Projekt autorski - Zespół Szkół nr 21 Bydgoszcz

Projekt autorski - Zespół Szkół nr 21 Bydgoszcz

Wstęp
Fenomenem danym tylko człowiekowi jest potrzeba tworzenia, wyrażania
siebie i swoich emocji . Twórczość ukierunkowana na wyższe wartości
angażuje nie tylko nasz rozum, ale również uczucia , doznania, pragnienia
i niepokoje.
Terapia przez sztukę sięga czasów starożytnych, kiedy to mówiono o
uprawianiu duszy, wskazywano na lecznicze oddziaływanie muzyki oraz
otoczenia- rzeźb, malarstwa, architektury.
Arteterapia, czyli terapia przy pomocy sztuk plastycznych jest
wydobywaniem z dzieci sił, energii, które pomagają im we własnym
rozwoju, pomaga również uzewnętrznić emocje, pragnienia, dążenia,
myśli. Każdy człowiek bez względu na wiek odczuwa potrzebę
wypowiedzenia „siebie” i własnych przeżyć.
Sztuka w szeroko pojętym znaczeniu zaspakaja potrzeby emocjonalne
człowieka, a także istniejące w nim potrzeby twórcze. Stanowi ona
bezpieczny i akceptowany przez dzieci sposób wypowiedzi tego ,co jest
trudne do opisania słowami, jest odzwierciedleniem problemów i
negatywnych emocji nagromadzonych i przechowywanych.
Zajęcia plastyczne stanowią atrakcyjną formę spędzania czasu wolnego
przez dzieci, wyrabiają nawyki estetyczne, uczą kontaktu ze sztuka
użyteczną, umacniają wiarę we własne zdolności i możliwości, kształtują
dążenie do indywidualności.
Biorąc pod uwagę ogromne walory wychowawcze, jakie
zawiera każde działanie twórcze, postanowiłam zorganizować
zajęcia, które zainteresowałyby uczniów z problemami izolacji
społecznej, z lękami i kompleksami.
I Cel główny
Głównym celem projektu jest nie tylko zagospodarowanie czasu wolnego
dzieci, ale także ich twórcza aktywacja, która pozwoli zaakceptować
siebie i innych.
II Cele szczegółowe
1. Kształcenie umiejętnego posługiwania się dowolnymi technikami
plastycznymi
2. Rozwijanie wrażliwości widzenia i zdolności poznawczych dzieci
3.
4.
5.
6.
Kształtowanie wrażliwości estetycznej
Odkrywanie własnych umiejętności i talentów
Inspirowanie twórczego działania
Pobudzanie wyobraźni i ekspresji twórczej
III Przewidywane metody ewaluacji
1. Obserwacja uczniów w czasie procesu twórczego pod kątem:
 uwalniania i odreagowywania nagromadzonych emocji
 uaktywniania się ekspresji samego siebie i spontaniczności
 zaspokajania potrzeb akceptacji, bezpieczeństwa,
współuczestniczenia, bycia rozumianym i docenianym.
2. Ankieta ewaluacyjna ( załącznik).
3. Wystawy prac uczniów.
IV Procedury osiągania celów
1.
2.
3.
4.
Zabawy integracyjne.
Mobilizowanie uczniów do działań twórczych.
Posługiwanie się plamą barwną, tworzenie różnych kompozycji.
Obserwowanie i eksperymentowanie z różnymi materiałami,
technikami.
V Organizacja zajęć
1. Cotygodniowe spotkania – 2 godziny.
2. Działania skierowane do grupy dzieci z zaburzeniami w zachowaniu,
niską samooceną, nieśmiałością, trudnościami szkolnymi.
3. Przeprowadzenie zajęć w pracowni plastycznej.
4. Dostosowanie metod pracy do możliwości percepcyjnych dziecka.
5. Prowadzenie grupy 5-10 osobowej.
6. Prowadzenie zajęć zgodnie z zasadami oddziaływań wychowawczych :




indywidualizacja środków i metod
powolne stopniowanie trudności
systematyczność
ciągłość
Plan pracy „Igraszek ze sztuką”
Cele terapeutyczno edukacyjne
 zachęcanie do ekspresji
twórczej
 relaks, wyciszenie
 doskonalenie sprawności
manualnej
 wzbogacanie
słownictwa
 rozwijanie
zainteresowań i
uzdolnień
plastycznych
 doskonalenie
koordynacji
wzrokowo- ruchowej
 zwiększenie poczucia
bezpieczeństwa w
grupie
Tematyka
zajęć
Ilość Materiały i
godzin narzędzia
„ Mandale”prace plastyczne
w różnobarwnej
tonacji
„ Finger
Painting”-
10
10
technika
malowania
dziesięcioma
palcami (
swobodna
ekspresja
twórcza)
 wykorzystanie
Prace w
surowców wtórnych papierze:
jako możliwości
ochrony środowiska
 okoliczności
 doskonalenie
owe
sprawności
pocztówki
manualnej
 witraże
 kształtowanie
 wycinanki
poczucia
 kwiaty
przydatności
wykonywanych prac
16
gotowe
szablony
mandali,
kredki,
pastele,
farby, pędzle
duże arkusze
papieru,
farby,
pojemniki na
farbę,klej
kolorowe
kartony,
bibuła,
papiery
makulaturow
e,
kleje,
nożyczki,
szablony
 poznawanie różnego
rodzaju materiałów
 wdrażanie do
wykonywania prac
ogólnie użytecznych
 pobudzanie rozwoju
motoryki
 rozwijanie
wyobraźni twórczej i
estetyki
Prace z masy
solnej:



wazoniki
ozdoby
choinkowe
ramki
 poznawanie nowych
Origamimożliwości
plastycznych papieru
sztuka składania
i łączenia go z innymi papieru ( proste
materiałami
formy
 rozwijanie wyobraźni konstrukcyjne )
 ukazywanie
bogactwa kultury
innych narodów
 wdrażanie do
cierpliwości i
staranności
 pobudzanie
wszechstronnego
rozwoju
 stwarzanie
możliwości do
samorealizacji
poprzez samodzielnie
wybrane środki
artystyczne
 kreowanie wartości
estetycznych
 kształcenie percepcji
wzrokowej
14
6
Kolaże:




motywy
roślinne,zw
ierzęce
postać
ludzka
pejzaż
proste
formy
plastyczne
16
mąka,
sól,woda,
makarony
ozdobne,
ziarna fasoli,
słonecznika,
lnu, łupiny od
orzechów,
pojemniki
plastikowe,
szklane
foremki,
farby
kolorowy
papier,
nożyczki,
szablony
kolorowe
kartony,
gazety,
sznurki,
kapsle,
koronki ,itp.
Załącznik nr 1.
Ankieta ewaluacyjna dla uczestnika zajęć „ Igraszki ze sztuką”
Przez pierwszy semestr uczestniczyłeś\aś w zajęciach plastycznych „
Igraszki ze sztuką”. Proszę Cię o szczerą odpowiedź na następujące
pytania. Ankieta jest anonimowa.
Dziękuję
Agnieszka Szostak
1. Czy według Ciebie zajęcia były interesujące?
a) tak
b) nie
c) nie mam zdania
2.
Które techniki plastyczne najbardziej Ci się podobały?
a)
b)
c)
d)
e)
f)
mandale
malowanie 10 palcami
wycinanki
prace z masy solnej
origami
kolaże
g) żadne mnie się nie podobały
3. Co sądzisz o organizacji zajęć?
Napisz.
Może trzeba coś zmienić?
.......................................................................................................
.......................................................................................................
.......................................................................................................
.......................................................................................................
.....................................
4. Czy w przyszłym semestrze zechcesz również
uczestniczyć w zajęciach?
h) tak
i) nie
j) nie wiem
Załącznik nr 2.
Przykłady zabaw integracyjnych:
Są to propozycje ćwiczeń – na podstawie książki “Jak żyć z ludźmi” Alicji
Kobiałko, Mileny Blindy. Opracowanie - Joanna Danielczyk.
Cele zabaw integracyjnych:
zwiększają spójność grupy
mają korzystny wpływ na komunikację i wzajemne zrozumienie
zwiększają poczucie bezpieczeństwa
poprawiają nastrój w klasie
podnoszą gotowość do współdziałania
ĆWICZENIA BUDUJĄCE EMPATIĘ
Siad grupowy:
Uczestnicy stają w kole twarzą w kierunku przeciwnym do ruchu
wskazówek zegara i obejmują partnera w talii. Należy stać bardzo blisko
siebie, prawie dotykając się. Kolana i stopy powinny być złączone. Kiedy
policzymy do trzech, wszyscy powoli siadają, opierając się o kolano osoby
z tyłu. Ażeby koło się nie rozerwało, należy zadbać, aby : było ono równe,
wszyscy siadali i wstawali w tym samym momencie.
Ćwiczenie to można przeprowadzać w grupie liczących ponad 10 osób.
Można też spróbować “grupowego chodzenia’ – podczas “grupowego
siadu” wszyscy przesuwają jednocześnie najpierw prawą nogę, potem
lewą, potem znowu prawą, itd.
Grupki:
Uczestnicy chodzą po sali. Kiedy prowadzący mówi “dwa” , “trzy”, lub
“cztery” (można też wymieniać większe liczby), uczestnicy tworzą grup
składające się z odpowiedniej liczby osób. Ci, którym nie uda się dołączyć
do żadnej z grup, nie odpadają z gry, lecz dalej biorą w niej udział.
Ćwiczenie to umożliwia podział grupy na zespoły “na wesoło”. Zamiast
podawać liczę, można powiedzieć jakieś zadanie, na podstawie którego
uczestnicy muszą sami odgadnąć, o jaką liczbę chodzi, np. “ najmniejsza
liczba pierwsza”, “ile liter jest w słowie kot”...
Punkty oparcia:
Ćwiczenie to najlepiej przeprowadzić w parach, chociaż można też
wykonać je indywidualnie lub w większych grupach. Wymieniamy pewną
liczbę. Każda para musi oprzeć się o podłogę w tylu punktach, ile wskazuje
wymieniona liczba. Jeśli np. mówimy “trzy”, pary mogą oprzeć się na
jednej ręce i dwóch nogach.
Sygnały:
Uczestnicy siadają w kole, tak by wszyscy dobrze się widzieli. Każdy
wymyśla swój indywidualny sygnał, np. klepanie się po ramieniu lub
krzyżowanie nóg. Przed rozpoczęciem gry, uczestnicy demonstrują swoje
sygnały. Osoba rozpoczynająca grę musi zademonstrować (raz lub więcej
razy) najpierw swój sygnał, a następnie sygnał kogoś innego. Właściciel
tego sygnału musi wówczas odpowiedzieć , nadając kolejno swój sygnał i
sygnał innej osoby. Osoba, która nie zareaguje natychmiast lub nada
błędny sygnał, odpada z gry. Gra toczy się do momentu, w którym na polu
bitwy pozostanie tylko jeden gracz.
Gucio-gucio:
Dzielimy grupę na 3-4 osobowe zespoły. Informujemy uczestników, że
będą się teraz komunikować ze sobą za pomocą języka gucio-gucio. Język
ten jest bardzo łatwy, ponieważ istnieje w nim tylko jedno słowo: “gucio”.
Jedna osoba w każdym zespole ma za zadanie opowiedzieć innym o czymś
ważnym, posługując się językiem gucio-gucio. Pozostali starają się
odgadnąć kontekst wypowiedzi i odczucia mówiącego, a także odczytać
jego komunikat. Należy zamienić się rolami, tak aby każdy mógł wystąpić
w roli mówcy. Na zakończenie grupa omawia elementy komunikacji
bezsłownej, które wystąpiły w ćwiczeniu, a więc gesty, mimikę, ruchy
ciała.
Zapamiętywanie imion:
Każdy przedstawia się , np.”Nazywam się Janek”, następna osoba mówi
“Nazywam się Ela, a to jest Janek” itd.
Tratwa ratunkowa:
8-10 osób, czas 15’, karton 60cm na 90 cm
Na sygnał wszyscy wchodzą na tratwę i muszą się utrzymać na niej 3’,
dana osoba może być na tratwie np. tylko jedną nogą.
Podsumowanie
-czy wszyscy brali udział w zabawie, czy ktoś został pominięty
-jakie role uczestnicy przyjmują w relacjach z innymi
-jak współpracować by osiągnąć cel
JAK POROZUMIEWAĆ SIĘ Z INNYMI
Rysunek:
Należy przygotować prosty rysunek np.
Jedna osoba ma go przed sobą i mówi innym osobom jak taki rysunek
narysować. Nie może wykonywać ruchów rękami, przekazuje instrukcję
werbalnie.
Podsumowanie:
-która wersja przypomina oryginał
-czy instrukcje były jasne
Labirynt:
Jedna osoba ma zakryte oczy, druga mówi jak prowadzić długopis (kredę)
aby przejść przez labirynt
Podsumowanie:
-czy instrukcje były jasne
-czy łatwo było udzielać instrukcji
-czy udzielanie instrukcji denerwowało was
-czy pamiętacie sytuacje, gdy denerwowaliście się jak ktoś nie mógł was
zrozumieć
Załącznik nr 3.
Kilka informacji o:
Origami
Sztuka origami wywodzi się ze złożonych form, łączą pojedyncze
elementy w rozbudowane formy geometryczne. Specjaliści są w stanie
po obejrzeniu modelu wyczarować z papieru jego odpowiednik. Pewien
mistrz origami po pobycie w Krakowie, podczas którego miał
możliwość zobaczenia lajkonika, zrobił z jednego arkusza jego
papierową imitację. Lajkonika możemy zobaczyć w Ambasadzie Japonii
w Warszawie.
W Europie origami rozpowszechniło się po II wojnie światowej.
Najbardziej popularną na świecie formą składania papieru jest
tradycyjne origami z kwadratów, nowoczesne origami uwzględnia
prostokąty, trójkąty i koła.
Origami może być wykorzystywane w celach: stymulujących,
wychowawczych, terapeutycznych, diagnostycznych i edukacyjnych.
Metoda ta sprzyja stymulacji rozwoju psychofizycznego i społecznego
dzieci i młodzieży, w tym między innymi sprawności manualnej,
dojrzałości szkolnej, umiejętności komunikowania się itp. Origami
rozwija integrację wzrokowo ruchową, aktywizuje prace obu półkul
mózgowych (używamy obydwu rąk), wycisza emocje, uczy cierpliwości
w pracy, w zmaganiu się z materiałem, ale też z samym sobą, uczy
pokonywania trudności.
Mandala – technika wspierająca rozwój dziecka
Coraz częściej zauważamy u dzieci stany napięcia, lęku, problemy ze
skupieniem uwagi, agresję, nerwowość. Przyczyny takiego stanu mogą
być różne: rosnące wymagania w szkole, zbyt mało czasu spędzanego
z rodzicami, oraz wzmożony kontakt z mediami. To wszystko jeszcze
potęguje depresje, niską samoocenę, obniża wydajność pracy w szkole
i zdolność podejmowania decyzji.
Jednym ze sposobów odnalezienia wewnętrznej harmonii jest
malowanie mandali - wpisanych w koło obrazków.
Słowo - mandala pochodzi z Indii i oznacza centrum, obwód lub
koło magiczne.
Praca z mandalą wywiera bardzo korzystny wpływ na kształcenie
uczniów już od pierwszego etapu nauczania. Pobudza i rozwija twórcze
myślenie, które jest podstawą kreatywnej edukacji.
Technika mandali uspokaja i wycisza dzieci nadpobudliwe
psychoruchowo, ułatwia koncentrację, prowadzi do wytrwałości i
konsekwencji w działaniu, sprzyja wewnętrznej integracji.
Z drugiej strony zauważono wzrost aktywności dzieci nieśmiałych,
biernych, poprzez radość tworzenia otwierają się, stają się
odważniejsze
i bardziej komunikatywne w stosunku do rówieśników. Należy dodać,
że specyficzna atmosfera, jaka wytwarza się podczas malowania,
łagodzi napięcia, nieporozumienia i agresję wśród dzieci.
I wreszcie, rysowanie mandali to dobra okazja do poznania warsztatu
plastycznego, kształcenia zdolności manualnych i techniki rysunku,
ćwiczy motorykę dłoni najmłodszych uczniów, uczy jak dobierać
kolory, kształty, typ kreski, pozwala na wypracowanie własnego stylu.
Kiedy po raz pierwszy na zajęciach pojawiły się mandale, dzieci
dokładnie oglądały przygotowane wzory, rozmawiały o nich i
zachęcone przeze mnie malowały je zgodnie z wyobrażeniem, z jakim
kojarzyły im się te czarne linie. Z biegiem czasu praca z mandalami
stała się indywidualnym sposobem ich tworzenia. Uczniowie malują w
dowolny sposób, według własnej koncepcji, dobierając kolory według
uznania. Tworzą barwne kompozycje, są skupione i pochłonięte
malowaniem. Zajęcia te wyciszają je i angażują w pracę.
Mandale malowane są na początku lekcji - minimum 20 minut,
czynność ta wykonywana jest partiami i rozkładana w czasie. Do
malowania dzieci używają sporo kolorów, zwłaszcza pisaków ze
względu na intensywność barw. Dominują kontrasty, barwy ciepłe,
zimne, jasne: żółty, czerwony, pomarańczowy, różowy, ale także
pastelowa zieleń, błękit, fiolet i brąz. Powstają różne ciekawe
kompozycje. Kierunek malowania jest dowolny, od zewnętrznych form
do środka, lub od środka ku brzegom. Kiedy dziecko wpatruje się w
mandalę, kierunek malowania sam się narzuca
Podczas malowania mamy skłonność do intuicyjnego sięgania po nasze
ulubione kolory. W doborze kolorów, dzieci są bardziej spontaniczne,
częściej sięgają po kolory mocniejsze i bardziej soczyste. Kolory
cieplejsze - czerwienie pobudzają, kolory zimne - odcienie błękitów
uspokajają i wzmacniają psychikę.
Kolory i ich znaczenie:
Biały - doskonałość, niewinność, szczerość.
Czarny - siła postanowienia, honor, powrót.
Niebieski - spokój, rozluźnienie, opanowanie, ustępliwość.
Czerwień - siła, wytrzymałość, miłość, zaufanie do siebie,
zmysłowość.
Pomarańczowy - energia, optymizm, radość życia, siła ambicja,
czułość, aktywność.
Różowy - kobiecość, delikatność, romantyzm.
Fioletowy - magia, uduchowienie, inspiracja, uczciwość.
Zielony - równowaga, nadzieja, życie, siła woli, wyzdrowienie, nowy
początek, dobre samopoczucie.
Zajęcia z mandalami korzystnie wpływają na dzieci. Uspokajają je i
wyciszają, panuje spokój i odprężenie. Umysł jest bardziej chłonny i
pozwala na łatwiejsze przyswajanie wiedzy W celu stworzenia miłej
atmosfery można dzieciom włączyć spokojną, relaksacyjną muzykę,
Pamiętajmy o tym, że wszystkie mandale są ładne, nie ma
nieciekawych
i nieefektownych.
Literatura
Główną pozycją, dostępną w Polsce, dla osoby chcącej tworzyć i
interpretować mandale, jest książka Susanne F. Fincher, Kreatywna
mandala.
Dla dzieci: "Mandale - cztery pory roku"
"Mandale literowe"
"Mandale do dekoracji"
mandala ufności
akceptacja
mandala radosna
Bibliografia:
1.
Arciszewska – Binnebesel A., „Arteterapia. Szczęśliwy świat
tworzenia“ Toruń 2003
2. Kobiałko A., Blinda M., „ Jak żyć z ludźmi”, Warszawa 1997
3. Konieczna E., „Arteterapia w teorii i praktyce”, Kraków 2003,
4. Susanne F. Fincher, „ Kreatywna mandala”, oprac. Marta Chlebek