Badania przesiewowe w kierunku raka jelit
Transkrypt
Badania przesiewowe w kierunku raka jelit
Badania przesiewowe w kierunku raka jelit 1 www.bowelscreeningwales.org.uk Badania przesiewowe w kierunku raka jelit Ta broszura informuje o badaniach przesiewowych w kierunku raka jelit w Walii. Dalsze informacje zawiera witryna www.bowelscreeningwales.org.uk Co to jest rak jelit? • Rak jelit jest także nazywany rakiem okrężnicy, odbytniczym lub kolorektalnym. • Rak jelit jest nowotworem złośliwym, który atakuje dolną część przewodu pokarmowego (jelito grube i odbytnicę). 2 www.bowelscreeningwales.org.uk Jak często występuje rak jelit? • W Walii rak jelit jest 3. najczęściej występującym rodzajem nowotworu. Wcześnie wykryty należy jednak do najbardziej uleczalnych. • Każdego roku w Walii jest rozpoznawany u 2 tysięcy osób. • Każdego roku w Walii tysiąc osób umiera na raka jelit. • Rak jelit występuje częściej u osób w wieku ponad 50 lat przeciętnie u 1 na 20 osób w tej grupie wiekowej. Co powoduje raka jelit? • Dokładna przyczyna raka jelit nie jest znana. • W niektórych rodzinach choroba ta występuje u szeregu członków. Ryzyko zachorowania na raka jelit jest w nich większe. Jeżeli obawia się Pan/Panio to, że należy do grupy zwiększonego ryzyka z uwagi na przypadki raka jelit w rodzinie, proszę porozmawiać ze swoim lekarzem domowym (GP). • Ryzyko zachorowania na raka jelit wzrasta z wiekiem. Po co badania przesiewowe w kierunku raka jelit? • Jeżeli rak jelit zostanie wykryty odpowiednio wcześnie, jest większa szansa na zwalczenie go. • Stwierdzono, że regularne badania przesiewowe redukują ryzyko śmierci na raka jelit o 16%. • Rak jelit może powstać z polipów (tworów guzowatych) w jelicie. Usunięcie polipów redukuje ryzyko raka. 3 Badania przesiewowe w kierunku raka jelit Co ma wykryć badanie przesiewowe? • Badanie przesiewowe ma wykryć krew w stolcu. Może ona sygnalizować większe prawdopodobieństwo zachorowania na raka jelit. Badanie kału na utajoną krew nazywane jest testem FOB. • Test ten może także wykryć inne zmiany, np. utworzenie się polipów. Większość polipów jest nieszkodliwa, ale niektóre mogą wywołać raka jelit. Większość rodzajów polipów można z łatwością usunąć. • Czasem występowanie krwi jest spowodowane krwawieniem polipu. • Przyczyny mogą być też inne, np. hemoroidy lub bruzdy w jelicie. • Test nie daje odpowiedzi na pytanie, czy badana osoba ma raka. Wyniki wskazują jedynie na potrzebę dalszych testów. Dla kogo przeznaczone jest to badanie przesiewowe? • Na badania przesiewowe w kierunku raka jelit zapraszamy co dwa lata zamieszkałych w Walii mężczyzn i kobiety w wieku 50-74. • Początkowo badaniem objęte będą osoby w grupie wiekowej od 60 do 69 lat. Do 2015 roku zaoferujemy je wszystkim od 50 do 74 roku życia. Jak mogę wykonać badanie przesiewowe? • Do tej broszury załączony jest zestaw do badania przesiewowego w kierunku raka jelit. • Test można przeprowadzić więc w zaciszu swojego domu. • Prosimy poinformować swojego lekarza domowego o ewentualnej zmianie adresu, abyśmy mogli Panu/Pani co 2 lata przesłać zestaw do przeprowadzenia testu. 4 www.bowelscreeningwales.org.uk 5 Badania przesiewowe w kierunku raka jelit Na czym polega ten test? • Test polega na zbadaniu małych próbek stolca pod kątem śladowych ilości ukrytej krwi. • Proszę wykonać test przy użyciu załączonego zestawu. Zestaw jest zaopatrzony w instrukcje. Kiedy otrzymam wyniki? • Wyniki wyślemy Panu/Pani pocztą w ciągu 2 tygodni. Większość badanych osób (ok. 98 na 100) ma wyniki w normie, tj. nie znaleziono krwi w próbkach. • Jeżeli wynik jest niejednoznaczny, może zaistnieć potrzeba powtórzenia testu. W takim przypadku przyślemy Panu/Pani dodatkowy zestaw. • W razie stwierdzenia obecności krwi w próbkach skierujemy Pana/Panią na rozmowę do specjalisty. Zaoferujemy Panu/Pani dalsze badania, np. kolonoskopię. Co to jest kolonoskopia? • Kolonoskopia jest badaniem śluzówki jelita grubego (okrężnicy) w celu wykrycia ewentualnego schorzenia. • Umożliwia ponadto pobranie malych próbek jelita (biopsja) w celu przeanalizowania ich w laboratorium. • Giętki instrument użytydo tego badania nazywa się kolonoskopem. • Jest on wyposażony w oświetlenie, które można skierować na śluzówkę jelita. • Obrazy są wyświetlane na ekranie, umożliwiając sprawdzenie, czy jelito jest zdrowe i nie wystąpiło zapalenie. 6 www.bowelscreeningwales.org.uk Jakie ryzyko istnieje przy wykonywaniu kolonoskopii? Ponieważ kolonoskopia polega na pobieraniu próbek z jelita, czasami występują komplikacje. Należą one do rzadkości, jednak powinien Pan/powinna Pani o nich wiedzieć, aby móc podjąć decyzję. Należy rozważyć to ryzyko w porównaniu z korzyściami z poddania się testowi. Główne rodzaje ryzyka towarzyszące kolonoskopii to: • Perforacja – w 1 teście na 1000 może dojść do przedziurawienia jelita. W takim przypadku prawie zawsze potrzebna jest operacja. Ryzyko perforacji jest wyższe przy usuwaniu polipów. • Krwawienie – może do niego dojść po pobraniu próbki z jelita lub usunięciu polipu. Krwawienie występuje w ok. 1 na 200 testów. Krwawienie nie jest zazwyczaj silne i często samo ustaje. Co mogę zrobić w celu zmniejszenia ryzyka zachorowania na raka jelit? • Wzięcie udziału w programie badań przesiewowych raz na 2 lata. • Odżywianie się produktami bogatymi w błonnik, węglowodany (np. pełnoziarniste makarony, chleb i ryż), dużo owoców i warzyw. Przypuszcza się, że te produkty spożywcze zmniejszają ryzyko zachorowania. • Umiarkowana ilość ćwiczeń. Mogą one ochronić przed rakiem jelit. • Jeżeli ma Pan/Pani niepokojące objawy lub obawia się o zdrowie swoich jelit, proszę się zwrócić do swojego lekarza. 7 Badania przesiewowe w kierunku raka jelit 8 www.bowelscreeningwales.org.uk Na jakie objawy należy uważać? Wynik nie oznacza, że nigdy nie zachoruje Pan/Pani na raka. Jest ważne, aby ponownie poddać się testowi za 2 lata. Proszę zwrócić się do lekarza w przypadku jednego z następujących objawów: • Krwawienie z odbytnicy lub śladowe ilości krwi w stolcu. • Zmiany konsystencji stolca (zatwardzenie lub rozwolnienie) przez okres 6 tygodni lub dłuższy. • Występujące od niedawna, ostre i długotrwałe bóle żołądka, zwłaszcza po jedzeniu. • Niewyjaśniona utrata wagi. • Niewajaśniona anemia (z powodu braku żelaza w krwi). Powyższe objawy mogą być powodowane różnymi problemami zdrowotnymi. W razie ich występowania prosimy zamówić wizytę u lekarza. Dalsze informacje. Podobnie jak inne badania przesiewowe, także badanie w kierunku raka jelit nie jest niezawodne w 100%. Zmiany mogą też zachodzić w czasie między testami. Dlatego też jest ważne, aby poddać się temu testowi co 2 lata, a w razie obaw lub wystąpienia objawów - zwrócić się do lekarza. Nie wszystkie rodzaje nowotworów krwawią cały czas, a test przesiewowy koncentruje się na wykrywaniu krwi. Oznacza to, że czasem rak może zostać przeoczony. 9 Potrzebujemy przechowywać pewne dane dotyczące Pana/Pani. Umożliwia to nam zaproszenie Pana/Pani do udziału w teście oraz przeprowadzenie analizy programu badań przesiewowych. Dokładamy wszelkich wysiłków w celu ochrony poufności Pana/Pani danych osobowych. Tymi informacjami dzielimy się wyłącznie z tymi osobami, których dostęp ma prawne lub medyczne uzasadnienie. Jeżeli chciał(a)by Pan/Pani dowiedzieć się więcej o tym, jak korzystamy z tych informacji, prosimy zwrócić się do nas o ulotkę „How we use information about you” (jak korzystamy z informacji o Panu/Pani). Nie musi być Pan/Pani w tym celu objęty(a) programem badań przesiewowych w kierunku raka jelit. Po dalsze informacje prosimy zadzwonić na naszą infolinię. Wszystkie rozmowy na infolinii są poufne, jednakże dla potrzeb szkolenia i kontroli jakości nagrywamy je. Po dalsze informacje zadzwoń na bezpłatną infolinię: 0800 294 3370 lub odwiedź witrynę internetową Bowel Screening Wales website: www.bowelscreeningwales.org.uk 10