filtry uv w kosmetykach

FILTRY UV W KOSMETYKACH
Wiadomości zebrała Anna Szymańska-Węckowska
specjalnie dla portalu
Światło słoneczne docierające do powierzchni ziemi dzielimy na dwa aktywne
biologicznie przedziały długości fali. Pierwszy przedział to promieniowanie UVB o długości
fali od 285 do 320 nm. Drugi przedział stanowi promieniowanie UVA, którego długość fali
mieści się w granicach 320-400 nm. Promieniowania te mają pożądany efekt, ponieważ
dzięki nim w naszym organizmie, a konkretnie w skórze, tworzy się witamina D2 oraz D3.
Ergokalciferol, czyli witamina D2, oraz cholekalcyferol, witamina D3, regulują przemianę
wapnia i fosforu oraz procesy wzmacniające kości w organizmie.
Poza dobroczynnym działaniem światła słonecznego, ma ono również szkodliwy wpływ
na organizm. Tym bardziej jest on szkodliwy, im dłużej nasza skóra narażona jest na
oddziaływanie tego promieniowania. Frakcja UVB, zwana inaczej parzącą, odpowiedzialna
jest za powstawanie zmian skórnych nienowotworowych. Zmiany te to przede wszystkim:
depigmentacja, rumień oraz keratoza. Frakcja UVA natomiast dociera do głębszych warstw
skóry i pobudza do wytwarzania melaminy. Długotrwałe wystawienie skóry na działanie tej
frakcji powoduje zniszczenie skóry, przyśpiesza efekty starzenia oraz skłonność do
rakowacenia skóry, jest również powodem powstawania uczulenia na światło słoneczne,
a także na niektóre chemikalia.
Ponad dziesięć lat temu większość kosmetyków posiadała jedynie filtry chroniące
przed promieniowaniem UVB, czyli tak naprawdę chroniły one nas tylko przed oparzeniem
słonecznym. Kilka lat temu zwrócono uwagę na konieczność stosowania filtrów chroniących
również przed promieniowaniem UVA.
Filtry UV zawarte w kosmetykach mogą działać na kilku zasadach: absorpcji,
rozproszenia, lub odbicia promieniowania. Najskuteczniejsze z nich to te, które absorbują
światło słoneczne, czyli filtry chemiczne. Filtry fizyczne powodują jedynie rozproszenie lub
odbicie światła, co nie daje pełnej ochrony. Modyfikowane filtry fizyczne mogą absorbować
cześć promieniowania i stanowią już dobrą ochronę. W przypadku filtrów chemicznych
istnieje możliwość ich niestabilności chemicznej, ponieważ niektóre z nich mają tendencje do
zmiany struktury chemicznej pod wpływem długiego oddziaływania promieniowania
słonecznego oraz ciepła.
Filtry fizyczne to związki nieorganiczne, do których zaliczamy dwutlenek tytanu oraz
tlenek cynku. Chronią one przed promieniowaniem UVB oraz częścią promieniowania UVA.
Jednak rynek surowców chemicznych wychodzi naprzeciw potrzebom rynku kosmetycznego
i w ostatnich latach tworzone są takie rodzaje filtrów mineralnych, które pochłaniają
promieniowanie UV w całym zakresie. Mają one zdolności częściowego absorbowania
promieniowania, a modyfikacja wielkości ich cząstek zapewnia prawie pełną ochronę skóry.
Tlenek cynku wykazuje również właściwości łagodzące, przeciwzapalne oraz ściągające.
Zaletą filtrów nieorganicznych, poza ochroną przed UVA i UVB, jest możliwość mieszania ich
z filtrami organicznymi, a także ich całkowita stabilność.
1
Filtry chemiczne natomiast mają różne zdolności pochłaniania promieniowania.
Do filtrów chroniących jedynie przed promieniowaniem UVB zaliczamy:
 pochodne kwasu p-aminobenzoesowego: najczęściej używanym jest ester
oktylodimetylowy PABA, który dobrze aktywuje się na skórze i ma dobrą stabilność na
światło oraz ciepło, może z niego powstawać kwas, który jest alergenem;
 pochodne kwasu p-metoksylcynamonowego: prawnie dopuszczone do użycia są
dwa estry z tej grupy: oktyb – i izoamylo-4-metoksycynamonowy; ponieważ są to substancje
dosyć szeroko stosowane jako filtry UVB, wzrasta coraz bardziej ich działanie alergizujące;
 pochodne benzylidenokamfory: są to substancje bardzo stabilne na działanie światła
i rzadko wywołują alergie, często stosowane w Europie to: 4-metylobenzylidenkamfora,
benzylidenkamfora, kwas benzylidenkamforowy, poliakrylamidometylobenzylidenkamfora,
metylosiarczan kamforobenzalkoniowy oraz kwas tereftalidenodikamforosulronowy;
 kwas fenylobenzoimidazolosulfonowy;
 oktokrylan: kwas 2-oksylo-2-cyjano-3,3-difenyloakrylowy.
Filtry chroniące skórę przed promieniowaniem UVA oraz UVB to głównie:
 benzofenony: dopuszczone do stosowania w kosmetykach to benzofenon 3, 4 oraz
9; benzofenon-3 wykazuje właściwości alergizujące;
 fenylobenzotriazole: do tej grupy należy drometrizol trisiloksanu metyleno-bisbenzotriazolu oraz tetrametylobutylofenol;
 triazyna.
Filtry chroniące jedynie przed promieniowaniem UVA to:
 pochodne dibenzoilometanu: są niestabilne chemicznie, ulegają stałym przemianom
izomerycznym między formą ketonową oraz enolową;
 pochodne benzylidenokamfory: są bardzo stabilne;
 fenylobenzimidazol.
Ochronę przed promieniowaniem słonecznym wykazują również niektóre substancje
podchodzenia naturalnego, które w swoim składzie posiadają związki chemiczne
absorbujące różne długości promieniowania słonecznego. Rośliny produkują substancje
takie jak: taniny, flawonoidy, pochodne naftochinonu, antrachinonu, salicylany, cynamoniany.
Przykładowo wyciąg z rumianku pochłania część promieniowanie o długości fali 250-340 nm,
a wyciąg z dziurawca 300-340 nm. Wyciąg z szakłaka pochłania znaczną część
promieniowania o długości fali 270 nm. Inne wyciągi pochłaniające promieniowanie w dosyć
szerokim spektrum to wyciągi z: aloesu, orzecha włoskiego, ratanii, rozmarynu lekarskiego
oraz arniki górskiej. Część promieniowania pochłaniają również: olej z oliwek, olej kokosowy
oraz olej sezamowy.
Poniżej podana została tabela, w której zebrane zostały dostępne na rynku litry UV.
Tabela podaje nazwy INCI wyszczególnione na opakowaniu, rodzaj filtra oraz pochłaniane
promieniowanie UV. Pamiętać należy, że kosmetyki mogą zawierać w swym składzie
mieszaninę kilku wymienionych poniżej filtrów.
2
Tabela 1. Zestawienie filtrów UV dostępnych na rynku.
Nazwa INCI
Rodzaj pochłanianego
promieniowania
FILTRY FIZYCZNE
Titanium Dioxide, Silica, Dimethicone
Zinc Oxide
Zinc Oxide, Triethoxycaprylysilane
Zinc Oxide, ,
Dimethoxydiphenylsilane,
Triethoxycaprylysilane Crosspolymer
Titanium Dioxide, Aluminium
Hydroxide, Dimethicone/Methicone
Copolymer
Titanium Dioxide, Hydrated Silica,
Dimethicone/Methicone Copolymer,
Aluminium Hydroxide
Titanium Dioxide,
Dimethoxydiphenylsilane/Triethoxyca
pryiysilane Crosspolymer, Hydrated
Silica, Aluminium Hydroxide
Titanium Dioxide, Aqua, Simethicone
Titanium Dioxide, Alumina,
Simethicone
Aqua, Titanium Dioxide, Alumina,
Sodium Hexametaphosphate,
Phenoxyethanol, Sodium
Methylparaben
Titanium Dioxide, Silica
Butylene Glycol Dicaprylate,
Dicaprate, Titanium Dioxide, Silica,
Polyglyceryl-2-Dipolyhydroxystearate
Titanium Dioxide, Alumina, Stearic
Acid
C12-C15 Alkyl Benzoate, Titanium
Dioxide, Polyhydroxystearic Acid,
Aluminium Stearate, Alumina
Titanium Dioxide, Isohexadecane,
Triethylhexanoin, Aluminium Stearate,
Alumina, Polyhydroxystearic Acid
Aqua, Titanium Dioxide, Isodeceth-6,
Oleth-10, Aluminium Stearate,
Alumina, Simethicone
Zinc Oxide, C12-C15 Alkyl Benzoate,
Polyhydroxystearic Acid, Isostearic
Acid
Zinc Oxide, Caprylic/Capric
Triglyceride, Polyhydroxystearic Acid,
Isostearic Acid
UVB
UVA
UVA
UVA
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVB
UVB
UVB
UVA
UVA
3
Zinc Oxide, C12-C15 Alkyl Benzoate,
Isostearic Acid, Polyhydroxystearic
Acid
Zinc Oxide, C12-C15 Alkyl Benzoate,
Polymetyylsilsesquioxane
Zinc Oxide, Caprylic/Capric
Triglyceride,
Polymetyylsilsesquioxane
Zinc Oxide, Caprylic/Capric
Triglyceride, Stearic Acid
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
FILTRY CHEMICZNE
Bis-Ethylhexyloxyphenol
Methoxyphenyl Triazine
Ethylhexyl Methoxycinnamate
Butyl Methoxydibenzoylmethane
Polysilicone-15
Phenylbenzimidazole Sulfonic Acid
Octocrylene
Ethylhexyl Salicylate
Homosalate
Diethylamino Hydroxybenzoyl Hexyl
Benzoate
Ethylhexyl Tiazone
Benzophenone-3
Benzophenone-4
Benzophenone-9
PEG-25 PABA
Ethylhexyl Dimethyl PABA
Octyl Methoxy Cinnamate
UVA i UVB
UVB
UVA
UVB
UVB
UVB
UVB
UVB
UVA
UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVA i UVB
UVB
UVB
UVB
FILTRY CHEMICZNO-FIZYCZNE
Methylene Bis-Benzotriazolyl
Tetramethylbutylphenol
Aqua, Ethylhexyl Methoxycinnamate,
Silica, PVP, Chlorphenesin, BHT
UVA i UVB
UVB
Opracowanie to zawiera podstawowe dane na temat filtrów UV stosowanych
w kosmetykach. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę, iż ochrona przed promieniowaniem
nie ogranicza się jedynie do miesięcy letnich. Zimą równie ważna jest ochrona przed
niekorzystnym wpływem słońca na naszą skórę. Śnieg odbija bardzo dobrze promieniowanie
słoneczne. Dlatego nie tylko lato powinno się nam kojarzyć z ochroną przed UV.
Literatura:
1. „Chemia piękna” M. Molski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009;
2. „Chemical Review” nr 2/2009, J. Gibka „Słońce a ochrona skóry – temat ciągle
aktualny”;
4
3. „Kosmetologia i farmakologia skóry” M-C. Martini, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2007;
4. „Rynek Chemiczny” nr 9/2007, „Zestawienie oferty rynkowej filtrów UV”;
5. „Rynek Chemiczny” nr 5/2007, J. Gibka „Kosmetyki z filtrami UV podstawą zdrowego
opalania”;
6. „Chemia kosmetyków” A. Marzec, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa
Stowarzyszenie Wyższej Użyteczności DOM ORGANIZATORA, Toruń 2005;
5