Wnioskodawcy o możliwości wypowiedzenia umowy
i nie wyznaczył mu terminu do wykonania uprawnienia kształtującego. Dopiero bezskuteczny upływ tego
terminu powodowałby, że wzorzec wiązałby ze skutkiem ex tunc czyli od daty prawidłowego zakomunikowania go kredytobiorcy. Ponieważ Bank nie doręczył informacji o zmianie Taryfy w sposób skuteczny
przed jej wejściem w życie, uznać należy, że umowa
wiązała bez inkorporacji nowych stawek prowizji,
a zatem kredytobiorca był zobowiązany do zapłaty
1,5% prowizji za wcześniejszą spłatę zadłużenia
w części dotyczącej spłaty pożyczki hipotecznej.
Oceniając zatem działanie Banku wobec Wnioskodawcy i zakładając, że staranność jego działania
z uwagi na prowadzenie przezeń profesjonalnej działalności gospodarczej, przyjmuje postać szczególnej
staranności (art. 355 § 2 kc) stwierdzić należy, że
Bank nie dołożył należytej staranności przy określaniu wysokości opłaty, albowiem dla części umowy nie
podlegającej ustawie o kredycie konsumenckim zastosował stawkę „nową”, nie wiążącą stron, zaś w części
umowy podlegającej temu aktowi prawnemu, zapis
Taryfy dotyczący spornej opłaty był bezskuteczny
(art. 17 ukk). Tym samym Bank zobowiązany jest
do zwrotu nienależnie pobranej kwoty prowizji.
Wobec powyższego, uznając zgłoszone roszczenie
za zasadne, Arbiter Bankowy orzekł, jak w p. 1.
Na podstawie § 20 ust. 2 p. 4 w zw. z § 25 ust. 3
Regulaminu Bankowego Arbitrażu Konsumenckiego, Arbiter orzekł o kosztach postępowania (p. 2).
Rejestr postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone
– najnowsze klauzule dotyczące usług edukacyjnych
Lp.
Data wydania
wyroku i
sygnatura akt
1400
08 gru 2005
Sygn. akt
XVII AmC
66/05
1348
Oznaczenie stron oraz
informacja o udziale
w postępowaniu prokuratora
lub organizacji społecznej
Powód: Federacja Konsumentów
w Warszawie
Pozwany: Towarzystwo
Oświatowe Sp. z o.o.
w Warszawie
Postanowienie wzorca umowy uznane
za niedozwolone
„Rodzice zobowiązani są do wpłacenia jednorazowo do
Kasy Towarzystwa
Oświatowego w dniu podpisania niniejszej umowy wpisowego
w wysokości (1.200) zł. Wpisowe nie podlega zwrotowi. „
18 paź 2006
Sygn. akt
XVII AmC
13/06
Powód: Prezes Urzędu Ochrony
Konkurencji i Konsumentów
1347
18 paź 2006
Sygn. akt
XVII AmC
13/06
Pozwany: Wiesław Brzozowski
i Halina Łysenko,
Prywatna Placówka Oświatowo
Wychowawcza, Szkoła Języków
Obcych „ALMA MATER” s.c.
„ALMA MATER zastrzega sobie prawo do czasowych odstępstw od
realizacji postanowień Statutu Placówki z przyczyn finansowych lub nie
dających się usunąć przeszkód w realizacji programu w pełnym zakresie”
1346
18 paź 2006
Sygn. akt
XVII AmC
13/06
Konkurencji i
Konsumentów
„Zmiany wprowadzone przez dyrektora w zakresie wskazanym w
par. 7 pkt 1 lub zmiana miejsca prowadzenia zajęć, siedziby ALMA MATER
w granicach miasta, gminy nie daje podstaw do rozwiązania umowy”
1345
1344
18 paź 2006
03 kwi 2006
Sygn. akt
XVII Amc
19/05
1288
i Halina Łysenko,
Prywatna Placówka
Oświatowo Wychowawcza
Szkoła Języków Obcych „ALMA
MATER” s.c. w Ostrołęce
18 paź 2006
Sygn. akt
XVII AmC
13/06
Sygn. akt
XVII AmC
13/06
1297
i Halina Łysenko,
Prywatna Placówka
05 wrz 2006
Sygn. akt
XVII Amc
120/05
„Właściciel zastrzega sobie prawo pobierania w ciągu roku szkolnego
dodatkowej opłaty w przypadku wyższych kosztów prowadzenia placówki
niż założono na początku roku szkolnego (np. większa inflacja, duża ilość
rezygnacji słuchaczy z dalszej nauki).”
Pozwany: Wiesław
Brzozowski i Halina Łysenko,
Prywatna Placówka
Pozwany:
Wiesław Brzozowski i
Halina Łysenko,
Prywatna Placówka
„Dyrektor ALMA MATER jest odpowiedzialny za kadrę dydaktyczną
i proces nauczania, co uprawnia go w uzasadnionych przypadkach do
zmiany lektorów oraz godziny zajęć z własnej inicjatywy lub na wniosek
metodyka szkolnego”
„Pisemna rezygnacja złożona w innych terminach niż wymienione wyżej
(par. 5 pkt 1) nakłada obowiązek zapłaty kary umownej. Wysokość kary
jest uzależniona od okresu uczęszczania do szkoły i wynosi:
a) 3/4 opłaty rocznej w przypadku rezygnacji w 3 pierwszych miesiącach
nauczania,
b) 1/2 opłaty rocznej w przypadku rezygnacji między 3 a 6 miesiącem
nauczania,
c) 1/4 opłaty rocznej w przypadku rezygnacji po 6 miesiącach nauczania”
„Opłaty w postaci wpisowego oraz czesne nie podlegają zwrotowi”
Pozwany: Wyższa Szkoła
Informatyki w Łodzi
Konkurencji i
Konsumentów
„Rektor może dokonywać interpretacji postanowień Regulaminu.”
Działalności Gospodarczej
w Warszawie
23
Lp.
Data wydania
wyroku i
sygnatura akt
1287
05 wrz 2006
Sygn. akt
XVII Amc
120/05
1286
1285
1284
05 wrz 2006
1279
1276
1275
1263
Sygn. akt
XVII Amc
120/05
w Warszawie
05 wrz 2006
Konkurencji i
Konsumentów
za niedozwolone
„Zarządzenia, o których mowa w § 1 ust. 2 o treści – nauka w Uczelni jest
odpłatna, szczegółowe regulacje dotyczące opłat określają zarządzenia
Kanclerza WSDG – podaje się do publicznej wiadomości poprzez
umieszczenie na tablicach ogłoszeniowych Uczelni.”
„Wysokość czesnego może się zmienić. Zmiana nie może następować
częściej niż raz w semestrze.”
„Zwrot opłaty w przypadku rezygnacji ze studiów może nastąpić
w powodu: a) śmierci członka rodziny (rodzice, współmałżonek, dziecko)
po przedstawieniu stosownego dokumentu;
b) długotrwałej choroby udokumentowanej świadectwem lekarskim.
W powyższych sytuacjach studentowi przysługuje zwrot ostatniej raty pod
warunkiem, że rezygnacja została zgłoszona przed upływem jednego
miesiąca od daty jej wpłacenia.”
w Warszawie
„Student uiszczający czesne w ratach, w sytuacjach określonych w pkt 17
Regulaminu – tj. rezygnacji ze studiów w WSDG lub niepodjęcia studiów
albo skreślenia z listy studentów zwrot opłat nie przysługuje –
zobowiązany jest do uregulowania całej kwoty czesnego należnego za
semestr, w którym
nastąpiło zakończenie nauki”
05 wrz 2006
„W sytuacji rezygnacji ze studiów w WSDG lub nie podjęcia nauki albo
skreślenia z listy studentów zwrot opłat nie przysługuje.”
Sygn. akt
XVII Amc
120/05
w Warszawie
Pozwany: Wyższa Szkoła Handlu
i Finansów
Międzynarodowych
w Warszawie
„Student rezygnujący z własnej woli ze studiów w trakcie semestru ma
obowiązek wniesienia całości opłaty za dany semestr”
i Finansów Międzynarodowych
w Warszawie
„Student skreślony z listy studentów ma obowiązek wnieść opłaty
do pełnej wysokości obowiązujących za dany semestr”
12 lip 2006
Sygn. akt
XVII AmC
116/05
w Warszawie
„Skreślenie z listy studentów na wniosek kwestury z powodu nie
wnoszenia czesnego przez osoby, którym udzielono zgody na opłaty
w ratach miesięcznych nie zwalnia z obowiązku wniesienia opłat za cały
semestr pod groźbą niewydania studentowi ewentualnie żądanych
świadczeń i wszczęcia procedury egzekucyjnej”
12 lip 2006
Sygn. akt
XVII AmC
116/05
i Finansów
Międzynarodowych w Warszawie
12 lip 2006
Sygn. akt
XVII AmC
116/05
w Warszawie
26 lip 2006
12 lip 2006
12 lip 2006
Sygn. akt
XVII AmC
80/05
24
05 wrz 2006
Sygn. akt
XVII AmC
116/05
1277
Działalności Gospodarczej w
Warszawie
w Warszawie
Sygn. akt
XVII AmC
116/05
1278
Sygn. akt
XVII Amc
120/05
Sygn. akt
XVII Amc
120/05
1283
Pozwany:
Zachodnia Wyższa Szkoła Handlu
w Zielonej Górze
„Rezygnacja ze studiów w trakcie semestru nie zwalnia z obowiązku
uiszczenia należnych opłat do końca semestru przez osoby, którym
udzielono zgody opłaty w ratach miesięcznych”
„Przedstawiona na piśmie rezygnacja ze studiów w trakcie semestru nie
jest podstawą do zwrotu żądanej części czesnego”
„Rezygnacja ze studiów w trakcie semestru nie zwalnia z obowiązku
uiszczenia należnych opłat do końca semestru przez osoby, którym
udzielono zgody na opłaty w ratach miesięcznych”
26 lip 2006
Pozwany: Zachodnia Wyższa Szkoła
Handlu i Finansów Międzynarodowych
w Zielonej Górze
„Przedstawiona na piśmie rezygnacja ze studiów w trakcie semestru
nie jest podstawą do zwrotu żądanej części czesnego”
„Student rezygnujący z własnej woli ze studiów w trakcie semestru,
ma obowiązek wniesienia całości opłat za dany semestr”
Sygn. akt
XVII AmC
80/05
Pozwany: Zachodnia Wyższa
Szkoła Handlu i Finansów
Międzynarodowych w Zielonej Górze
1260
26 lip 2006
Sygn. akt
XVII AmC
80/05
Pozwany: Zachodnia Wyższa
Szkoła Handlu i Finansów
Międzynarodowych w Zielonej Górze
„Student skreślony z trakcie semestru z listy studentów ma obowiązek
wnieść należne czesne oraz pozostałe opłaty za ten semestr w pełnej
wysokości”
1251
04 sie 2004
Sygn. akt
XVII AmC
46/03
Pozwany: „Profesja” Centrum
Kształcenia Kadr
Sp. z o. o. w Łodzi
„Zleceniodawca zastrzega sobie prawo do zmiany postanowienia
par. 3 p. 2, dotyczącego wysokości czesnego na semestrach programowo
wyższych”
1250
04 sie 2004
Sygn. akt
XVII AmC
46/03
Kształcenia Kadr
Sp. z o. o. w Łodzi
„W przypadku rezygnacji po rozpoczęciu zajęć, zwrot wniesionych opłat
nie przysługuje i Zleceniodawca jest zobowiązany do uzupełnienia opłaty,
określonej w par. 3 pkt 2 do pełnej wysokości”
1249
04 sie 2004
Sygn. akt
XVII AmC
46/03
Kształcenia Kadr
Sp. z o.o. w Łodzi
„W przypadku rezygnacji z nauki w terminie przed rozpoczęciem zajęć,
zwrot wniesionych opłat nie przysługuje”
1248
04 sie 2004
Sygn. akt
XVII AmC
46/03
Kształcenia Kadr
Sp. z o.o. w Łodzi
„Dyscyplinarne wykreślenie z Listy słuchaczy lub zawieszenie w przerwach
słuchacza nie zwalnia Zleceniodawcy z obowiązku uregulowania opłat
czesnego za semestr do pełnej wysokości”
1247
04 sie 2004
„Nałożenie kary za zwłokę w dokonywaniu opłat następuje w sytuacji
przekraczania określonych w par. 4 p. 2 terminach; wysokość naliczonych
odsetek odpowiada wysokości 1,00 PLN za każdy dzień zwłoki”
1232
Sygn. akt
XVII AmC
46/03
25 maj 2007
Sygn. akt
XVII AmC
33/06
Kształcenia Kadr
Sp. z o.o. w Łodzi
Finansów i Zarządzania
w Warszawie
„W przypadkach określonych w par. 7, w sytuacji, gdy student opłacił
czesne z góry Uczelnia zwraca czesne wpłacone ponad kwotę określoną
w par. 8 ust. 2, pomniejszone o opłatę karną wskazaną w par. 8 ust. 3.”
1262
Sygn. akt
XVII AmC
80/05
1261
26 lip 2006
1231
25 maj 2007
Sygn. akt
XVII AmC
33/06
w Warszawie
„Ponadto student zobowiązany jest do uiszczenia w nieprzekraczalnym
terminie jednego miesiąca od momentu złożenia pisemnej rezygnacji
bądź skreślenia go z listy studentów, opłaty karnej w wysokości 450 zł.”
1230
25 maj 2007
Sygn. akt
XVII AmC
33/06
w Warszawie
„W przypadku określonych w par. 18, w sytuacji, gdy student opłacił
czesne z góry Uczelnia zwraca wpłacone czesne w wymiarze
wynoszącym 80% kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą czesnego
należnego za dany rok akademicki a kwotą określoną w par. 19 ust. 2.”
1229
25 maj 2007
Sygn. akt
XVII AmC
33/06
w Warszawie
„Ponadto student zobowiązany jest do uiszczenia w nieprzekraczalnym
terminie jednego miesiąca od momentu złożenia pisemnej rezygnacji
bądź skreślenia go z listy studentów, opłaty karnej w wysokości 20%
kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą czesnego należnego za dany
rok akademicki a kwotą określoną w ust. 2. Obliczeń wysokości płatności
dokonuje się zgodnie ze wzorem: OK = (CR-P)*20%, gdzie:
OK- opłata karna, CR- wysokość rocznego czesnego zgodnie z
zadeklarowaną formą płatności, P wysokość płatności.”
1228
25 maj 2007
Sygn. akt
XVII AmC
33/06
w Warszawie
„(…) Obliczeń wysokości płatności dokonuje się zgodnie ze wzorem:
P= (CR/10)*T; Tmax = 10, gdzie: P wysokość płatności, CR- wysokość
rocznego czesnego zgodnie z zadeklarowaną formą płatności, T- ilość
miesięcy od dnia 1 września w danym roku akademickim do momentu
złożenia pisemnej rezygnacji ze studiów, bądź skreślenia z listy studentów
w sytuacji, gdy nie złożył pisemnej rezygnacji,
Tmax maksymalny mnożnik T. Wybrano 10, gdyż w takim okresie
prowadzone są zajęcia na Uczelni (z uwzględnieniem okresu sesji letniej)”
25
Lp.
Data wydania
wyroku i
sygnatura akt
za niedozwolone
1199
18 maj 2006
Sygn. akt
XVII AmC
64/05
Pozwany: Poliglota
Sp. z o.o. z /s w Warszawie
„Słuchacz ma prawo do zwrotu części opłaty za niewykorzystane zajęcia
po potrąceniu opłaty rejestracyjnej oraz kary umownej stanowiącej
równowartość 25% niewykorzystanej kwoty. Słuchacz rezygnujący z kursu
w czasie jego trwania traci prawo do przyznanych rabatów”
1198
18 maj 2006
„Słuchacz zobowiązany jest do opłacenia kursu w wyznaczonych przez
Organizatora terminach. Nieopłacenie raty w wyznaczonym terminie
powoduje skreślenie z listy uczestników kursu, utratę prawa do rabatu
za kontynuację w przyszłości oraz naliczenie kary umownej w wysokości
0,5 % należnej kwoty za każdy dzień zwłoki”
Sygn. akt
XVII AmC
64/05
Pozwany: Poliglota
Sp. z o.o. z /s w Warszawie
1197
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
Pozwany: Centrum Edukacji Kadr
Sp. z o.o. w Warszawie
„W przypadku kierowania korespondencji Słuchacza do Centrum Edukacji
Kadr Sp. z o. o. brak odpowiedzi w ciągu 14 dni od daty otrzymania
będzie uważany za negatywne załatwienie sprawy”
1196
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
Sp. z o. o. w Warszawie
„Centrum Edukacji Kadr Sp. z o. o. może zlikwidować kierunek kształcenia
albo jego system tylko na koniec semestru z wyjątkiem sytuacji określonej
w powyższym punkcie”
1195
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
„Rezygnacja z nauki w sytuacjach określonych w punkcie powyższym jest
równoznaczna z wypowiedzeniem umowy, jednakże Słuchacz ma
obowiązek wnieść opłaty do końca semestru i może uczęszczać na
zajęcia, chyba że chodzi o pierwszy semestr i w ogóle kierunek kształcenia
w systemie określonym w podaniu nie został utworzony”
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
„Skreślenie z listy słuchaczy ani oświadczenie o zaprzestaniu odbywania
nauki nie jest tożsame z rozwiązaniem umowy”
„W przypadku naruszenia harmonogramu spłat skutkującego skreśleniem
z listy słuchaczy w sposób określony w Regulaminie, roszczenie wobec
słuchacza staje się natychmiast wymagalne w brakującej kwocie, która
miała być uiszczona do końca semestru, a Centrum Edukacji Kadr Sp. z o.
o. może wypowiedzieć niniejszą umowę; powyższe uprawnienia nie
ograniczają dochodzenia należności za cały okres obowiązania umowy”
1194
1193
1192
01 mar 07
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
1191
26
01 mar 2007
„Słuchacz ma prawo zrezygnować z nauki tylko w następujących
przypadkach: a) brak wystarczającej liczby słuchaczy figurującej na liście
słuchaczy danego studium, która jest konieczna do prowadzenia zajęć
dydaktycznych, bez względu na to, w którym to nastąpiło semestrze;
b) zmiana systemu kształcenia”
„Wysokość czesnego i innych opłat określana jest odrębnym
zarządzeniem podawanym do publicznej wiadomości na głównej tablicy
ogłoszeń, najpóźniej miesiąc przez rozpoczęciem semestru, jak również
jest publikowana na stronie internetowej: www.cek.pl”
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
1190
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
„Kwoty opłat wymienione w Regulaminie mogą ulec zmianie w miarę
ogólnego wzrostu cen, nie częściej niż raz w semestrze”
1189
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
„Zobowiązuje się słuchacza do uregulowania całej kwoty czesnego
należnego za semestr, w którym nastąpiło zgłoszenie rezygnacji lub
skreślenia”
1188
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
„W przypadku niezapłacenia raty do 20 dnia danego miesiąca, słuchacz
opłaca karę umowną w wysokości 100 zł.”
1187
01 mar 2007
Sygn. akt
XVII AmC
12/06
Sp. z o.o.
w Warszawie
„Za opóźnienie w płatności raty doliczane są odsetki umowne w wysokości
0,5 % raty za każdy dzień zwłoki”
Konsument w Europie
Bariery handlu
elektronicznego
ozwój handlu elektronicznego miał być
u progu XXI wieku motorem umożliwiającym jednolitemu rynkowi europejskiemu
utrzymanie się w czołówce światowych gospodarek oraz głównym czynnikiem wzrostu gospodarczego. Okazało się jednak, iż prokonsumenckie
przepisy prawne nie neutralizują barier zniechęcających przeciętnego konsumenta do korzystania
z możliwości zakupów w innych państwach członkowskich UE.
R
Tej tematyce poświęcona była marcowa konferencja zorganizowana w Polsce z okazji Europejskiego Dnia Konsumenta pod hasłem „Zanim klikniesz, poznaj swoje prawa”, a także międzynarodowa konferencja zorganizowana przez Rząd Brytyjski w maju br. pod hasłem „Sprawić, by Unia Europejska działała na rzecz konsumentów”.
W badaniach prowadzonych przez różne instytucje i organizacje, konsumenci wskazują na
takie problemy, jak: dostęp do towarów i usług,
brak zaufania do transakcji internetowych, brak
równowagi między prawami i obowiązkami
stron przy stosowaniu przepisów o własności
intelektualnej oraz trudności w dochodzeniu
roszczeń wynikających z niezgodności towaru/usługi z umową.
Ponad 80% badanych w ramach tegorocznego badania Eurobarometer (ME MO/08/426)
uważa, że przekazywanie danych przez Internet nie jest w pełni bezpieczne. Jedynie 33%
konsumentów jest skłonnych do zawierania
umów w innym niż macierzysty języku, a 31%
konsumentów w Europie nie ma dostępu do
Internetu.
Odsetek osób, które w 2007 roku dokonały zakupu przez Internet (w %)
Źródło: „Handel elektroniczny w Unii Europejskiej”, badanie Eurobarometru, 2008
27
Konsument w Europie
Co Polacy kupują w sieci?
Odsetek osób deklarujących zakup danego produktu w sklepie internetowym (w %)
Źródło: "Polacy na zakupach w Internecie", raport z badania TNS OBOP na zlecenie UOKiK, 2008
Analizę skarg dotyczących handlu elektronicznego, zgłaszanych przez konsumentów
w 2007 roku przeprowadziła również sieć Europejskich Centrów Konsumenckich ECC-NET.
Analiza nie obejmuje usług transportowych (np.
rezerwowania biletów lotniczych online) i hotelowych, ani transakcji zawieranych w ramach aukcji internetowych.
W 2007 roku sieć ECC-NET otrzymała blisko 25 000 zgłoszeń od konsumentów, 50%
zgłoszeń dotyczyło transakcji zawieranych za pośrednictwem Internetu.
Czas na naprawę
Gdy produkt zakupiony online ma wady i jest
wysyłany z powrotem do sprzedawcy w celu na-
Struktura tematyczna spraw będących przedmiotem interwencji sieci ECC-NET
Kategoria
Odsetek wszystkich spraw
Wysyłka
50%
Produkt/usługa
25%
Warunki umowy
11%
Cena i płatności
6%
Dochodzenie roszczeń
4%
Źródło: Raport „The European Online Marketplace: Consumer Complaints 2007”, ECC-NET, 2008
28
Konsument w Europie
prawy, kluczową kwestią do rozważenia jest „odpowiedni czas”, w jakim naprawa powinna być
dokonana. Europejskie ustawodawstwo nie precyzuje tego terminu, zatem sformułowanie „odpowiedni czas” może być poddane subiektywnym
interpretacjom.
Kwestia czasu przeznaczonego na naprawę towaru ma szczególne znaczenie w przypadku produktów zaawansowanych technologicznie, takich
jak kamery cyfrowe czy sprzęt komputerowy. Powodem, dla którego konsumenci decydują się na
zakup tego typu sprzętu w sklepach internetowych jest jego niższa cena w porównaniu do ofert
tradycyjnych sklepów. Jednakże, gdy produkt jest
wadliwy, jego naprawa może trwać miesiącami,
zwłaszcza, jeśli wymaga to odesłania części zamiennych producentowi. W rezultacie, w momencie gdy konsument może już korzystać z naprawionego urządzenia, jest ono dostępne na rynku po niższej cenie.
Ponadto biorąc pod uwagę gwałtowny rozwój
technologii w tym obszarze, produkt po kilkumiesięcznej naprawie może nie być już tak zaawansowany technicznie, jak w momencie zakupu.
Przykład:
Konsument z Finlandii zakupił telewizor
LCD we francuskim sklepie internetowym. Już
po trzech dniach od otrzymania towaru okazało
się, że jest on wadliwy. Konsument skontaktował
się ze sprzedawcą, który doradził mu przesłać telewizor do autoryzowanego serwisu w Finlandii.
W fińskim serwisie powiedziano konsumentowi,
że telewizora prawdopodobnie nie uda się naprawić a w najlepszym razie trzeba będzie czekać
kilka miesięcy na części zamienne. Konsument
nie zaakceptował tak długiego czasu na naprawę
i próbował odstąpić od umowy. Po interwencji
ECK z Francji i Finlandii sprzedawca zgodził
się przyjąć towar i zwrócić pieniądze konsumentowi.
Zakup biletów
Kolejnym obszarem problemowych jest internetowa sprzedaż biletów na imprezy sportowe,
koncerty i inne wydarzenia. Najwięcej skarg dotyczy niedostarczenia konsumentom zamówionych przez nich biletów.
Typowy scenariusz jest następujący: konsument dokonuje zakupu biletu za pośrednictwem
serwisu internetowego, nie autoryzowanego jako
oficjalnego agenta sprzedażowego przez organizatorów imprezy. Według informacji w serwisie
zajmuje się on wyszukiwaniem biletów, już rzekomo wyprzedanych. W większości przypadków
konsumenci płacą dużo wyższą cenę za poszukiwane przez siebie bilety, jednak nigdy ich nie
otrzymują. Sprzedawca zazwyczaj obarcza odpowiedzialnością za ten stan rzeczy stronę trzecią,
ciężko jest wówczas ocenić, czy doszło do oszustwa, ponieważ nie jest jasne, czy sprzedawca od
samego początku miał faktycznie możliwość dostarczenia biletów.
Znaczącym problemem dla konsumentów są
ponoszone w takiej sytuacji dodatkowe wydatki
takie, jak koszty podróży na miejsce imprezy (np.
zakup biletów lotniczych) i koszty zakwaterowania; najczęściej głównym powodem podróży konsumentów do konkretnego miejsca jest bowiem
właśnie uczestnictwo w koncercie, meczu piłkarskim lub innej imprezie.
Utrata lub uszkodzenie przesyłki
Sprzedawcy często odmawiają wzięcia odpowiedzialności za zgubienie lub uszkodzenie przesyłki w trakcie dostawy i sugerują konsumentom
skontaktowanie się z operatorem pocztowym lub
firmą kurierską. Tymczasem konsument, w przeciwieństwie do sprzedawcy, nie ma podpisanej
umowy z firmą dostarczającą przesyłkę, nie jest
zatem uprawniony do dochodzenia od niej roszczeń.
Sprzedawca nie powinien unikać odpowiedzialności za dostawę przesyłki – stanowi ona bowiem jego własność do momentu otrzymania i pokwitowania odbioru przez konsumenta. Zatem
uszkodzenie przesyłki lub jakiekolwiek inne problemy związane z dostawą powinny być rozwiązywane przez sprzedawcę.
Zdarzały się przypadki, gdzie sprzedawca
unikał jakiejkolwiek odpowiedzialności za uszkodzone przesyłki, ponieważ konsument nie wykupił dodatkowego ubezpieczenia. Nawet w wypadku uznania swojej odpowiedzialności, powszechną praktyką stosowaną przez sklepy internetowe
jest odmowa rozpatrzenia reklamacji konsumenta
do czasu uzyskania przez sprzedawcę odszkodowania od firmy kurierskiej lub operatora pocztowego.
29
Konsument w Europie
Przykład:
Konsument z Grecji zamówił część zamienną
do swojego samochodu w angielskim sklepie internetowym. Po otworzenie przesyłki okazało się, ze
część zamienna jest uszkodzona. Konsument
wniósł reklamację do sprzedawcy, lecz ten obarczył odpowiedzialnością firmę kurierską za niewłaściwe zapakowanie produktu. Konsument
skontaktował się z greckim ECK i po interwencji
ECK sprzedawca zgodził się zwrócić konsumentowi całkowity koszt zamawianej części.
nie towarów za potwierdzeniem odbioru, gdyż
mają wówczas dowód, że towar został dostarczony sprzedawcy. Istnieje ponadto możliwość ubezpieczenia przesyłki. Z drugiej strony sprzedawcy
zazwyczaj niechętnie godzą się na ponoszenie dodatkowych kosztów. W rezultacie konsumenci
odsyłają towary zwykłą pocztą, nie mając pewności, czy przesyłka rzeczywiście dotrze do adresata. Kwestia ta wymaga zatem wyjaśnienia i doprecyzowania.
Zmiana ceny
Niedostępność produktu
Czasem sprzedawca na stronie internetowej
sklepu podaje, że dany produkt jest dostępny, zaś
po dokonaniu przez konsumenta płatności informuje go, że produktu nie ma w magazynie i że będzie musiał poczekać kilka tygodni na jego zamówienie i wysyłkę. Takie zachowanie może być rezultatem złego zarządzania sklepem internetowym, ale może być również uznane za praktykę
wprowadzającą w błąd.
Przykład:
Konsument z Irlandii zakupił laptop w angielskim sklepie internetowym. Jego karta kredytowa
została obciążona opłatą, a laptop został dostarczony – niestety, konsument otrzymał nie ten model, który zamówił. Po skontaktowaniu się ze
sprzedawcą obiecano mu dostawę prawidłowego
modelu. Kiedy konsument nie doczekał się obiecanej przesyłki, skontaktował się z irlandzkim ECK,
które następnie poinformowało o sprawie ECK
w Wielkiej Brytanii.
Sprzedawca naciskał, by konsument zwrócił
mu pierwotnie dostarczonego laptopa na własny
koszt, z kolei brytyjskie ECK argumentowało, że
sprzedawca powinien go odebrać na własny koszt.
Sprzedawca ostatecznie zgodził się pokryć koszty
wysyłki.
Zdarzały się przypadki, gdy sprzedawca
twierdził, że nie otrzymał odesłanego mu towaru.
Z jednej strony zaleca się konsumentom odsyła-
Europejskie Centra Konsumenckie odnotowują również skargi na niezgodności między ceną
produktu na stronie internetowej a ceną, którą
konsument musi faktycznie zapłacić. Sprzedawcy
po otrzymaniu zamówienia i dokonaniu płatności
przez konsumenta, zmieniają cenę produktu,
utrzymując, że pierwotna cena została umieszczona na stronie internetowej przez pomyłkę. Konsument musi wówczas albo dopłacić różnicę w cenie
albo zrezygnować z zamówienia i dochodzić
zwrotu dotychczas wpłaconej kwoty (co okazuje
się być bardzo trudne). Takie dodatkowe opłaty
są zazwyczaj uzasadniane przez sprzedawców
wyższymi kosztami dostawy.
Przykład
Konsument z Luksemburga zamówił książki
w niemieckiej księgarni internetowej. Po podaniu
swojego adresu i złożeniu zamówienia, na stronie
internetowej ukazała się informacja, że koszty wysyłki wyniosą 3,95 euro. Tymczasem po otrzymaniu faktury za książki okazało się, że koszty wysyłki wyniosły 16 euro. Konsument skontaktował
się ze sprzedawcą, który przyznał, że wskutek
problemów z oprogramowaniem komputerowym
podane na stronie koszty wysyłki towarów za granicę były takie same, jak koszty wysyłki towarów
na terytorium Niemiec. Informacja o faktycznych
kosztach wysyłki towarów poza terytorium Niemiec była natomiast zawarta w Ogólnych Warunkach Umowy. Sprzedawca zgodził się następnie
pobrać koszty wysyłki w wysokości 3,95 euro.
Artykuł opracowano na podstawie raportu „The European Online Marketplace:
Consumer Complaints 2007” w angielskiej wersji językowej, która jest dostępna na stronie:
http://ec.europa.eu/consumers/redress_cons/index_en.htm
30
Konsument w Europie
Komisja Europejska określa
pięć priorytetów polityki
konsumenckiej w dobie Internetu
Komunikat prasowy Dyrekcji Generalnej
ds. Ochrony Zdrowia i Konsumentów Komisji Europejskiej
omisarz UE ds. Konsumentów, Meglena
Kunewa, nakreśliła podczas przemówienia
w Londynie pięć priorytetowych obszarów
działań w zakresie polityki konsumenckiej w czasach coraz większego zinformatyzowania. Komisarz Kunewa powiedziała: „Jednolity rynek detaliczny dla konsumentów urzeczywistni się w Internecie. Internet jest olbrzymią szansą dla konsumentów. Poszerza on horyzonty rynku, umożliwiając klientom szerszy wybór produktów i dostawców. Pozwala porównać oferty i ceny na niespotykaną dotąd skalę. Musimy dopilnować, aby
sukces Internetu nie uległ spowolnieniu z naszej
winy. Musimy pamiętać o usuwaniu ważnych
przeszkód regulacyjnych, oczyszczać rynek elektroniczny z pleniących się na nim oszustw i nieuczciwych praktyk, jak również zająć się ważnymi dla
konsumentów kwestiami prywatności i zaufania.”
K
5 działań priorytetowych
1. Jednolity i prosty zbiór przepisów
w zakresie umów konsumenckich
„Jesienią Komisja przedstawi propozycję
stworzenia na europejskim rynku jednolitych
przepisów ramowych w zakresie umów konsumenckich. Obecnie funkcjonujemy w gmatwaninie złożonych przepisów, które powstawały chaotycznie w ciągu ubiegłych 20 lat. Wynikiem jest
labirynt praw i zasad, przykładowo w zakresie
praw do odstąpienia od umowy i gwarancji, które są niejasne dla konsumentów i skomplikowane
dla przedsiębiorstw.”
2. Konieczność przeanalizowania ograniczeń sprzedaży internetowej w świetle
prawa konkurencji UE w perspektywie
zmiany rozporządzenia w sprawie ograniczeń pionowych
„Musimy się zastanowić nad zasadnością
ograniczeń nakładanych przez dostawców na
dystrybucję za pośrednictwem Internetu. Moim
zdaniem planowana na najbliższe lata zmiana
rozporządzenia w sprawie ograniczeń pionowych w prawie konkurencji UE jest odpowiednią okazją do takiej analizy. Pragnę już teraz zaznaczyć, że jako komisarz ds. konsumentów będę w Komisji czynnie uczestniczyć w dyskusji na
temat pogodzenia prawa konsumentów do wyboru z innymi zasadami prowadzenia handlu
elektronicznego.”
3. Konieczność krytycznej analizy zasadności istnienia sztucznych podziałów
geograficznych, które nie pozwalają konsumentom wyjść poza granice kraju
„Ważne jest, aby konsumenci mogli podważyć
zasadność modeli biznesowych opartych na dyskryminacji geograficznej. W dzisiejszych czasach
nie musimy już robić zakupów w sklepach osiedlowych. Możemy bez problemu nabywać produkty poza naszą miejscowością. Nadal jednak
jesteśmy zmuszani do robienia zakupów na terytorium naszego kraju. Na terenie Unii Europejskiej nie można na razie swobodnie kupować
komputerów, biletów na pociąg ani konsoli do
gier. Musimy kupować we własnym kraju. Chciałabym jasno powiedzieć, że na europejskim jednolitym rynku nie ma miejsca na sztuczne podziały geograficzne, które nie pozwalają klientom
wyjść poza granice ich własnego kraju. Obecnie
zajmuję się prowadzeniem badań handlu elektronicznego, które mam nadzieję będą dobrym początkiem debaty na ten temat.”
4. Walka z kolejną generacją nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych
coraz powszechniej w sieci
31
Konsument w Europie
„Komisja Europejska opublikuje w tym roku
poradnik dla użytkowników technologii cyfrowych, w którym wyjaśni konsumentom ich prawa
w świecie Internetu. Prawdziwym wyzwaniem
jest pojawienie się nowych praktyk, w odniesieniu
do których wciąż konieczne jest przetestowanie
środków prawnych. Do tych praktyk należą: szeroko rozpowszechnione domyślne zaznaczanie
pól wyboru, nieuczciwe formy marketingu (tzw.
marketing wirusowy) oraz przemycanie treści
handlowych w informacjach niekomercyjnych.
Planuję sporządzić szczegółowe wskazówki praktyczne na temat stosowania obowiązujących
w UE przepisów z zakresu nieuczciwych praktyk
handlowych w Internecie oraz w świecie technologii cyfrowych.”
5. Kwestie prywatności, tj. gromadzenie danych oraz tworzenie profili użytkowników, nie powinny podważać zaufania do Internetu.
„W gorących debatach na temat prywatności
głos konsumentów musi być brany pod uwagę.
Chciałabym przyspieszyć opracowanie podstawowych zasad konsumenckich w zakresie prywatno-
ści, które będą obowiązywać w różnych sektorach
i technologiach, dając nam bardziej spójne podejście do zasad śledzenia aktywności użytkowników
i tworzenia ich profili. Planuję zachęcić innych
komisarzy do wspólnej pracy nad tworzeniem
spójnych ram prawnych w zakresie zbierania danych i tworzenia profili, które będą mogły być stosowane na wszystkich platformach.
Moim zdaniem świadomość konsumentów jest
najważniejszą kwestią, która powinna być obecna
w prowadzonej polityce. Europejski Inspektor
Ochrony Danych wyraźnie stwierdził, że w obecnej sytuacji prawnej każdy przypadek gromadzenia danych osobowych wymaga wyraźnej zgody
zainteresowanej strony. Rzeczywistość Internetu
daleko odbiega od tych zasad. A jeśli wymaga się
od nas zgody, w jaki sposób jej udzielamy? Na
wielu stronach internetowych oferuje nam się tzw.
dodatkowe usługi. Wątpię, czy zgoda na nie jest
faktycznie świadomą zgodą. Ilu z nas wie, że faktycznie oznacza ona zgodę na śledzenie naszego
zachowania, co z kolei pozwala zbierać dane na
nasz temat i robić z nich komercyjny użytek?
W dniach 3 – 4 lipca bieżącego roku w Pradze odbyło się kolejne spotkanie w ramach Forum
Egzekwowania Prawa Konsumenckiego (Consumer Law Enforcement Forum).
W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele organizacji konsumenckich z krajów członkowskich
Unii Europejskiej. Stowarzyszenie Konsumentów Polskich reprezentowała mecenas Sybila
Graczyk.
Tym razem konferencja była poświęcona prawom pasażerów linii lotniczych, roszczeniom
przysługującym od organizatora imprezy turystycznej oraz zagadnieniom rynku energii elektrycznej. Dyskusja obracała się głównie wokół klauzul niedozwolonych, a także stosowania
nowych przepisów dotyczących nieuczciwych praktyk rynkowych.
Rozwiązywanie przygotowanych przez organizatorów problemów prowadzi do wniosku, że
konsumenci we wszystkich krajach członkowskich UE spotykają się z takimi samymi trudnościami w stosowaniu prawa.
Pouczające były poruszane zagadnienia dotyczące rynku energii, zwłaszcza odpowiedzialności
przedsiębiorcy energetycznego za szkody wyrządzone przez zmianę napięcia prądu elektrycznego, a także systemowych rozwiązań regulacyjnych na tym rynku.
Kolejne spotkanie odbędzie się we wrześniu.
Rzeczników zainteresowanych udziałem w dyskusji prosimy o kontakt: [email protected]
32
■
Biuletyn finansowany jest ze środków Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

Pobierz - Stowarzyszenie Konsumentów Polskich

Transkrypt

Podobne dokumenty

Formularz zwrotu towaru (odstąpienia od umowy)

formularz: odstąpienie od zakupu

Już wkrótce nowe uprawnienia konsumentów!

o przywrocenie do pracy - Sąd Rejonowy w Białymstoku

Newsletter nr VIII/2014

„Polisolokaty” – czyste zło?