Dr hab. n. hum. Monika Szpringer, prof. UJK Kielce, 12.11.2013r

Dr hab. n. hum. Monika Szpringer, prof. UJK
Kielce, 12.11.2013r.
Recenzja
rozprawy doktorskiej autorstwa Pani mgr Agnieszki Strzeleckiej
pt. „Możliwości wspierania satysfakcji pacjentów przez zastosowanie systemów
informatycznych w ochronie zdrowia”
Podstawą przewodu doktorskiego Pani mgr Agnieszki Strzeleckiej jest rozprawa
zatytułowana „Możliwości wspierania satysfakcji pacjentów przez zastosowanie systemów
informatycznych w ochronie zdrowia”.
Problem wspierania satysfakcji pacjentów jest niezwykle ważnym zagadnieniem w ochronie
zdrowia w dobie rozwoju systemów informatycznych, również poprzez wykorzystywanie
nowych technologii. Aktualnie pacjenci mają coraz większą wiedzę na temat funkcjonowania
systemu ochrony zdrowia, oczekują większej współpracy i informacji w zakresie procesu ich
leczenia, a także dostępności do informacji na temat ich stanu zdrowia oraz możliwości
doboru placówki i lekarza, z którego pomocy chcieliby skorzystać. Toteż placówki medyczne
coraz częściej decydują poddawać się procesowi oceny jakości usług medycznych, co
powinno skutkować podniesieniem poziomu satysfakcji pacjentów.
Obszar e-zdrowie to przede wszystkim zastosowanie nowoczesnych technologii
informacyjnych i komunikacyjnych, w szeroko pojętej ochronie zdrowia, która ma na celu
zaspokojenie potrzeb obywateli, pacjentów, specjalistów w zakresie ochrony zdrowia oraz
dostawców usług medycznych. Technologie informatyczne usprawniają przepływ informacji
w zakresie poziomu świadczonych usług, a także usprawniają kontakt pacjent – placówka –
lekarz. Stałe doskonalenie jakości usług ochrony zdrowia oraz jak najwyższy poziom
satysfakcji pacjentów to jedne z głównych zadań placówek medycznych w krajach Unii
Europejskiej. Zatem rozprawa doktorska, Pani mgr Agnieszki Strzeleckiej wpisuje się
doskonale w priorytety zdrowia publicznego.
Rozprawa Pani mgr Agnieszki Strzeleckiej ma charakter interdyscyplinarny, bowiem
dotyczy dziedziny nauk o zdrowiu i dziedziny nauk technicznych (dyscyplina informatyka).
Z pewnością świadczy to o szerokich zainteresowaniach naukowych Autorki jak
i umiejętności spojrzenia na podjęty temat z różnych perspektyw.
Rozprawa
mgr
Agnieszki
Strzeleckiej
posiada
prawidłowy
układ
edytorski
charakterystyczny dla prac z obszaru nauk o zdrowiu. Praca podzielona jest na sześć części.
Pierwsza część to część teoretyczna, w której Kandydatka na doktora charakteryzuje
strategiczne priorytety w obszarze e-zdrowie, wyjaśniając pojęcia: e-zdrowie, strategię ezdrowie w świetle dokumentów Unii Europejskiej, system informacji w ochronie zdrowia
oraz systemy informatyczne w ochronie zdrowia. Autorka charakteryzuje również
interdyscyplinarność pomiaru satysfakcji pacjentów w Podstawowej Opiece Zdrowotnej. W
tym kontekście opisuje działalność Podstawowej Opieki Zdrowotnej, wyjaśnia pojęcie
satysfakcji pacjenta. Analizie poddano także modele satysfakcji pacjenta i pomiar satysfakcji
pacjenta w systemie ochrony zdrowia oraz usługę medyczną w opinii pacjentów. Cześć druga
i trzecia pracy stanowi podstawy metodologiczne badań własnych, czyli: cel pracy, problemy
badawcze, hipotezy, zmienne i ich wskaźniki, metody, techniki i narzędzia badawcze,
organizację i teren badań oraz metody statystyczne zastosowane w pracy.
Dla osiągnięcia celów postawionych w pracy
Pani
mgr Agnieszka Strzelecka
zastosowała określone metody i techniki badawcze, które warunkowały uzyskanie
obiektywnych i rzetelnych wyników badań. W prezentowanej rozprawie doktorskiej Autorka
wykorzystała
metodę sondażu diagnostycznego, która umożliwiała zastosowanie
następujących technik badawczych: ankietowania, badania dokumentów i testowania.
Kandydatka na doktora skonstruowała kwestionariusz ankiety, składający się z 29 pytań, które
zostały ułożone w odpowiednie bloki tematyczne. W części czwartej zamieszczono wyniki
badań własnych. Dyskusja wyników badań własnych z wynikami badań innych autorów
stanowi część piątą pracy. Ostatnia część pracy to wnioski wynikające z przygotowanej
rozprawy doktorskiej. W dalszej kolejności w pracy zamieszczono piśmiennictwo, spis rycin,
spis tabel oraz aneks.
W pracy wykorzystano 100 pozycji piśmiennictwa: 83 pozycje krajowe i 17 pozycji
zagranicznych. Jest ono aktualne i trafnie dobrane biorąc pod uwagę tytuł pracy oraz
przedstawione treści merytoryczne. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż analizowany obszar
badawczy nie jest dostatecznie reprezentowany w literaturze przedmiotu i jego część
podstawową stanowią pozycje anglojęzyczne.
W rozprawie zamieszczono 59 rycin i 73 tabele. W aneksie usytuowane zostały narzędzia
badawcze: Lista Oczekiwań Pacjenta PRF, kwestionariusz satysfakcji pacjentów podstawowej
opieki zdrowotnej z jakości usług medycznych. M. Miller, P. Supranowicz, A. GębskaKuczerowska, J. Car., oraz kwestionariusz ankiety własnej konstrukcji.
Do analizy statystycznej wykorzystano przede wszystkim oprogramowanie STATISTICA
firmy StatSoft, a częściowo przy pomocy edytora graficznego zwartego w pakiecie MS
OFFICE. Metody statystyczne zastosowane w pracy są poprawne.
Autorka w części teoretycznej posługuje się pojęciem „Unia Europejska i Polska”,
które jest błędne, bowiem Polska od 2004 roku jest członkiem Unii Europejskiej.
W części metodologicznej Autorka sformułowała cel badań jako „ustalenie związku
między satysfakcją pacjentów a potrzebą wdrażania systemów informatycznych…” a w
rzeczywistości tytuł rozprawy to „możliwości wspierania satysfakcji pacjentów przez
wdrażanie systemu informatycznego”. Nie są tożsame: badanie związku pomiędzy satysfakcją
pacjentów a potrzebą wdrażania systemów informatycznych a badanie możliwości wspierania
satysfakcji pacjentów przez zastosowanie systemów informatycznych. Dodatkowo w celu
badań Autorka sformułowała twierdzenie, iż będzie prowadziła „analizę związku pomiędzy
satysfakcją pacjenta z usług medycznych, jakością świadczonych usług a stanem i technologią
informatyczną, którą dysponują badane placówki podstawowej opieki zdrowotnej oraz
wybranymi wskaźnikami demograficzno - społeczno-ekonomicznymi”. Z tego sformułowania
nie wynika jasno, jakich związków będzie Autorka poszukiwać, pomiędzy jakimi zmiennymi.
Z kolei problemy badawcze byłyby bardziej czytelne dla odbiorcy gdyby kandydatka
na doktora pogrupowała je tematycznie. Być może łatwiej byłoby określić poszukiwane
zależności pomiędzy poszczególnymi zmiennymi.
Kandydatka na doktora prowadziła badania w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej, w
tym placówkach publicznych i niepublicznych. Być może warto było to uwzględnić w tytule
rozprawy, ponieważ tytuł rozprawy może sugerować, że Autorka prowadziła badania w
różnych podmiotach leczniczych, a wyraźnie badała ona satysfakcję pacjentów wyłącznie w
placówkach podstawowej opieki zdrowotnej.
Autorka nie ustrzegła się
drobnych błędów edytorskich. Pewnym mankamentem
pracy są zamieszczone nieczytelne dla odbiorcy ryciny (rycina 1, rycina 2 oraz rycina 3).
Dodatkowo w opisie wyników badań Autorka czasem posługiwała się pojęciem
„rozważania”, a trafniejszym określeniem byłaby „analiza” (str.119). Ponadto na stronie 40
występuje błąd stylistyczny (zamiast „dostępności” powinno być „dostępność”). We
wnioskach wystąpił również błąd stylistyczny „najmniej zaangażowani w rozwiązania
technologiczne są osoby starsze” (str. 124). Jednak z pewnością Pani Magister, pomimo
błędów natury „technicznej” w części teoretycznej wykazała się szerokim zakresem wiedzy
merytorycznej.
Na szczególne podkreślenie zasługuje część empiryczna pracy i opracowanie statystyczne
badań. Autorka dokonała bardzo trafnego wyboru metod analiz statystycznych, co pozwoliło
na wnikliwa analizę statystyczną zebranego materiału badawczego.
Autorka przedstawiła w sposób szczegółowy uzyskany materiał badawczy, choć czasem
może budzić niedosyt interpretacja uzyskanych wyników badań, gdyż Autorka uzyskała
bardzo dużo cennych danych poprzez liczne metody analiz statystycznych, ale być może było
to spowodowane bardzo dużą ilością materiału empirycznego, który uzyskała Autorka dzięki
wykorzystaniu trzech narzędzi badawczych. W podpunkcie 4.5 (str. 93) zdanie
wprowadzające nie ma związku treściowego z tytułem podpunktu bowiem tytuł podpunktu
dotyczy badania związku pomiędzy satysfakcją pacjentów a czynnikami społeczno –
ekonomiczno – demograficznymi natomiast zdanie wprowadzające odnosi się do związku
między satysfakcją a oceną warunków i przebiegu leczenia oraz kompetencji personelu
medycznego.
Na podkreślenie zasługuje fakt, iż Pani mgr Agnieszka Strzelecka włożyła bardzo wiele
trudu w przeprowadzenie badań, gdyż przeprowadziła je w 20 publicznych i niepublicznych
zakładach podstawowej opieki zdrowotnej z terenu województwa świętokrzyskiego.
Autorka miała utrudnione zadanie dyskusji swoich wyników badań, bowiem są dostępne
nieliczne publikacje z tego zakresu i dotyczą tylko pewnych elementów, które Autorka
uzyskała w swoich wynikach badań. Stanowi to również duży walor pracy i można
powiedzieć, że tego typu badania należą do pionierskich w Polsce.
Pani Magister zaprezentowała w rozprawie cztery wnioski i jeden o charakterze
praktycznym. Ostatni wniosek, który dotyczy włączenia osób starszych w stosowanie
usprawnień technologii informacyjnych w ochronie zdrowia, aby zapobiegać ich wykluczeniu
informacyjnemu budzi pewne wątpliwości. Być może byłoby łatwiejsze udzielenie wsparcia
w zakresie obsługi systemu (asystencji lub innej formy), gdyż wydaje się mało realne
przeszkolenie i skłonienie osób w podeszłym wieku do samodzielnego stosowania systemów
informatycznych. Może lepszym rozwiązaniem byłoby przygotowanie łatwych w obsłudze,
specjalnych programów dla osób w podeszłym wieku uwzględniających ich możliwości
percepcji i sprawności manualne. Pojawi się niebawem również problem obsługi systemu
przez osoby niepełnosprawne, które również wymagałyby specjalnych udogodnień. Moim
zdaniem wniosek praktyczny w zasadzie pokrywa się z wnioskiem czwartym.
Konkluzja
Rozprawa doktorska Pani mgr Agnieszki Strzeleckiej „Możliwości wspierania
satysfakcji pacjentów przez zastosowanie systemów informatycznych w ochronie zdrowia”
jest
bardzo wartościowym materiałem teoretyczno – badawczym. Rozprawa doktorska
stanowi samodzielne rozwiązanie przez kandydatkę na doktora problemów badawczych.
Pomimo wyżej wymienionych mankamentów kandydatka na doktora
Pani Magister
Agnieszka Strzelecka wykazała bardzo dobrą ogólną wiedzę teoretyczną w zakresie
wdrażania systemów informatycznych w ochronie zdrowia oraz wiedzę merytoryczną i
metodologiczną w obszarze prezentowanej dyscypliny.
Rozprawa doktorska mgr Agnieszki Strzeleckiej spełnia wszystkie wymagania
stawiane rozprawom doktorskim. Wnioskuję zatem do Wysokiej Rady Wydziału Nauk o
Zdrowiu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach o dopuszczenie mgr Agnieszki
Strzeleckiej do dalszych etapów przewodu doktorskiego.