wystąpienie otwierające

RZECZPOSPOLITA POLSKA
MINISTERSTWO RODZINY, PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
WYSTĄPIENIE PRZEWODNICZĄCEGO DELEGACJI POLSKIEJ,
MARCINA ZIELENIECKIEGO, PODSEKRETARZA STANU W MRPIPS
PODCZAS SESJI KOMITETU PRAW GOSPODARCZYCH, SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH
POŚWIĘCONEJ ROZPATRZENIU VI SPRAWOZDANIA POLSKI Z WYKONYWANIA
MIĘDZYNARODOWEGO PAKTU PRAW GOSPODARCZYCH, SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH
GENEWA, 21-22 WRZEŚNIA 2016
- OTWARCIE Panie Przewodniczący,
Członkowie komitetu,
W imieniu delegacji polskiej chcę wyrazić satysfakcję z możliwości podjęcia z Komitetem
praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych dialogu w sprawie wykonywania przez
Polskę Międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych.
W ostatnich latach dokonanych zostało wiele zmian rozwiązań prawnych i polityki.
Dotyczyły one, między innymi, pracy, polityki rodzinnej, edukacji i opieki zdrowotnej.
Obecny Rząd dokonuje kolejnych przekształceń polityki społecznej i prawa.
O zaangażowaniu w realizację praw człowieka świadczy, że Polska ratyfikowała Konwencję
o prawach osób niepełnosprawnych, Konwencję Rady Europy o ochronie dzieci przez
seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem w celach seksualnych,
Konwencję Rady Europy o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy
domowej.
Szanowni członkowie komitetu,
[Kierunki polityki]
Zmiany demograficzne, to jest wydłużanie się trwania życia, przy jednoczesnym spadku
płodności i malejącej liczbie urodzeń, to kluczowe wyzwanie dla polskiej polityki społecznej.
Naszym głównym zadaniem jest stworzenie polskim rodzinom warunków zachęcających
do podejmowania decyzji o rodzicielstwie. Służą temu:
 rozwiązania zmniejszające obciążenia finansowe,
 pomoc w zapewnieniu dzieciom optymalnych warunków rozwoju,
 rozwiązania umożliwiające godzenie życia zawodowego z rodzinnym.
Na 2017 rok planowane jest opracowanie Kompleksowego programu demograficznego,
dotyczącego różnych aspektów wsparcia rodzin z dziećmi na utrzymaniu.
1
[Polityka prorodzinna]
Polskie prawo gwarantuje prymat wychowania dziecka w rodzinie biologicznej. Nowe
rozwiązania wspierają rodziny w realizacji tego zadania.
Pomoc rodzicom w opiece i wychowaniu dzieci zapewnia ustawa z 2011 roku o opiece nad
dziećmi w wieku do lat 3. Ułatwia ona zakładanie żłobków oraz promuje alternatywne do
żłobków formy opieki.
Wdrażanie ustawy ułatwia program „Maluch”. W ciągu pięciu lat udało się sześciokrotnie
zwiększyć liczbę placówek opieki nad małymi dziećmi.
Od 2014 do 2016 r. stopniowo zwiększano wsparcie dla rodziców dzieci opiekujących się
dziećmi niepełnosprawnymi – podniesiono wysokość świadczenia pielęgnacyjnego.
W 2015 roku podwyższono kwoty kryteriów dochodowych uprawniających do świadczeń
rodzinnych oraz kwoty świadczeń rodzinnych,
System „złotówka za złotówkę”, działający od 2016 roku, poszerza krąg rodzin uzyskujących
wsparcie: w razie przekroczenia progu dochodowego świadczenie rodzinne nie jest odbierane,
a tylko obniżane, odpowiednio do dochodu rodziny,
Od 2016 roku rodzicom nie otrzymującym zasiłku macierzyńskiego wypłacane jest przez rok
od urodzenia dziecka świadczenie rodzicielskie.
By wesprzeć rodziny wielodzietne w zapewnieniu dzieciom właściwych warunków rozwoju,
w 2014 roku wprowadzona została Karta dużej rodziny. Karta uprawnia do ulg w, na
przykład, w transporcie kolejowym, instytucjach kultury, ośrodkach sportowych, w zakupach.
Wydano ponad 1,6 mln kart. Karta honorowana jest przez ponad 1.300 podmiotów.
W 2016 roku wprowadziliśmy program „Rodzina 500+”. Ma on trzy podstawowe cele:
pronatalistyczny, inwestycji w kapitał ludzi oraz redukcji ubóstwa. W ramach programu
wypłacane jest świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł na drugie i każde kolejne
dziecko w rodzinie, bez względu na dochód w rodzinie. Świadczenie przysługuje także na
pierwsze dziecko, jeżeli dochód w rodzinie nie przekracza ustalonego progu. Szacunki
wskazują, że dzięki wprowadzeniu świadczenia ubóstwo może zmniejszyć się o 3 punkty
procentowe, a zagrożenie ubóstwem wśród dzieci do 17 roku życia zmaleje o połowę.
Przewiduje się, że z programu „Rodzina 500+” skorzysta 3,7 mln dzieci wychowywanych w
2,7 mln rodzin.
Kryzys w rodzinie to moment, kiedy państwo musi jej przyjść z pomocą, tym bardziej, gdy
chodzi o rodzinę z dzieckiem. Ustawa z 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej przewiduje rozwiązania, które ułatwiają przywracanie rodzinie zdolności do
prawidłowego funkcjonowania i gwarantują bezpieczeństwo dzieci. Duże znaczenie ma w
tym zakresie współpraca z organizacjami kościelnymi, pozarządowymi i innymi. Pozytywne
efekty pracy rosnącej liczby asystentów rodziny to zażegnane kryzysy i reintegrowane
rodziny.
Czasowe objęcie dziecka pieczą zastępczą może nastąpić jedynie gdy dochodzi do
bezpośredniego zagrożenia dobra dziecka i po wyczerpaniu wszystkich form pomocy
rodzinie. Nowelizacja ustawy, przeprowadzona w 2014 roku, wprowadziła mechanizmy
kontroli wszystkich form pieczy zastępczej. Aby wzmocnić ochronę rodziny, w 2016 roku do
Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wprowadziliśmy zakaz umieszczania dziecka w pieczy
zastępczej wyłącznie z powodu ubóstwa, wbrew woli rodziców.
[Mieszkalnictwo]
Działania w sektorze mieszkaniowym wiążą się z innymi działaniami rządu mającymi na celu
przełamanie negatywnych tendencji demograficznych. Ogłoszony 3 czerwca 2016 r.
Narodowy Program Mieszkaniowy, określający podstawowe cele polityki mieszkaniowej
państwa do 2030 r., jest naturalnym uzupełnieniem programu „Rodzina 500+”. Odpowiednie
warunki mieszkaniowe warunkują decyzje o zakładaniu rodziny.
2
Główne cele Narodowego Programu Mieszkaniowego to zwiększenie dostępu do mieszkań
osób o dochodach uniemożliwiających obecnie nabycie lub wynajęcie mieszkania na
zasadach komercyjnych oraz poprawa warunków mieszkaniowych i stanu technicznego
mieszkań.
[Przemoc w rodzinie]
Polska z całą stanowczością zwalcza przemoc w rodzinie. W 2010 roku zakazane zostało
stosowanie kar cielesnych przez rodziców. Inne nowe rozwiązania to zakaz kontaktowania się
sprawcy z ofiarą, nakaz opuszczenia przez sprawcę mieszkania, obowiązek informowania
służb o przypadkach przemocy w rodzinie, zdefiniowanie procedury „Niebieskie Karty”.
Po ponad dziesięciu latach funkcjonowania ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie
konieczne jest wprowadzenie zmian, które zagwarantują autonomię rodziny, zwiększą
ochronę osób doznających przemocy, zapewnią skuteczniejsze oddziaływanie na osoby
stosujące przemoc. Obecnie prowadzone są prace nad założeniami zmiany ustawy.
Zjawisko przemocy w rodzinie i postawy społeczne wobec przemocy w rodzinie są regularnie
badane. Wyniki przeprowadzonych w 2014 roku badań wskazują, że nastąpiło zmniejszenie
skali przemocy.
Te pozytywne zmiany dowodzą skuteczności działań podejmowanych przez Rząd polski.
Jednak, przemoc ciągle występuje. Dlatego w ostatnich latach rozwinęliśmy zwłaszcza pracę
z rodziną doświadczającą przemocy. Nowy Krajowy program przeciwdziałania przemocy w
rodzinie na lata 2014-2020, przewiduje szereg nowych działań, stanowiących odpowiedź na
aktualne wyzwania.
[Inne zagrożenia]
Rząd podjął działania, aby wzmocnić ochronę dzieci przed wykorzystywaniem seksualnym.
Od 2014 roku przestępstwo zgwałcenia jest przestępstwem ściganym z urzędu. Popełnione
wobec dzieci przestępstwa o charakterze seksualnym nie ulegają przedawnieniu do
ukończenia przez nie 30 roku życia. Rozwiązania te realizują postanowienia Konwencji Rady
Europy o ochronie dzieci przed seksualnym wykorzystywaniem i niegodziwym traktowaniem
w celach seksualnych oraz Dyrektywy 2011/93/UE w sprawie zwalczania niegodziwego
traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania dzieci oraz pornografii dziecięcej.
Prawo polskie jest też zgodne z Konwencją Rady Europy o cyberprzestępczości oraz decyzją
ramową Rady 2004/68/WSiSW o zwalczaniu seksualnego wykorzystywania dzieci i
pornografii dziecięcej.
Prowadzona jest, na szeroką skalę, współpraca z organami ścigania innych państw, w celu
zwalczania pornografii dziecięcej w internecie.
[Edukacja]
Badania OECD umiejętności uczniów pokazują postęp, jaki dokonał się w ostatnich latach polscy uczniowie należą obecnie do ścisłej światowej czołówki. To efekt, między innymi,
reform systemu edukacji.
Zadaniem systemu oświaty jest nie tylko przekazanie wiedzy, lecz również wspomaganie
rodziny w procesie wychowawczym, Dlatego dbamy o to, by w systemie oświaty
odpowiednie znaczenie miało kształtowanie postaw społecznych, obywatelskich i
patriotycznych.
Punktem wyjścia do zagwarantowania dzieciom równych szans w edukacji jest wychowanie
przedszkolne. Dziecko ma prawo korzystania, od 3 do 5 roku życia, z wychowania
przedszkolnego. W wieku 6 lat ma ono obowiązek odbycia rocznego przygotowania
przedszkolnego.
Wzrasta wskaźnik dzieci uczęszczających do przedszkoli. Od 2015 roku każdemu chętnemu
3
dziecku w wieku 4 lat gmina zapewnia miejsce w przedszkolu. Od 2017 roku będzie to
dotyczyć także dzieci trzyletnich.
Dzięki programowi darmowych podręczników wydatki rodziców na podręczniki szkolne i
wyprawkę stopniowo przestają być problemem. Od roku szkolnego 2017/2018 wszystkie
podręczniki dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjów będą bezpłatne.
Dzieci niepełnosprawne mają zagwarantowaną możliwość pobierania nauki we wszystkich
typach szkół. Od 2008 roku wprowadzane są zmiany w zakresie edukacji i udzielania pomocy
psychologiczno-pedagogicznej. Szanse edukacyjne istotnie zwiększa wczesne wspomaganie
rozwoju dzieci, od urodzenia do rozpoczęcia nauki w szkole.
Wdrażana jest reforma kształcenia zawodowego. Jednym z głównych celów jest zwiększenie
rangi i dostępności kształcenia w formach pozaszkolnych. Rozwijane są nowe formy
kształcenia ustawicznego, ułatwiane jest uznawanie kwalifikacji zdobywanych w ramach
edukacji pozaformalnej. Lepsze dostosowanie umiejętności absolwentów szkół zawodowych
do wymogów rynku pracy zostanie osiągnięte poprzez zwiększenie angażowania
pracodawców w organizację praktycznej nauki zawodu, w tym w tak zwane kształcenie
dualne.
W kształtowaniu systemu oświaty ważną rolę odgrywa dialog wszystkich jego uczestników.
W wyniku kilkumiesięcznej ogólnopolskiej debaty „Uczeń – rodzic – nauczyciel. Dobra
zmiana”, wypracowane zostały propozycje zmian w systemie edukacji.
[Zdrowie]
Wyniki badań epidemiologicznych wskazują na systematyczną poprawę stanu zdrowia
Polaków.
Publiczny system świadczeń opieki zdrowotnej zapewnia dostęp do szerokiego zakresu
gwarantowanych świadczeń zdrowotnych. Zwiększane są wydatki na świadczenia – w 2007
roku przeznaczono na nie 40 mld zł, w 2015 r. już 67 mld zł.
W 2014 roku, w celu poprawy dostępu do świadczeń, wprowadzono:
 zmiany sposobu prowadzenia list oczekujących na świadczenia,
 „szybką terapię onkologiczną”,
 porady recepturowe.
Wprowadzono mapy potrzeb zdrowotnych, regionalne i ogólnopolską, w celu ułatwienia
identyfikacji potrzeb zdrowotnych społeczeństwa oraz obszarów wymagających podjęcia
działań.
W 2016 roku zapewniliśmy bezpłatny dostęp do wybranych leków, środków spożywczych
specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych osobom, które
ukończyły 75 rok życia.
W Ministerstwie Zdrowia pracuje zespół do spraw opracowania zmian systemowych w
ochronie zdrowia, którego celem jest zdiagnozowanie najważniejszych wyzwań i problemów
w ochronie zdrowia oraz przygotowanie propozycji zmian.
Prowadzimy prace nad Narodowym programem zdrowia na lata 2016-2020. Jego celem jest
zwiększenie roli promocji zdrowia i interwencji profilaktycznych w celu poprawy zdrowia i
jakości życia oraz zmniejszenie nierówności społecznych w zdrowiu.
[Rynek pracy]
Podjęte działania, w związku ze światowym kryzysem gospodarczym, spowodowały, że nie
tylko negatywne konsekwencje dla rynku pracy zostały wyhamowane, ale gospodarka Polski
notowała wzrost wskaźników gospodarczych w czasie, kiedy inne państwa przeżywały
stagnację.
Z roku na rok zwiększa się liczba pracujących, spada bezrobocie. Stopa bezrobocia jest
obecnie najniższa od 25 lat. Liczba nowo tworzonych miejsc pracy jest niemal dwukrotnie
4
wyższa od liczby miejsc likwidowanych. Coraz efektywniej działają urzędy pracy, czego
wyrazem jest wzrost liczby aktywizowanych bezrobotnych.
Wsparcie osób, które mają problemy na rynku pracy, gwarantuje ustawa z 2004 roku o
promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Przeprowadzone w ostatnich latach
nowelizacje ustawy wprowadziły innowacyjne rozwiązania, mające na celu:
 wspieranie wzrostu zatrudnienia,
 łagodzenie skutków niedopasowania strukturalnego,
 poprawę efektywności działania urzędów pracy,
 lepszą współpracę z partnerami na rynku pracy.
Położony został nacisk na wspieranie grup najbardziej defaworyzowanych na rynku pracy –
przede wszystkim osób do 25 roku życia i które przekroczyły 50 rok życia.
W 2014 roku powołany został Krajowy Fundusz Szkoleniowy. Jego celem jest wspieranie
szkoleń zawodowych, co zapobiega utracie zatrudnienia z powodu braku kompetencji
koniecznych w dynamicznie zmieniającej się gospodarce.
[Ochrona osób pracujących]
Rząd podjął szereg działań w celu ochrony osób wykonujących pracę, poprzez stabilizację
zatrudnienia.
Od 2016 roku obowiązują nowe przepisy Kodeksu pracy dotyczące zawierania umów o pracę
na czas określony. Po przekroczeniu limitu zatrudnienia na podstawie takiej umowy (33
miesiące i/lub 3 umowy) pracownik jest traktowany jak zatrudniony na podstawie umowy o
pracę na czas nieokreślony. Wypowiedzenie umowy o pracę na czas określony wymaga
zachowania takich samych okresów wypowiedzenia, jakie są stosowane do umów na czas
nieokreślony.
Od 2016 roku obowiązują nowe zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od
umów zlecenia.
Od 1 września 2016 roku pracodawcy mają obowiązek, przed dopuszczeniem pracownika do
pracy, potwierdzania na piśmie warunków umowy o pracę zawartej w innej formie niż
pisemna.
W celu przeciwdziałania nadużywaniu umów cywilnoprawnych oraz ochrony osób
otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie, wprowadzono gwarancje minimalnej
wysokości również wynagrodzenia dla umów zawieranych na podstawie prawa cywilnego1.
We wrześniu 2016 bieżącego roku podejmie pracę Komisja kodyfikacyjna prawa pracy. Ma
ona opracować projekty nowego Kodeksu pracy oraz Kodeksu zbiorowego prawa pracy.
[Dialog społeczny]
W latach 2007-213 głównym tematem krajowego dialogu społecznego było łagodzenie
skutków kryzysu gospodarczego. Wypracowane przez partnerów społecznych rozwiązania
przybrały formę ustawy z 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla
pracowników i przedsiębiorców.
W 2015 roku partnerzy społeczni autonomiczne wypracowali nową formułę dialogu
trójstronnego. Rada Dialogu Społecznego zastąpiła Trójstronną komisję do spraw społecznogospodarczych. Działania Rady mają służyć poprawie jakości formułowania i wdrażania
polityki oraz strategii społeczno-gospodarczych, a także budowaniu wokół nich porozumienia
społecznego.
Do wzmocnienia praw związkowych przyczyniło się orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego
z 2 czerwca 2015 roku przyznające osobom zatrudnionym na podstawie umów
cywilnoprawnych i samozatrudnionym prawo do zrzeszania się.
1
Nowa stawka minimalna dla umów cywilnoprawnych obowiązywać będzie od 1 stycznia 2017 r.
5
[Ubezpieczenia społeczne]
Rada Ministrów ma obowiązek przedstawić Sejmowi RP, do końca 2016 r., informację na
temat wyników przeglądu funkcjonowania systemu emerytalnego. W ramach prowadzonych
obecnie analiz oceniane są efekty zmian przeprowadzonych w latach ubiegłych,
sformułowane zostaną także propozycje zmian.
Rada Dialogu Społecznego podjęła dyskusję nad najważniejszymi kwestiami w zakresie
ubezpieczenia społecznego: warunkami nabycia prawa do emerytury, zasadami waloryzacji,
uprawnieniami do ubezpieczenia społecznego. Szczególnie ważną kwestią jest wsparcie dla
najuboższych emerytów i rencistów, poprzez kształtowanie poziomu najniższych świadczeń.
W wyniku prac Rady oraz po szerokich konsultacjach, opracowane zostaną konkluzje, będące
próbą pogodzenia społecznych oczekiwań co do modelu systemu emerytalnego
z możliwościami finansowymi państwa. Konkluzje zostaną wzięte pod uwagę w ramach
przeglądu prowadzonego przez Radę Ministrów.
*
Panie Przewodniczący,
Członkowie komitetu,
Przedstawiłem informacje tylko o najważniejszych działaniach rządu polskiego w ostatnich
latach. Delegacja polska, w skład której wchodzą przedstawiciele szeregu ministerstw,
gotowa jest udzielić wszelkich niezbędnych wyjaśnień.
Pragnę też zadeklarować, że opinie wyrażone przez członków Komitetu będą starannie
przeanalizowane i potraktowane jako wskazówka w dalszych działaniach rządu polskiego.
6