Regionalne zróżnicowanie sposobów gospodarowania w

Zróżnicowanie sposobów
gospodarowania w ekologicznym
systemie produkcji w regionie
pomorskim
Mirosław Grabowski AGRO-EKO.PL Piła
Jerzy Barszczewski ITP Falenty
Mieczysław Grzelak UP Poznań
Wstęp i cel pracy
• Produkcja ekologiczna jest systemem zarządzania
gospodarstwem i produkcji żywności, łączącym
najkorzystniejsze dla środowiska praktyki,
utrzymując wysoki stopień różnorodności
biologicznej, ochronę zasobów naturalnych,
stosowanie wysokich standardów dotyczących
dobrostanu zwierząt i metodę produkcji żywności
przy użyciu substancji naturalnych i naturalnych
procesów.
Wstęp i cel pracy c.d.
• Ekologiczny system produkcji pełni podwójną funkcję
społeczną:
-dostarcza towarów na rynek kształtowany przez
popyt na produkty ekologiczne,
-jest działaniem w interesie publicznym, ponieważ
przyczynia się do ochrony środowiska, dobrostanu
zwierząt i rozwoju obszarów wiejskich.
• Rolnictwo ekologiczne funkcjonuje przede wszystkim
w oparciu o zasoby odnawialne.
• Podstawowymi elementami systemu zarządzania
ekologiczną produkcją roślinną są: zarządzanie
żyznością gleby, wybór właściwych gatunków
i odmian, wieloletni płodozmian, recykling substancji
organicznych i odpowiednie techniki uprawy.
Wstęp i cel pracy c.d.
• Produkcja zwierzęca ma podstawowe znaczenie w
organizacji produkcji rolnej w gospodarstwach
ekologicznych, ponieważ dostarcza ona materii
organicznej i substancji odżywczych dla
uprawianej gleby, przyczyniając się w ten sposób
do poprawy jej stanu .
• Rolnictwo ekologiczne w Unii Europejskiej
wykazuje stały dynamiczny rozwój. Również w
Polsce, od momentu wstąpienia do UE i objęcia
rolnictwa ekologicznego systemem subwencji
nastąpił dynamiczny przyrost liczby gospodarstw
ekologicznych.
Wstęp i cel pracy c.d.
• Produkcja zwierzęca ma podstawowe znaczenie
w organizacji produkcji rolnej w gospodarstwach
ekologicznych.
• Celem badań była ocena stopnia zróżnicowania
sposobów gospodarowania w ekologicznym
systemie produkcji w regionie pomorskim
Metodyka badań
• Badania
ankietowe
metodą
wywiadu
bezpośredniego przeprowadzono w roku 2013
w wylosowanych 72 gospodarstwach rolnych,
zlokalizowanych
na
terenie
powiatu
choszczeńskiego, woj. zachodnio-pomorskie(36
gospodarstw) oraz bytowskiego,
woj.
pomorskie(36
gospodarstw)
prowadzących
produkcję w ekologicznym lub mieszanym
systemie produkcji (Rozporządzenie Rady (WE) nr
834/2007), objętych nadzorem jednostki
certyfikującej.
Metodyka badań c.d.
• Z uwagi na duże zróżnicowanie powierzchni
gospodarstw, wydzielono 4 grupy obszarowe:
I - do 10,00 ha,
II - 10,01-20,00 ha,
III - 20,01-50,00 ha,
IV - > 50,00 ha.
po 9 gospodarstw w grupie
• Przedmiotem analizy w badanych gospodarstwach
była produkcja roślinna oraz zwierzęca.
• Poddano analizie sprzedaż produktów z gospodarstw
ekologicznych pod kątem ich statusu (ekologicznego
czy konwencjonalnego).
Struktura użytków rolnych oraz poplony w gospodarstwach ekologicznych
powiat choszczeński (zachodnio-pomorskie)
Grupa
obszaro Zakres
wa
Pow.
gosp.
ha
I
1,00-10
ha
II
10,01-20
ha
III
20,01-50
ha
3,15
9,73
5,50
10,91
19,69
15,62
24,88
42,32
33,54
58,86
195,66
110,35
IV
>50 ha
od
do
x
od
do
x
od
do
x
od
do
x
UR
ha
2,80
9,25
5,24
9,72
18,77
14,75
21,73
38,99
31,39
52,16
173,83
100,07
g. o. ha
ha
0,00
6,59
3,84
0,00
17,93
8,67
7,61
38,76
26,48
22,96
172,91
87,74
%
0,00
100,00
74,10
0,00
96,71
58,44
29,88
100,00
82,98
44,02
100,00
85,41
sady ha
ha
0,00
1,10
0,15
0,00
1,03
0,19
0,00
0,47
0,11
0,00
61,76
6,96
%
0,00
17,97
3,04
0,00
7,43
1,47
0,00
1,56
0,36
0,00
52,44
5,94
TUZ ha
ha
0,00
3,06
1,24
0,51
14,28
5,89
0,00
17,86
4,80
0,00
29,20
5,37
%
0,00
100,00
22,86
2,75
100,00
40,09
0,00
70,12
16,65
0,00
55,98
8,65
Poplony na g.o.
ekologicznych
ha
-
%
-
Struktura użytków rolnych oraz poplony w gospodarstwach ekologicznych c.d.
powiat bytowski (pomorskie)
Grupa
obszaro Zakres
wa
Pow.
gosp.
ha
I
1,00-10
ha
II
10,01-20
ha
III
20,01-50
ha
1,01
8,20
4,57
10,11
18,80
13,96
22,57
49,40
31,79
51,41
395,80
136,30
IV
>50 ha
od
do
x
od
do
x
od
do
x
od
do
x
UR
ha
1,01
7,10
3,65
8,22
18,12
11,98
9,25
40,66
19,64
22,78
301,43
92,00
g. o. ha
ha
0,00
6,10
2,47
0,00
13,04
8,68
0,16
34,83
13,45
6,95
212,58
55,34
%
0,00
100,00
65,42
0,00
100,00
69,39
0,67
90,87
68,10
5,19
94,25
65,48
sady ha
ha
0,00
4,07
0,56
0,00
1,20
0,16
0,00
51,09
5,68
%
0,00
100,00
20,30
0,00
12,26
1,52
0,00
16,95
1,88
TUZ ha
ha
0,00
1,89
0,62
0,00
8,22
3,14
1,25
23,69
6,18
4,18
126,94
30,98
Poplony na g.o.
ekologicznych
%
ha
0,00
0,00
35,94
3,57
14,28
0,84
0,00
100,00
29,09
9,16
0,00
99,33 10,62
31,90
1,42
5,74
0,00
94,81 105,00
32,63 11,67
%
0,00
100,00
26,92
0,00
46,13
8,08
0,00
49,39
5,49
Wyniki badań
Systemy gospodarowania w produkcji roślinnej na
g.o. w poszczególnych grupach obszarowych (w %)
powiat choszczeński
100,00
90,00
80,00
70,00
%
60,00
%
powiat bytowski
100,00
90,00
80,00
70,00
60,00
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
50,00
40,00
30,00
20,00
10,00
0,00
grupa I
grupa II
konwencjonalny
grupa III
ekologiczny
grupa IV
grupa I
grupa II
konwencjonalny
grupa III
ekologiczny
grupa IV
Struktura zasiewów na gruntach ornych w poszczególnych
grupach gospodarstw (w %)
powiat bytowski
powiat choszczeński
100%
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
grupa I
grupa II
grupa III
oleiste
trawy z motylkowatymi w okresie pięcioletnim
strączkowe i motylkowate w zmianowaniu
okopowe
zboża
grupa IV
0%
grupa I
grupa II
grupa III
trawy z motylkowatymi w okresie pięcioletnim
strączkowe i motylkowate w zmianowaniu
okopowe
zboża
grupa IV
Stan pogłowia inwentarza w gospodarstwach oraz nawożenie pow.ekologicznych
województwo zachodniopomorskie
powiat choszczeński
Produkcja zwierzęca
Przeżuwacze
Grupa
obszarowa
Gospoda
rstwo
I
0,0-10 ha
Nawożenie na gruntach
ekologicznych
Trzoda
Razem
DJP/ha
DJP/ha
wapnowanie
UR
t.
UR
naturalne
(obornik)t.
DJP
DJP/ha
UR
DJP
-
-
-
-
-
-
-
II
10,01-20 ha
1
2
3
5,60
7,40
2,40
0,58
0,45
0,13
0,00
0,49
1,72
0,00
0,03
0,09
0,58
0,48
0,22
-
-
III
20,01-50 ha
1
1,00
0,03
0,91
0,02
0,05
-
-
IV
>50ha
1
2
3
4
5
6
1,80
21,00
0,00
4,72
14,40
5,80
0,03
0,20
0,00
0,05
0,08
0,08
0,00
0,00
3,61
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
0,03
0,00
0,00
0,00
0,03
0,20
0,03
0,05
0,08
0,08
-
-
Stan pogłowia inwentarza w gospodarstwach oraz nawożenie pow.ekologicznych
województwo pomorskie
powiat bytowski
Produkcja zwierzęca
Grupa
Gospoda
obszarowa
rstwo
I
0,0-10 ha
II
10,01-20 ha
III
20,01-50 ha
IV
>50 ha
Przeżuwacze
Trzoda
Razem
DJP/ha
UR
DJP
DJP/ha
UR
DJP
DJP/ha
UR
8
0,62
0,13
5,04
1,09
1,22
4
7
8
9
4
6
7
9
1
2
4
6
7
8
9
5,20
3,20
8,60
0,00
15,90
12,60
0,00
10,20
6,43
0,00
15,36
6,75
0,00
52,80
6,78
0,41
0,27
0,48
0,00
0,67
0,31
0,00
0,52
0,28
0,00
0,12
0,24
0,00
0,69
0,25
0,00
0,00
0,00
1,94
0,00
0,00
2,59
0,00
-
0,00
0,00
0,00
0,16
0,00
0,00
0,26
0,00
-
0,41
0,27
0,48
0,16
0,67
0,31
0,26
0,52
0,28
0,00
0,12
0,24
0,00
0,69
0,25
Nawożenie na gruntach
ekologicznych
wapnowanie
(t)
25,00
808,50
0,00
0,00
0,00
0,00
0,00
naturalne
(obornik)(t)
20,00
35,00
30,00
32,00
0,00
130,00
125,00
20,00
28,00
67,00
0,00
400,00
0,00
124,00
250,00
0,00
Zagospodarowanie produktów uzyskanych
w gospodarstwach
powiat choszczeński (zachodniopomorskie)
Grupa
Liczba
obszarowa gospodarstw
0,0-10 ha
10,01-20 ha
20,01-50 ha
>50 ha
9
9
9
9
Zużycie w
gospodar
stwie
0
2
3
5
Sprzedaż
konwen
ekologiczna
cjonalna
0
9
0
7
0
7
0
5
powiat bytowski (pomorskie)
Grupa
Liczba
obszarowa gospodarstw
0,00-10 ha
10,01-20 ha
20,01-50 ha
>50 ha
9
9
9
9
Zużycie w
gospodar
stwie
3
4
4
6
Sprzedaż
konwen
ekologiczna
cjonalna
0
6
0
8
0
6
0
5
Wnioski
1. Przeprowadzone badania wykazują znaczne
zróżnicowanie w gospodarstwach z poszczególnych
powiatów.
2. W obu rejonach, zwłaszcza w gospodarstwach
powyżej 10 ha, stwierdzono gospodarowanie
zarówno w ekologicznym oraz konwencjonalnym
systemie produkcji z wyraźnie dużym ich udziałem
w III i IV grupie powiatu choszczeńskiego.
3. Stwierdzono znaczne zróżnicowanie w udziale TUZ,
polegające na większej ich ilości w III oraz IV grupie
obszarowej w gospodarstwach z powiatu
bytowskiego.
Wnioski c.d.
4. Uprawy wieloletnich traw z motylkowatymi
w powiecie choszczeńskim wykazują na duże
uproszczenie produkcji w porównaniu do gospodarki
płodozmianowej ze stosowaniem poplonów w
powiecie bytowskim.
5. Zróżnicowanie w podejściu do nawożenia, tj. od
całkowitego jego braku w powiecie choszczeńskim,
do nawożenia z wykorzystaniem nawozów
naturalnych i wapnowania w powiecie bytowskim,
(wynika ze sposobów użytkowania oraz gorszej
jakości gleb).
Wnioski c.d.
6. W obu powiatach stwierdzono brak sprzedaży
produktów rolniczych ze statusem ekologicznym,
wyprodukowane w systemie ekologicznym pasze
wykorzystywano
do
żywienia
zwierząt
konwencjonalnych.
7. W porównywanych gospodarstwach z obu powiatów,
stwierdzono brak ekologicznej produkcji zwierzęcej,
co wynika z rygorystycznych wymagań w tym zakresie
oraz z braku przesłanek natury ekonomicznej.