uwarunkowania rozwoju przestrzennego miasta i gminy radzymin

Transkrypt

1
UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO
MIASTA I GMINY RADZYMIN
I.
UWARUNKOWANIA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE
I PROGRAMOWE
1.
Miasto i gmina w regionie
Miasto i gmina Radzymin położone są w północno-wschodniej części województwa
stołecznego warszawskiego, przy ważnym szlaku komunikacyjnym Warszawa – Białystok
łączącym z krajami nadbałtyckimi, w odległości około 20 km od Warszawy.
Gmina graniczy od północnego wschodu i wschodu z obszarem województwa ostrołęckiego,
od zachodu z Zalewem Zegrzyńskim i gminą Nieporęt, od północy z gminą Serock, od
południa z miastami Marki i Kobyłka oraz z gminą Wołomin.
Miasto i gmina Radzymin zajmują największy obszar spośród gmin województwa
warszawskiego. Powierzchnia gminy i miasta wynosi ogółem 130,93 km2, w tym miasto
23,32 km2, gmina 107,61 km2. Gmina liczy 23 sołectwa. Liczba ludności według stanu
na 1995 r. – 17180 mieszkańców, w tym miasto – 7050 Mk, gmina – 10130 Mk..
Podstawowe powiązania komunikacyjne gminy w regionie tworzą drogi:
-
droga krajowa nr 18 Warszawa – Białystok – granica państwa,
droga wojewódzka nr 635 Radzymin – Wołomin.
Gminę przecina linia kolejowa Legionowo-Tłuszcz o znaczeniu regionalnym.
Część centralna gminy z miastem Radzyminem oraz część południowa – głównie sołectwa
Słupno, Cegielnia, Ciemne – ze względu na dogodną komunikację z Warszawą i krajami
nadbałtyckimi poprzez drogę nr 18 oraz występowanie surowców mineralnych stanowią rejon
rozwoju mieszkalnictwa, przemysłu i drobnej wytwórczości, usług, produkcji materiałów
budowlanych oraz eksploatacji surowców. Szczególnie szybko postępuje urbanizacja Słupna
wzdłuż drogi nr 18, oraz rozbudowa funkcji produkcyjnych w Ciemnem.
Część północna gminy – zwłaszcza sołectwa Archciechów, Załubice Stare i Nowe, Borki,
Ruda, Łosie i Rejentówka w północnej części miasta, ze względu na położenie w obszarze
o wybitnych walorach krajobrazowych o znacznej lesistości oraz sąsiedztwo Zalewu
Zegrzyńskiego, stanowi obszar rozwoju funkcji rekreacji i turystyki o zasięgu regionalnym.
Bariery dla tego kierunku rozwoju stanowią przede wszystkim:
-
dostępność komunikacyjna w oparciu wyłącznie
w ograniczonym zakresie autobus podmiejski,
o
samochód
osobowy,
-
stosunkowo mała liczba obiektów rekreacyjnych ogólnie dostępnych (zespoły
sportowo – rekreacyjne z możliwością nocowania i stołowania się),
-
niewielka liczba obiektów mogących stanowić bazy sportów wodnych i turystyki
kwalifikowanej.
We wschodnich sołectwach gminy, w których występują gleby niskich klas bonitacyjnych,
dominuje zabudowa rozproszona oraz ekstensywne użytkowanie rolnicze.
2.
Uwarunkowania demograficzne i społeczne
2
2.1.
Rozmieszczenie ludności w mieście i gminie:
miasto:
gmina:
ogółem:
pow. 2332 ha
pow. 10761 ha
pow. 13093 ha
41% ogółu mieszkańców,
59% ogółu mieszkańców,
7287 Mk
10130 Mk
17180 Mk
Rozmieszczenie ludności w sołectwach gminy w procentach:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Arciechów
Borki
Cegielnia
Ciemne
Dybów Kolonia
Dybów
Emilianów
Janków Nowy
Janków Stary
Łąki
Łosie
Mokre
1,40%
2,44%
7,49%
7,91%
3,18%
5,24%
1,59%
2,14%
1,80%
1,94%
3,14%
4,44%
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
Nadma
Ruda
Rżyska
Popielarze
Sieraków
Słupno
Wiktorów
Załubice Nowe
Załubice Stare
Zawady
Zwierzyniec
13,46%
3,02%
3,31%
0,20%
4,00%
17,28%
1,25%
2,87%
7,14%
2,80%
1,96%
Największa gęstość zaludnienia i największe skupiska funkcji produkcyjnych i usługowych
występują w centralnej zurbanizowanej części miasta, oraz w sołectwach położonych wzdłuż
głównych ciągów komunikacyjnych – w Słupnie, Cegielni, Ciemnem i Nadmie (w tych
czterech sołectwach mieszka 46,14% ludności gminy). W części północnej gminy zabudowa
mieszkaniowa i usługowa skupia się we wsi Załubice Stare.
2.2.
Prognozy demograficzne
Analiza tendencji zmian sytuacji demograficznej w długim okresie czasu i prognozy zmian
w otoczeniu miasta i gminy pozwalają na oszacowanie przyrostu liczby ludności,
z uwzględnieniem migracji oraz struktury wiekowej ludności.
Szacunkowa liczba ludności w latach 1975 – 2015:
rok:
1975
1985
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
2000
2005
2010
miasto i gmina
15,0 tys.
16,1 tys.
16,4 tys.
16,9 tys.
17,0 tys.
17,1 tys.
16,1 tys.
17,1 tys.
17,2 tys.
17,8 tys.
18,3 tys.
19,1 tys.
gęstość zaludnienia
115 os./km2
123 os./km2
129 os./km2
131 os./km2
136 os./km2
140 os./km2
146 os./km2
Gęstość zaludnienia szacowana razem w mieście i gminie w 1995 r. wynosi 131 os/km 2 – jest
wyższa niż w sąsiednich gminach; gęstość zaludnienia w mieście 308 os/km2.
Realna gęstość zaludnienia w gminie, w stosunku do powierzchni liczonej bez lasów
państwowych oraz wód Zalewu Zegrzyńskiego (co stanowi 92,52 km2) wynosi 109 os./km2.
3
Gęstość zaludnienia w mieście w stosunku do powierzchni liczonej bez lasów państwowych
(co stanowi 18,42 km2) wynosi 383 os./km2. Znaczną część terenów należących
administracyjnie do miasta zajmują, oprócz lasów państwowych Nadleśnictwa Drewnica, lasy
prywatne chronione przed zabudową oraz tereny rolne z zabudową rozproszoną.
2.3.
Struktura wiekowa ludności w mieście i gminie:
grupy wiekowe: liczba ludności oraz % ogółu ludności
ponad 65
0–6
7 – 15
16 – 19
20 – 65
M
K
razem
2049
2620
826
8974
544 1396 1940
12,5%
16,%
5,0%
54,7%
11,8%
2020
2675
911
9117
619 1520 2139
12,0%
15,8%
5,4%
54,1%
12,7%
1969
2725
982
9150
656 1552 2208
11,5%
16,0%
5,8%
53,7%
13%
1886
2752
1056
9115
700 1573 2273
11,0%
16,1%
6,2%
53,4%
13,3%
1848
2732
1134
8133
681 1571 2252
11,5%
17,0%
7,0%
50,5%
14,0%
1753
2722
1160
9178
693 1580 2273
10,3%
15,9%
6,8%
53,7%
13,3%
1761
2683
1181
9209
726 1620 2346
10,2%
15,6%
6,9%
53,6%
13,7%
rok
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1995
ogółem
16409
100%
16862
100%
17034
100%
17082
100%
16099
100%
17086
100%
17180
100%
Jak wynika z powyższego zestawienia, przyrost naturalny w gminie Radzymin ma wyraźną
tendencję malejącą. Liczba ludności zawodowo czynnej pozostaje na stałym poziomie.
Nieznacznie wzrasta liczba ludności w wieku poprodukcyjnym.
2.4.
Szacunkowe zmiany liczby gospodarstw domowych:
rok
1995
2000
2005
2010
miasto
gmina
miasto
gmina
miasto
gmina
miasto
gmina
liczba gospodarstw domowych
przeciętna liczba osób
w gospodarstwie domowym
2072
2319
2150
2500
2200
2600
2300
3000
3,40
4,37
3,40
4,15
3,40
4,10
3,35
3,80
Na tej podstawie można oszacować potrzeby (w tym terenowe) w zakresie mieszkalnictwa.
4
2.5.
Szacunki potrzeb w zakresie mieszkalnictwa
Potrzeby określono bez uwzględnienia wymiany istniejących zasobów mieszkaniowych.
Stan na 1995 r.:
miasto
2072
7050
18,8 m2
64 m2
liczba mieszkań
ludność w mieszkaniach
pow. użytkowa na 1 osobę
przeciętna powierzchnia mieszkania
gmina
2319
10130
16,3 m2
71 m2
Potrzeby w mieście:
dla nowych gospodarstw domowych:
na rozgęszczenie mieszkań istniejących:
około 300 mieszkań,
około 200 mieszkań.
Przyjmując budowę 50 mieszkań w zabudowie wielorodzinnej i 450 mieszkań w zabudowie
jednorodzinnej wolnostojącej potrzeby terenowe szacuje się na około 100 ha brutto.
Potrzeby na wsi:
Deficyt mieszkań na wsi jest stosunkowo wysoki, wynosi około 200 mieszkań. Mieszkania
(jak na warunki wiejskie) są bardzo małe, stąd też do rozgęszczenia przyjmuje się około
300 mieszkań. Dla nowych gospodarstw domowych koniecznych jest około 300 mieszkań.
Łącznie potrzeby wsi wynoszą 800 mieszkań. Przyjmując, że 90% tych mieszkań nie będzie
związanych z gospodarstwami rolnymi, można szacować potrzeby terenowe na 180 – 200 ha
brutto.
2.6.
Potrzeby w zakresie oświaty
W mieście i gminie Radzymin funkcjonuje 8 szkół podstawowych liczących 2148 uczniów,
Zasadnicza Szkoła Zawodowa i Liceum Zawodowe na 259 uczniów, Zespół Terenów Zieleni
na 259 uczniów, Zespół Szkół Ogólnokształcących, Liceum Ogólnokształcące i Studium
Nauczycielskie na 571 uczniów.
Liczba dzieci i młodzieży w wieku, który w perspektywie najbliższych 10 lat można uznać za
wiek szkolny (zakłada się, że 100% tych roczników będzie się uczyć), wynosić będzie:
rok
1995
2000
2005
2015
7 – 15 lat
2680
2800
2900
3000
16 – 19 lat
1180
1200
1220
1240
Potrzeby dotyczą miejsc w szkołach dla obu grup wiekowych. Miejsca w szkołach dla grupy
starszej (poziom gimnazjum, częściowo liceum) powinny się znaleźć w mieście Radzyminie.
W mieście i gminie funkcjonuje pięć przedszkoli na około 220 miejsc.
5
3.
Struktura miejsc pracy
Zatrudnienie w mieście i gminie przedstawia się następująco:
pracujący ogółem:
3420 osób, w tym kobiety:
1440 osób.
Stanowi to około 40% mieszkańców w wieku produkcyjnym.
Liczba miejsc pracy kształtująca się na poziomie około 200 na 1000 mieszkańców jest
stosunkowo niska (poziom względnej, bilansowej równowagi wymaga około 480 miejsc
pracy na 1000 mieszkańców). Liczba pracujących w rolnictwie jest bardzo wysoka, znacznie
ponad ekonomicznie uzasadnione potrzeby.
Struktura miejsc pracy (dane uśrednione):
przemysł:
48%,
budownictwo:
25%,
transport:
5%,
handel:
22%.
Zmiany w strukturze i liczbie miejsc pracy szacuje się następująco:
ludność w 2010 r. – 19,1 tys.
zawodowo czynni – 9,9 tys., w tym:
pracujący w rolnictwie
w przemyśle i budownictwie
w usługach rynkowych
w usługach nierynkowych
wyjazdy do pracy poza gminę
1,6 tys.
2,1 tys.
2,0 tys.
1,3 tys.
2,9 tys.
W 1994 r. było zarejestrowanych ponad 400 podmiotów gospodarczych.
Ilość miejsc pracy w mieście i gminie (bez rolnictwa) przedstawia się następująco (1994 r.):
miasto:
1780 zatrudnionych
gmina:
531 zatrudnionych, w tym w sołectwach:
Arciechów
Borki
Cegielnia
Ciemne
Dybów
Dybów Kolonia
Emilianów
Janków Nowy
Janków Stary
Łąki
Łosie
Mokre
1
2
47
135
10
2
20
5
5
12
26
39
Nadma
Popielarze
Rzyska
Ruda
Sieraków
Słupno
Wiktorów
Załubice Nowe
Załubice Stare
Załubice Nowe
Zwierzyniec
86
5
4
4
102
5
17
5
4
6
4.
Użytkowanie terenów
Według stanu na 1994 rok użytkowanie terenów w mieście i gminie Radzymin przedstawia
się następująco:
użytki rolne
lasy i grunty leśne
grunty pod wodami
tereny komunikacyjne
tereny zabudowane
tereny różne
nieużytki
ogółem
5.
powierzchnia w ha
miasto
gmina
1110
6971
759
2321
4
429
132
264
233
329
25
310
69
137
2332
10761
struktura w %
miasto
gmina
47,6%
64,8%
32,5%
21,6%
0,2%
4,0%
5,7%
2,4%
10,0%
3,1%
1,0%
2,8%
3,0%
1,3%
100%
100%
Rolnicze użytkowanie ziemi
Użytki rolne zajmują 8081 ha, co stanowi 63,8% łącznej powierzchni miasta i gminy, liczonej
bez wód Zalewu Zegrzyńskiego.
Użytki rolne na terenie gminy Radzymin zajmują 6971 ha (tj. 55,0% ogólnej powierzchni
gminy liczonej jak wyżej), przy czym w strukturze ich użytkowania zaznacza się stosunkowo
nieznaczna przewaga gruntów ornych (3921 ha – 56,2% użytków rolnych) nad trwałymi
użytkami zielonymi (2972 ha – 42,6% użytków rolnych).
Na terenie miasta użytki rolne zajmują 1110 ha (70,5% powierzchni miasta liczonej bez
lasów), w tym sady 31 ha (2%) i trwałe użytki zielone (28%).
Trwałe użytki zielone dobrych i średnich klas występują głównie na tarasach zalewowych
rzek i starorzeczy (Bugu, Rządzy i Czarnej).
Przeważająca część (93,6%) użytków rolnych stanowią gospodarstwa indywidualne. Ilość
gospodarstw sukcesywnie maleje, zwłaszcza drobnych o powierzchni do 2 ha; średnio rocznie
likwidowanych jest około 20% gospodarstw drobnopowierzchniowych.
Rolnictwo w gminie charakteryzuje się następującymi cechami:
1) niewielkim udziałem gleb klas wysokich i średnich – 12,4% ogółu użytków rolnych,
z czego gleby klas IIIa i IIIb zajmują powierzchnię 96 ha – 1,4% użytków rolnych,
a gleby klas IVa i IVb powierzchnię 766 ha – 11% użytków,
2) około 40% udziałem gospodarstw rolnych indywidualnych średniej wielkości i dużych
(powyżej 5 ha),
3) wysokim udziałem użytków rolnych w powierzchni miasta liczonej bez lasów
państwowych – 1110 ha, co stanowi 70,6% powierzchni,
4) niewielkim odsetkiem gospodarstw o znacznym udziale dochodów pochodzących
z produkcji rolnej,
5) stosunkowo niewielkim udziałem gospodarstw produkujących wyłącznie lub głównie na
rynek (około 30%),
6) stosunkowo małym udziałem gospodarstw, których dochody w całości pochodzą
z produkcji rolnej (16%).
7
Gleby dobrych klas występują w niewielkich, rozdrobnionych kompleksach głównie
w rejonie Radzymina, Słupna, Cegielni i Sierakowa. Tereny te, zwłaszcza Radzymin
i Słupno, są jednocześnie predestynowane do rozwoju mieszkalnictwa, produkcji i usług,
ze względu na położenie przy drodze nr 18 – głównej osi komunikacyjnej gminy,
zapewniającej dogodny transport produktów do aglomeracji warszawskiej i do krajów
nadbałtyckich.
Średnia wielkość gospodarstw w mieście i gminie wynosi poniżej 4 ha; wyraźna jest
tendencja do dalszego rozdrabniania gospodarstw.
Rolnictwo, zarówno na terenach wiejskich jak i w mieście, jest charakterystyczne dla
większości gmin województwa warszawskiego. Utrzymanie takiego rolnictwa jako źródła
dochodów utrzymania dla części mieszkańców gminy może jednak szybko napotkać barierę
konkurencji (koszty mogą okazać się bardzo wysokie ze względu na konieczność osiągnięcia
wysokich norm w zakresie ochrony środowiska). Należy się jednak liczyć ze wzrostem
popytu na niektóre produkty rolne, przede wszystkim świeże owoce, warzywa, w miarę
wzrostu liczby korzystających z rekreacji pobytowej. To skłania do ochrony części małych
gospodarstw rolnych i ziemi rolniczej.
6.
Prawo miejscowe
Dla miasta obowiązuje miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego z 1988 r.,
dla gminy obowiązuje miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego z 1989 r.
Plany te w znacznej części utraciły aktualność, co zostało wykazane z ocenie aktualności
planów wykonanej w 1993 r.
Plan ogólny miasta wskazywał tereny o znacznej powierzchni jako rezerwy pod rozwój
funkcji mieszkaniowych, produkcyjnych i usługowych; do roku 1995 rezerwy te były
wykorzystane tylko w niewielkim stopniu.
Plan ogólny gminy zawierał niewielkie rezerwy terenowe. Tereny przeznaczone pod
indywidualną zabudowę rekreacyjną zastały wyczerpane już w chwili zatwierdzania planu.
Atrakcyjność obszarów północnej części gminy dla rekreacji spowodowała, że nastąpił
znaczny wzrost liczby samowoli budowlanych w lasach i nad Zalewem Zegrzyńskim.
W 1988 r. zarejestrowano około 1600 działek letniskowych, do 1995 r. liczba ta wzrosła do
około 3000.
Na podstawie uchwały Nr 150/XVI/95 Rady Miejskiej w Radzyminie z dnia 28 listopada
1995 r. przystępuje się do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
miasta i gminy Radzymin, w trybie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. Nr 89, poz. 415). Plan obejmie cały obszar miasta i gminy
w granicach administracyjnych. Przygotowany będzie w dwóch skalach:
-
plan w skali 1:5000 obejmujący miasto i gminę, z wyjątkiem obszarów wymienionych
poniżej,
-
plan w skali 1:1000 dla sześciu wybranych obszarów wymagających szczegółowych
rozstrzygnięć planistycznych; są to: Centrum Radzymina, osiedle „Norwida”, osiedle
„Armii Krajowej”, Rejentówka, część wsi Słupno i część wsi Wolica – razem 420 ha.
8
II.
ŚRODOWISKO NATURALNE
1.
Położenie geograficzne i charakterystyka rzeźby terenu
Wg podziału fizjograficznego J. Kondrackiego (1978 r.) gmina położona jest w obrębie trzech
mezoregionów fizyczno-geograficznych Niziny Środkowomazowieckiej. Dominująca część
gminy leży w północno-zachodniej części Równiny Wołomińskiej, część północna położona
jest w Dolinie Dolnego Bugu, a część północno-zachodnia w Kotlinie Warszawskiej.
Mazoregiony różnią się od siebie nie tyle charakterem rzeźby terenu, co genezą i wiekiem
powstania.
Najstarsza jest Równina Wołomińska, którą tworzy silnie zdenudowana wysoczyzna
polodowcowa (oznaczona na mapie w skali 1:20000 symbolem Wd) i taras rzecznozastoiskowy (taras radzymiński – oznaczenie Tw). Fragmenty wysoczyzny, wznoszące się na
wysokość powyżej 94 m n.p.m. występują jedynie w rejonie Emilianowa i Rżysk.
Ukształtowane zostały jako równiny peryglacjalne (pedymenty) u schyłku zlodowacenia
środkowopolskiego i w czasie ostatniego zlodowacenia. Powierzchnia ich jest płaska i lekko
wznosi się w kierunku południowym i wschodnim.
U stóp wysoczyzny rozciąga się tzw. taras radzymiński (Tr) wznoszący się na wysokość
86-94 m n.p.m. Zajmuje on większą część powierzchni gminy. Uformował się w okresie
maksymalnego zasięgu zlodowacenia północnopolskiego (bałtyckiego), kiedy lądolód
skandynawski zatarasował odpływ wód Wisły i Bugu pod Płockiem, a wody przepływały na
zachód pradoliną warszawsko-berlińską. Spowolnienie, a nawet okresowe zatamowanie
przepływu spowodowało gromadzenie się osadów rzecznych i zastoiskowych w szerokim
obniżeniu dolinnym. Osady te budują płaski taras radzymiński.
W schyłkowym okresie ostatniego zlodowacenia powierzchnia tarasu została silnie
przekształcona eolicznie przez wiatry zachodnie. Stąd na tarasie liczne wydmy paraboliczne
i wałowe (w) oraz pola piasków przewianych (e).
Wyróżnione w północnej i zachodniej części gminy mezoregiony: Kotlina Warszawska
i Dolina Dolnej Narwi mają wspólną genezę i wiek. Głównym czynnikiem wpływającym na
układ geomorfologiczny na tym obszarze była akumulacja rzeczna. Z chwilą odblokowania
przez lądolód przepływu wód Wisły i Bugu na zachód pradoliną toruńsko-eberswaldzką
wzmagają się procesy erozyjne. Rozcięty zostaje taras radzymiński i obie rzeki budują
kolejny niższy taras zwany nadzalewowym (Tn). Powierzchnia tarasu na terenie gminy
wznosi się na wysokość 80,5 – 83 m n.p.m.
W obrębie tarasu nadzalewowego wyróżniają się obniżenia o charakterze starorzeczy, obniżeń
podskarpowych lub niecek deflakcyjnych (Tns) oraz wyniosłości – kępy (Tnk).
Różnice wysokości pomiędzy wklęsłymi i wypukłymi formami tarasu nadzalewowego nie
przekraczają 2 – 3 m. Znacznie większe deniwelacje występują w obrębie form eolicznych
pokrywających zarówno taras nadzalewowy jak i taras radzymiński. Wydmy (w) o wysokości
do 15 m i pola piasków eolicznych (e) maskują niewielką krawędź pomiędzy obu tarasami.
Najmłodszą formą erozyjno-akumulacyjną na omawianym terenie są holoceńskie tarasy
zalewowe Bugu, Rządzy i Czarnej. Powierzchnia ich wznosi się o 1 – 3 m ponad poziom
rzek. W obrębie tarasu zalewowego Bugu można wyróżnić obniżenia (Tzs), przeważnie
starorzecza w postaci odciętych meandrów oraz wyniosłości – kępy (Tzk). Na tarasach
zalewowych nie ma wydm.
9
Ogólnie obszar gminy jest wybitnie płaski, a najbardziej charakterystycznym elementem
rzeźby wzbogacającym krajobraz są wydmy.
2.
Warunki geologiczno – gruntowe
Budowa geologiczna
Obszar gminy znajduje się we wschodniej części warszawskiego odcinka (niecka
mazowiecka) synklinorum brzeżnego – dużej jednostki tektonicznej leżącej na skraju
platformy warszawskiej. Na wschodzie rozciąga się platforma wschodnioeuropejska. Niecka
mazowiecka zbudowana jest ze słabo sfałdowanych utworów mezozoiku, których strop
znajduje się na głębokości około 300 m. Wyżej leżą osady trzeciorzędu, a na nich 50 – 80
metrowa seria utworów czwartorzędowych. Wśród osadów czwartorzędu w zachodniej
i północnej części gminy dominują osady rzeczne (piaski). Ku wschodowi i południu rośnie
udział utworów glacjalnych (glin zwałowych) z przewarstwieniami piasków
wodnolodowcowych i rzecznych.
W strefie przypowierzchniowej na terenie gminy występują osady zlodowacenia
środkowopolskiego, północnopolskiego i holocenu. Osadów glacjalnych zlodowacenia
środkowopolskiego praktycznie nie ma na powierzchni. Występują one pod piaskami
peryglacjalnymi i eolicznymi na wschodnich i południowo-wschodnich krańcach gminy,
w obrębie zdenudowanej wysoczyzny polodowcowej (Wd). Miąższość pokrywających je
piasków peryglacjalnych pochodzących z okresu zlodowacenia północnopolskiego
sięga 5 – 10 m.
Taras radzymiński (Tr) zbudowany jest z osadów zlodowacenia północnopolskiego. Są to iły,
mułki i piaski zastoiskowe i rzecznozastoiskowe o miąższości od kilku do kilkunastu metrów.
Spoczywają na serii piaszczystej reprezentującej interglacjał eemski.
Utwory serii zastoiskowej są wykorzystywane jako surowiec ceramiczny w licznych
cegielniach. W strefie iłów i mułów leżą piaski rzeczne i eoliczne o zróżnicowanej
miąższości, a w podmokłych obniżeniach – holoceńskie torfy. Taras nadzalewowy (Tn)
zbudowany jest z piasków, miejscami ze żwirem serii rzecznej akumulowanej do schyłku
zlodowacenia północnopolskiego. Miąższość serii od 5 do 10 m. W stropie lokalnie mogą
występować piaszczyste mady niewielkiej miąższości (do 0,5 m). W obniżeniach tarasu
(starorzecza, niecki deflacyjne) występują torfy o miąższości do 2,5 m. Poniżej serii tarasu
nadzalewowego występują piaski rzeczne interglacjału eemskiego.
Wydmy (w) i pola piasków eolicznych (e) zbudowane są z piasków przeważnie drobnych
o miąższości do 15m. Leżą one na utworach rzecznych tarasu nadzalewowego i osadach
zastoiskowych tarasu radzymińskiego.
Najmłodszymi utworami na terenie gminy są holoceńskie piaski i namuły tarasów
zalewowych oraz torfy. Piaski rzeczne maja miąższość do 10 m (przeważnie poniżej 5 m) i są
pokryte nieciągłą warstwą mad wykształconych jako gliny pylaste lub namuły. Miąższość ich
sporadycznie sięga 3 m. Torfy występują w starorzeczach i obniżeniach (nieckach
deflacyjnych) na tarasach holoceńskich i plejstoceńskich, przy czym szacunkowa ich
miąższość sięga około 2,5 m. Łączna miąższość namułów i torfów w starorzeczach tarasu
zalewowego może dochodzić do 4 m.
10
Podłoże budowlane
Ocena podłoża budowlanego zależy od rodzaju gruntów w warstwie przypowierzchniowej,
głębokości występowania zwierciadła wody gruntowej i ukształtowania terenu (zjawiska
geodynamiczne). Ten ostatni czynnik na terenie równinnej gminy Radzymin praktycznie nie
odgrywa żadnej roli.
Główne czynniki ograniczające przydatność budowlaną gruntów na terenie gminy są
następujące:
-
obecność nienośnych gruntów organicznych nieprzydatnych do bezpośredniego
posadowienia,
-
występowanie nieskonsolidowanych, uplastyczniających się gruntów zastoiskowych,
na których możliwe jest bezpośrednie posadowienie, lecz wymaga ono odpowiedniego
przygotowania inżynierskiego,
-
płytko występujące (stale lub okresowo) zwierciadło wód gruntowych,
uniemożliwiające lub ograniczające możliwość podpiwniczenia.
Obszary, na których występują (łącznie lub oddzielnie) powyższe ograniczenia cechuje
ograniczona przydatność budowlana, lub wręcz należy je traktować jako niebudowlane.
Do grupy obszarów niebudowlanych należy zaliczyć wszelkie obniżenia wypełnione
gruntami organicznymi, na których jednocześnie zwierciadło wody gruntowej występuje
płycej niż 1 m. Na mapie w skali 1:25000 są to starorzecza i obniżenia podskarpowe terenów
zalewowych i nadzalewowych, dominujące partie tarasów zalewowych i równiny torfowe
w nieckach deflacyjnych. Oznaczono je symbolami: t, Tz, Tzs, Tns.
Obszary o bardzo trudnych warunkach budowlanych to te, gdzie zwierciadło wody gruntowej
okresowo może występować na głębokości mniej niż 1 m, a w poziomie posadowienia
(min. 1 m p.p.t.) występują nieskonsolidowane grunty spoiste. Obszary te w zasadzie nie
powinny być zabudowywane. Ich przestrzenny zasięg ogranicza się do tarasu
radzymińskiego, a jego szczegółowe sprecyzowanie wymaga dalszych badań.
Tereny, na których jedynym czynnikiem ograniczającym (podłoże piaszczyste) jest wysoki
poziom wody gruntowej, należy traktować jako obszary o obniżonej przydatności
budowlanej. Są to znaczne partie tarasu radzymińskiego, nadzalewowego (Tn) i kępy tarasu
zalewowego (Tzk).
Obszary o trudnych i obniżonych warunkach budowlanych wymagają przygotowania
inżynierskiego (odwodnienie, specjalne fundamentowanie, stabilizacja gruntu).
Najkorzystniejsze warunki budowlane panują na obszarach, gdzie zwierciadło wody
gruntowej występuje na głębokości ponad 2 m. Z reguły są to obszary zbudowane
z miąższych piasków stanowiących dobre podłoże budowlane.
Przestrzenną klasyfikację gruntów budowlanych przedstawia wykonana przez Państwowy
Instytut Geologiczny w 1993 r. mapa klasyfikacji gruntów dla potrzeb budownictwa.
Opracowanie to daje przybliżony obraz warunków budowlanych, w dużej części zgodny
z zarysem przeprowadzonej powyżej klasyfikacji.
Surowce mineralne
Gmina Radzymin jest szczególnie bogata w surowce do produkcji ceramiki budowlanej. Jest
to wynikiem faktu, że duża część gminy położona jest na tarasie rzeczno-zastoiskowym
zbudowanym z iłów i mułków zastoiskowych. Osady zastoiskowe tworzą ciągłą warstwę
11
występującą na powierzchni lub pod nakładem piasków eolicznych i rzecznych. Miąższość
serii zastoiskowej może dochodzić do 10 m, a nakładu do 5 – 6 m.
Podstawowe kryteria przydatności iłów i mułków zastoiskowych jako surowca ceramiki
budowlanej to:
-
brak ziarnistego węglanu wapnia (margla),
odpowiednia zawartość minerałów ilastych,
jednorodność parametrów serii uznanej za złożową.
Złoże uznaje się za bilansowe, gdy zachowane są odpowiednie proporcje miąższości kopaliny
do miąższości nadkładu.
Na terenie gminy udokumentowano i zarejestrowano 22 złoża surowców ilastych.
W większości są to drobne złoża wykorzystywane przez prywatne cegielnie. Poza surowcami
ceramicznymi na terenie gminy występują złoża piasków. Piaski eoliczne są wykorzystywane
jako materiał schudzający przy wyrobie ceramiki budowlanej, lub jako surowiec do produkcji
cegły silikatowej. Piaski rzeczne są w niewielkim stopniu używane w budownictwie
i drogownictwie.
3.
Warunki wodne
Wody gruntowe
Głębokość i sposób występowania pierwszego zwierciadła wody gruntowej jest pochodną
budowy geologicznej i ukształtowania powierzchni terenu. Na obszarze tarasów zalewowych
i nadzalewowych występuje jeden miąższy poziom wodonośny drenowany przez Bug i Wisłę.
Zwierciadło wody jest swobodne, a warstwa wodonośna nie izolowana od powierzchni. Woda
gruntowa występuje wśród piasków rzecznych o korzystnych warunkach filtracji. Zasilanie
odbywa się poprzez miejscową infiltrację opadów atmosferycznych i dopływ podziemny
wzdłuż dolin rzecznych oraz z tarasu radzymińskiego i wysoczyzny. Powierzchnia
piezometryczna zwierciadła wody gruntowej jest prawie płaska – lekko nachylona w kierunku
drenujących cieków powierzchniowych.
Głębokość zwierciadła wody gruntowej podlega sezonowym i wieloletnim wahaniom.
Na obszarach tarasów rzecznych w gminie brak systematycznych pomiarów tych wahań.
Na zasadzie analogii z obszarami sąsiednimi o podobnej budowie można przyjąć, że nie
przekraczają one 1,5 m. Głębokość do swobodnego zwierciadła wody gruntowej
uwarunkowana jest ukształtowaniem powierzchni terenu. Najpłycej (często bezpośrednio na
powierzchni) woda gruntowa występuje w obrębie obniżeń tarasów (starorzecza, niecki
deflacyjne); najgłębiej na obszarach zajętych przez wydmy.
Bardziej szczegółowe informacje odnośnie głębokości zwierciadła wody gruntowej zawarto
w objaśnieniach do mapy elementów abiotycznych środowiska (geomofrologia, geologia,
wody gruntowe) w skali 1:25000.
Głębokość zwierciadła wody gruntowej schematycznie pokazano także na mapie klasyfikacji
gruntów dla potrzeb budownictwa wykonanej przez PIG w ramach opracowania pt.: „Mapa
geośrodowiskowa dla podstawowego systemu informacji terenowej gminy Radzymin”.
Na obszarze tarasu zastoiskowego (radzymińskiego) i na zdenudowanej wysoczyźnie
polodowcowej występują co najmniej dwa poziomy wodonośne rozdzielone serią
nieprzepuszczalnych iłów, mułków lub glin. Górny poziom wód gruntowych występuje
w stropie serii nieprzepuszczalnej jako swobodne zwierciadło wśród piasków leżących na
iłach i mułach, lub jako sączenia z serii zastoiskowej. Wody podziemne zasilane są wyłącznie
12
dzięki infiltracji opadów atmosferycznych, a od okresowego bilansu tych opadów i parowania
zależy aktualny stan wód.
Z uwagi na utrudnioną infiltrację wgłębną (iły) i odpływ powierzchniowy (równina)
okresowe wahania górnego poziomu wód gruntowych są duże. Na podstawie pomiarów
studni IMiGW w Radzyminie stwierdzono, że wynoszą one średniorocznie 1,5 – 2 m,
a ekstremalnie przekraczają 2,5 m. Głębokość najpłytszego poziomu wodonośnego
uzależniona jest od rzeźby terenu i głębokości stropu iłów i waha się od 0 do ponad 4 m,
co ilustruje cytowana powyżej mapa wykonana przez PIG.
Dolny poziom wodonośny tarasu radzymińskiego i zdenudowanej wysoczyzny występuje
poniżej ilastej serii zastoiskowej. Zwierciadło wody podziemnej jest napięte i stabilizuje się
na poziomie zbliżonym do zwierciadła górnego poziomu, co świadczy, że wody obu
poziomów pozostają w kontakcie hydraulicznym. Dolny poziom wodonośny jest głównym
źródłem wody dla celów komunalnych i przemysłowych na terenie gminy. W rejonie
Radzymina górny poziom wodonośny charakteryzuje się pogorszoną jakością ze względu na
zrzuty zanieczyszczeń do gruntu.
Wody powierzchniowe
Głównym odbiornikiem wód powierzchniowych przepływających przez obszar gminy jest
Zalew Zegrzyński. Część północna i północno-wschodnia gminy odwadniana jest do Zalewu
za pośrednictwem rzeki Bug i rzeki Rządzy, których odcinki ujściowe znajdują się
w północno-zachodniej części gminy. Nadmiar wód powierzchniowych z centralnych
i południowych obszarów gminy odprowadzany jest poza jej granice sztucznym ciekiem
Beniaminówką i rzeką Czarną w kierunku zachodnim do kanału Żerańskiego, który również
prowadzi wody do Zalewu Zegrzyńskiego. Lokalnymi odbiornikami wód powierzchniowych
na terenie gminy są nieliczne sztuczne zbiorniki wodne (glinianki) zgrupowane głównie
w cegielni na południe od Radzymina.
Stan czystości rzek przepływających przez obszar gminy jest niezadawalający. Rzeka Bug
prowadzi wody pozaklasowe (non) ze względu na zanieczyszczenia fizykochemiczne,
saprobowość i zanieczyszczenia bakteriologiczne powstałe głównie poza granicami gminy.
Podobnie rzeka Rządza w ocenie ogólnej ma wody pozaklasowe ze względu na
zanieczyszczenia fizykochemiczne.
W grupie bakteriologii przy wejściu na teren gminy rzeka ta prowadzi wody klasy II
i w trakcie dalszego przepływu na odcinku od Dybowa do ujścia do Zalewu Zegrzyńskiego
następuje pogorszenie jej stanu bakteriologicznego do klasy III ze względu na znaczne
przekroczenia Miana Coli.
Stosunkowo najczystsze wody prowadzi rzeka Czarna. W ocenie ogólnej stwierdzono
klasę III ze względu na zanieczyszczenia bakteriologiczne (Miano Coli fek.), natomiast
w grupie fizykochemicznej wody tej rzeki zakwalifikowano do klasy II.
Zanieczyszczenie rzek przepływających przez obszar gminy rzutuje niekorzystnie na czystość
wód Zalewu Zegrzyńskiego, stanowiących źródło zaopatrzenia w wodę Wodociągu
Północnego dla Warszawy. Decyzją Zarządu Miasta z 1987 r. ustanowiono strefę pośredniej
ochrony sanitarnej dla ujęcia wody ze Zbiornika Zegrzyńskiego, obejmującą m.in. północną
część gminy Radzymin (odcinki ujściowe rzek Bugu i Rządzy z przyległymi starorzeczami
i ciekami wodnymi). W decyzji zabrania się:
7) wprowadzania ścieków do wód powierzchniowych, ziemi oraz szamb, i ich rolniczego
wykorzystania z chwilą powstania możliwości odbioru ścieków przez sieć kanalizacyjną,
13
8) organizowania wysypisk śmieci oraz wylewisk nieczystości płynnych, składowisk
odpadów miejskich i przemysłowych, zakładania mogilników, składowisk środków
ochrony roślin z wyłączeniem kompostowania odpadków z indywidualnych gospodarstw
na ich terenach,
9) zakładania cmentarzy i poszerzania istniejących,
10) wykonywania wierceń i odkrywek oraz wydobywania piasku i żwiru bez pozwolenia
odpowiednich władz,
11) lokalizacji baz i warsztatów pływającego sprzętu wodnego z napędem spalinowym bez
pozwolenia właściwych organów, z wyłączeniem sprzętu związanego z techniczną
obsługą zbiornika,
12) urządzania obozowisk oraz korzystania z kąpieli w miejscach do tego nie przeznaczonych,
13) mycia pojazdów w płynących wodach otwartych,
14) wykonywania innych czynności, które mogą być powodem zanieczyszczenia wód
powierzchniowych i gruntowych.
Decyzja ta poza wprowadzeniem szeregu ograniczeń w obszarze strefy nakłada również na
użytkowników obowiązek określonego postępowania oraz sposobu użytkowania obszaru.
Stanowi także podstawę do właściwej polityki w zakresie planowania i inwestycji oraz
nadzoru terenowych organów administracji państwowej. Stały nadzór sanitarno-higieniczny
i opiniowanie obiektów w obrębie strefy sprawuje Państwowy Inspektorat Sanitarny dla
województwa warszawskiego.
4.
Gleby
Charakterystykę gleb oparto o mapy glebowo-rolnicze obszaru miasta i gminy Radzymin
w skali 1:5000 wykonane prze Wojewódzkie Biuro Geodezji i Urządzeń Rolnych
w Warszawie. Zasadniczą treść tych map stanowią kompleksy przydatności rolniczej gleb.
Poszczególne kompleksy obejmują zespoły różnych i różnie położonych gleb, które wykazują
zbliżone własności rolnicze i mogą być podobnie użytkowane. Inaczej mówiąc kompleksy te
stanowią niejako typy siedliskowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
W ujęciu ilościowym na obszarze gminy Radzymin występują następujące kompleksy
przydatności rolniczej gleb (według materiałów IUNG w Puławach z 1981 r.):
Grunty orne:
kompleks 2
kompleks 4
kompleks 5
kompleks 6
kompleks 7
kompleks 8
kompleks 9
pszenny dobry
żytni bardzo dobry
żytni dobry
żytni słaby
żytni bardzo słaby
zbożowo-pastewny mocny
zbożowo-pastewny słaby
200 ha
178 ha
337 ha
1880 ha
1673 ha
119 ha
1102 ha
(3,6%)
(3,2%)
(6,1%)
(34,3%)
(30,5)
(2,2%)
(20,1%)
kompleks 2z użytki średnie
kompleks 3z użytki słabe i bardzo słabe
1236 ha
1598 ha
(43,6%)
(54,4%)
Użytki zielone:
14
W ilościowym układzie według klas bonitacyjnych użytków rolnych sytuacja jest
następująca:
Grunty orne:
klasa bonitacyjna IIIa
klasa bonitacyjna IIIb
klasa bonitacyjna IVa
klasa bonitacyjna IVb
klasa bonitacyjna V
klasa bonitacyjna VI
klasa bonitacyjna VIz
26 ha
70 ha
282 ha
484 ha
2587 ha
1938 ha
95 ha
(0,5%)
(1,3%)
(5,1%)
(8,8%)
(47,2%)
(35,4%)
(1,7%)
21 ha
638 ha
1685 ha
551 ha
47 ha
(0,7%)
(21,7%)
(57,3%)
(18,7%)
(1,6%)
Użytki zielone:
klasa bonitacyjna III
klasa bonitacyjna IV
klasa bonitacyjna V
klasa bonitacyjna VI
klasa bonitacyjna VIz
Głównymi czynnikami kształtującymi przestrzenne zróżnicowanie gleb są warunki gruntowowodne i rzeźba terenu. Użytki rolne na terenie gminy Radzymin zajmują około 8323 ha
(tj. 63,4% ogólnej powierzchni gminy), przy czym w strukturze ich użytkowania zaznacza się
wyraźna przewaga gruntów ornych (5489 ha) nad użytkami zielonymi (2834 ha).
Przestrzenna waloryzacja gleb z punktu widzenia ich wartości użytkowych dla produkcji
rolnej przedstawia się następująco:
A.
GRUNTY ORNE
1)
Obszary występowania gleb o dużych wartościach użytkowych, do których zaliczono:
Gleby kompleksu drugiego (pszenny dobry) – nie tworzą większych powierzchni i występują
śladowo na odizolowanych obszarach, głównie w rejonie miasta Radzymin oraz wsi Słupno,
Cegielnia i Sieraków. Są to głównie gleby brunatne wyługowane i kwaśne oraz miejscami
bielicowe i pseudobielicowe w IIIa, IIIb i IV klasie bonitacyjnej, wytworzone z glin lekkich
i średnich zalegających na iłach. Charakteryzują się właściwymi stosunkami wodnymi i są
odpowiednie dla lepszych upraw zbożowych, a także dla polowych upraw warzyw.
Gleby kompleksu czwartego (żytni bardzo dobry) – występują w sąsiedztwie gleb kompleksu
pszennego również na stosunkowo niewielkich zasięgach przestrzennych. Głównie są to
gleby bielicowe i pseudobielicowe wytworzone z piasków gliniastych lekkich i mocnych
podścielonych gliną ciężką i miejscami iłem. Gleby te charakteryzują się dobrymi stosunkami
wilgotnościowymi i zaliczono je głównie do IVa klasy bonitacyjnej. Są odpowiednie dla
większości upraw zbożowych i warzywniczych, korzystne również pod sady i krzewy
jagodowe.
2)
Obszary występowania gleb o średnich wartościach użytkowych:
Gleby kompleksu ósmego (zbożowo-pastewny mocny) – obejmują najmniejszy
powierzchniowo areał gruntów ornych w rejonie miasta Radzymina oraz wsi Słupno, Mokre
i Nadma, gdzie reprezentowane są przez czarne ziemie zdegradowane (lokalnie właściwe),
wykształcone z piasków gliniastych mocnych zalegających na glinie średniej i ciężkiej, oraz
z glin średnich i lekkich podścielanych gliną ciężką lub iłem. Gleby te, zaliczone głównie
15
do IVb klasy bonitacyjnej, są okresowo zbyt mokre. Po uregulowaniu stosunków wodnych
i przy właściwym stopniu kultury rolnej mogą awansować do gleb kompleksu czwartego,
a nawet drugiego.
Gleby kompleksu piątego (żytni dobry) – występują na stosunkowo niewielkich zasięgach
przestrzennych w rejonie miasta Radzymina oraz wsi Cegielnia, Słupno, Nadma, Sieraków,
Janków Nowy, Zawady, Emilianów i Załubice Stare. Są to gleby bielicowe i pseudobielicowe
oraz podrzędnie brunatne wyługowane i kwaśne zaliczane na ogół do IVb klasy bonitacyjnej.
Wytworzone są z piasków gliniastych lekkich zalegających głównie na glinie lekkiej oraz
miejscami średniej lub ciężkiej, rzadziej na iłach i podrzędnie na piaskach luźnych. Przy
odpowiednich zabiegach agrotechnicznych gleby te dają dobre plony żyta.
Wymienione powyżej kompleksy glebowe (2, 4, 5 i 8) obejmują stosunkowo niewielki areał
gruntów ornych (15,1% ogólnej powierzchni). Ze względu na swoje wartości użytkowe
(najwyższe w skali gminy) stanowią podstawową bazę dla intensyfikacji produkcji rolnej
gminy i z tego względu winny być chronione przed zmianą użytkowania.
3)
Obszary występowania gleb o słabych wartościach użytkowych
Gleby kompleksu szóstego (żytni słaby) – występują w dużych i zwartych kompleksach
przestrzennych na całym obszarze gminy i zajmują około 34,3% ogólnej powierzchni
gruntów ornych. Są to gleby bielicowe i pseudobielicowe oraz brunatne wyługowane
i kwaśne (lokalnie murszowo-mineralne) zaliczone do V i lokalnie do IVb klasy bonitacyjnej,
wytworzone głównie z piasków słabogliniastych podścielonych średniogłęboko piaskiem
luźnym. Gleby te są słabostrukturalne, przewiewne, przepuszczalne i okresowo zbyt suche.
Wysokość uzyskiwanych plonów uzależniona jest tu w znacznym stopniu od rozkładu
opadów atmosferycznych oraz stopnia intensywności zabiegów agrotechnicznych.
Gleby kompleksu dziewiątego (zbożowo-pastewny słaby) – są to gleby murszowo-mineralne
powstałe z piasków słabogliniastych podścielonych piaskiem luźnym przy wysokim poziomie
wody gruntowej (okresowo zbyt podmokłe). Występują na ogół w obniżeniach powierzchni
terenu na dość znacznych zasięgach przestrzennych i stanowią 20,1% ogólnego areału
gruntów ornych. Pod względem wartości użytkowych są to gleby słabe zaliczone do V i VI
klasy bonitacyjnej. Zaleca się tu odpowiedni dobór upraw polowych – odpornych na
okresowo nadmierne uwilgotnienie.
Gleby kompleksu siódmego (żytni bardzo słaby) – obejmują dość znaczne przestrzennie
obszary gminy i zajmują 30,5% ogólnej powierzchni gruntów ornych. Prawie z reguły są to
gleby brunatne wyługowane i kwaśne wytworzone z piasków luźnych całkowitych
w IV klasie bonitacyjnej. Gleby te są silnie przewiane, słabostrukturalne i przepuszczalne
oraz suche. Uzyskiwane plany uzależnione są ściśle od ilości oraz rozkładu opadów
atmosferycznych i niezależnie od stopnia intensywności zabiegów agrotechnicznych są często
zawodne oraz mało opłacalne.
B.
UŻYTKI ZIELONE
1)
Obszary występowania użytków zielonych o średnich wartościach użytkowych
Kompleks 2z – zajmuje około 43,6% ogólnej powierzchni użytków zielonych gminy.
W większych i zwartych kompleksach przestrzennych gleby tego kompleksu występują
głównie na tarasach zalewowych rzek (Bugu, Rządzy i Czarnej) jako mady wykształcone
z piasków gliniastych mocnych, pyłów zwykłych i glin podścielonych piaskiem luźnym oraz
w mniejszym stopniu jako gleby murszowo-mineralne i czarne ziemie zdegradowane na
obszarach pozadolinnych o stale wysokim poziomie wód gruntowych. Są to łąki i pastwiska
16
charakteryzujące się na ogół właściwymi stosunkami wodnymi, zaliczone do IV i V, lokalnie
III klasy bonitacyjnej.
2)
Obszary występowania użytków zielonych o słabych i bardzo słabych wartościach
użytkowych
Kompleks 3Z – obejmuje pozostały (większy) obszar użytków zielonych (ok. 54,4% ogólnej
powierzchni), położonych głównie poza obrębem den dolin rzecznych. Są to w znacznej
przewadze gleby murszowo-mineralne wytworzone z piasków słabogliniastych zalegających
na piaskach luźnych, oraz podrzędnie mady na tarasach zalewowych rzek. Gleby te
sklasyfikowane są w V i VI klasie bonitacyjnej.
Oceniając całokształt rolniczej przestrzeni produkcyjnej należy stwierdzić, że na obszarze
gminy zdecydowanie dominują gleby o słabych wartościach użytkowych. Stwierdzenie to
dotyczy szczególnie gruntów ornych, w których ogólnym areale udział gleb słabych wynosi
aż około 84,9%. W skali województwa warszawskiego gmina Radzymin pod względem
jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej zajmuje bardzo odległe 47 miejsce.
5.
Warunki klimatyczne
A) Makroklimat
Gmina Radzymin znajduje się w północno-wschodniej części województwa warszawskiego
w pasie nizin środkowopolskich, w strefie oddziaływania dużych rzek i dolin rzecznych Bugu
i Narwi (Zalewu Zegrzyńskiego).
Warunki makroklimatyczne środkowej i wschodniej części pasa nizin, według regionalizacji
klimatycznej Polski W. Okołowicza (1973 – 1978), cechują region zwany mazowieckopodlaskim. Charakteryzują go znaczne wpływy cech kontynentalnych klimatu, wczesne lato
i trwała pokrywa śnieżna na wschodzie. Województwo warszawskie znajduje się w
zachodniej części regionu, gdzie temperatura powietrza w styczniu wynosi -3°C, w lipcu
powyżej 18°C, lato trwa 90 – 100 dni, zima 80 – 100 dni, suma roczna opadu waha się od 450
do 600 mm.
Klimat badanego obszaru zależy przede wszystkim od intensywności procesów
klimatotwórczych w powiązaniu z warunkami miejscowymi: wysokością n.p.m., orografią,
szatą roślinną, warunkami glebowymi i wodnymi. Podstawą do opracowania klimatu gminy
Radzymin były wyniki obserwacji z punktów pomiarowych sieci meteorologicznej,
znajdujących się najbliżej obszaru badań oraz będących dla niego reprezentatywnymi.
Są to: posterunek w Legionowie, zlokalizowany na wydmie w terenie otwartym, i posterunek
w Wieliszewie, zlokalizowany w pobliżu Zalewu Zegrzyńskiego w otoczeniu łąk
i starorzecza. W opracowaniu oparto się na wynikach obserwacji z okresu piętnastolecia
1951 – 1956 dla Legionowa, oraz niepełnej (9-10 letniej) serii z Wieliszewa. Charakterystyki
termiczne klimatu opierają się na wynikach pomiarów obu posterunków. Charakterystyka
wilgotności, zachmurzenia oraz warunków anemologicznych nie uwzględnia niekompletnych
wyników z Wieliszewa. Dane o opadach atmosferycznych uzupełniono wynikami pomiarów
z posterunków opadowych w Słupnie i Wołominie. Warunki radiacyjne opracowano na
podstawie map z Atlasu Narodowego Polski i Atlasu Klimatycznego Polski.
Obszar gminy charakteryzuje się przeciętnymi warunkami solarnymi. Średnie roczne
promieniowanie całkowite wynosi około 240 cal/cm2/dzień. Jest nieco wyższe od wyraźnie
osłabionego przez zanieczyszczenia miejskie i przemysłowe promieniowania na obszarze
Warszawy. Wartości najwyższe, przekraczające 245 cal/cm2/dzień, występują
w południowo-wschodniej części województwa. Usłonecznienie rzeczywiste sięga przeciętnie
17
4,4 godziny w ciągu dnia. Najwięcej godzin ze słońcem jest w czerwcu – 7,9 godz., zimą czas
usłonecznienia skraca się do 1,3 godz. w styczniu.
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 7,7°C na obszarach równinnych
i wydmowych, i około 7,6°C w dolinach i na obrzeżu Zalewu. Taki rozkład temperatury
powietrza jest uwarunkowany występowaniem niższych temperatur w ciągu lata w pobliżu
dużego zbiornika wodnego w stosunku do piaszczystych wyniesień. Temperatura w lipcu
waha się odpowiednio od 18,3°C do 18,7°C. Prawidłowość ta przejawia się także
w rozkładzie średnich temperatur maksymalnych, niższych w pobliżu Narwi i Bugu w okresie
lata. Temperatura maksymalna w lipcu wynosi odpowiednio 22,8°C na północy gminy
i 23,9°C na piaszczystych równinach. Ocieplający wpływ zbiornika w zimie powoduje,
że temperatura najzimniejszego miesiąca jest wyższa na północy gminy, gdzie wynosi
około -3,3°C. Na pozostałym obszarze spada do -3,7°C. Obszary podmokłe, duże
powierzchnie łąkowe, rozległe starorzecza cechują znaczniejsze spadki temperatury w nocy
(głównie w okresie wegetacyjnym) w stosunku do szczytów wyniesień. Ma to odbicie
w wartościach średniej temperatury minimalnej, która w Wieliszewie wynosi 3,2°C, zaś
w Legionowie 3,5° C.
W chłodnym półroczu występuje na obszarze gminy około 22 dni bardzo mroźnych
(z temperaturą min. -10,0°C) oraz 47 dni mroźnych (z temperaturą maks. 0°C).
Dni przymrozkowe (z temperaturą min. 0°C) pojawiają się około 16 października, nieco
wcześniej niż w Warszawie i zachodniej części województwa. Ostatni przymrozek notuje się
około 30 kwietnia. W ciągu roku jest około 119 dni z przymrozkami. Okres bez przymrozków
trwa, podobnie jak w całym województwie, około 170 dni. Jedynie na terenie Warszawy
wzrasta jego długość do 185 dni. Okres wegetacyjny w rejonie Legionowa i Zalewu
Zegrzyńskiego jest najkrótszy w województwie. Rozpoczyna się około 4 kwietnia, kończy
około 2 października. Okres, w którym średnia dobowa temperatura powietrza jest równa lub
wyższa od 5°C trwa około 213 dni. W półroczu ciepłym notuje się na tym obszarze
34 – 37 dni gorących (z temperaturą maks. 25°C), mniejszą ilość w pobliżu Zalewu.
Zróżnicowanie warunków wilgotnościowych uzależnione jest głównie od pory roku.
Najsilniej zaznacza się w okresie lata. Zmiany roczne wilgotności powietrza są
uwarunkowane rocznym przebiegiem temperatury. Maksimum prężności pary wodnej
i niedosytu wilgotności występuje w lipcu, kiedy charakterystyki te osiągają wartości
odpowiednio 15,5 hPa i 7,0 hPa. Przebieg roczny wilgotności względnej jest odwrotnie
proporcjonalny do przebiegu temperatury. W listopadzie i grudniu wilgotność powietrza
przekracza 88%, a w maju i czerwcu spada do około 70%. Średnie roczna wilgotność
względna sięga 78%.
Przeciętne roczne zachmurzenie wynosi 66% pokrycia nieba. Największe wiąże się z okresem
jesienno-zimowym; w listopadzie osiąga 81%. Najmniejsze występuje w lipcu – około 51%.
Na porę zimową przypada największa częstość występowania układów niżowych i pogody
chmurnej i mglistej. Pogody niżowe i frontalne sprzyjają wzrostowi liczby dni pochmurnych,
głównie z zachmurzeniem typu warstwowego. W przebiegu rocznym liczba dni pochmurnych
zmienia się od około 5,9 we wrześniu do 19 w grudniu. W ciągu roku jest ich około 138.
Obszar gminy cechuje się małą liczba dni pogodnych, około 28 w roku. Najbardziej
pogodnymi miesiącami są wrzesień i marzec, kiedy występuje przeciętnie 4,1 – 4,7 dni
ze średnim zachmurzeniem poniżej 20%. Północno-wschodnia część województwa wyróżnia
się najmniejszą liczbą dni pochmurnych, szczególnie w stosunku do południowo-zachodnich
rejonów oraz Warszawy.
W okresie meteorologicznej jesieni najczęściej obserwuje się dni z mgłą, zwłaszcza we
wrześniu, październiku i listopadzie. W chłodnej porze roku dominują mgły adwekcyjne,
18
związane z bliskością zbiornika wodnego, i frontalne. W okresie lata i wczesnej jesieni
przeważają mgły radiacyjne. Średnia liczba dni w roku z widzialnością poziomą poniżej 1 km
sięga 34.
Kotlina Warszawska należy do obszaru deficytu wody opadowej. Roczna suma opadów sięga
tu poniżej 500 mm, w okolicach Legionowa nawet poniżej 450 mm. Tu też obserwuje się
najmniejszą ilość dni z opadem – około140. Wschodnia część Kotliny otrzymuje powyżej
550 mm opadu, a Równina Wołomińska ponad 550 mm. Okresem najobfitszych opadów jest
lato, na które przypada około 38% sumy rocznej. W chłodnej połowie roku przez około
45 dni pada śnieg. Pokrywa śnieżna pojawia się dosyć wcześnie w rejonie Zalewu, między
30 października a 5 grudnia. Również tam wcześniej zanika. Ostania pokrywa śnieżna
występuje przed 26 marca; na południu gminy utrzymuje się do 31 marca. Na terenie gminy
pokrywa śnieżna zalega przez około 70 dni.
Warunki anemologiczne są kształtowane przez ponadlokalne kierunki napływu mas
powietrza. W gminie Radzymin najczęściej są notowane wiatry zachodnie i południowozachodnie. Frekwencja wiatrów z tych kierunków wynosi odpowiednio 19,7% i 16,0 %.
Rzadko występują wiatry południowe, z częstością około 7,8% w roku. Wiatry
z dominujących kierunków charakteryzują się także największymi prędkościami. Średnia
prędkość wiatru z tych kierunków przekracza 4,0 m/sek. Średnia roczna prędkość wiatru
wynosi około 3,2 m/sek. Liczba cisz sięga 8% obserwacji kierunków wiatru. W Wieliszewie,
nad Zalewem Zegrzyńskim, stwierdzono największą w województwie liczbę przypadków
wystąpienia ciszy atmosferycznej – 232.
B) Klimat lokalny
Zróżnicowanie elementów klimatu na obszarze gminy, determinowane miejscowymi
warunkami geograficznymi, częściowo wykazały materiały obserwacyjne z
przytoczonych posterunków meteorologicznych. Różnorodność powierzchni czynnej
powoduje wyraźniejsze zróżnicowanie topoklimatów.
Topoklimat niezalesionych równin niższego i wyższego tarasu nadzalewowego
Obszary te, generalnie płaskie, cechują się przeciętnymi wartościami promieniowania
bezpośredniego. Maja stosunkowo korzystne warunki termiczne.
Występuje tu, na terenach wydm, tendencja do przegrzewania powierzchni czynnej w czasie
pogód słonecznych, w ciepłej porze roku, sprzyjająca rozwojowi lokalnej konwekcji. Są to
obszary „ciepłe” w ciągu dnia, co jest związane w dużej mierze z właściwościami fizycznymi
podłoża. Przeważające grunty piaszczyste, porowate, suche, cechuje mała pojemność cieplna
i złe przewodnictwo cieplne. Powoduje to wspomniany efekt silnego nagrzewania podłoża
w dzień, lecz równie szybkie wychładzanie w nocy. W okresie bezchmurnych nocy tereny te
są predestynowane do powstania przymrozków radiacyjnych. Występują dość duże dobowe
wahania temperatury powietrza. Warunki wilgotnościowe są przeciętne; wilgotność względną
powietrza cechują dość znaczne wahania dobowe, spowodowane jej silnym związkiem
z temperaturą i jej dobowym przebiegiem.
Warunki anemologiczne, kształtujące w znacznej mierze klimat odczuwalny, są korzystne.
Teren ten jest dość dobrze nawietrzany w ciągu dnia. W nocy panują przeciętne warunki
rozwoju turbulencji, mającej istotny wpływ na wymianę ciepła miedzy atmosferą a podłożem.
Znaczna część gminy, w tym także tarasu nadzalewowego, jest wykorzystywana jako użytki
zielone. Obszary porośnięte zwartą roślinnością trawiastą, o podwyższonym poziomie wód
gruntowych, są nieco chłodniejsze w dzień ze względu na zwiększoną powierzchnię
parowania.
19
Topoklimat tarasu zalewowego Narwi i Bugu, dużych obniżeń i podmoklizn niższego tarasu
nadzalewowego
Obszary te cechują się gorszymi warunkami solarnymi. Tereny o wysokim poziomie wód
gruntowych, miejscami podmokłe, w znacznej części porośnięte roślinnością łąkową
i zwartymi zaroślami, stanowią dużą powierzchnię parującą w dzień. Przy dobrym
nawietrzaniu doliny i obniżeń (o przebiegu W-E) stwarza to niekorzystne warunki termiczne.
Obszary te są „chłodniejsze”, w okresie wegetacyjnym występują większe minima
temperatury. Natomiast w czasie słabej cyrkulacji powietrza, czy w okresach bezwietrznych,
występują w połączeniu ze znaczną wilgotnością powietrza stany parności. Grozi to stanami
przegrzania organizmu, co jest przejawem dyskomfortu klimatu odczuwalnego.
Ze względu na małą wymianę turbulencyjną ciepła, w czasie pogodnych nocy tereny te są
najbardziej narażone na wystąpienie przymrozków lokalnych typu radiacyjno-adwekcyjnego.
Tworzą się zastoiska zimnego powietrza. Wilgotność powietrza jest znaczna. Nocne spadki
temperatury i towarzyszący im wzrost wilgotności sprzyjają częstemu powstawaniu mgieł
radiacyjnych. W zacisznych obniżeniach terenu najczęściej i najobficiej pojawia się rosa.
Formy dolinne zwiększają zwykle kontrasty termiczne, ale bliskość dużej powierzchni wody
(także niezamarzającej w zimie) może je łagodzić w strefie przybrzeżnej.
Topoklimat obszarów zalesionych równin niższego i wyższego tarasu nadzalewowego
Lasy pokrywają 22% obszaru gminy i 32% obszaru miasta Radzymina. Kształtują warunki
klimatyczne i regulują bilans wodny znacznej części terenu. Zwarta powierzchnia leśna
powoduje łagodzenie dobowych i rocznych ekstremów temperatury powietrza, głównie przez
obniżenie temperatur maksymalnych. Pod okapem drzewostanu w ciągu całego roku
temperatura powietrza jest niższa niż w terenie otwartym, wilgotność powietrza na ogół
wyższa, zwłaszcza w drzewostanie iglastym. Spada prędkość wiatru. Wzmożona konwekcja
nad powierzchnią czynna lasu wpływa na wzrost opadów atmosferycznych. Pokrywa śnieżna
w lesie utrzymuje się dłużej niż w terenie otwartym. Zanika groźba szybkich roztopów
wiosennych.
Poziomy zasięg oddziaływania lasu jest ograniczony, wynosi około 8 do 15 wysokości drzew.
W mniejszym stopniu oddziałują uprawy, młodniki i młode drągowiny. Największą wartość
bioklimatyczną, jak również najszerszy zasięg oddziaływania, cechują dojrzałe drzewostany
sosnowe i dębowe oraz stare drągowiny na suchych siedliskach. Wyróżnia je wyrównany
dobowy rytm wskaźników klimatu odczuwalnego, z większym udziałem stanów komfortu.
W drzewostanach młodych, o znacznej zwartości, duże obciążenie dla organizmów stanowią
stany przegrzania w upalne i bezwietrzne dni. Dojrzałe drzewostany cechuje także zmiana
składu chemicznego powietrza – wzbogacenie o naturalne związki bakteriobójcze,
wydzielane do atmosfery w okresie wegetacji. Szczególnie wyróżniają się korzystnie
drzewostany sosnowe, które, w przeciwieństwie do fitoncydów tonizujących drzew
liściastych, wydzielają duże ilości aktywnych fizjologicznie związków terpenowych
pobudzających przemianę materii. Lotność fitoncydów powoduje, że są one łatwo
wynoszone. W czasie najsilniej rozwiniętej konwekcji ich stężenia w powietrzu znacznie
maleją.
Mało korzystne oddziaływanie bioklimatyczne cechuje zespoły lasów wilgotnych, zadrzewień
łęgowych, zarośli wierzbowych oraz niektórych nasadzeń liściastych (np. robinii).
Topoklimat miasta Radzymina
Obszar miasta, ze względu na pewien stopień zurbanizowania i uprzemysłowienia, wyróżnia
się odrębnymi cechami klimatu lokalnego w stosunku do terenów pozamiejskich. Szczególny
wpływ ma różnorodność miejskiej powierzchni czynnej i ciepło wyzwalane sztucznie do
20
atmosfery przy procesach spalania. Teren o zróżnicowanej konfiguracji i różnie
nagrzewającej się powierzchni czynnej (zabudowa, nawierzchnie ulic, zieleńce) wpływa
niekorzystnie na rozwój turbulencji w nocy, a zatem na zmniejszenie nocnych spadków
temperatury powietrza. Cechuje się więc wyższymi temperaturami minimalnymi, mniejszą
liczbą dni przymrozkowych niż teren otwarty. Z badań i literatury wynika, że temperatura
powietrza, szczególnie w okresie grzewczym, ale też poza nim, jest wyższa niż na terenach
otwartych. W ciągu dnia większa jest nad miastem konwekcja, częściej tworzą się chmury
i opady. Wzmożone parowanie i wyższa temperatura (także spływy wody opadowej po
sztucznych powierzchniach) powodują jednak obniżenie wilgotności powietrza. Zabudowa
w istotny sposób modyfikuje kierunek i prędkość wiatru.
C) Higiena atmosfery
Naturalną konsekwencją uprzemysłowienia i urbanizacji jest zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego i związany z tym proces zakwaszania środowiska. Do najistotniejszych
składników zanieczyszczeń powietrza, łatwo wymywanych przez opady, należą przede
wszystkim powstające w procesach spalania paliw: SO2, NO2, CO, pył zawieszony.
Dodatkowym efektem jest uruchomienie metali ciężkich, zarówno tych, które znajdują się
w glebie jak i tych, które są produktami transportu pyłu w atmosferze. Procesy te wpływają
na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Coraz większego znaczenia nabiera,
w skali ziemskiej, wzrastające stężenie gazów cieplarnianych i szklarniowych, prowadzące do
wzrostu temperatury powietrza i oceanów oraz efektu szklarniowego.
Stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego warunkuje wiele czynników, z których
najważniejsze to:
- ilość i sposób wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł leżących na
omawianym obszarze i w jego otoczeniu, oraz emisja zanieczyszczeń z odległych
obszarów, ich napływ wraz z masami przemieszczającego się powietrza,
- warunki meteorologiczne determinujące kierunek napływu mas powietrza i intensywność
rozpraszania oraz zaniku i przemian zanieczyszczeń w atmosferze.
Na obszarze gminy Radzymin na stan higieny atmosfery mają wpływ miejscowe źródła
zanieczyszczeń o lokalnym zasięgu oddziaływania oraz emisje ze źródeł pozostałej części
województwa, głównie z energetyki zawodowej i przemysłu miasta Warszawy. Na terenie
gminy zinwentaryzowano 62 zakłady stwarzające lokalną uciążliwość ze względu na
zanieczyszczenie powietrza. Są to:
1. Spółka z o.o. ”SWEDEKS”
a) Zakład prefabrykatów
b) Zakład wytwarzania
i uszlachetniania kruszyw
2. Przedsiębiorstwo Robót
Zmechanizowanych i Transportu
Budownictwa Komunalnego
3. Zakład produkcji napojów
„RETMARK” i stacja paliw CPN
4. Zakład mleczarski PRAGA
z oczyszczalnią ścieków
5. Masarnia
6. Tartak
7. ATK Company – wyrób kosmetyków
8. Wytwórnia napojów „COCA-COLA
POLAND”
9. Spółdzielnia transportowo-handlowa
(transport, naprawy, sprzedaż opału)
10. Stacja paliw CPN
11. Cegielnia Różewo
12. Betoniarstwo
13. Masarnia
14. Spółdzielnia transportowo-handlowa
15. Masarnia
16. Stacja transformatorowa
17. Reduktornia gazu ziemnego
18. Oczyszczalnia ścieków
19. Przetwórstwo owocowo-warzywne
„PROWITUS”
20. Zakład produkcji cegły silikatowej
21. Zakład produkcji ceramiki budowlanej
22. Masarnia
21
23. Produkcja mebli i materaców
„NEW YORKER”
24. Cegielnia
25. Cegielnia
26. Cegielnia
27. Cegielnia
28. Cegielnia
29. Zakład stolarki budowlanej
30. Cegielnia
31. Cegielnia
32. Ferma lisów
33. Kurnik
34. Cegielnia
35. Cegielnia
36. Cegielnia
37. Cegielnia
38. Cegielnia
39. Cegielnia
40. Cegielnia
41. Cegielnia
42. Cegielnia
43. Blacharstwo – lakiernictwo
44. Cegielnia
45. Cegielnia
46. Ferma brojlerów
47. Fundacja „EGIT” – wyrób barwników
i podkładów malarskich
48. „POLIMER” – wyroby z tworzyw
sztucznych
49. Spółdzielnie usług rolniczych
„FRIMASCO”
50. PPH „BOSTAL” – produkcja watoliny
i filcu
51. Cegielnia
52. „BALGO” – produkcja watoliny
i włókniny
53. AGIP – stacja paliw
54. Wytwórnia wyrobów ceramiki
budowlanej
55. Blacharstwo – lakiernictwo
56. Zakład produkcyjno – usługowy
(materiały budowlane, wyroby
stolarskie)
57. PPHU – AGBET
58. Cegielnia
59. Garbarnia (produkcja, sprzedaż)
60. Wyprawa i farbowanie skór
futerkowych
61. Przedsiębiorstwo wielozakładowe
„MODO-POLAND”
62. „KOMPLAST” – tworzywa sztuczne
Największy udział w emisji zanieczyszczeń mają zakłady warszawskie:
1
2
3
4
5
EC Siekierki
EC Żerań
EC Kawęczyn
Huta Lucchini – Warszawa
Zakłady „ZWAR” w Międzylesiu
E pyłu
ton/rok
12295,1
15744,4
927,7
476,8
337,4
E SO2
ton/rok
20135,4
23613,7
4203,6
452,6
577,3
E NO
ton/rok
4348,3
11645,2
953,8
820,0
128,2
E CO
ton/rok
723,6
619,7
.
182,3
50,6
E pyłu
ton/rok
486,8
26,0
E SO2
ton/rok
23,9
37,3
E NO
ton/rok
18,5
165,2
E CO
ton/rok
29,6
13,4
i z sąsiedniej gminy:
1 Stolbud Wołomin
2 Huta Szkła Wołomin
Dane pochodzą z 1992 roku, ostatniego, w którym dozwolone było ujawnienie informacji
dotyczących konkretnych zakładów.
Zakłady w gminie Radzymin funkcjonują głównie w oparciu o miejscowe surowce. Przeważa
przemysł mineralny i spożywczy. Zakłady są zlokalizowane blisko tras komunikacyjnych.
W Radzyminie skoncentrowały się w północno-zachodniej części miasta, tworząc dzielnicę
przemysłową. Zakłady nie są wyposażone w urządzenia redukujące emisję zanieczyszczeń do
powietrza. W celu poprawy stanu higieny atmosfery zakłady przechodzą na lepsze gatunki
węgla w procesach grzewczych (OSM „PRAGA”) lub paliwa płynne – olej napędowy
22
o mniejszej zawartości siarki palnej (Coca Cola Poland Ltd.), czy paliwo gazowe (RSH
Masarnia). Uciążliwość zakładów musi się zawierać w obrębie zakładu.
Na obszarze gminy lokalnymi źródłami zanieczyszczeń pyłowych i gazowych są w przemyśle
ceramicznym piece do produkcji cegły opalane węglem, o niskich emitorach i nie mające
urządzeń chroniących powietrze przed zanieczyszczeniem. Uciążliwymi zanieczyszczeniami
są gazy emitowane z komór wędzalniczych masarni RSH. Z obliczeń wynika, że zakład
można zaliczyć do I klasy oddziaływania ze względu na emisję metyloetyloketonu, acetonu,
metanolu, NO2, CO, SO2. Przekroczenia powoduje emisja fenolu, kwasu mrówkowego,
acetofenolu i b-a-pirenu.
Oszacowanie, jaki wpływ na stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na obszarze
gminy mają miejscowe i pozamiejscowe źródła emisji z przemysłu, sektora bytowokomunalnego i środków transportu, jest możliwe w oparciu o modele matematyczne dyspersji
– adwekcji zanieczyszczeń. Konieczne jest przy tym zastosowanie różnych modeli
w zależności od przestrzennej skali problemu.
Obecnie, z braku takiego opracowania, o stanie aerosanitarnym gminy świadczą dane o emisji
i imisji niektórych zanieczyszczeń, pochodzące z badań Wojewódzkiego Inspektoratu
Ochrony Środowiska w Warszawie, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej oraz
informacje o emisjach sumarycznych na terenie województwa z WOSRiL Urzędu
Wojewódzkiego.
Emisja zanieczyszczeń z przemysłu w 1993 r. wyniosła w województwie warszawskim:
18052 ton pyłu
17,15% emisji całkowitej,
57022 ton SO2
23835 ton NO2
3875 ton CO
pozostałe:
2,5% emisji całkowitej.
Na 1000 zakładów przemysłowych, które wprowadziły zanieczyszczenia do powietrza,
szczególnie uciążliwych jest 38 – ze względu na zanieczyszczenia pyłowe, i 42 zakłady ze
względu na zanieczyszczenia gazowe. Największe ilości zanieczyszczeń zostały
wyemitowane z zakładów Warszawy – 85,5% ton pyłu i 88,9% gazów.
Emisja zanieczyszczeń pyłowych z gminy Radzymin zsumowana z emisjami 38 innych gmin
o najmniejszych jej wartościach stanowi zaledwie 2,4% całkowitej emisji pyłu. W emisji
gazów stanowią one około 1,5% całkowitej emisji w województwie. W pobliskim
Legionowie emisja pyłów wyniosła 403 t/rok, w Wołominie 188 t/rok; emisja gazów
odpowiednio 2140 t/rok (2 miejsce po Warszawie) i 399 t/rok w Wołominie.
Ilościowa ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza w gminie Radzymin jest dosyć trudna.
Na terenie miasta są tylko dwa punkty pomiarowe opadu pyłu, a najbliższe punkty pomiarowe
imisji zanieczyszczeń gazowych i pyłu zawieszonego są w Wołominie i Legionowie.
Średni opad pyłu dla gminy Radzymin w 1993 r. wyniósł 83,8 g/m 2/rok (NDS dla obszarów –
200 g/m2/rok), w Legionowie 71,8 g/m2/rok, w Wołominie 75,2 g/m2/rok. Dla porównania
w Warszawie 90,7 g/m2/rok, a w Nadarzynie 38,3/g/m2/rok.
Średni opad ołowiu na terenie województwa warszawskiego wynosił 15 mg/m2/rok
(15% normy dla obszarów, NDS – 100mg/m2/rok). Na terenie gminy osiągnął wartość
13,3 mg/m2/rok, w Legionowie 8,4 mg/m2/rok, w Nieporęcie 6,9 mg/m2/rok.
23
Pomiary stężeń pyłu zawieszonego prowadzono w Wołominie. Wyniosło ono 45,3 ug/m3
(średnie stężenie średnioroczne dla Warszawy – 40,7 ug/m3, co stanowi 81,4% normy).
Średnie stężenie średnioroczne SO2 dla Warszawy wyniosło 22,2 ug/m3 (69,4% normy).
W Legionowie odnotowano wartość 8,2 ug/m3, zaś w Wołominie 20,5 ug/m3 (NSD dla
obszarów – 32 ug/m3).
Duże kompleksy leśne wzdłuż zachodniej i południowej granicy gminy Radzymin, w tym
znaczna ich powierzchnia w mieście (32%), spełniają pożyteczną rolę także przy
oczyszczaniu powietrza atmosferycznego z pyłu i CO2. Zanieczyszczenia powietrza od
komunikacji samochodowej mogą stanowić coraz większy problem. Przez teren gminy
przechodzą trzy drogi o dużym natężeniu ruchu: Warszawa – Białystok, Wołomin –
Radzymin, Warszawa – Nowy Dwór Mazowiecki. Natężenie ruchu pojazdów na trasie
Warszawa – Białystok przekracza 9000 pojazdów na dobę. W Radzyminie są dwie stacje
paliw; w gminie – stacja paliw, obsługi samochodów i parking w Słupnie. Przewiduje się
budowę następnej stacji paliw w Emilianowie i stacji obsługi samochodów. Trasy
komunikacyjne są uciążliwym źródłem hałasu, a także, wraz z wymienionymi stacjami
i parkingami, źródłem zanieczyszczenia powietrza. Dystrybucja paliw jest źródłem emisji
węglowodorów do powietrza. Zagrożenia to spowodowało, ze w ustaleniach warunków
dopuszczenia do eksploatacji nowo projektowanych stacji pojawia się konieczność
wyposażania ich w urządzenia do hermetyzacji dystrybucji etyliny.
6.
Flora i fauna
Ogólna charakterystyka terenu
Zgodnie z podziałem geobotanicznym W. Szafera (1972, 1977) gmina Radzymin położona
jest w Okręgu Północnomazowieckim Krainy Mazowieckiej Pasa Wielkich Jezior Działu
Bałtyckiego.
Kraina Mazowiecka pod względem geobotanicznym tworzy pas przejściowy pomiędzy
Krainą Wielkopolsko-Kujawską a Krainą Podlaską. Ogólnie rzecz biorąc zajmuje ona obszar
będący poza naturalnym zasięgiem jodły, buka i jawora. Obserwuje się tu we florze wyraźny
zanik kserotermicznych gatunków pantyjskich, stopniowy zanik roślin atlantyckich oraz
ilościowy przybytek roślin północno-wschodnich. Charakterystyczne jest również dla tej
krainy panowanie borów sosnowych o różnej przynależności fitosocjologicznej oraz borów
mieszanych z lipą drobnolistną, a także rozprzestrzeniania roślinności torfowiskowej
i piaskowej.
Roślinność potencjalna a podłoże i roślinność rzeczywista
Spektrum potencjalnych zbiorowisk roślinnych warunkują takie czynniki środowiska
przyrodniczego, jak budowa geologiczna, klimat, gleby, stosunki wodne. Zespół tych
czynników stwarza warunki do powstania określonych naturalnych zbiorowisk roślinnych.
Na terenie gminy Radzymin widać wyraźnie tę zależność. Na obszarach równin tarasów
zalewowych roślinność potencjalną stanowią lasy łęgowe z zespołów Salici-Populetum
i Chicaco-Alnetum oraz zarośla łozowe z zespołu Salici-Franguletum. Olsy z zespołu Carici
elongatae-Alnetum to roślinność naturalna starorzeczy (łach) tarasu zalewowego. Obszar
równiny tarasu nadzalewowego i zastoiskowego oraz wysoczyzny polodowcowej to miejsce
występowania borów mieszanych świeżych z zespołu Pino-Quercetum oraz grądów z zespołu
Tilio-Carpinetum calamagrostietosum. Bory świeże z zespołu Vaccino myrtilli-Pinetum to
roślinność potencjalna obszarów pól piaskowych przewianych. Wydmom parabolicznym
24
i wałom piaskowym towarzyszy bór suchy zespołu Cladonio-Pinetum. Naturalna roślinność
równin torfowych to bory bagienne z zespołu Vaccinio uliginosi-Pinetum.
Kompleksy leśne i ich zagospodarowanie
Zbiorowiska leśne stanowią roślinność potencjalną Polski. W wyniku działalności człowieka
ich pierwotna powierzchnia została znacznie ograniczona i wynosi średnio 28%.
Lesistość gminy Radzymin wynosi 23%, jest więc mniejsza od lesistości kraju. Największe
kompleksy leśne znajdują się na jej obszarze w południowo-wschodniej, południowozachodniej i zachodniej części. Dominują bory świeże i bory suche. Lokalnie występują bory
mieszane oraz bory bagienne, łęgi i olsy.
Lasy łęgowe porastające w przeszłości obszary tarasu zalewowego zostały prawie całkowicie
wycięte i występują dziś tylko lokalnie w postaci drobnych fragmentów.
Mniej od łęgów przekształcone i bardziej naturalne w składzie florystycznym są występujące
lokalnie w obrębie tarasu zalewowego zbiorowiska zaroślowe, tzw. łozy. W postaci bliskiej
stanu naturalnego zachowały się olsy oraz bory bagienne. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest
ich mała dostępność dla człowieka oraz zerowa przydatność obszarów ich występowania
(siedliska hydrogeniczne) dla celów rolnictwa, osadnictwa czy turystyki.
Zespołom tym towarzyszy naturalna roślinność szuwarowo-bagienna z rzędu Phragmitetalia.
Siedliska boru mieszanego świeżego oraz grądu są w zdecydowanej większości trwale
wylesione i wykorzystywane do celów rolniczych. Pozostałe fragmenty lasów mają
przekształcony skład florystyczny i strukturę drzewostanu w stosunku do naturalnych. Często
są to sztuczne plantacje sosny.
Zagrożeniem dla tych siedlisk jest nadmierna ich eksploatacja dla celów turystyki i rekreacji.
Szczególnie zagrożony jest pod tym względem bór suchy.
Waloryzacja szaty roślinnej
-
Ocenę przydatności dzisiejszej szaty roślinnej przeprowadzono na poziomie
zbiorowisk roślinnych i ich kompleksów przestrzennych. Jako główne kryteria oceny
na poziomie zbiorowisk naturalnych przyjęto ich walory środowiskowe, tj. stopień
naturalności, wiek drzewostanu, powierzchnie oraz walory krajobrazowe. W oparciu
o wyżej wymienione kryteria wyróżniono pięć klas cenności szaty roślinnej:
A.
Obszary i obiekty bardzo cenne pod względem walorów środowiskowych:
1) zbiorowiska leśne ze starym drzewostanem, często o zaburzonej strukturze
i składzie drzewostanu,
2) zbiorowiska leśne o składzie i strukturze drzewostanów zbliżonych do
naturalnych:
zbiorowisko borów suchych,
zbiorowisko borów bagiennych, wilgotnych i olsów oraz ich formy
towarzyszącą im roślinnością szuwarowo-bagienną.
regeneracyjne wraz z
3) drzewa – pomniki przyrody,
4) drzewa o walorach pomnikowych.
B.
Obszary cenne pod względem walorów środowiskowych:
1) zbiorowiska leśne o zaburzonej strukturze i składzie drzewostanu:
25
drzewostany sosnowe na siedlisku boru świeżego,
drzewostany z przewagą dębu na siedlisku lasu świeżego.
Obszary średnio cenne pod względem walorów środowiskowych:
C.
1) młodniki i sztuczne plantacje leśne,
2) małopowierzchniowe zbiorowiska leśne.
Obszary cenne pod względem walorów krajobrazowych:
D.
1) zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne i śródłąkowe,
2) zbiorniki wodne z towarzyszącą im roślinnością szuwarowo-bagienną.
Obszary o przeciętnych walorach środowiskowych i krajobrazowych:
E.
1) roślinność pól uprawnych (łąki, pastwiska, nieużytki),
2) roślinność towarzysząca zabudowie typu zagrodowego (zieleń przydomowych
ogródków, sady).
Fauna
W latach dziewięćdziesiątych na terenie gminy Radzymin prowadzono obserwacje
faunistyczne, ze szczególnym uwzględnieniem awifauny. Stwierdzono występowanie
licznych, w tym chronionych lub zagrożonych wyginięciem gatunków zwierząt.
Na podstawie obserwacji ornitologicznych, prowadzonych w 1992 r. w dolinie rzeki Rządzy,
stwierdzono występowanie (na odcinku od Dybowa do ujścia do Zalewu Zegrzyńskiego
w granicach gminy Radzymin) 83 gatunków ptaków związanych ekologicznie z dolinami
rzecznymi. Zdecydowana większość z nich to gatunki lęgowe (tzn. gnieżdżące się) w dolinie
Rządzy.
Grupa ekologiczna ptaków wodno-błotnych była reprezentowana przez 18 gatunków.
Na uwagę zasługują obserwowane nad rzeką rzadkie w skali regionu i kraju gatunki wodnobłotne: łabędź niemy, kokoszka wodna, rybitwa zwyczajna, rybitwa czarna, szlamnik rycyk,
brodziec samotny, zimorodek.
Wykaz obserwowanych gatunków w układzie systematycznym:
(gatunki lęgowe i prawdopodobnie lęgowe oznaczono gwiazdką)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
Bocian biały* Ciconia ciconia
Łabędź niemy* Cygnus olor (Wolica)
Krzyżówka* Anas platyrhynchos
Krogulec* Accipiter nisus
Łyska* Fulica atra
Kokoszka wodna* Gallinula chloropus
(Wolica)
Czajka* Vanellus vanellus
Brodziec samotny* Tringa ochropus (Dybów)
Szlamnik rycyk* Limosa limosa (Zawady)
Mewa śmieszka Larus ridibundus
Mewa pospolita Larus canus
Mewa srebrzysta Larus argentatus
Rybitwa zwyczajna* Sterna hirundo
Rybitwa czarna Chlidonias niger
Zimorodek* Alcedo attis (Rejentówka)
Kukułka* Cuculus canorus
Gołąb grzywacz* Columba palumbus
Dzięcioł duży* Dendrocopus major
Dzięciołek* Dendrocopus minor
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
Jaskółka dymówka Hirudo rustica
Jaskółka oknówka Delichon urbica
Świergotek łąkowy* Anthus pratensis
Świergotek drzewny* Anthus trivialis
Skowronek polny* Alauda arvensis
Pliszka siwa* Motacilla alba
Pliszka żółta* Motacilla flava
Słowik szary* Luscinia luscinia
Pokrzewka ogrodowa* Sylwia borin
Pokrzewka czarnołbista* Sylvia atricapilla
Piegża* Sylvia curruca
Cierniówka* Sylvia communis
Pierwiosnek* Phylloscopus colybita
Piecuszek* Phylloscopus trochilus
Świstunka leśna* Phylloscopus sibilatrix
Zaganiacz* Hippolais icterina
Muchołówka szara* Muscicapa striata
Pokląskwa* Saxicola rubetra
Gąsiorek* Lanius collurio
Łozówka* Acrocephalus palustris
26
40. Rokitniczka* Acrocephalus shaenobaenus
41. Trzciniak* Acrocephalus arundinaceus
(Wolica)
42. Kos* Turdus merula
43. Drozd śpiewak* Turdus philomelos
44. Kwiczoł* Turdus pilaris
45. Rudzik* Erithaceus rubecula
46. Płochacz pokrzywnica* Prunella modularis
47. Strzyżyk* Troglodytes troglodytes
48. Bogatka* Parus major
49. Modraszka* Parus caerulea
50. Czarnogłówka* Parus montanus
51. Szpak* Sturnus vulgaris
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
Wilga* Oriolus oriolus
Kawka* Corvus monedula
Wrona siwa* Corvus corone
Gawron Corvus frugilegus
Sroka* Pica pica
Sójka* Garrulus glandarius
Zięba* Fringilla coelebs
Szczygieł* Carduelis carduelis
Dzwoniec* Carduelis chloris
Makolągwa* Carduelis cannabina
Trznadel* Emberiza citrinella
Ortolan* Emberiza hortulana
Potrzos* Emberiza schoeniclus
Możliwe jest również zalatywanie nad przyujściowy odcinek Rządzy gatunków o dużym
terytorium żerowiskowym, obserwowanych na odcinku górnym (poza granicami
województwa warszawskiego): bociana czarnego, jastrzębia, myszołowa, trzmielojada
i kobuza.
Wokół przyujściowego odcinka Rządzy stwierdzono również występowanie kilku gatunków
ssaków, jak kret, piżmak, kuna leśna, sarna.
Na wyspach na Bugu w rejonie starorzecza, w łęgach wierzbowo-topolowych gniazduje
między innymi bączek, dzięcioł zielony, dzięciołek, kropiatka.
Na terenach zalewowych starorzecza Bugu w Popielarzach stwierdzono gniazdowanie czapli
siwej, wodnika, rybitwy czarnej, cyranki.
Teren Bagna Pólko w Nadmie jest siedliskiem traszki zwyczajnej, ropuchy zielonej
i kumaków nizinnych, oraz licznych gatunków ptaków.
W pobliżu Zolskiego Bagna w Słupnie obserwowano żerowanie bociana czarnego, brodżcz
samotnego oraz gniazdowanie pary żurawi.
Warte odnotowania są położone nad rzeką stanowiska roślin chronionych: grążela żółtego
Nuphar lutea (koło Załubic i Wolicy), kocanki piaskowej Helichrysum arenarium (Rynia),
kruszyny pospolitej Frangula alnus (dość licznie w wielu miejscach); w górnym biegu rzeki
występuje kosaciec syberyjski i storczyk szerokolistny.
7.
Ocena warunków ekofizjograficznych
Waloryzacja funkcjonalno-przestrzenna środowiska przyrodniczego
Ocenę przyrodniczych predyspozycji poszczególnych elementów zagospodarowania
przestrzennego przeprowadzono na podstawie analizy i bonitacji elementów środowiska.
Za kryterium nadrzędne w kompleksowej ocenie przyjęto ochronę całokształtu walorów
przyrodniczych, polegającą na racjonalnym gospodarowaniu zasobami przyrody w
dostosowaniu do ich potencjalnych możliwości i wymagań ochronnych. Mając na względzie
powyższą zasadę określono przydatność funkcjonalno-przestrzenną obszarów na tle ich
waloryzacji przyrodniczej, wydzielając na mapie oceny warunków ekofizjograficznych dwie
zasadnicze grupy terenów:
A.
Obszary o cennych walorach przyrodniczych pełniące ważne funkcje
środowiskotwórcze warunkujące utrzymanie równowagi ekologicznej w środowisku
przyrodniczym
Do tej grupy zaliczono aktywne biologicznie ekosystemy leśne, łąkowe i bagiennowodne stanowiące bazę do wyznaczania systemu naturalnych powiązań
27
przyrodniczych. Obszary te wskazane są do ochrony przed degradacją wartości
środowiskowych oraz do ścisłego podporządkowania ich gospodarczego użytkowania
nadrzędnej funkcji przyrodniczej. Ze względu na zróżnicowanie walorów środowiska
w obrębie tej grupy wydzielono:
1) Ekosystemy leśne pełniące funkcje ekologiczne, ochronne, klimatotwórcze
i krajobrazowe
Ze względu na szczególną rolę lasów w kształtowaniu środowiska przyrodniczego
gminy użytkowanie gospodarcze terenów leśnych winno być ograniczone do
niezbędnego minimum. Jako najmniej kolizyjne do pełnionych funkcji przyrodniczych
lasu uznano jego racjonalne wykorzystanie dla celów wypoczynku; wydzielono (patrz
mapa oceny warunków ekofizjograficznych) cztery grupy powierzchni leśnych
o odmiennej przydatności dla funkcji rekreacyjnej. Kryterium oceny dla tej funkcji
była wielkość powierzchni zalesionej, rodzaj siedliska i jego odporność na
antropopresję, a ponadto wiek i zwarcie drzewostanów oraz warunki klimatyczne
wnętrza lasu.
Wykorzystanie rekreacyjne lasów powinno polegać na dążeniu do koncentracji ruchu
masowego na przedpolu lub obrzeżu kompleksów leśnych w odpowiednio
urządzonych ośrodkach wypoczynkowych, oraz na przestrzeganiu zasady użytkowania
wnętrza lasu jako obszaru dostępnego tylko do penetracji pieszej i rowerowej, po
wyznaczonych uprzednio szlakach turystycznych. Rozwój funkcji rekreacyjnej winien
być poprzedzony specjalistycznymi badaniami ustalającymi zakres rekreacyjnego
wykorzystania lasów.
2) Ekosystemy łąkowe, bagienne i wodne w obrębie den dolin i obniżeń, pełniące
funkcje ekologiczne, klimatotwórcze, hydrologiczne i krajobrazowe
Mając na względzie wysokie wartości środowiskowe tych obszarów należy w całości
pozostawić je w dotychczasowym sposobie zagospodarowania jako tereny „otwarte”
zajęte głównie pod użytki zielone (łąki i pastwiska), stanowiące naturalną bazę
paszową dla gospodarki hodowlanej. Na obszarach den dolin i obniżeń zajętych pod
użytki zielone niewskazane są zabiegi melioracyjne, zmierzające w efekcie końcowym
do odwodnienia powodującego degradację ekosystemów. Wilgotne i mokre łąki oraz
torfowiska stanowią cenne naturalne zbiorniki wodne, wywierające korzystny wpływ
na stosunki wodne otaczających je obszarów.
W działalności planistycznej ze względu na płytkie występowanie wody gruntowej
winien na tych obszarach obowiązywać zakaz lokalizacji obiektów mogących
powodować zanieczyszczenie środowiska wodnego (np. fermy hodowlane
bezściółkowe). Niewskazane jest także planowanie poprzecznych przegród w obrębie
den dolin (wysokie nasypy komunikacyjne itp.) utrudniających grawitacyjny spływ
mas chłodnego i wilgotnego powietrza atmosferycznego oraz uniemożliwiających
swobodną migrację flory i fauny. Możliwa jest adaptacja części obszaru do
wykorzystania rekreacyjnego z wykluczeniem lokalizacji obiektów o charakterze
stałym ze względu na niekorzystne warunki klimatyczno-zdrowotne.
B.
Obszary o przeciętnych walorach przyrodniczych, predysponowane do pełnienia
funkcji gospodarczych – w tym do rozwoju rolnictwa i osadnictwa jako funkcji
wiodących
Zaliczono tu obszary występowania ekosystemów polnych stanowiących element
siedlisko-twórczy warunkujący prawidłowe funkcjonowanie innych ekosystemów
28
(leśnych, łąkowych, bagiennych i wodnych). Są to tereny zagospodarowane rolniczo
jako grunty orne i miejscami pozadolinne użytki zielone.
Biorąc pod uwagę zróżnicowaną wartość użytkową tej rolniczej przestrzeni
produkcyjnej, wydzielono w jej obrębie:
1) Obszary wskazane do intensyfikacji produkcji rolnej o najwyższych wartościach
użytkowych gleb
Do grupy tych obszarów zaliczono kompleksy uprawowe najbardziej wartościowe w
skali gminy. Są to grunty rolne (lokalnie pozadolinne użytki zielone) w IIIa-b i IVa-b
klasie bonitacyjnej, należące do pszennego dobrego, żytniego bardzo dobrego
i dobrego oraz zbożowo-pastewnego mocnego kompleksu przydatności rolniczej gleb
(lokalnie kompleksu 2z użytków zielonych). Gleby wymienionych kompleksów
uprawowych stanowią zasadniczą bazę dalszego rozwoju funkcji rolniczej gminy i ze
względu na swoje walory użytkowe podlegają ochronie przez zmianą ich
dotychczasowego rolniczego użytkowania.
2) Obszary predysponowane do rozwoju osadnictwa bez wykluczenia produkcji
rolnej jako funkcji nadrzędnej
W grupie tej wydzielono grunty orne i pozadolinne użytki zielone w V i VI klasie
bonitacyjnej, zaliczone do żytniego słabego, żytniego bardzo słabego i zbożowopastewnego słabego kompleksu przydatności rolniczej gruntów ornych, oraz
kompleksu 3z użytków zielonych. Obszary te nie podlegają ścisłej ochronie przed
zmianą dotychczasowego sposobu ich użytkowania, i w związku z tym są możliwe do
wykorzystania dla innych form zagospodarowania przestrzennego, jednak bez
wykluczenia ich podstawowej obecnie funkcji rolniczej, pomimo małokorzystnych lub
wręcz nieopłacalnych warunków glebowych dla upraw rolnych. Ochrona przed
użytkowaniem nierolniczym winna przede wszystkim dotyczyć tu obszarów z glebami
V klasy bonitacyjnej, o stosunkowo lepszych wartościach użytkowych gleb (głównie
kompleksu żytniego słabego).
Obszary zaliczone do tej grupy są najwłaściwsze do rozwoju funkcji osadniczej oraz
budowy obiektów związanych z produkcją rolną. Z uwagi jednak na często płytki
poziom występowania wody gruntowej dla wyznaczonych w planach miejscowych
terenów budowlanych konieczna jest każdorazowo ocena podłoża gruntowego dla
potrzeb budownictwa.
Z analizy całokształtu warunków fizjograficznych wynika, że obszar gminy Radzymin
charakteryzuje się mało korzystnymi warunkami przyrodniczymi gleb do rozwoju
funkcji rolniczej. Dominują tu gleby o słabych i bardzo słabych wartościach
produkcyjnych, przy czym zaznacza się to szczególnie w gruntach ornych, gdzie tylko
15,1% ogólnego areału zajmują grunty dobre. Uwzględniając powyższą sytuację
podstawowe zadania w zakresie podnoszenia wartości produkcji rolnej gminy
powinny obejmować następujące działania:
a) Dążenie do dalszej intensyfikacji upraw polowych na bazie gleb o dobrych
wartościach produkcyjnych (IIIa-b oraz IVa-b klasy bonitacyjnej gruntów ornych),
występujących głównie w rejonie miasta Radzymina oraz obszarów wsi Słupno,
Sieraków, Cegielnia, Nadma, Mokre, Janków Nowy, Zawady, Emilianów i Załubice
Stare. Wskazana jest ochrona tych gleb przed zmianą zagospodarowania na cele
nierolnicze. Ponadto celowe jest również objęcie ochroną gleb słabszych produkcyjnie
(V klasy bonitacyjnej gruntów ornych), rokujących możliwość uzyskania lepszych
plonów poprzez zintensyfikowanie zabiegów agrotechnicznych.
29
b) Dążenie do dalszego rozwoju gospodarki hodowlanej bazującej na naturalnej paszy,
jaką stanowią trwałe użytki zielone występujące w obrębie den dolin i obniżeń.
Rozwój gospodarki hodowlanej na tych obszarach powinien opierać się o małe
obiekty ściółkowe, które nie będą stanowić zagrożenia dla czystości wód
powierzchniowych i gruntowych. W sposobie gospodarowania wskazane jest także
wykluczenie środków chemicznych na rzecz wdrażania metod biologicznych
(rolnictwo ekologiczne).
Oceniając przydatność funkcjonalną terenu dla potrzeb funkcji osadniczej należy
stwierdzić, że obszar gminy charakteryzuje się dość zróżnicowanymi warunkami
fizjograficznymi do rozwoju tej funkcji. Czynnikami wykluczającymi, bądź też
ograniczającymi możliwość swobodnego rozwoju jednostek osadniczych są:
- konieczność ochrony powierzchni leśnych oraz gleb o wysokich wartościach
produkcyjnych,
- niekorzystne warunki gruntowo-wodne i klimatyczno-zdrowotne dla zabudowy
mieszkaniowej występujące w obrębie współczesnych den dolin i obniżeń.
Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania, za najbardziej wskazane do rozwoju
osadnictwa należy uznać obszary występowania gleb o bardzo słabych wartościach
produkcyjnych (VI klasy bonitacyjnej), położone poza obrębem den dolin i obniżeń
terenowych. Na części tych obszarów z uwagi na płytki poziom występowania wody
gruntowej konieczna jest dodatkowa ocena przydatności podłoża gruntowego dla
potrzeb budownictwa.
Z intensyfikacją produkcji rolnej i rozwojem sieci osadniczej wiąże się ściśle problem
zaopatrzenia ludności w wodę pitną i do celów gospodarczych. Podstawą obecnego
zaopatrzenia ludności wiejskiej w wodę są studnie gospodarcze ujmujące z reguły
płytki (przypowierzchniowy) poziom wód gruntowych, często o zbyt małej
wydajności oraz narażony na skażenia bakteriologiczne. W celu poprawy tej sytuacji
konieczna jest budowa wodociągów grupowego zaopatrzenia w wodę bazujących na
ujęciach z głębszych poziomów wodonośnych, bardziej zasobnych w wodę
i o lepszych parametrach jakościowych.
8.
Koncepcja ochrony krajobrazu
Przy realizacji programu ochrony i kształtowania krajobrazu przyrodniczego nadrzędnym
celem jest zasada tworzenia warunków do prawidłowego (maksymalnie zbliżonego do
naturalnego) funkcjonowania układów przyrodniczych we wzajemnych powiązaniach
ekologiczno-przestrzennych. Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody powinno więc
uwzględniać zależności i powiązania zachodzące w całym środowisku przyrodniczym
pomiędzy jego poszczególnymi elementami składowymi. Koniecznym jest także określenie
zasad gospodarczego funkcjonowania terenów chronionych w taki sposób, aby nie
następowała degradacja mechanizmów równowagi ekologicznej oraz dewastacja walorów
krajobrazowych.
Spełnienie tych postulatów jest możliwe tylko na drodze zintegrowanych działań w zakresie
ochrony wybranych obszarów poprzez wyłączenie ich z użytkowania gospodarczego, lub też
dostosowanie sposobu zagospodarowania do wymagań ochronnych. Celowi temu służy
Wielkoprzestrzenny System Obszarów Chronionych (WSOCh), w obrębie którego występują
tereny różniące się rygorami ochronnymi: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki
krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu. Wymienione elementy tego systemu winny
być połączone ze sobą osiami ekologicznymi stanowiącymi struktury przyrodnicze
30
o względnie trwałych sposobach zagospodarowania. Są to formy dolinne, obszary zabagnione
i większe kompleksy leśne stanowiące tzw. „korytarze środowiskowe”, zapewniające
swobodną migrację flory i fauny oraz łączące przestrzennie poszczególne składowe systemu
w jeden układ przyrodniczy wzajemnie się wspierający. Krajowy system obszarów
chronionych po raz pierwszy w formie prawnej usankcjonowano ustawą z dnia
16 października 1991 r. o ochronie przyrody. Dla województwa warszawskiego prace nad
tworzeniem systemu obszarów chronionych trwają od wielu lat. Wstępny projekt obszarów
chronionego krajobrazu opracowany został dla byłego województwa warszawskiego już
w 1973 r. W latach późniejszych (1977 r.) wykonano w BPRW opracowanie szczegółowe,
które było podstawą wprowadzenia granic obszaru chronionego krajobrazu do regionalnego
planu zagospodarowania przestrzennego województwa stołecznego warszawskiego.
Obecnie jest przygotowane rozporządzenie Wojewody Warszawskiego w sprawie utworzenia
obszarów chronionego krajobrazu (w systemie obszarów chronionych województwa
warszawskiego) w którym określone są nakazy oraz zakazy i ograniczenia, jakie mają
obowiązywać na tych obszarach. W przytoczonym projekcie rozporządzenia przeważająca
część (północna, zachodnia i południowa) gminy Radzymin włączona jest w system obszarów
chronionych jako obszar chronionego krajobrazu obejmujący swym zasięgiem doliny rzek
(Bugu, Rządzy i Czarnej) oraz położone w bezpośrednim ich sąsiedztwie kompleksy leśne
i pola uprawne.
W projekcie rozporządzenia wyznaczono również strefy zurbanizowane, w celu zapewnienia
harmonijnego rozwoju obszarów miast i wsi o szczególnych walorach przyrodniczych
i krajobrazowych.
Podstawowym celem wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu jest ochrona
środowiska przyrodniczego i jego zasobów, natomiast celem dalszym jest zabezpieczenie
terenów do uprawiania różnych form rekreacji we wszystkimi rygorami użytkowania, które
mogłyby kolidować z celem podstawowym.
Ochrona środowiska powinna polegać tu na utrzymaniu możliwie największej ekologicznej
różnorodności i niezależnie od wprowadzania nowych gatunków, na zapewnieniu rodzimym
dobrych warunków rozwoju. Powinno się również przewidzieć rewaloryzację walorów
środowiska przyrodniczego, głównie poprzez maksymalne zwiększenie lesistości obszaru.
Racjonalna gospodarka zasobami przyrody na tym obszarze będzie możliwa, jeżeli otoczy się
opieką naturalne ostoje dzikich gatunków oraz pozostawi drogi migracji na terenach
podlegających presji różnych niekorzystnych czynników antropogenicznych. Wychodząc
z tego punktu widzenia wyznaczono w niniejszym opracowaniu węzłowe obszary o wysokich
wartościach przyrodniczych i walorach estetycznych krajobrazu (tzw. korytarze
środowiskowe) obejmujące aktywne biologicznie ekosystemy bagienno-wodne, łąkowe
i leśne, mające zasadniczy wpływ na utrzymanie równowagi biologicznej w całym
środowisku przyrodniczym gminy (obszary A na mapie oceny). Tereny te winny podlegać
szczególnej ochronie ze względu na całokształt walorów przyrodniczych i najlepiej
wykształcone mechanizmy równowagi ekologicznej. Konieczne jest zahamowanie procesu
dalszej degradacji tych obszarów poprzez racjonalny sposób ich zagospodarowania,
podporządkowany pełnionym przez nie funkcjom ekologicznym, ochronnym,
klimatotwórczym i krajobrazowym.
31
9.
Obiekty i obszary objęte ochroną prawną
Na obszarze miasta i gminy Radzymin nie występują obszary objęte ochroną prawną – za
wyjątkiem ustalenia ochronności lasów otaczających gminę od zachodu i północy.
Ochroną prawną objęte są bardzo liczne drzewa – pomniki przyrody; ochronie podlega
drzewo wraz ze strefą w promieniu 15 m od pnia.
Ponadto w Studium wskazuje się drzewa o walorach pomnikowych do bezwzględnego
zachowania i ochrony, wyznaczone na podstawie waloryzacji szaty roślinnej wykonanej
w oparciu o inwentaryzację zieleni w terenie.
Wykaz drzew wraz z ich lokalizacją, opisem, określeniem stanu zdrowotnego i zaleceniami
zamieszcza się poniżej.
Wykaz drzew – pomników przyrody chronionych prawem
oraz drzew o walorach pomnikowych wskazanych do bezwzględnego zachowania i ochrony
Oznaczenia: PP 972 – pomnik przyrody, numer rejestru stołecznego
l.p.
opis lokalizacji drzewa
1 Nadleśnictwo Drewnica
Leśnictwo Struga, Uroczysko
Czarna Struga, Oddział 54 b
2 j. w.
3
j. w.
4
j. w.
5
j. w.
6
j. w.
7
j. w.
8
j. w.
9
j. w.
10
Oddział 46
11
Pododdział K
12
j. w.
13
j. w.
14
j. w.
15
16
17
18
19
20
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
j. w.
obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia
dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m * 15% suszu,
ubytek przy podstawie 0,6 x 0,55 m
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * niesymetryczna korona,
ubytki na nabiegach, dwa suche konary
dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m *
ubytki po konarach i na pniu, 20% suszu
dąb szypułkowy 274 cm, powyżej 20 m *
10% suszu, ubytki po suchych konarach
dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m * 20% suszu, rana
po uderzeniu pioruna, zasiedlony przez mrówki
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 10% suszu, ubytki po
suchych konarach, do wycięcia rosnący pod koroną dąb o śr. 35 cm
dąb szypułkowy 245 + 170 cm, powyżej 20 m * wiązanie przy
cieńszym pniu, ubytek przy podstawie
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 15% suszu, ubytki przy
podstawie na pniu oraz po suchych konarach, huba na wys. 3 m
ubytki po suchych konarach
dąb szypułkowy 315 cm, powyżej 20 m * 10% suszu, podszyt
grabowy do usunięcia
ubytki po konarach, zasiedlony przez mrówki,
ubytki przy podstawie i na nabiegach
ubytki po konarach
dąb szypułkowy 400 cm, powyżej 20 m * 15% suszu, wiązanie, od
wys. 1,5 m dwupniowy
brzoza brodawkowata 160 + 140 + 145 cm, powyżej 20 m,
trzypniowa, nieznaczny posusz
dąb szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m * nieznaczny posusz
dąb szypułkowy 325 cm, powyżej 20 m * nieznaczny posusz
dąb szypułkowy 250 cm, powyżej 20 m * 3 suche konary
dąb szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m * ubytek przy podstawie
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 20% suszu
32
klon zwyczajny 270 cm, powyżej 20 m
kilka obłamanych i źle ciętych konarów, niewielki ubytek
22 j. w.
klon zwyczajny 310 cm, powyżej 20 m, dziupla – ubytek wgłębny
23 Pododdział E
od wysokości 2,5 m podwójny pień,
24 j. w.
25 j. w.
kilka drobnych konarów suchych
26 Pododdział B
27 j. w.
28 j. w.
dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m* 10% suszu
29 j. w.
30 j. w.
31 j. w.
32 j. w.
33 j. w.
34 j. w.
35 j. w.
36 j. w.
37 j. w.
38 j. w.
39 j. w.
dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m * rana po uderzeniu
pioruna
40 j. w.
Uwaga: w grupie dębów oznaczonych *, rosnących na terenie dawnej osady gajowego, wyznaczono 20 drzew –
pomników przyrody, numer rejestru PP 271.
Oprócz wymienionych jest tam jeszcze 19 dębów o obwodzie 195 – 250 cm.
41 Oddział 76, Pod. G
sosna pospolita 235 cm, 20 m PP 180
obok szosy, w pobliżu leśniczówki
„Partyzancka sosna”, zabiegi wykonane
42 Oddział 78, Pod. J
dąb szypułkowy 435 cm, powyżej 20 m PP 263 zabiegi wykonane
obok szosy Warszawa - Radzymin
43 j. w.
lipa drobnolistna 260 + 225 cm, powyżej 20 m, dwupniowa,
zabiegi wykonane
44 j. w.
dąb szypułkowy 563 cm, powyżej 20 m PP 263 zabiegi wykonane
45 Oddział 77, Pod. C
dąb szypułkowy 285 cm, 15,5 – 20 m, zabiegi wykonane
46 Radzymin ul. Warszawska 23
wiąz szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m PP 266
w zieleni ulicznej
dwa suche konary, czopy po starych cięciach, susz
47 Radzymin ul. Batorego 3
dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m , zabiegi wykonane
dz. 54 obręb 04-02
p. Helena Marszał
48 Radzymin ul. Batorego 3
dz. 45 obręb 04-02
p. Helena Marszał
49 Radzymin ul. P.O.W. dz. nr 28
lipa drobnolistna 290 cm, powyżej 20 m, susz
obręb 05-01, przy cmentarzu paraf.
50 Ciemne 121 p. Józef Kacprzak
dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m , stan dobry
51 j. w.
lipa drobnolistna 315 cm, powyżej 20 m
wykonane zabiegi, stan dobry
52 Ciemne 17 dz. nr 191
dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m PP 264
p. Helena Sulejowska
stan dobry
obok bud. gospodarczych
53 Arciechów dz. nr 164
dąb szypułkowy 380 cm, powyżej 20 m , huba na pniu, ogólny stan
p. Zofia Bibrowicz
dobry
54 Arciechów dz. nr 174/2
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m , 15% suszu
p. Irena Kraśnicka
l.p.
21 Pododdział J
33
l.p.
p. Włodzimierz Kraśnicki
p. Tadeusz Chojnacki
57 Arciechów p. Maciej Kraśnicki
p. Sylwester Dachniewski
p. Emil Sasin
p. Hieronim Dachniewski
61 Arciechów
p. Jerzy Woy-Wojciechowski
p. Liliana Tyka
64 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 523
p. Liliana Tyka
p. Andrzej Kowalski
p. Barbara Dylik Żarska
p. Maciej Sosnowiec
p. Anna Bernatowicz
p. Leszek Korfman
74 Arciechów p. Dorota Pyrek
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m , źle odcięty duży konar
rana powierzchniowa i ubytek przy podstawie
dąb szypułkowy 320 m, powyżej 20 m PP, stan dobry
dąb szypułkowy 340 cm, powyżej 20 m PP, 15% suszu
czop po dużym odłamanym konarze, ubytek przy podstawie
ślady po obłamaniu konarów
dąb szypułkowy 390 cm, powyżej 20 m PP 366, 10% suszu
dąb szypułkowy 390 cm, powyżej 20 m
PP 366
dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m, nieznaczny posusz
dąb szypułkowy 270 cm, 15,5 – 20 m suche konary,
rana po uderzeniu pioruna, złamany wierzchołek
dąb szypułkowy 330 cm, powyżej 20 m 10% suszu
dąb szypułkowy 310 cm, 15,5 – 20 m, rana popiorunowa, susz
dąb szypułkowy 410 cm, powyżej 20 m, zabiegi wykonane
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, niewielki posusz,
dawne złe cięcia
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, niewielki posusz,
dawne złe cięcia
dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m, 15% suszu,
ubytek przy podstawie
dąb szypułkowy 300 cm, powyżej 20 m, 15% suszu
dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m, susz 10%, niesymetryczna
korona
Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 523 dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m, stan dobry, susz 10%
Arciechów dz. nr 337/7
dąb szypułkowy 330 cm, powyżej 20 m, huba, obłamany konar,
p. Jerzy Walicki
źle cięte
Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 523 dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, 10% suszu
j. w.
j. w.
j. w.
jeden z trzech wierzchołków suchy z hubą
j. w.
wiąz szypułkowy 370 cm, 15,5 – 20 m, nieznaczny posusz
dąb szypułkowy 320 cm, powyżej 20 m, czopy po starych cięciach,
p. Robert Lassota
przybity kosz do gry
Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 558 dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m,
ubytek z hubą przy podstawie
j. w.
dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m, stan bardzo dobry
j. w.
dąb szypułkowy 245 cm, czopy po złych cięciach
j. w.
czopy po złych cięciach
j. w.
niewielki posusz, 6 czopów do usunięcia
j. w.
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, posusz 15%
34
l.p.
89 j. w.
90
j. w.
91
92
94
j. w.
Arciechów dz. nr1316
p. Małgorzata Sabok
p. Władysław Kubuśka
j. w.
95
j. w.
96
Arciechów
z tyłu za dz. nr 1309
Arciechów droga w ośrodku
wypoczynkowym Energopolu
Arciechów dz. nr 1305
p. Tomasz Jaworski
p. Władysław Kubuśka
p. Jan Kawałowski
p. Hieromin Dachniewski
wspólnota wsi Arciechów dz. nr 558
j. w.
93
97
98
99
100
101
102
103
104
p. Grzegorz Zduński
p. Zygmunt Kosiorek
107 j. w.
108 Arciechów 14 dz. nr 691
p. Michał Retka
p. Stanisław Powała
110 j. w.
111
112
113
114
115
116
117
118
20% suszu, podrost do usunięcia
dąb szypułkowy 240 + 250 cm, powyżej 20 m, 10% suszu,
dwupniowy
dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m, stan bardzo dobry
dąb szypułkowy 250 cm, powyżej 20 m, 20% suszu, podszyt
ubytek na pniu
czopy po konarach, podszyt do usunięcia
dąb szypułkowy 535 cm, powyżej 20 m, czopy po konarach,
zasiedlony przez puchacza
dąb szypułkowy 250 cm, powyżej 20 m, zwany „Zagłobą”
dąb szypułkowy 470 cm, powyżej 20 m, stan dobry,
wyżej trójpniowy
rana po uderzeniu pioruna, suche konary
brak połowy pnia, wypalony konar
niesymetryczna korona
dąb szypułkowy 310 cm, 15,5 – 20 m, 10% suszu
źle odcięty pień, podkrzesana korona
czopy po konarach, niewielki posusz
dąb szypułkowy 255 cm, 15,5 – 20 m
ubytek po złamanym konarze, 15% suszu
dąb szypułkowy 330 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry
niezabezpieczone duże stare cięcia
Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 392 dąb szypułkowy 350 cm, 15,5 – 20 m
ubytek wgłębny 2 m2, niewielki posusz
Arciechów dz. rolna
dąb szypułkowy 360 cm, 15,5 – 20 m PP 977
huba, konieczne wiązanie
p. Mieczysława Wyszyńska
zabiegi wykonane
p. Mieczysława Wyszyńska
zabiegi wykonane
Załubice Stare granica działek
rolnych nr 33 i nr 34
stan zdrowotny dobry
p. Eugeniusz Sieradzki
p. Marian Sokołowski
Arciechów
brzoza brodawkowata 190 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry
p. Czesław Polak
j. w.
dąb szypułkowy 360 cm, 15,5 – 20 m PP 977, stan dobry
j. w.
35
l.p.
119 j. w.
p. Tadeusz Polak
121 j. w.
122 j. w.
123 j. w.
124 L.P. Jabłonna Nadl. Nieporęt
Uroczysko Górki
125 j. w.
126 Arciechów po zach. stronie drogi
Wolica – Arciechów,
były majątek Wincentów
127 j. w.
128 Zarząd Warszawskiego Zespołu
Leśnego dz. nr 1065
129 j. w.
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
dąb szypułkowy 190 + 210 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry
dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m, stan dobry
czopy po starych cięciach, ubytki na pniu
dąb szypułkowy 306 cm, powyżej 20 m PP 818, susz 10%
stan dobry, rany po obłamanych gałęziach
lipa drobnolistna 470 cm, powyżej 20 m PP
ubytek wgłębny, dziupla
silnie uszkodzony, bardzo duży ubytek
j. w.
wiąz szypułkowy 345 cm, powyżej 20 m PP
stan bardzo dobry
j. w.
zabiegi wykonano
j. w.
zabiegi wykonano
j. w.
dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m stan dobry
j. w.
stan dostateczny
j. w.
dąb szypułkowy 301 cm, powyżej 20 m PP 818 stan dobry
Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 583 dąb szypułkowy 290 cm,
ubytek przy podstawie, liczne stare złe cięcia
j. w.
złe cięcie po dużym konarze, z grzybem
j. w.
dąb szypułkowy 305 cm, powyżej 20 m stan bardzo dobry
j. w.
j. w.
j. w.
dąb szypułkowy 255 + 160 cm, powyżej 20 m
stan bardzo dobry, niewielki susz, wiązanie
Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 583 dąb szypułkowy 300 cm, powyżej 20 m, 10% suszu
j. w.
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m susz od północnej strony
j. w. na granicy działki nr 625
j. w.
j. w.
lipa drobnolistna 405 cm, 15,5 – 20 m
ubytek przy podstawie, śmietnik
Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 582 dąb szypułkowy 350 cm, powyżej 20 m, ślady po obłamanych
konarach, zasiedlony przez mrówki, susz minimalny
p. Jan Gruczek
Arciechów 1 dz. nr 516/4
p. Mieczysław Materski
stan dobry, gniazdo sowy
dąb szypułkowy 430 cm, powyżej 20 m, złamane dwa konary,
p. Jan Gruczek
ubytki po suchych konarach, podszyt z czeremchy do usunięcia
dąb szypułkowy 420 cm, powyżej 20 m ubytek wgłębny
p. Janusz Marian Sokołowski
kominowy, pozostałość po obłamanych konarach,
2 szt. pochylone w kierunku południowym
p. Piotr Gawliński
ubytek popiorunowy 3 m2, 25% suszu
p. Henryk Stankiewicz
huba na wysokości 4 m, 10% suszu
36
l.p.
p. Zofia Pałaszewska
155 Arciechów 32
p. Sylwester Grześkiewicz
p. Tadeusz Grześkiewicz
159 j. w. przy drodze
p. Tadeusz Marchlewski
w pobliżu zabudowań
162 j. w.
163 j. w.
164 Arciechów 7 dz. nr 260/1
p. Władysław Pachulski
w pobliżu zabudowań
165 j. w.
167 Ruda dz. nr 176/1
p. Józef Jankowski
168 Ruda dz. nr 38
p. Lech Bogdan Urbaniak
169 Ruda dz. nr 111
pp. Ignacy i Łucja Dąbrowscy
170 j. w.
171 Ruda dz. nr 388 p. Bogdan Podleśny
172 Załubice Stare granica dz. nr 35 i 36
p. Marian Sokołowski
p. Eugeniusz Gruczek, pole orne
173 Załubice Stare dz. nr 86/1 pole orne
przy drodze, p. Witold Kaza
174 Załubice Stare dz. nr 86/1 i nr 85
175 Załubice Stare na granicy działki
nr 186 p.Szczepana Trawickiego
i Uroczyska Rozrzutek
Nadleśnictwa Jabłonna
176 Załubice Stare na granicy dz. rolnej
nr 187 p. Eugeniusza Pilzaka
i Uroczyska Rozrzutek
Nadleśnictwa Jabłonna
177 Załubice Stare Uroczysko Rozrzutek
na skraju lasu
178 Uroczysko Rozrzutek na skraju lasu
179 Załubice Stare dz. nr 193 skraj lasu
p. Franciszek Sokołowski
180 Uroczysko Rozrzutek
skraj lasu
181 Załubice Stare dz. nr 193 skraj lasu
ubytek przy podstawie, niewielki posusz
dąb szypułkowy 370 cm, powyżej 20 m niewielki posusz
dąb szypułkowy 420 cm, powyżej 20 m PP
zabiegi wykonane, wokół drzewa składowisko złomu
stan bardzo dobry
stan dobry
dąb szypułkowy 425 cm, powyżej 20 m PP 975 stan dobry
stan dostateczny
wiąz szypułkowy 260 cm, 15,5 – 20 m PP 973
wypalony, utrata 1/3 pnia
wykonane zabiegi, stan bardzo dobry
zabiegi wykonane, stan dobry
dąb szypułkowy 330 cm, powyżej 20 m PP 972 10% suszu
stan dobry, ok. 10% suszu
dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m 10% suszu
PP
stan dobry, zabiegi wykonane
stan dostateczny, susz, ubytek
jesion wyniosły 495 cm, powyżej 20 m, stan dobry
wiąz górski 460 cm, powyżej 20 m PP 242 stan dobry
niewielki susz, ubytek
ubytek popiorunowy, znaczny susz, przybita kapliczka
10% suszu
redukcja konarów, niewielki susz
dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m od wys. 2,5 m dwa pnie
PP 955
ubytek przy podstawie, na wys. 2,5 m rozwidlenie
ubytek przy podstawie, niewielki posusz
stan dobry, na wys. 3 m rozwidlony, huba
37
l.p.
182 j. w.
183 Załubice Stare dz. nr 195
p. Ryszard Sokołowski
184 j. w.
185 j. w.
186 Załubice Stare dz. 198/1
p. Jan Gruczak przy przystanku PKS
187 Załubice Stare 67 dz. nr 306/3
za budynkami
188 j. w.
189 Załubice Stare 16 dz. nr 2/5
p. Henryk Adamski
przy budynku mieszkalnym
190 Załubice Stare 52 i 53 granica dz.
nr 330/1 p. G. Gawrońskiej oraz
dz. nr 329/1p. A. Sokołowskiego
191 Załubice Stare Opole dz. nr 118/1
p.Waldemar Gołębiewski
192 Załubice Stare Opole dz. nr 242
p. Andrzej Chojnacki
193 Borki dz. nr 301/1
p. Mieczysław Buraczyński
194 Łosie dz. nr 414/1 p. Henryk Budek
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
206
207
huba na 2 m2, niewielki posusz
lipa drobnolistna 310 cm, powyżej 20 m
wykonane zabiegi
PP 956, 15% suszu
PP 956, 15% suszu
PP 953
PP 957 „Grzegorz”
dąb szypułkowy 300 cm, powyżej 20 m PP 957 „Marian”
klon zwyczajny 265 cm, powyżej 20 m
wiązanie, nieznaczny posusz
dąb szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m niewielki posusz
zabiegi pielęgnacyjne wykonane
dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, nieznaczny susz
na wys. 1,5 m dwupniowy
j. w.
gęsta korona, nieznaczny susz
Łosie dz. nr 377
dąb szypułkowy 270 cm, 15,5 – 20 m, na wys. 2,5 m dwupniowy,
p. Andrzej Domińczak
wymaga wiązania elastycznego,
do usunięcia nieznaczny susz i czopy
Łosie dz. nr 481/1
ubytek przy podstawie w kształcie kapliczki
j. w.
usunąć podszyt z gruszy
Łosie dz. nr 415
dąb szypułkowy 400 cm, powyżej 20 m, ubytek kominowy
p. Daniel Kamiński
od podstawy 2,5 m2, ubytki po starych konarach, 15% suszu
Łosie dz. nr 440
dąb szypułkowy 255 cm, powyżej 20 m, luźna korona,
p. Ignacy Dąbrowski
czopy po cięciach
Łosie dz. nr 441/2
dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m, huba,
p. Krystyna Ostrowska-Sobkowska rana po odłamanym konarze 2 m2
Łosie dz. nr 441/3
p. Janusz Noiński
ubytki na pniu, na 7 i 12 m po odłamaniach
j. w.
stan bardzo dobry, gęsta korona
j. w.
konieczne pilne usunięcie plomby ceglano -betonowej, wiązanie
Radzymin dz. nr 73 obręb 04-01
PP
Plac Kościuszki UMiG
wykonane zabiegi (ubytek pnia)
Radzymin dz. nr 3 obręb 05-06
ul. Norwida Studium Nauczycielskie 20% suszu, rośnie w linii ogrodzenia - kolizja
(boisko)
Radzymin dz. nr 90
kasztanowiec zwyczajny 190 – 310 cm, powyżej 20 m, źle cięte –
ul. Gen Lucjana Żeligowskiego
linie geometryczne, nr 212 – ubytek 1,5 m2
208
do
212
213 j. w.
jesion wyniosły 310 cm, powyżej 20 m, niewielki posusz
38
l.p.
214 j. w.
215
216
217 j. w.
218 Radzymin dz. nr 89 i 91 obręb 04-02
ul. 11 Listopada
Szkoła Podstawowa nr 1
219 j. w.
220 j. w.
221 j. w.
222 j. w.
j. w. (między 222 i 223)
223 j. w.
224 j. w.
225 j. w.
226 j. w.
227 j. w.
228 j. w.
229 j. w.
230 j. w.
231 j. w.
232 j. w.
233 j. w.
234 j. w.
235 j. w.
236 j. w.
237 j. w.
238
239
240
241
242
243
244
kasztanowiec zwyczajny 190 – 310 cm, powyżej 20 m, źle cięte
jesion wyniosły 220 cm, powyżej 20 m, nieznaczny susz
klon srebrzysty 195 cm, powyżej 20 m
częściowo wykonane zabiegi
klon srebrzysty 240 + 180 cm, powyżej 20 m, dwupniowy
klon srebrzysty 185 + 140 + 110 cm, powyżej 20 m, trzypniowy
klon srebrzysty 245 + 290 + 150 cm, powyżej 20 m, na wysokości
pierśnicy trzypniowy, wyżej sześciopniowy
Radzymin dz. nr 89 i 91 obręb 04-02 klon srebrzysty 210 + 145 + 140 cm, powyżej 20 m, trzypniowy
ul. 11 Listopada
i teren Szkoły Podstawowej nr 1
j. w.
jesion wyniosły powyżej 20 m
duży wstępnie zabezpieczony ubytek
j. w.
jesion wyniosły 280 cm, powyżej 20 m
Radzymin dz. nr 47
lipa drobnolistna 260 cm, powyżej 20 m stan dobry
ul. ks. E. Czartoryskiej
Radzymin, dz. nr 89 i 91
j. w.
j. w.
39
III.
ŚRODOWISKO KULTUROWE
1. Rys historyczny
Pierwsze wzmianki o Radzyminie pochodzą z 1440 r. i mówią o wsi szlacheckiej, będącej
własnością dziedzica Jana, podkomorzego księcia Konrada Mazowieckiego. Nazwę wsi
etymologowie wywodzą od imienia Radzimir. Według przekazów nazwa pochodzi od słów
„Radzę, omiń to miejsce” umieszczanych na tablicach przy wjeździe do okolicznych, pełnych
niebezpieczeństw puszcz, bagien i moczarów .
W okresie wczesnego średniowiecza Radzymin był prawdopodobnie osadą targową.
Jak podaje Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego tom IX Warszawa 1888 r., str. 478:
„Zdawna zapewne istniała osada, w której skupiały się interesy nielicznej ludności leśnej
puszcz (...). Wcześnie dość osada ta przybrała charakter targowiska (...).” We współczesnym
rozplanowaniu miasta czytelny jest jeszcze zarys placu targowego, którego częścią jest Stary
Rynek. Wrzecionowaty zarys wczesnośredniowiecznego placu targowego wpłynął na podział
przylegających do niego gruntów na działki – charakteryzujące się znaczną długością. Tak
powstał zespół działek między ulicami Zduńską i Głowackiego i na odcinku między ulicą
Warszawską oraz ulicami Kardynała Wyszyńskiego i Reymonta.
Dnia 5 lutego 1473 roku w Radzyminie Kazimierz, książę mazowiecki, biskup płocki, brat
księcia Bolesława V, erygował parafię. Fundacja kościoła przypisywana jest dziedzicowi wsi
Janowi. Teren należący obecnie do kościoła parafialnego (ograniczony od południa placem
Kościuszki, od zachodu terenem zabudowanym, od wschodu ulicą Polskiej Organizacji
Wojskowej, zaś od północy ul. Głowackiego) jest najprawdopodobniej jedynie częścią terenu
pierwotnie stanowiącego własność kościoła. Obecna dwuwieżowa budowla kościelna
znajduje się prawdopodobnie w miejscu najstarszego kościoła.
Lokacja Radzymina nastąpiła w XV wieku. Książę Bolesław V nadał osadzie dnia 5 września
1475 roku prawo miejskie chełmińskie. Radzymin liczył wtedy 38 domów i 387
mieszkańców. Związane z lokacją osadnictwo przesunęło się na południowy wschód i tam
wytworzyło się centrum funkcjonujące do dziś. Prawdopodobną pozostałością rynku
lokacyjnego jest obecny Plac Wolności.
Wkrótce po nadaniu praw miejskich Bolesław V zezwolił na wybudowanie w Radzyminie
zamku. Jego lokalizacja nie jest znana, istnieje jednak hipoteza – prawdopodobnie
klasycystyczny budynek Internatu Studium Nauczycielskiego zbudowany został na planie
zamku obronnego. Świadczy o tym niespotykany układ bryły XIX-wiecznego budynku
z nietypowymi dla tego okresu mocno wysuniętymi narożnymi elementami,
przypominającymi położeniem alkierze dworu szlacheckiego. Można przypuszczać, że
budowla z wysuniętymi „alkierzami”, niewątpliwie obronna, musiała istnieć w tym miejscu
i na jej fundamentach wzniesiono w XIX wieku szpital, obecnie internat.
W 1605 roku Radzymin przeszedł w ręce Leszczyńskich, jako posag ostatniej z rodu Anny,
wniesiony Rafałowi Leszczyńskiemu. Stało się to na mocy kontraktu między Janem
Radzymińskim, wojewodzicem podlaskim, a Rafałem z Leszna Leszczyńskim, synem
Andrzeja – wojewody brzeskiego (z Kujaw). Mocą kontraktu Leszczyński otrzymuje
w dzierżawę miasto i wsie: Aleksandrów, Wioskę Radzymińską, Mokre, Dybów,
Zwierzyniec, Zawady, Borki, Ciemne, Rudę, Siwek, Teodorów, Teresin vel Osiny, Trzcianę,
Łoś, Dąbrowę i Cegielnię. Trzydzieści lat później Leszczyńscy są już dziedzicami, o czym
świadczy zapis: „Władysław IV na prośbę Jędrzeja, Rafała, Bogusława i Władysława braci
Leszczyńskich, właścicieli Radzymina, nadaje miastu cztery jarmarki”.
40
Za panowania Augusta II Radzymin należał do Bielińskich, następnie (2 poł. XVIII w.)
do Michała Czartoryskiego, kanclerza wielkiego księcia litewskiego i jego żony Eleonory
z Waldsteinów. Działalność księżnej Eleonory Czartoryskiej miała duże znaczenie dla miasta.
Jej staraniem wzniesiono w 1781 r. kościół murowany, budynek szkółki początkowej,
założonej przez księdza Kazimierza Narbutta, wybitnego działacza Komisji Edukacji
Narodowej, oraz pałac wraz z otaczającym go parkiem. Według napisanego po angielsku
„Dykcyonarzyka geograficznego....” z XVIII w. Radzymin był wówczas „pałacem
a osobliwie ogrodem pięknym zaszczycony”.
Zarówno pałac jak i park nie zachowały się do dzisiaj – tylko ślady dawnego układu czytelne
są w terenie. Teren założenia pałacowo-parkowego wraz z zapleczem wyznaczają obecne
ulice Warszawska – Norwida – Czartoryskiej, a więc był to rozległy obszar zajmujący około
1/4 powierzchni ówczesnego miasta. Pałac i park były ze sobą prawdopodobnie powiązane.
Był to park typu angielskiego, w którym stylistyka swobodnych układów przeczyła
barokowym rozplanowaniom i osiowym integracjom obiektów. Po rozebraniu pałacu park
funkcjonował jako park publiczny aż do I wojny światowej, następnie rozparcelowany wszedł
w skład terenów zurbanizowanych. Staraniem księżnej powstało ciekawe rozwiązanie
urbanistyczne polegające na wyprowadzeniu głównej ulicy (obecnie Konstytucji 3 Maja) jako
osi widokowej na budynek (przebudowany później przez barona Morenheima na szpital,
obecnie mieszczący Internat Studium Nauczycielskiego); która rozwidla się na dwie ulice
obejmujące budowlę (obecnie ul. Korczaka i ul. Wołomińska). Najprawdopodobniej było to
uregulowanie dawnej drogi łączącej średniowieczny zamek (przypuszcza się, że na jego
śladzie stoi Internat) z miastem.
Do wielkich zasług Eleonory Czartoryskiej dla Radzymina należy dołączyć nadanie miastu
przez Stanisława Augusta czterech targów, na jej prośbę.
Po trzecim rozbiorze Polski w 1795 r. Radzymin znalazł się w zaborze pruskim, w latach
1807-15 w Księstwie Warszawskim, następnie w Królestwie Polskim.
Granica zaboru pruskiego przebiegała wzdłuż rzeki Czarnej w Strudze – położenie
przygraniczne miasta wpłynęło na rozwój handlu; wybudowano komorę celną. Miasto liczyło
wtedy 3500 mieszkańców.
Na początku XIX wieku dobra radzymińskie znajdowały się w posiadaniu Raczyńskich,
a od 1818 roku właścicielem stał się książę Edward Lubomirski.
Po jego tragicznej śmierci (wskutek rany odniesionej w pojedynku) nabywcą Radzymina był
baron Ludwig de Morenheim, sekretarz Wielkiego Księcia Konstantego w Warszawie. On to
około 1830 r. zbudował szpital na około 40 łóżek, wydzierżawiony na lazaret dla wojska.
Około roku 1830 zaczęły powstawać wokół Radzymina kolonie niemieckie.
Około 1840 r. Radzymin przeszedł w ręce rodziny Krusensternów, którzy oddali zarząd
dobrami plenipotentom. W roku 1843 przeniesiono z Łowicza do Radzymina „Instytut
Nauczycieli Elementarnych”. Plac z ogrodem podarowali Krusensternowie, gmach zaś
według projektu Antoniego Corazziego wystawiło ministerium oświaty. Instytut był
internatem dla 100 uczniów i miał 4 klasy.
W roku 1860 przeprowadzono linię kolei żelaznej warszawsko-petersburskiej. Przyczyniło się
to do wycinania lasów i powstawania drobnych folwarków i osad w pobliżu stacji
i przystanków.
W roku 1861 miasto zostało poważnie zniszczone przez pożar.
41
Od Krusensternów dobra radzymińskie nabył Antoni Skarbek-Kruszewski, marszałek
szlachty powiatu sejneńskiego. Zamieszkał on w domu dla plenipotentów, pałac w części
rozebrał, w części pozostawił swojemu losowi. Z materiałów pozyskanych z rozbiórki pałacu
postawił budynki gospodarcze na folwarku w Dybowie. Skarbek-Kruszewski prowadził także
rabunkową gospodarkę w lasach otaczających Radzymin, przyczynił się od do wyrąbania
i wyprzedania dużych połaci leśnych.
W 1867 roku Radzymin stał się miastem powiatowym guberni warszawskiej. Utworzony
został w połowy powiatu stanisławowskiego i 5 wsi powiatu warszawskiego, miał 21,42 mil
kwadratowych.
Budynek szpitala ufundowanego przez Morenheima po przebudowie około 1870 r. oddano
rządowi na biuro powiatu.
Rozwój Radzymina w XIX wieku przedstawiał się następująco:
1810 rok
917 mieszkańców
1827 rok
1053 mieszkańców, 103 domy drewniane
1858 rok
2389 mieszkańców, w tym 1281 Żydów, 9 domów drewnianych,
5 murowanych
1870 rok
3232 mieszkańców, w tym 1962 Żydów, 55 ewangelików
1881 rok
3718 mieszkańców, 177 domów, w tym 10 murowanych.
W 1896 roku przeprowadzono Pierwszą w Królestwie Polskim linię kolejki wąskotorowej do
Warszawy, co przyniosło ożywienie gospodarcze. Tor kolejki poprowadzono wzdłuż drogi
bitej łączącej z Warszawą, stacja kolejki znajdowała się w miejscu obecnego dworca
autobusowego. Kolejka istniała do 1974 r.
W latach 1897-1919 rozbudowano kościół parafialny, dodano dwie boczne nawy i dwie
wieże.
Na przełomie XIX i XX w nastąpił rozwój przemysłu; powstało kilka zakładów – olejarnie,
cegielnia, browar, fabryka lasek, fabryka wyrobów żelaznych, fabryka mydła.
W roku 1903 od rodziny Skarbek-Kruszewskich dobra radzymińskie (miasto Radzymin
z czterema folwarkami: Aleksandrowem, Dybowem, Wioską Radzymińską i Mokrem)
o powierzchni 7581 morgów nabyli do spółki na licytacji panowie Budny, Rawicz
i Hirszman. Finalnie właścicielem został Władysław Rawicz.
Od roku 1904 wzmógł się napływ ludności pochodzenia żydowskiego, stanowiącej wówczas
około 2/3 społeczności miasta. Przyczyniali się oni w znacznej mierze do rozwoju
ekonomicznego Radzymina.
W roku 1910 liczba mieszkańców wzrosła do 4062 osób.
W czasie I wojny światowej miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. Po wyzwoleniu
Radzymin pozostał miastem powiatowym.
Najbardziej dramatycznym wydarzeniem z dziejów miasta jest Bitwa Warszawska w wojnie
polsko-bolszewickiej, która rozegrała się w dniach 13-17 sierpnia na wschodnich przedpolach
stolicy. Walki pod Radzyminem przeszły do historii jako „Cud nad Wisłą”. Bohaterstwo
i determinacja polskich żołnierzy i cywilów oraz strategia naczelnego wodza Józefa
Piłsudskiego przyniosły zwycięstwo, którego znaczenia nie sposób przecenić. Miasto
kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk, wskutek czego uległo silnemu zniszczeniu.
42
Szybki rozwój miasta nastąpił w okresie międzywojennym. Liczba mieszkańców kształtowała
się następująco:
1921 rok
1939 rok
4200 mieszkańców
8000 mieszkańców
W początku lat dwudziestych został zurbanizowany znaczny teren, położony w sąsiedztwie
ośrodków historycznych. Rozdzielono ulicami na bloki i podzielono na działki część dawnego
ogrodu pałacowego oraz częściowo ziemie dawnego folwarku radzymińskiego. Działki
przewidziane były dla zabudowy willowej, względnie indywidualnych domków
jednorodzinnych.
Okres II wojny światowej był tragiczny dla mieszkańców Radzymina.
1 września 1939 r. nad miastem została stoczona pierwsza bitwa powietrzna II wojny
światowej; na początku września odbyły się pogrzeby 147 żołnierzy polskich poległych
w bitwie pod miastem oraz lotników.
Niemcy rozstrzelali około 500 osób, w Treblince zaś zgładzono około 3900 mieszkańców
narodowości żydowskiej. Bezpośrednio po wojnie Radzymin liczył około 4000 mieszkańców.
W 1952 roku siedzibę powiatu przeniesiono do Wołomina.
Liczba Mieszkańców Radzymina po wojnie zaczęła szybko rosnąć, i tak:
w 1961 roku wynosiła 6749 osób,
w 1973 roku wynosiła 7900 osób.
W 1988 r. przywrócono w Radzyminie historyczne nazwy ulic, nawiązujące do chlubnych
kart historii.
2. Charakterystyka i ocena wartości kulturowych
Archeologiczne relikty osadnicze
Są to zachowane w ziemi pozostałości dawnych obozowisk, osad, cmentarzysk, bardzo
licznie występujące w gminie Radzymin.
Badania archeologiczne w gminie Radzymin wykonywano w okresie międzywojennym
i w latach dziewięćdziesiątych. Pod względem ilości zarejestrowanych stanowisk (323) gmina
zajmuje drugie miejsce w województwie warszawskim.
Znaleziska reprezentują osadnictwo począwszy od starszej epoki kamienia – tj. około 9000 lat
p.n.e. po okres średniowieczny i nowożytny XV – XVII wiek.
Stanowiska archeologiczne, mało widoczne w krajobrazie, są zagrożone różnego typu
zniszczeniami, a szczególnie zabudową, eksploatacją surowców mineralnych i rekreacyjnym
użytkowaniem terenu.
Niektóre stanowiska, ze względu na ich szczególne wartości, wskazuje się do objęcia ochroną
prawną poprzez wpis do rejestru zabytków.
Najwyższą wartość posiada zespół 21 kopców ziemnych we wsi Arciechów – jest to jedyny
na terenie gminy obiekt o własnej formie krajobrazowej, wpisany do rejestru zabytków pod
Nr A-1617. Ze względu na atrakcyjność i walory poznawcze obiektu wskazane jest, po
dokonaniu odpowiednich badań i zabezpieczeń, udostępnienie go zwiedzającym.
Poniżej prezentowany wykaz zawiera oznaczenie stanowiska symbolem
(Archeologicznego Zdjęcia Polski) oraz opis charakteru i datowania obiektu.
AZP
43
Gwiazdką oznaczono stanowiska archeologiczne szczególnie wartościowe, proponowane do
wpisania do rejestru zabytków województwa warszawskiego.
Wykaz obiektów archeologicznych
miasto Radzymin
numer
ewidencyjny
obiektu
52-67/13
52-67/14
52-68/43
52-68/44
52-68/45
52-68/46 *
52-68/47
52-68/48
52-68/51
52-68/115 *
52-68/117 *
52-68/133
52-68/134
52-68/135
52-68/136
52-68/138
53-67/33
53-67/39
53-67/40
53-67/50
53-68/13
53-68/15
53-68/18
53-68/25
określenie charakteru i datowania obiektu
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)
ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)
ślady osady i cmentarzyska z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)
i z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.)
ślady osady z wczesnej epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (1200 – 550 p.n.e.),
osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. p.n.e.),
oraz osady z okresu wczesnośredniowiecznego (XI – XII w.) – część obiektu na terenie gminy
j. w.
ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony
j. w.
ślady osady z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) – obiekt zalesiony
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) i z wczesnej epoki brązu
(1450 .) – obiekt zalesiony, część obiektu na terenie gminy
ślady osadnictwa z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)
oraz z okresu średniowiecznego i nowożytnego (XIV w.)
ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.) i z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.)
(1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony, część obiektu na terenie gminy
ślady starożytnego osadnictwa
j. w.
j. w.
Wykaz obiektów archeologicznych
gmina Radzymin
numer
ewidencyjny
obiektu
51-67/5
51-67/6
51-67/7
51-67/8 *
51-67/9
51-67/10
51-67/11
ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)
ślady osadnictwa z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)
ślady osady z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.) i z epoki brązu
(1000 – 650 p.n.e.) oraz osadnictwa z epoki żelaza (I – III w. p.n.e.)
ślady osadnictwa z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)
ślady osady z epoki brązu (1000 – 800 p.n.e.)
oraz z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (1700 – 550 p.n.e.)
44
numer
ewidencyjny
obiektu
51-67/12
51-67/13
51-67/14
51-67/15
51-67/16
51-67/17
51-67/18
51-67/19
51-67/20
51-67/21
51-67/22
51-67/24
51-67/26
51-67/27
51-67/29
51-67/30
51-67/31
51-67/32
51-67/33
51-67/34 *
51-67/35
51-67/36
51-67/37
51-67/38
51-67/39 *
51-67/40 *
51-67/41
51-67/42
51-67/43
51-67/44
51-67/45
51-67/46
51-67/47
51-67/48
51-67/49
51-67/50
51-67/51 *
51-67/52
51-67/53
51-67/54
51-67/55
51-67/56
51-67/57 *
ślady osady z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)
ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)
oraz osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)
oraz osady z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)
- obiekt niszczony przez eksploatację piasku
ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
j. w.
ślady starożytnego cmentarzyska oraz osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
i z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)
ślady osady z epoki brązu i z epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.; I – III w. p.n.e.)
ślady osadnictwa starożytnego oraz z okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)
i z okresu wczesnośredniowiecznego (XII/XIII w.)
i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)
ślady osady z epoki żelaza (I – IV w. n.e.) oraz osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIII/XIV
w.)
zespół 21 kopców ziemnych – cmentarzyska z epoki żelaza (II – III w. n.e.)
obiekt wpisany do Rejestru Zabytków pod Nr A – 1617 w dniu 4 kwietnia 1996 r.
j. w.
j. w.
j. w.
ślady osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)
ślady osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
i z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)
ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XII/XIII w.)
ślady osadnictwa starożytnego oraz z okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)
ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.); z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.;
I – III w. n.e.) oraz z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)
ślady osady z epoki brązu (800 – 650 p.n.e.) i osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIV w.)
ślady osadnictwa ze środkowej epoki kamienia (7000 – 4000 p.n.e.)
ślady osadnictwa z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. p.n.e.)
oraz cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e.– III w. n.e.)
ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (XII - XIV w.)
ślady osady z epoki żelaza (II – IV w. n.e.) i z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)
ślady osadnictwa z epoki żelaza (I – IV w.)
45
numer
ewidencyjny
obiektu
51-67/58
51-67/59
51-67/60 *
51-67/62
51-67/63 *
51-67/64 *
51-67/65
51-67/66
51-67/67
51-67/68
51-67/69
51-67/70
51-67/71
51-67/72 *
51-67/73
51-67/74
51-67/75
51-67/76
51-67/77
51-67/78
51-67/79
51-67/80 *
51-67/81
51-67/83
51-67/84
51-67/85
51-67/86
51-67/87
51-67/88
51-67/89
51-67/90
51-67/91
51-67/92
51-67/93
51-67/109
51-67/113
51-67/117
51-67/123
51-67/125
51-67/126
51-68/25 *
ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)
ślady osady z okresu średniowiecznego i nowożytnego (XIV - XVI w.)
ślady osady z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)
ślady osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego
ślady osady z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)
ślady cmentarzyska z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; II – III w. n.e.)
ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.) i z wczesnej epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.)
ślady osady z okresu średniowiecznego i nowożytnego (od XV w.)
ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (XV w.)
ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.) i z okresu średniowiecznego (XII – XIV w.)
ślady osady z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.) oraz osady
i cmentarzyska z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; II – III w. n.e.)
- obiekt zagrożony powstającymi działkami rekreacyjnymi
ślady osadnictwa ze środkowej epoki kamienia (7000 – 4000 p.n.e.), z okresu średniowiecznego
(od XIV w.) – obiekt częściowo zalesiony, częściowo zabudowany przez działki rekreacyjne
oraz osady z okresu wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego (XII/XIII – XIV w.)
oraz z okresu średniowiecznego (XIV w.)
ślady osady i cmentarzyska z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)
oraz osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
ślady osady z epoki żelaza (II – IV w. n.e.)
ślady osadnictwa z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
oraz starożytnego cmentarzyska
ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.) i z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
ślady osadnictwa z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)
- obiekt zalesiony i częściowo zabudowany
ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)i z wczesnej epoki żelaza
(650 – 400 p.n.e.) – obiekt zalesiony
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.); z wczesnej epoki brązu
(1450 – 1200 p.n.e.) oraz z epoki żelaza (I – IV w. n.e.) – obiekt zalesiony
ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 1700 p.n.e.) oraz cmentarzyska z epoki
żelaza (400 – 125 p.n.e.) – obiekt zalesiony
ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.) – obiekt pod zabudową
ślady cmentarzyska z epoki żelaza (I – III w. n.e.) - obiekt pod zabudową
ślady osadnictwa ze starszej epoki kamienia (8000 – 7000 p.n.e.) oraz cmentarzyska z wczesnej
epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.) – obiekt zalesiony
ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.) oraz osady z epoki żelaza (II – IV w.)
46
numer
ewidencyjny
obiektu
51-68/62
51-68/63
52-67/1
52-67/2
52-67/3
52-67/4
52-67/5
52-67/6
52-67/7 *
52-67/8 *
52-67/9
52-67/10
52-67/11 *
52-67/12
52-67/15 *
52-67/16
52-67/17
52-67/18
52-67/19
52-67/20
52-67/21
52-67/22
52-67/23
52-67/24
52-67/25
52-67/26
52-67/27
52-67/28
52-67/29
52-67/30
52-67/32
52-67/33 *
52-67/37
52-67/82
52-68/1
52-68/2
52-68/3
52-68/4 *
52-68/5
52-68/6
52-68/7
52-68/8
52-68/9
ślady cmentarzyska z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
oraz osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIV w.)
oraz z okresu średniowiecznego i nowożytnego (XV – XVI w.)
j. w.
ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego (VIII – IX w.)
j. w.
ślady osady i cmentarzyska z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
oraz osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
ślady osady z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)
ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego (XII – XIII w.)
oraz osady nowożytnej (XVII w.)
ślady osady z okresu średniowiecznego (XIV – XV w.)
ślady osadnictwa z epoki brązu (1700 – 650 p.n.e.) oraz osady nowożytnej (XVII/XVIII w.)
j. w.
ślady osadnictwa ze starszej i młodszej epoki kamienia (8000 – 7000; 2500 – 1700 p.n.e.)
oraz cmentarzyska z wczesnej epoki żelaza (400 – 125 p.n.e.)
- obiekt zalesiony, część zajęta przez działki rekreacyjne
ślady osadnictwa ze starszej epoki kamienia (8000 – 7000 p.n.e.) oraz cmentarzyska z wczesnej
epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.) – obiekt zalesiony
j. w.
ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (od XIII w.)
oraz osady z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)
ślady osadnictwa ze środkowej i młodszej epoki kamienia
(7000 – 4000 p.n.e.) oraz osady z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)
47
numer
ewidencyjny
obiektu
52-68/10
52-68/11
52-68/12 *
52-68/13
52-68/14
52-68/15
52-68/16
52-68/17
52-68/18
52-68/19 *
52-68/20
52-68/21
52-68/22
52-68/23
52-68/24
52-68/25 *
52-68/26 *
52-68/27
52-68/28
52-68/29
52-68/30
52-68/31
52-68/32
52-68/33
52-68/34
52-68/35 *
52-68/36
52-68/37
52-68/38
52-68/39
52-68/40
52-68/41
52-68/42
52-68/49
52-68/50
52-68/52
52-68/53
52-68/54
52-68/55 *
ślady osady z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.) i z wczesnej epoki brązu
(1700 – 1200 p.n.e.) oraz z okresu średniowiecznego (XIV – XV w.)
ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (od XIV w.)
oraz osady z okresu średniowiecznego (XIV w.)
- część obiektu zniszczona, a część zagrożona przez powstające działki rekreacyjne
ślady starożytnego osadnictwa – część obiektu pod działkami rekreacyjnymi
oraz osady i cmentarzyska z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
j. w.
ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.) oraz osadnictwa z okresu
wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego (XII – XIV w.)
- obiekt niszczony przez okazjonalną eksploatację piasku
ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.) oraz starożytnego cmentarzyska
j. w.
oraz z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)
i osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIV w.)
ślady osadnictwa z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)
oraz z okresu wczesnośredniowiecznego i okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)
oraz osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I – IV w.)
48
numer
ewidencyjny
obiektu
52-68/56 *
52-68/57
52-68/58
52-68/59 *
52-68/60
52-68/61
52-68/62
52-68/63 *
52-68/64
52-68/65 *
52-68/66
52-68/67 *
52-68/68 *
52-68/69 *
52-68/70 *
52-68/71
52-68/72
52-68/73
52-68/74
52-68/75 *
52-68/76
52-68/77 *
52-68/78 *
52-68/79 *
52-68/80 *
52-68/81 *
52-68/82
52-68/83 *
52-68/84
52-68/85
52-68/86
52-68/87
52-68/88
52-68/89
52-68/90
ślady osady z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.), osady i cmentarzyska z epoki żelaza
(I – III w. n.e.) oraz osady z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)
ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIV w.)
(7000 – 4000 p.n.e.; 3500 – 2500 p.n.e.), z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
oraz z epoki żelaza (I – III w. n.e.) i z okresu średniowiecznego (XV w.)
ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego(XII/XIII w.)
- obiekt niszczony przez okazjonalną eksploatacje piasku
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia oraz z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)
j. w.
ślady osady z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) i z epoki brązu (1450 – 650 p.n.e.),
oraz osadnictwa z epoki żelaza (I w. p.n.e. – II w. n.e.) i z okresu średniowiecznego (XIVw.)
ślady osady z młodszej epoki kamienia i z epoki brązu (1800 – 1200 p.n.e.; 800 – 550 p.n.e.)
oraz z epoki żelaza (I w. p.n.e. – II w. n.e.)
ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.) oraz osady
i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)
ślady osady z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu
(2500 – 1450 p.n.e.) oraz z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)
ślady osady z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.), osady
i cmentarzyska z późnej epoki brązu i epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.; I w. p.n.e. – III w. n.e.)
oraz osady z okresu średniowiecznego (XIV – XV w.)
ślady osady z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.) i z wczesnej epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.)
i z okresu wczesnośredniowiecznego (XII/XIII w.)
ślady osady z młodszej epoki kamienia i z epoki brązu (2500 – 800 p.n.e.)
oraz cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – II w. n.e.)
oraz osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
oraz z epoki żelaza (I w. p.n.e. – II w. n.e.)
ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 200 p.n.e.); osady i cmentarzyska
z epoki żelaza (I – III w. n.e.) oraz osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XIII w.)
j. w.
oraz osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)
ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 650 p.n.e.) oraz z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
ślady osady z epoki brązu i z epoki żelaza (800 – 650 p.n.e.; I – III w. n.e.)
oraz osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XII/XIII w.)
oraz osadnictwa z okresu średniowiecznego (od XIV w.)
ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego
i z okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)
49
numer
ewidencyjny
obiektu
52-68/92
52-68/93
52-68/94 *
52-68/95
52-68/96
52-68/97 *
52-68/98 *
52-68/99
52-68/100
52-68/102
52-68/103
52-68/104 *
52-68/105
52-68/106
52-68/107
52-68/108
52-68/109 *
52-68/110 *
52-68/111
52-68/112 *
52-68/113
52-68/114 *
52-68/115 *
52-68/116
52-68/117 *
52-68/118
52-68/119
52-68/120 *
52-68/121 *
52-68/122 *
52-68/123 *
52-68/124
52-68/125 *
52-68/126 *
52-68/127
52-68/128
52-68/129
52-68/130
52-68/131 *
52-68/132
52-68/136
52-68/137
oraz osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
ślady osady z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.)
oraz z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)
j. w.
ślady osady z epoki brązu i z epoki żelaza (1450 – 1200 p.n.e.; 800 – 550 p.n.e.; I – III w. n.e.)
ślady osadnictwa z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; I w. p.n.e. – II w. n.e.)
ślady nowożytnego osadnictwa
ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (od XIII w.)
oraz z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; I – III w. n.e.)
ślady osady z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; I w. p.n.e. – III w. n.e.)
oraz osadnictwa z okresu średniowiecznego (od XIV w.)
ślady osadnictwa z epoki żelaza (125 p.n.e. – do początku n.e.)
osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e.– III w. n.e.)
oraz osady z okresu wczesnośredniowiecznego (XI – XIII w.)
j. w. (część obiektu na terenie miasta Radzymina)
j. w.
j. w. (część obiektu na terenie miasta Radzymina)
ślady osadnictwa z epoki brązu i z epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.; I – III w. n.e.)
ślady osady starożytnej i z okresu średniowiecznego (XIV w.)
ślady osady z epoki brązu i z epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.; I – III w. n.e.)
oraz z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)
ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.), z epoki żelaza
(I – III w. n.e.) oraz z okresu średniowiecznego (XIV – XV w.)
ślady osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.) oraz z okresu wczesno-średniowiecznego
i z okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)
ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (XII – XV w.)
ślady osady z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)
oraz osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XIII w.)
ślady osady z epoki żelaza (I – III w. p.n.e.)
ślady osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)
ślady osady z okresu średniowiecznego i osady nowożytnej (XIV – XVI w.)
ślady osadnictwa z epoki żelaza (III – IV w. n.e.) i z okresu wczesnośredniowiecznego (XIII w.)
ślady osady i cmentarzyska z epoki żelaza (II – IV w. n.e.) oraz osady z okresu
wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego(XIII – XIV w.)
ślady nowożytnego osadnictwa
(1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony, część stanowiska na terenie miasta Radzymina
50
numer
ewidencyjny
obiektu
52-68/139
52-68/140
52-68/143
52-68/144
52-69/1
52-69/2
52-69/3
52-69/91
53-67/31
53-67/32
53-67/34
53-67/35
53-67/36 *
53-67/37
53-67/38
53-67/41
53-67/42 *
53-67/43
53-67/44
53-67/50
53-68/1
53-68/2
53-68/4 *
53-68/12
53-68/14
53-68/16
53-68/17
53-68/19
53-68/20 *
53-68/21
53-68/22
53-68/23
53-68/24
53-68/27
53-68/28
53-68/29
53-68/33
54-67/4
- obiekt niszczony przez okazjonalną eksploatację piasku
- obiekt zalesiony
oraz osady z wczesnej epoki brązu (1450 - 1200 p.n.e.)
i z epoki żelaza (125 p.n.e. – do początku n.e.)
ślady cmentarzyska z epoki żelaza (II w. n.e.)
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.), z epoki brązu
(1200 – 800 p.n.e.) oraz z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.) i z okresu średniowiecznego (XIV
w.) – obiekt częściowo zniszczony przez eksploatację gliny
ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego i okresu średniowiecznego (XIII–XIV w.)
i z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)
oraz osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)
j. w.
(1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony, część obiektu na terenie miasta Radzymina
ślady osady z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (800 – 400 p.n.e.)
ślady osady z młodszej epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)
oraz osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
j. w.
ślady osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego
ślady osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.) oraz osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego
i okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)
ślady osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
i osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XII – XIII w.)
ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego (XVIII/XIV w.)
ślady osadnictwa z epoki brązu (1700 – 800 p.n.e.) i okresu średniowiecznego (od XIV w.)
ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) – obiekt zalesiony
j. w.
- obiekt zalesiony
(7000 – 5000 p.n.e.; 2500 – 1700 p.n.e.) – obiekt zalesiony
ślady osadnictwa starożytnego i średniowiecznego
51
numer
ewidencyjny
obiektu
54-68/1 *
54-68/2
54-68/3
54-68/4
54-68/5
54-68/6
54-68/7
54-68/22
54-68/24
54-68/25 *
oraz osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I – III w. n.e.)
ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego (XI/XII w.)
j. w.
Układ urbanistyczny miasta Radzymina
Poza śladami dawnego osadnictwa, uwidocznionymi w stanowiskach archeologicznych,
w gminie Radzymin występują obszary o pewnych znamionach dawnego rozplanowania
urbanistycznego. Są to, między innymi:
-
ślady wczesnośredniowiecznej osady targowej posiadające czytelne cechy rozplanowania
pochodzenia sprzedlokacyjnego (układ i podziały własnościowe w rejonie kwadratowego
Starego Rynku),
-
tereny przyłączone po lokacji (wokół Placu Wolności),
-
pozostałości rozplanowania miasta z II poł. XVIII wieku, tzn. zabudowa wzdłuż osi
wyznaczonej przez obecną ulicę Konstytucji 3 Maja do Internatu Studium
Nauczycielskiego (domniemane miejsce zamku) z zaznaczonymi liniami zabudowy, oraz
poprzeczna oś kościół – prawdopodobne usytuowanie pałacu, mające potwierdzenie
w zmianie przebiegu ulic Warszawskiej i Traugutta; reliktem z tego okresu jest
pozostałość historycznego założenia parkowego i tereny ogrodów przykościelnych,
-
pozostałości głównych ciągów komunikacyjnych,
-
pojedyncze budynki o wartościach historycznych – chronione prawem poprzez wpisanie
do rejestru zabytków, będące w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, oraz
pozostałe nie objęte ochroną, a mające wartości historyczne;
-
układy urządzonej zieleni miejskiej z okresu międzywojennego: rozplanowanie zieleni
i pozostałości nasadzeń na Placu Wolności i Placu Kościuszki, pozostałości nasadzeń
wzdłuż ulic Warszawskiej i Norwida;
-
cmentarze:
wojenny z okresu wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku,
parafialny o wartościach historycznych,
nieczynny żydowski,
nieczynny ewangelicki przy ul. Polnej.
Autor opracowania „Studium historyczno – urbanistyczne” Tadeusz Zagrodzki zwraca
szczególną uwagę na stosunkowo rzadko pojawiający się typ rozplanowania urbanistycznego
miasta, polegający na harmonijnej sekwencji trzech placów od Starego Rynku poprzez Plac
Kościuszki do Placu Wolności. Proponuje strefę ścisłej ochrony konserwatorskiej o większym
zasięgu, niż przyjęta w Studium, oraz wyznacza linie zabudowy, które jednak nie mogą być
52
zachowane na odcinkach z dominującą historyczną zabudową willową. Zagrodzki zwraca
również uwagę na duży stopień zniszczenia miasta podczas walk w 1920 roku i wskazuje
dominanty przestrzenne, którymi są kościół i gmach internatu.
Historyczne założenie parkowe
Pozostałości parku krajobrazowego założonego w końcu XVIII w., otaczającego dawny pałac
Eleonory Czartoryskiej zostały objęte ochroną konserwatorską poprzez wpisanie do rejestru
zabytków pod nr 1593-A. Jest to jednak niewielki fragment dawnego założenia pałacowoparkowego obejmujący aleję kasztanową, murowano-drewniany budynek administratora,
staw oraz starodrzew parkowy. Poza strefą ochrony konserwatorskiej istnieją jeszcze inne
czytelne relikty dawnego parku: pozostałości układu wodnego, starodrzew wzdłuż obecnej
ulicy Eleonory Czartoryskiej, kierunek ulicy Norwida.
O wyglądzie założenia pałacowo – parkowego niewiele można powiedzieć. Zajmowało ono
teren pomiędzy obecnymi ulicami Norwida, Warszawską i Daszyńskiego, a więc był to
rozległy obszar o powierzchni około 40 ha; z dawnego układu kompozycyjnego pozostało
około 2,5 ha. Był to park krajobrazowy w stylu angielskim, ze swobodnie rozmieszczonymi
grupami drzew tworzącymi wnętrza parkowe. Dominującym elementem kompozycji był
układ wodny. Park posiadał niewątpliwie dużą wartość.
Pałac – główny obiekt architektoniczny – znajdował się prawdopodobnie przy dzisiejszej
ulicy Księżnej Eleonory Czartoryskiej.
Układy osadnictwa wiejskiego
Pod względem wartości osadnictwa wiejskiego teren gminy Radzymin jest nierozpoznany.
Źródłem są jedynie dane pochodzące ze Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego
i historycznych map.
Wsie w gminie Radzymin według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego:
Arciechów - wieś i folwark nad Narwią, powiat radzymiński gmina Radzymin,
parafia i poczta w Serocku;
Borki -
wieś w powiecie radzymińskim, gmina i parafia Jadów;
w 1827 roku było tu 52 domy i 404 mieszkańców;
Ciemne -
wieś, powiat radzymiński, gmina i parafia Radzymin;
w 1827 roku było tu 5 domów i 47 mieszkańców;
Dybów -
wieś w powiecie radzymińskim, gmina i parafia Radzymin;
w 1827 roku było tu 26 domów i 261 mieszkańców;
Mokre -
wieś w powiecie radzymińskim, gmina i parafia Radzymin;
w 1827 roku było tu 10 domów i 95 mieszkańców; w 1880 roku wieś
liczyła 156 mieszkańców, 434 morgi ziemi dworskiej i 52 morgi
włościańskiej;
Nadma -
wieś w powiecie radzymińskim, gmina Radzymin, parafia Kobyłka;
w 1827 roku wieś rządowa, 41 domów, 328 mieszkańców; w 1855 roku
540 mieszkańców, 1025 morgów ziemi włościańskiej i 20 morgów
dworskiej;
53
Wioska Radzymińska (obecnie południowy obszar Radzymina) wieś w powiecie radzymińskim, gmina i parafia Radzymin;
w 1827 roku 294 mieszkańców, 114 mórg dworskich i 355 mórg
włościańskich; położona w odległości 2 wiorst od Radzymina; od 1869
roku znajduje się tutaj ewangelicki dom modlitwy z mieszkaniem
kantora i szkółką ewangelicką, wszystko wzniesione kosztem parafian.
Zabudowa rekreacyjna
Wykorzystanie walorów przyrodniczych obecnej gminy Radzymin do wypoczynku i rekreacji
ma swoją tradycję sięgającą początku XX wieku. Był to przejaw mody panującej w tym
okresie. Taki sposób spędzania czasu był traktowany w kategoriach luksusu, co pociągało za
sobą wysoki standard zagospodarowania działek. Na mapach historycznych można zauważyć
obszary o charakterystycznych dla funkcji rekreacyjnych regularnych podziałach, opisanych
jako letniska. Wyróżniają się „Letniska Radzymińskie” położone na północny wschód od
Radzymina, i „Letniska” położone na północ od Rejentówki.
Historycznie uwarunkowana tradycja rekreacji obecnie przyjmuje bardzo intensywną
i masowo występującą formę, dominując na znacznych obszarach, szczególnie w północnozachodniej części gminy w pobliżu Zalewu Zegrzyńskiego i wśród lasów na północ od
Radzymina..
Cmentarze
Opracowano dokumentację dla czterech cmentarzy:
Cmentarz parafialny parafii rzymsko-katolickiej p.w. Przemienienia Pańskiego w Radzyminie
Założony w 1706 roku. Układ na planie krzyża, ze stosunkowo dużą ilością
drzewostanu. Zespół cmentarza (rozplanowanie, nagrobki, ogrodzenie i drzewostan)
wpisany do rejestru zabytków pod nr 1475. Najstarsze nagrobki klasycystyczne
z 1830 r. i 1831 r.; ogrodzenie – mur z granitowego kamienia, kuta brama z I poł
XVIII wieku.
Cmentarz Wojenny
Cmentarz grzebalny parafii rzymsko-katolickiej. Założony w 1912 roku. Najstarsza
mogiła z 1863 roku – powstańcza. Wpisany do rejestru zabytków pod nr 1321,
stanowi zespół (cmentarz – rozplanowanie, kaplica, brama, nagrobki żołnierzy,
nagrobki, kwatery, drzewostan, budynek dozorcy cmentarza). Cmentarz żołnierzy
poległych pod Radzyminem w walkach 1920 roku i II wojny światowej. Na cmentarzu
kaplica – pomnik, zbiorowe mogiły poległych pod Radzyminem, Nieporętem
i Mokrem w sierpniu 1920 roku, mogiła 127 żołnierzy polskich z 1939 roku, groby
żołnierzy z lat 1939 – 1944, napisy ku czci 28 pułku Strzelców Kaniowskich, 85 pułku
Strzelców Wileńskich, 46 pułku Strzelców Kresowych. Cmentarz jest od 1989 roku
miejscem państwowych, corocznych uroczystości upamiętniających „Cud nad Wisłą”
z sierpnia 1920 r.
Cmentarz żydowski, nieczynny
Powstanie cmentarza należy wiązać z najstarszymi wzmiankami na temat osadnictwa
żydowskiego, widoczny jest na mapie Królestwa Polskiego z 1832 – 1843 roku.
Obecnie czytelna jest tylko pierwotna lokalizacja. Brak nagrobków, a drzewostan
został posadzony współcześnie. Teren jest zagrożony zmianą sposobu użytkowania.
Nie jest wpisany do rejestru zabytków. Cmentarz jest jednym z nielicznych świadectw
bardzo bogatej tradycji judaistycznej w Radzyminie.
54
Cmentarze ewangelickie, nieczynne
Powstanie cmentarzy należy wiązać z osadnictwem niemieckim (ewangelickim),
począwszy od 1869 roku. Zachowały się ślady po dwóch cmentarzach ewangelickich:
w Radzyminie przy ulicy Polnej i w Wiktorowie. Najstarszy zachowany nagrobek na
cmentarzy przy ul. Polnej pochodzi z 1926 roku; mogiła 11 Polaków rozstrzelanych
przez hitlerowców 4 grudnia 1939 r. została ekshumowana.
Na cmentarzu w Wiktorowie nie zachowały się nagrobki.
Ponadto na terenie miasta i gminy są mogiły żołnierskie, będące świadectwem wojny polskobolszewickiej 1920 roku i II wojny światowej.
Obszary krajobrazów historycznych
Zebrany materiał kartograficzny, począwszy od 1 poł. XIX wieku, dość dobrze ilustruje
sposób użytkowania terenów miasta i gminy Radzymin. Przyjmując, że rzeźba terenu
pozostaje w zasadzie niezmieniona (za wyjątkiem terenów Zalewu Zegrzyńskiego
i przyległych), to na podstawie map z różnych okresów można prześledzić zmiany, jakie
zaszły w krajobrazie kulturowym gminy. W historii Ziemi Radzmińskiej zdarzały się pewne
fakty historyczne pociągające za sobą gwałtowne przemiany krajobrazu. Takim istotnym
wydarzeniem było przeprowadzenia kolei warszawsko-petersburskiej w 1861 r. W historii
wydarzenie to jest odnotowane jako początek rabunkowej gospodarki leśnej.
W wyniku analiz można stwierdzić, że około 80% powierzchni gminy to tereny, na których
występuje zgodne z historycznym użytkowanie terenu, a w tym około 45% obszaru to tereny
o tożsamości z I poł. XIX wieku.
Rekomenduje się objęcie ochroną konserwatorską, jako strefy ochrony konserwatorskiej
krajobrazu kulturowego, tych terenów, których wartość historyczną stanowi zachowana
ciągłość użytkowania.
Inne ważne elementy krajobrazu kulturowego
Poza obszarami, które zachowały zgodność z historycznym użytkowaniem terenu, istotne
znaczenie mają inne obiekty świadczące o dziedzictwie kulturowym Ziemi Radzymińskiej.
Zalicza się do nich: krzyże przydrożne, kapliczki, pomniki i mogiły, cegielnie, leśniczówki.
W gminie Radzymin występuje wiele tego rodzaju obiektów, z których tylko część jest objęta
ochroną konserwatorską.
Kapliczki
Ochroną konserwatorską są objęte trzy kapliczki:
Kapliczka „Na Zjawieniu” z otaczającym terenem i krzyżem, położona na północny zachód
od centrum Radzymina przy ulicy Wróblewskiego. Wystawiona w miejscu
poprzedniej, otoczonej kultem drewnianej kapliczki ze studnią wewnątrz, która
według przekazów była miejscem objawienia się Matki Boskiej. Z obiektem tym są
związane miejscowe przesłania o cudownych uzdrowieniach. Kaplica murowana
z początków XX wieku, zbudowana w stylu zakopiańskim według projektu Feliksa
Michalskiego.
Kapliczka we wsi Nadma.
Kapliczka we wsi Dybów.
55
Istnieje kilka innych obiektów, które zasługują na taką opiekę, między innymi:
kapliczka na tzw. Górze Świętego Antoniego, wyeksponowana na wydmowym
wzniesieniu przy trasie Warszawa – Białystok;
kapliczka – grota na terenie dawnej Wioski Radzymińskiej (obecnie w granicach
Radzymina) w otoczeniu zbiornika wodnego i starodrzewu;
pomnik – miejsce dawnej kapliczki „Na Cegielni” związane z Bojem o Radzymin
1920 r. – współczesna aranżacja nie pasuje do miejsca i wydarzenia, które upamiętnia.
Krzyże przydrożne
Na terenie gminy istnieje wiele krzyży z różnych okresów, wznoszonych z różnych okazji.
Najstarsze drewniane związane są prawdopodobnie z panującą zarazą (inskrypcje słabo
czytelne), I wojną światową, dziękczynne, misyjne.
Pomniki
W Radzyminie na Placu Kościuszki znajduje się pomnik – popiersie Tadeusza Kościuszki
z 1917 roku, ufundowane dla uczczenia odzyskania niepodległości; przy pomniku dnia
18 sierpnia 1920 roku odbyła się podniosła uroczystość odznaczania żołnierzy I Armii
Wojska Polskiego orderem Virtuti Militari za bohaterstwo w bitwie pod Radzyminem.
Przy kościele parafialnym stoi figura Świętego Jana Nepomucena z XVIII wieku.
Rolę pomnika spełnia wymieniona wyżej kapliczka, a w zasadzie współczesna aranżacja
miejsca „Na Cegielni”.
Wydaje się że nie wykorzystano w pełni możliwości upamiętnienia wielkich ludzi i wielkich
wydarzeń, związanych z Ziemią Radzymińską. Upamiętnienie w obecnej formie „Cudu nad
Wisłą 1920 roku” wydaje się niewystarczające.
Leśniczówki i gajówki
Są to ważne elementy krajobrazu leśnego. Zachowane są dawne lokalizacje leśniczówek
i gajówek, stanowiących jak dawniej centra gospodarstw leśnych. Występuje więc tu
zgodność z historycznym użytkowaniem terenu, nie ma również zagrożenia zmianą
dotychczasowego użytkowania.
Cegielnie
Wydobycie surowców mineralnych i budowa towarzyszących im cegielni mają swoje
historyczne uzasadnienie sięgające I połowy XX wieku. Oczywiście specyfika tej działalności
polega na trwałych przemianach krajobrazu, których efektami są kominy, piece, wyrobiska,
glinianki. Jest to jednak element wyróżniający i charakterystyczny dla krajobrazu okolic
Radzymina, Słupna, Cegielni i Ciemnego. W ostatnich latach wydobycie surowców
i produkcja materiałów budowlanych znacznie się rozwinęły, co doprowadziło do widocznej
dewastacji krajobrazu.
Pole bitewne „Bitwy o Radzymin”
Losy wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku rozstrzygnęły się w dniach od 13 do 17 sierpnia
1920 roku na wschodnich przedpolach stolicy, na terenach miasta Radzymina, Mokrego,
Ossowa i Nieporętu. Jest to najważniejszy fakt historyczny, silnie wyróżniający miasto
i okolice. Ranga bitwy zwanej „Cudem nad Wisłą” lub „Bitwą Warszawską” lub „Bojem
o Radzymin” jest wyjątkowo wysoka; uznana została za jedną z najważniejszych we
56
współczesnej historii spośród tych, które decydowały o losach Europy. Stanowi najwyższą
wartość historyczną środowiska kulturowego Ziemi Radzymińskiej.
Zwycięstwo bolszewików umożliwiłoby rozszerzenie rewolucji bolszewickiej przez Polskę na
zachód Europy. Bohaterstwo i determinacja polskich żołnierzy i cywilów, błędy popełnione
przez Michaiła Tuchaczewskiego, głównodowodzącego armią sowiecką Frontu Zachodniego,
oraz śmiała strategia Józefa Piłsudskiego przyniosły zwycięstwo Polakom i spowodowały
paniczną ucieczkę rozbitych jednostek sowieckich.
Radzymin był w tej bitwie miejscem kluczowym. Walki były tu szczególnie krwawe, miasto
przechodziło z rąk do rąk, wskutek czego niemal zupełnie uległo zniszczeniu.
85 pułk Strzelców Wileńskich, 10 dywizja Strzelców Kaniowskich pod dowództwem gen
Lucjana Żeligowskiego por, Stefan Pogonowski zginął wólka radzynińska 15 08,
W Studium poczyniono próby określenia obszarów, które należałoby objąć ochroną związaną
z polem bitewnym. Przeanalizowano przebieg całej ofensywy bolszewickiej i uderzenia
odwodu specjalnego znad Wieprza w kontekście Boju o Radzymin. Na podstawie szkiców
polowych i opisów bitwy określono obszary najintensywniejszych walk oraz wyznaczono
obszary dawnych linii umocnień.
Pole bitewne Boju o Radzymin 1920 roku jest jednym z lepiej zachowanych obszarów
dawnych pól bitewnych na terenie Polski. Nasz kraj jest pokryty śladami dawnych działań
wojennych. Są to jednak głównie miejsca upamiętniające martyrologię, natomiast poza polem
Bitwy pod Grunwaldem i Bitwy pod Racławicami nie ma na terenie naszego kraju innego
pola bitewnego tej rangi, upamiętniającego zwycięstwo.
Dotychczasowe rozpoznanie problematyki Boju o Radzymin jest dość dobre. Jednak aby
temat mógł stać się symbolem oraz „identyfikatorem” Radzymina musi być potraktowany
niezwykle wrażliwie i dokładnie. Celowe wydaje się wykonanie odrębnego szczegółowego
opracowania ukazującego wszelkie zachowane ślady bitwy, wskazującego sposoby
upamiętnienia poszczególnych epizodów i miejsc z nimi związanych; we współpracy
historyków wojskowych, architektów krajobrazu, archeologów.
Dotychczasowe upamiętnienie tak ważnego faktu w dziejach narodu polskiego jest
niewystarczające. Nadanie odpowiedniej rangi polu bitewnemu powinno się stać
priorytetowym zagadnieniem związanym z ochroną wartości kulturowych Radzymina
i okolicznych terenów.
Powiązania widokowe
Szczególnie wielkie znaczenie ma zachowanie dotychczas istniejących powiązań
widokowych oraz dominant krajobrazu. Ponadlokalne znaczenie ma obszar będący w ścisłym
związku z trasą Warszawa – Białystok (w przebiegu budowanej obwodnicy Radzymina).
Należy zadbać o harmonijne widoki na tereny otwarte oraz odpowiednią ekspozycję sylwety
miasta.
Do najważniejszych wartości niewątpliwie należą dominujące w krajobrazie większości
terenów gminy wieże kościoła w Radzyminie. Innymi elementami są znajdujące się poza
granicami gminy, ale pozostające w bezpośrednim związku: Fort Beniaminów – związany
z Bojem o Radzymin 1920 roku oraz historyczne założenie pałacowo-parkowe w Jadwisinie,
z którego widok na rekreacyjną zabudowę Arciechowa, dysharmonizującą krajobraz skarpy
Zalewu Zegrzyńskiego stanowi duży dysonans.
57
Wartości kultury niematerialnej
Zazwyczaj są to bardzo słabo rozpoznane tematy. W przypadku Radzymina jest to
szczególnie mało rozpracowana dziedzina. Do wartości niematerialnych dziedzictwa
kulturowego należą miedzy innymi:
-
legendy i podania historyczne oraz ludowe,
obyczaje dawne,
kultywowane miejscowe tradycje oraz święta, np. rocznica bitwy 1920 roku, odpusty,
uroczystości miejskie, wiejskie tradycyjne i okazjonalne zabawy, dożynki, święto OSP,
folklor i tradycja etnograficzna,
nazewnictwo wsi, nazwy ulic i obiektów, nazwy geograficzne,
tradycja związana z wielkimi postaciami Ziemi Radzymińskiej,
symbolika, np. herbu Radzymina.
Niektóre wybitne postacie związane z Radzyminem, których obecność i działanie zasługują
na upamiętnienie:
- ksiądz Kazimierz Narbutt, radzymiński proboszcz, działacz Komisji Edukacji Narodowej
- Roman Żuliński, profesor Instytutu Nauczycieli Elementarnych w Radzyminie, członek
Rządu Narodowego Romualda Traugutta,
- Cyprian Kamil Norwid, urodzony 24 września 1821 we wsi Głuchy na Ziemi
Radzymińskiej,
- Julian Ochorowicz urodzony w 1845 roku w Radzyminie, filozof i psycholog,
pozytywista,
- Jan Boudouin de Courtenay, urodzony w 1845 roku w Radzyminie, kandydat na
pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej,
- Isaac B. Singer – pisarz, laureat literackiej nagrody Nobla, dzieciństwo spędził
w Radzyminie,
- kapitan Stefan Pogonowski, bohater Radzymina, poległ w zwycięskim Boju pod
Radzyminem 15 sierpnia 1920 roku w Wólce Radzymińskiej,
- podpułkownik pilot Marian Pisarek, urodzony w Łosiu koło Radzymina, członek słynnego
Dywizjonu 303 i uczestnik bitwy o Anglię.
Wszelkie przejawy aktywności społecznej podtrzymujące tożsamość kulturową gminy
stanowią nie tylko ważny element ochrony dziedzictwa kulturowego; są również bodźcem
rozwoju społecznego i ekonomicznego.
W animowaniu życia społecznego i kultywowaniu miejscowych tradycji należy brać pod
uwagę i wspierać wszelkie instytucje oraz organizacje społeczne – związki wyznaniowe
i kościoły, organizacje kombatanckie, społeczności lokalne, grupy młodzieżowe, komitety
społeczne, partie i ugrupowania polityczne.
3.
Zasoby dóbr kultury
W Radzyminie istnieje wiele obiektów zabytkowych, z nich trzy wyróżniają się szczególną
wartością:
-
Klasycystyczny kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego, ufundowany przez
Izabelę Czartoryską, z 1773-80, prawdopodobnie według projektu Jana Chrystiana
Kamsetzera. Pierwotnie kościół był jednonawowy, płasko sklepiony. Dzwonnica z lat
1779-80, w dzwonnicy dwa dzwony odlane przez ludwisarza warszawskiego Jana
Zachariasza Neuberta w 1781 roku. Konsekracji dokonał Michał Jerzy Poniatowski
biskup płocki, brat króla, wraz z biskupem Adamem Naruszewiczem, dnia 10 czerwca
58
1781 roku. Kościół został przebudowany w latach 1897-1919 przez arch. Konstantego
Wojciechowskiego – dodano dwie nawy boczne, prezbiterium, kaplicę, zakrystię i dwie
wieże od frontu, oraz przesklepiono nawę główną. Poważnie zniszczony podczas II wojny
światowej, wieże wysadzone w 1944 r., odbudowany. Od 1993 roku ma rangę kolegiaty.
-
Klasycystyczna szkoła z lat 1843-44 projektu Antoniego Corazziego, ówcześnie
pierwszego członka Rady Architektonicznej w Królestwie Polskim, dla Instytutu
Nauczycieli Elementarnych, fundacji Ministerium Oświaty Królestwa Polskiego. Obecnie
Studium Nauczycielskie i Liceum Pedagogiczne.
-
Klasycystyczny szpital z 1830 roku, fundacji barona de Morenheima, przebudowany
w 1870 roku na siedzibę starostwa powiatu radzymińskiego, obecnie Internat Studium
Nauczycielskiego. Budynek ma kształt nietypowy dla okresu klasycyzmu: prostokątny
korpus z dwoma silnie występującymi z naroży od frontu, kwadratowymi w planie
elementami – prawdopodobnie usytuowany został na fundamentach dawnej budowli
o charakterze obronnym. Stoi na zamknięciu głównej osi urbanistycznej miasta.
Przedstawia niemałą wartość architektoniczną, świadczy o dobrej klasie nieznanego
architekta.
-
Znaczną wartość ma także dość zniszczona figura Św Jana Nepomucena z 1779 r., stojąca
przed kościołem parafialnym w Radzyminie.
Wykaz obiektów
wpisanych do rejestru zabytków województwa warszawskiego
numer na
numer
rysunku rejestru zabytków
nazwa obiektu
Studium
data wpisu
Cmentarz parafialny
1475
23.09.1992
Nagrobki
1
Ogrodzenie
Drzewostan
Kościół Przemienienia Pańskiego
1093/634
2
05.04.1962
Dzwonnica
Szkoła , dawne koszary,
1094/635
3
5.04.1962
obecnie Studium Nauczycielskie
Dawny szpital z 1830 r., od 1870 r. siedziba
1095/34
20.09.1954
władz powiatu radzymińskiego,
4
od 1952 liceum pedagogiczne, obecnie
Internat Studium Nauczycielskiego
Park krajobrazowy z aleją i budynkiem
1593-A
12.07.1995
administratora murowano-drewnianym
5
pozostałość po założeniu pałacowoparkowym w stylu angielskim
Cmentarz Wojenny
1321
11.10.1988
Kaplica
Brama
Nagrobki
6
Groby żołnierzy
Kwatery
Drzewostan
Budynek dozorcy cmentarza
1594
6
z 10.08.1995
adres
Radzymin
ul. P.O.W. 1
Radzymin
Plac Kościuszki
Radzymin
ul. Konstytucji 3 Maja 26
Radzymin
Radzymin
ul. Gen L. Żeligowskiego
Radzymin
ul. Warszawska 64
Radzymin
ul. Warszawska 64
59
Wykaz obiektów w ewidencji Konserwatora Zabytków
w mieście Radzyminie
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
12)
13)
14)
15)
16)
17)
18)
19)
20)
21)
22)
remiza strażacka
willa
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
kino
budynek
budynek
ul. Strzelców Kaniowskich 2
ul. Batorego 3
ul. Daszyńskiego 2
ul. Daszyńskiego 10
ul. Kilińskiego 7
ul. Kilińskiego 9
ul. Kilińskiego 11
ul. Kilińskiego 13
ul. Kilińskiego 15
ul. Kilińskiego 17
23)
24)
25)
26)
27)
28)
29)
30)
31)
32)
33)
34)
35)
36)
37)
38)
39)
40)
41)
42)
43)
budynek
szkoła
budynek
willa
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
budynek
dworzec PKS
budynek
budynek
plebania
brama kościelna
budynek
budynek
łaźnia miejska
budynek
budynek
ul. 11 Listopada 5
ul. 11 Listopada 7
ul. Ks. E. Czartoryskiej 2
ul. Polna 2
ul. Kard. Wyszyńskiego 2
ul. Kard. Wyszyńskiego 3b
ul. Kard. Wyszyńskiego 3b
ul. Traugutta 1
ul. Traugutta 3
ul. Traugutta 6
ul. Warszawska 5
ul. Warszawska 24a
ul. Warszawska 26
Plac Kościuszki
Plac Kościuszki
Plac Wolności 15
Plac Wolności 17
ul. Zduńska 22
ul. Zduńska 24
ul. Żeromskiego 1
Wyznaczono strefę ochrony konserwatorskiej obejmującej obszar historycznego
rozplanowania miejskiego centrum Radzymina; ochroną obejmuje się:
- historyczne rozplanowanie miejskie, w tym układ ulic i trzech placów miejskich,
- zachowane pierzeje ulic,
- skalę i charakter zabudowy,
- osie widokowe z kościołem p.w. Przemienienia Pańskiego jako dominantą.
Wykaz obiektów w ewidencji Konserwatora Zabytków
w gminie Radzymin
1)
2)
kapliczka
kapliczka
Dybów
Nadma
Obiekty rekomendowane do objęcia ewidencją Konserwatora Zabytków
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
cmentarz żydowski
Radzymin, ul. Mickiewicza
cmentarz ewangelicki
Radzymin, ul. Polna
cmentarz ewangelicki
Wiktorów
parkowy układ wodny
Radzymin pomiędzy ulicami 11 Listopada, Daszyńskiego, Żeligowskiego
kapliczka na Górze Świętego Antoniego na granicy z Markami
kapliczka – grota z otoczeniem przy ul. Warszawskiej (dawna Wioska Radzymińska)
liczne krzyże i kapliczki przydrożne na terenie miasta i gminy
mogiły żołnierskie na terenie miasta i gminy
pozostałości parku krajobrazowego przy ul. Eleonory Czartoryskiej w Radzyminie
pole bitewne Boju o Radzymin 1920 r. w granicach według rysunku Studium
60
IV.
TURYSTYKA I REKREACJA
Pod względem turystyczno-krajoznawczym obszar miasta i gminy Radzymin jest obecnie
wykorzystywany w następujący sposób:
1) Tranzytowy ruch turystyczny pojazdów z Warszawy do Białegostoku i granicy państwa
odbywa się na drodze nr 18 – brak zdecydowanych rozwiązań, mających na celu
zatrzymanie tego ruchu w gminie. Takie funkcje mogłyby pełnić kompleksy usług
turystycznych (pod warunkiem, że ich walory stanowiłyby konkurencję dla Warszawy
jako bazy wypadowej wyjazdów krajoznawczych), oraz obiekty i zespoły dające
możliwości
krajoznawczego
zwiedzania.
Wartości
historyczne,
kulturowe
i przyrodnicze gminy są tak znaczące, że Radzymin mógłby się stać interesującym etapem
(lub wyłącznym celem) wycieczek turystycznych i krajoznawczych.
2) W pobliżu Zalewu Zegrzyńskiego i wśród lasów w północnej części gminy, przede
wszystkim w Arciechowie, Załubicach Starych i Nowych, Borkach, Rudzie, Łosiu oraz
Rejentówce w Radzyminie, istnieją bardzo liczne działki letniskowe. Bliskość Warszawy
oraz atrakcyjność brzegów Zalewu i lesisto - łąkowych terenów gminy powoduje, że ilość
działek letniskowych wzrasta ciągle. W obowiązującym planie ogólnym gminy rezerwy
terenu pod rozwój rekreacji indywidualnej zostały wyczerpane, więc wobec silnego
nacisku powstają dość liczne samowole budowlane, zwłaszcza na obrzeżach lasów
prywatnych. Standard zabudowy jest zróżnicowany, w przeważającej części dobry; brak
jednak wyposażenia w infrastrukturę techniczną. Poważny problem stanowią drogi
dojazdowe w zespołach działek letniskowych – zbyt wąskie dla zapewnienia
bezpieczeństwa ruchu oraz prowadzenia podstawowych sieci infrastruktury technicznej.
3) Dla coraz liczniejszych użytkowników działek, poza wypoczynkiem na swoim zwykle
niewielkim ogrodzonym terenie, nie ma rozwiązań sprzyjających atrakcyjnemu spędzaniu
czasu: wyznaczonych tras wycieczkowych, celów krajoznawczych, baz sportu, turystyki
kwalifikowanej i obiektów obsługi turystycznej.
4) Brzeg Zalewu Zegrzyńskiego, szczególnie w Wolicy, jest wykorzystywany przez ośrodki
turystyczne zamknięte; brak ogólnodostępnych ośrodków i zorganizowanych obszarów
wypoczynku.
5) Miejsca i obiekty o wartościach historycznych, przede wszystkim związane z wojną
polsko-bolszewicką w 1920 r., są sporadycznie celem wycieczek krajoznawczych,
głównie z Warszawy. Cmentarz Wojenny w Radzyminie z grobami poległych
i pomnikami ku czci żołnierzy jest miejscem dorocznych uroczystości w rocznicę „Cudu
nad Wisłą”. Sposób upamiętnienia zwycięstwa pod Radzyminem nie jest jednak
wystarczający – brak obiektu (muzeum) w którym byłyby eksponowane materiały
historyczne, nie są zabezpieczone i wyznaczone w krajobrazie istniejące jeszcze ślady
bitwy.
6) Na obrzeżu gminy, w lasach Nadleśnictwa Drewnica (Uroczysko Czarna Struga) oraz nad
rzeką Czarną przebiegają oznakowane szlaki tranzytowe turystyki pieszej,
wykorzystywane jako trasy wędrówek weekendowych turystów głównie z Warszawy.
W części północnej gminy, mimo jej walorów przyrodniczych i krajobrazowych, nie
wyznaczono szlaków turystycznych.
7) Brak zorganizowanej turystyki kwalifikowanej – nie wyznaczono ścieżek rowerowych,
nie ma ogólnodostępnych baz turystyki wodnej, konnej, rowerowej.
61
8) Brak baz obsługi turystyki – hoteli o różnym standardzie, obiektów gastronomii,
sezonowych obiektów handlu.
Miasto i gmina Radzymin odznaczają się znacznym potencjałem w dziedzinie turystyki
i rekreacji, wykorzystanym tylko w zakresie indywidualnej rekreacji pobytowej. Główne
wartości turystyczno-krajoznawcze obszaru są następujące:
-
położenie w niewielkiej (20 km) odległości od Warszawy,
-
położenie przy drodze nr 18, na tranzytowym szlaku turystycznym (do Białegostoku,
Augustowa, do Wilna),
-
sąsiedztwo Zalewu Zegrzyńskiego – jedynego akwenu w aglomeracji warszawskiej, Bugu
i Narwi, ujściowy odcinek rzeki Rządzy,
-
znaczny udział terenów leśnych (23% obszaru), otwarte tereny łąkowe (Arciechów,
Borki),
-
liczne i dość duże stawy powstałe w wyrobiskach po eksploatacji surowców mineralnych,
przydatne do rekreacji i sportu po ich zrekultywowaniu,
-
stosunkowo nie zanieczyszczone środowisko przyrodnicze, zwłaszcza w północnej części
gminy,
-
przewidywane objęcie około 2/3 obszaru gminy granicami Warszawskiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu, co zapewni trwałość walorów przyrodniczych gminy,
-
występowanie licznych gatunków roślin i zwierząt, zwłaszcza ptaków wodno-błotnych,
liczne drzewa – pomniki przyrody i o walorach pomnikowych ( około 250 drzew),
-
obiekty zabytkowe warte zwiedzania, zabytkowe układy urbanistyczne,
-
największy walor historyczny Ziemi Radzymińskiej – pole bitewne Boju o Radzymin,
Cmentarz Wojenny, pomniki i mogiły.
Budowa kompleksów obsługi turystyki pieszej i kwalifikowanej stanowi inwestycję, której
koszty zwracają się w stosunkowo długim czasie; nie jest to więc inwestycja opłacalna dla
prywatnych inwestorów. Konieczność poniesienia ryzyka finansowego jest zapewne główną
przyczyną, dla której większość atrakcyjnych przyrodniczo lub kulturowo obszarów w Polsce
nie ma rozwiniętej bazy turystycznej.
Jednak w wypadku gminy Radzymin, ze względu na jej szczególne walory, poprawę sytuacji
można osiągnąć również bez angażowania prywatnych inwestorów:
-
poprzez działania Urzędu Miejskiego jako organizatora i częściowo sponsora dla budowy
niskoinwestycyjnych urządzeń sportu i rekreacji, urządzania ścieżek pieszych
i rowerowych, upowszechniania wiedzy o wartościach i atrakcjach gminy i miasta,
-
a przede wszystkim poprzez utworzenie celowego związku gmin położonych nad
Zalewem Zegrzyńskim, Bugiem i Narwią dla wspólnej budowy bazy dla turystyki
wodnej, indywidualnej lub zbiorowej.
62
V.
SYSTEM TRANSPORTOWY
Główną osią komunikacyjną zapewniającą powiązania regionalne i międzyregionalne jest
droga krajowa nr 18 Warszawa – Białystok. Droga przebiega przez miasto i zainwestowane
tereny Słupna, i prowadzi zarówno ruch tranzytowy jak i ruch lokalny; klasa drogi – główna
ruchu przyspieszonego. Duże natężenie ruchu na drodze nr 18 wynika z faktu, że droga
stanowi jeden z głównych kierunków transportu towarów do krajów nadbałtyckich. Ruch
ciężkich pojazdów powoduje znaczne niszczenie nawierzchni drogi.
Dla wyprowadzenia ruchu tranzytowego z miasta w ciągu drogi nr 18 budowana jest
obwodnica Radzymina otaczająca miasto od południa. Projektuje się połączenie drogi
z układem dróg głównych przez trzy węzły:
-
węzeł Radzymin I i węzeł Radzymin II jako podłączenie obwodnicy miasta,
-
postulowany węzeł Wołomin łączący obwodnicę z drogą krajową regionalną nr 635
Radzymin – Wołomin.
Droga może być dostępna dla ruchu lokalnego wyłącznie w wyznaczonych węzłach
i skrzyżowaniach. Dla obsługi terenów przyległych do drogi krajowej (przede wszystkim
Słupno i Cegielnia) niezbędne jest prowadzenie jezdni lokalnych.
Trasa na dotychczasowym przebiegu drogi nr 18 w obszarze miasta (ciąg ulic Warszawska –
Kardynała Wyszyńskiego – Wyszkowska) będzie pełnić funkcję głównej ulicy miasta.
Na podstawowy układ drogowy miasta i gminy składają się następujące ciągi komunikacyjne
o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym:
kategoria i nr drogi
krajowa
krajowa
krajowa
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
wojewódzka
nr 18
nr 631
nr 635
nr 01112
nr 01113
nr 01115
nr 01116
nr 01117
nr 01119
nr 01120
nr 01123
nr 01124
nr 01125
nr 01126
nr 01127
nr 01128
nr 01129
nr 01130
nr 01131
nr 01138
przebieg
Warszawa – Radzymin (ul. Warszawska) – Białystok
Nieporęt – Rembertów
Radzymin (ul. Wołomińska) – Wołomin
Nieporęt – Załubice Stare – Załubice Nowe
Stare Załubice – Arciechów
Trzciana – Siwek
Radzymin (ul. Wróblewskiego) – Załubice Stare
Radzymin (ul. Weteranów) – Łąki – Białobrzegi
Słupno (ul. Żeromskiego) – Sieraków – Dąbkowizna
Słupno – Stanisławów
Radzymin (ul. Polna) – Słupno (Gościniec)
Radzymin – Łosie
Radzymin (ul. P.O.W.) – Zawady
Emilianów – Zawady
Kobyłka – Nadma
Słupno – Janków Nowy – Czarna
Janków Stary – Rżyska
Radzymin (ul. Korczaka) – Kraszew Stary
Rżyska – Kraszew Stary
Zwierzyniec – Zawady
klasa
drogi/ ulicy
GP
G
G
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
63
Wszystkie istniejące drogi są jednojezdniowe.
Układ drogowy w granicach miasta i gminy Radzymin wymaga wprowadzenia następujących
zmian:
1) Ruch ciężkiego sprzętu transportowego z dzielnicy przemysłowej w kierunku Marek,
Wołomina i Warszawy, a także do Białegostoku i granicy państwa, odbywa się przez
centrum miasta, ulicami o zbyt małej szerokości, prowadzącymi ruch lokalny. Centrum
miasta objęte jest ochroną konserwatorską zabytkowego układu urbanistycznego, a więc
modernizacja lub przebudowa układu ulicznego w centrum miasta jest niedopuszczalna.
Dla usunięcia kolizji niezbędna jest budowa tzw. małej obwodnicy Radzymina,
wyprowadzającej ciężki ruch towarowy z centrum.
2) Przewiduje się, zgodnie z dotychczas obowiązującym planem, rozbudowę miasta
w kierunku zachodnim pomiędzy ulicami Warszawską – Polną – Weteranów, oraz
w kierunku wschodnim pomiędzy ulicami Warszawską – Wołomińską – Korczaka –
Wyszkowską. Wymaga to wyznaczenia układu ulic zbiorczych i lokalnych. Główną oś
komunikacyjną dla obsługi projektowanej rozbudowy miasta może stanowić
projektowana mała obwodnica miasta, zbierająca ruch od ulicy Weteranów i od ulicy
Wyszkowskiej do ulicy Warszawskiej.
3) Pięciowlotowe skrzyżowanie ulicy Warszawskiej z ulicami Buczka, Polna i Norwida
wymaga modernizacji oraz zastosowania odpowiednich rozwiązań z dziedziny inżynierii
ruchu.
4) Niezbędna jest rozbudowa układu ulic lokalnych dla obsługi terenów mieszkaniowych,
usługowych i produkcyjnych w Słupnie.
5) Budowa obwodnicy Radzymina na ciągu drogi nr 18 spowoduje konieczność rozwiązania
komunikacji lokalnej obsługującej okoliczne wsie.
Proponowane przebiegi tranzytowych tras komunikacyjnych
Trwają prace studialne nad wyznaczeniem przebiegu autostrady A2 oraz trasy ekspresowej
Via Baltica. Według rekomendowanych wariantów obie trasy mają przebiegać południowym
skrajem gminy, a Via Baltica ma być włączona do drogi krajowej nr 18 w rejonie
projektowanego węzła „Wołomin”. Propozycje te nie mają charakteru obligatoryjnego.
Komunikacja kolejowa
Przez teren gminy przebiega jednotorowa zelektryfikowana linia kolejowa Legionowo –
Tłuszcz, obsługująca ruch towarowy oraz niewielki pasażerski ruch podmiejski,
z przystankiem w Radzyminie. Linia połączona jest z bocznicą obsługującą dzielnicą
przemysłową w Radzyminie.
Linia jest wykorzystywana w ograniczonym zakresie; nie ma potrzeby jej rozbudowy.
Komunikacja publiczna
Miasto i gmina obsługiwane są komunikacją autobusową PKS o zasięgu lokalnym oraz
pozaregionalnym (autobusy do Wyszkowa i dalekobieżne do Białegostoku). Ilość kursów
zapewnia bardzo dobre połączenie Radzymina i Słupna z Warszawą.
Dworzec PKS znajduje się w centrum Radzymina, w zabytkowym układzie urbanistycznym
miasta. Stanowi nie tylko dysonans dysharmonizujący zabytkowe otoczenie, ale zajmuje
w reprezentacyjnym punkcie miasta rozległy plac, który powinien być znacznie efektywniej
wykorzystany pod usługi publiczne i komercyjne. Wskazana jest lokalizacja nowego dworca
autobusowego w oddaleniu od ścisłego centrum, przy jednej z dróg głównych.
64
Drogi rowerowe
W mieście i gminie rower stanowi popularny środek transportu, zwłaszcza w dni powszednie
dla dojazdów do pracy, szkoły i po zakupy, w mniejszym stopniu w weekendy dla rekreacji
i turystyki. Ponieważ nie ma wyznaczonych dróg rowerowych, ruch rowerowy odbywa się po
drogach kołowych.
Dla poprawy bezpieczeństwa użytkowników rowerów konieczne jest wykształcenie układu
dróg rowerowych, który pełniłby dwie funkcje:
-
dla dojazdów do pracy, szkół i obiektów usługowych ścieżki rowerowe w liniach
rozgraniczających dróg i ulic łączących z centrum Radzymina i Słupna,
-
dla turystyki i rekreacji drogi rowerowe łączące atrakcyjne krajobrazowo, przyrodniczo
i kulturowo tereny z centrum miasta, prowadzące przez obszary leśne, nadwodne i łąkowe
w oddaleniu od układu dróg kołowych.
65
VI.
INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
1.
Zaopatrzenie w wodę
Na terenie miasta funkcjonuje ujęcie wody ze stacją uzdatniania wody w Aleksandrowie,
zaopatrujące wodociąg centralny. Zatwierdzone w kategorii „B” zasoby wody ujęcia
komunalnego wynoszą Q = 5280 m3/h; maksymalna wydajność źródła: Q = 7500 m3/d.
Zgodnie z opracowaną w 1994 r. koncepcją zaopatrzenia w wodę miasta i gminy Radzymin,
SUW w Aleksandrowie ma dostarczać wodę dla miasta i miejscowości wiejskich całej gminy
Radzymin, oraz do miejscowości leżących poza granicami gminy, lecz ciążących ku niej
(Wólka Radzymińska, Helenów).
Projektuje się zaopatrzenie w wodę mieszkańców oraz obiektów o funkcjach usługowych;
zakłady przemysłowe mają korzystać z wody z ujęć własnych.
Realizacja wodociągu centralnego ma następować etapowo, w dostosowaniu do możliwości
finansowych i tempa rozbudowy urbanizacji terenów. Obliczenia wykonano przyjmując
16,6 tys. mieszkańców w okresie perspektywicznym, przy zatrudnieniu 3600 osób. najmniej
uzasadniona ekonomicznie jest budowa wodociągu centralnego dla miejscowości oddalonych
od centrum gminy, o rozproszonej zabudowie (Zwierzyniec i Zawady oraz Łąki).
Do 1995 r. w wodę z wodociągu centralnego zaopatrywane jest miasto Radzymin
i miejscowości wiejskie o znacznym stopniu urbanizacji (Słupno, Cegielnia, Ciemne).
Długość czynnej sieci rozdzielczej wodociągowej wynosi 2,9 km w mieście oraz 1,1 km
w gminie.
Rozproszona zabudowa wsi oraz zabudowa letniskowa jest zaopatrywana w wodę z ujęć
własnych.
Zakłady produkcyjne korzystają z ujęć własnych. Na terenie zakład produkcyjnego Coca Cola
jest sieć wodociągowa lokalna, nie będąca własnością gminy, zaopatrywana w wodę z ujęć na
terenie zamkniętym ze względu na wysokie wymagania ilościowe i jakościowe.
2.
Odprowadzenie ścieków
Na terenie miasta nie ma usystematyzowanej sieci kanalizacyjnej. Istniejące odcinki kanałów
odbierają ścieki z zespołów budynków wielorodzinnych, szkół, szpitali, drobnego przemysłu.
Ścieki są odprowadzane do rzeki Beniaminówki w rejonie ulic Głowackiego, Komunalnej
i Letniej. Z południowej części miasta ścieki odprowadzane są z osiedli zlokalizowanych
w rejonie ulic Wspólnej, Kredytowej, Dzielnej i Buczka do Rowu Sierakowskiego. Długość
odcinków kanalizacji rozdzielczej wynosi 0,3 km.
Projektuje się odprowadzenie ścieków w mieście i gminie poprzez dwa systemy kanalizacji
rozdzielczej grawitacyjno-pompowej:
-
centralny układ kanalizacji, obejmujący miasto Radzymin oraz wsie Słupno, Cegielnia,
Ciemne i Dybów,
-
kanalizację obrzeży Zalewu Zegrzyńskiego, obejmującą wsie Załubice Stare, Załubice
Nowe, Arciechów, Borki i Siwek, położone w granicach strefy ochronnej ujęcia wody
w Wieliszewie.
Odbiornikiem ścieków kanalizacji centralnej będzie biologiczno-mechaniczna oczyszczalnia
zlokalizowana w Radzyminie przy ul. Przemysłowej, ze zrzutem ścieków oczyszczonych do
rzeki Beniaminówki.
66
System kanalizacji obrzeży Zalewu Zegrzyńskiego obejmuje gminy Nieporęt, Wieliszew,
Radzymin i Serock. Kanalizacja opaskowa nie jest w pełni zrealizowana. Przyjmuje się,
że ścieki będą kierowane systemem magistralnych przewodów kanalizacyjnych do
oczyszczalni Orzechowo w gminie Serock.
Ścieki z terenów nie objętych systemami kanalizacji rozdzielczej mają być odprowadzane
transportem przedsiębiorstw wyspecjalizowanych do punktu zlewnego przy oczyszczalni
ścieków.
Wody opadowe odprowadzane są obecnie kanałami z ulic położonych w centralnej części
miasta, do rzeki Beniaminówki, docelowo przewiduje się budowę systemu kanalizacji
deszczowej i odprowadzanie wód pościekowych do Beniaminówki i Rowu Sierakowskiego.
3.
Gazownictwo
Użytkownicy z miasta i gminy zaopatrywani są w gaz z gazociągu wysokiego ciśnienia
6,3 Mpa o średnicy 250 mm Nieporęt – Wyszków. poprzez stacje redukcyjno-pomiarowe
w Radzyminie i Rzyskach.
Miasto jest zgazyfikowane w całości – długość sieci rozdzielczej wynosi 42,30 km.
Doprowadzenie gazu do miejscowości wiejskich gminy uzależnione jest od spełnienia
kryteriów ekonomicznej opłacalności gazyfikacji.
W Radzyminie jest zlokalizowana stacja redukcyjno-pomiarowa.
4.
Elektroenergetyka
Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się z kablowo-napowietrznej sieci zasilającorozdzielczej średniego napięcia 15 kV ze stacji transformatorowych 110/15 kV w Radzyminie
i w Nadmie. Głównym źródłem zasilania są linie elektroenergetyczne napowietrzne 110 kV
Radzymin – Wołomin.
Niezbędna jest rozbudowa sieci zasilająco – rozdzielczej 15 kV. Rozbudowy i modernizacji
wymaga sieć elektroenergetyczna w południowo-zachodniej części gminy, ze względu na
przeznaczenie znacznej części gruntów rolnych na cele budowlane na tym obszarze.
5.
Ciepłownictwo
W mieście i gminie nie ma i nie przewiduje się realizacji miejskiego systemu ciepłowniczego.
Do ogrzewania zespołów zabudowy wielorodzinnej i części zakładów produkcyjnych stosuje
się lokalne kotłownie opalane paliwem stałym.
6.
Telekomunikacja
Nowo oddana do użytku centrala automatyczna zapewni prawidłowe i dobrej jakości
połączenia z siecią warszawskiego węzła telefonicznego oraz centralą międzynarodową. Sieć
telefoniczna jest obsługiwana przez Telekomunikację Polską S.A.
Ilość abonentów T.P. S.A w mieście – 1343 numery, w gminie – 259 numerów.
7.
Usuwanie odpadów
Odpady usuwane są na składowisko odpadów komunalnych w Radzyminie przy
ul. Wróblewskiego – pojemność składowiska jest już wyczerpana. Niezbędne jest wskazanie
nowego terenu pod składowisko, segregację i utylizację odpadów, oraz wprowadzenie
obowiązku selektywnej zbiórki, segregacji, przetwarzania i magazynowania odpadów
komunalnych, w tym niebezpiecznych.
67
8.
Tranzytowe magistrale przesyłowe
Przez teren miasta i gminy przebiegają tranzytem wymienione poniżej magistrale
infrastruktury technicznej, nie zaopatrujące gminy.
1) Rurociągi dalekosiężne o średnicy 800 mm, 600 mm i 250 mm, transportujące ropę
naftową, przebiegające przez miasto i gminę Radzymin w kierunku wschód – zachód.
Strefy bezpieczeństwa obejmują:
-
pas terenu o szerokości 100 m na północ i na południe od skrajnych rurociągów; w strefie
zakazuje się lokalizacji składów materiałów łatwopalnych, stacji paliw, obiektów
użyteczności publicznej i budynków w zabudowie zwartej,
-
pas terenu sięgający od 50 m na północ do 40 m na południe od skrajnych rurociągów;
dodatkowo w strefie zakazuje się lokalizacji budynków i budowli oraz sadzenie drzew
i krzewów w odległości mniejszej niż 5 m od skrajnych rurociągów.
2) Gazociąg wysokiego ciśnienia o średnicy 700 mm, przebiegający przez sołectwa
Sieraków, Słupno i Nadma. Strefy bezpieczeństwa gazociągu obejmują pasy terenu
o szerokości 50 m, 75 m i 100 m od przewodu w obie strony.
3) Linia elektroenergetyczna napowietrzna 400 kV, przebiegająca przez miasto Radzymin
i sołectwa Sieraków, Cegielnia, Dybów Kolonia, Wiktorów i Rżyska. Strefa
bezpieczeństwa obejmuje pas terenu o szerokości 40 m od osi linii w obie strony.
68
KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ
W MIEŚCIE I GMINIE RADZYMIN
Przyjmuje się następujące cele jako podstawy do określenia przyjętych w Studium kierunków
polityki przestrzennej:
1) wykorzystanie walorów położenia miasta i gminy w zasięgu codziennej dostępności
komunikacyjnej z Warszawy, oraz przy ważnym szlaku komunikacyjnym – drodze
krajowej Warszawa – Białystok – granica państwa, dla wzmocnienia ekonomicznych
podstaw rozwoju,
2) gospodarcze wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego i krajobrazu, poprze
rozbudowę funkcji turystyki i rekreacji,
3) ochrona zasobów środowiska przyrodniczego jako elementu ponadlokalnego systemu
przyrodniczego, w tym ochrona ekosystemów leśnych, wód otwartych i trwałych
użytków zielonych.
1.
Struktura funkcjonalno – przestrzenna
Wyznacza się strefy i obszary o dominujących funkcjach i wskazanych wykluczeniach.
OBSZARY ZAINWESTOWANIA MIEJSKIEGO
obszary zwartej zabudowy miasta Radzymina i wsi Słupno
STREFA A
Strefa Centrum, administracyjno-handlowo-usługowa o zwartej zabudowie w pierzejach
ulic i placów
Funkcje wiodące:
1) administracja publiczna, handel (za wyjątkiem handlu hurtowego), kultura,
rozrywka, turystyka i hotelarstwo, gastronomia,
2) usługi dla ludności.
Funkcje uzupełniające i dopuszczone:
1) zabudowa mieszkaniowa z usługowo-handlową powierzchnią w parterach,
2) zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna i jednorodzinna,
3) zieleń miejska.
Wykluczenia:
1) zabudowa mieszkaniowa typu osiedlowego
wolnostojąca na działkach powyżej 1000 m2,
i
zabudowa
jednorodzinna
2) wielkopowierzchniowe (od 1000 m2) obiekty handlowe wolnostojące,
3) obiekty chronionych usług publicznych (edukacji, zdrowia, opieki społecznej),
4) obiekty produkcyjne, handlu hurtowego, rzemiosła uciążliwego, baz, składów,
magazynów,
5) inne obiekty wymagające dużej części działek wolnych od zabudowy.
69
STREFA B
Strefa mieszkaniowo-usługowa o średniej intensywności
Funkcje wiodące:
1) zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna do 4 kondygnacji,
2) zabudowa jednorodzinna do 3 kondygnacji, wolnostojąca i bliźniacza,
3) usługi dla ludności, usługi komercyjne, usługi publiczne
1) obiekty handlu, usług publicznych, rekreacji, sportu, kultury, oświaty, zdrowia,
2) nieuciążliwe rzemiosło usługowe i produkcyjne.
Wykluczenia:
1) obiekty produkcyjne, rzemiosła uciążliwego, handlu hurtowego, baz, składów,
magazynów, eksploatacja surowców mineralnych,
2) obsługa rolnictwa i produkcja rolna.
STREFA C
Strefa aktywności gospodarczej
Funkcje wiodące:
obiekty produkcji, handlu hurtowego, rzemiosła i usług uciążliwych, magazynów, baz,
składów – terenochłonne i generujące duże ruchy ciężkiego transportu
samochodowego, wymagające stref ochronnych o znacznym zasięgu.
1) zabudowa mieszkaniowa związana funkcjonalnie z programem podstawowym,
2) obsługa komunikacji samochodowej,
3) rzemiosło usługowe i produkcyjne, usługi komercyjne, handel (w tym hurtowy).
Wykluczenia:
1) zespoły zabudowy mieszkaniowej,
2) chronione obiekty usług publicznych (edukacji, zdrowia, opieki społecznej).
STREFA D
Strefa rekreacyjno-wypoczynkowa
Funkcje wiodące:
obiekty i urządzenia ogólnodostępne sportu, rekreacji, rozrywki, kultury, gastronomii.
Funkcje uzupełniajace i dopuszczone:
zabudowa mieszkaniowa, usługi handlu, hotele i motele.
Wykluczenia:
produkcja i rzemiosło uciążliwe, handel hurtowy, bazy, magazyny i składy,
eksploatacja surowców mineralnych.
70
OBSZARY POZAMIEJSKIE:
STREFA 1
Strefa rozwoju funkcji mieszkaniowych i aktywności gospodarczej na terenach wiejskich
Funkcje wiodące:
1) zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna,
2) handel (w tym hurtowy), nieuciążliwe rzemiosło produkcyjne i usługowe, usługi
komercyjne, magazyny i składy.
1) zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna,
2) obiekty administracji, kultury, sportu, rekreacji, turystyki, rozrywki, gastronomii,
4) zabudowa zagrodowa,
5) produkcja rolna i obsługa rolnictwa.
Wykluczenia:
chronione obiekty usług publicznych (edukacji, zdrowia, opieki społecznej).
STREFA 2
Strefa zabudowy mieszkaniowej na terenach wiejskich i ekstensywnej zabudowy miasta
Funkcje wiodące:
2) rolnictwo i ogrodnictwo,
3) produkcja rolna i usługi dla rolnictwa,
4) zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna nie związana z gospodarstwami rolnymi.
1) handel, usługi dla ludności, usługi komercyjne,
2) rzemiosło produkcyjne i usługowe, uciążliwe i nieuciążliwe,
3) usługi publiczne gastronomia, kultura, sport, rozrywka,
4) zabudowa rekreacyjna indywidualna.
Wykluczenia:
obiekty produkcji, handlu hurtowego, baz, składów, magazynów, nie związane
z rolniczym wykorzystaniem obszaru.
71
STREFA 3
Strefa rekreacji i turystyki, w tym:
STREFA 3.1
Substrefa obiektów i urządzeń ogólnodostępnych:
Funkcje wiodące:
1) bazy turystyki kwalifikowanej wodnej, rowerowej i konnej,
2) hotele, motele, domy turysty, zespoły zabudowy letniskowej, otwarte obiekty
sportowe i rekreacyjne, obiekty gastronomii, kultury, rozrywki.
Funkcje dopuszczone jako uzupełnienie programu podstawowego:
1) zabudowa mieszkaniowa związana funkcjonalnie z programem podstawowym,
2) ekstensywna zabudowa jednorodzinna,
3) zabudowa letniskowa indywidualna,
4) usługi dla ludności, handel, gastronomia.
Wykluczenia:
1) obiekty chronionych usług publicznych,
2) obiekty produkcyjne, handlu hurtowego, baz, składów, magazynów, rzemiosła
i usług uciążliwych oraz handlu powyżej 400 m2 p.uż., inne generujące duży ruch
ciężkiego transportu samochodowego.
STREFA 3.2.
Strefa indywidualnego użytkowania rekreacyjnego
Funkcja wiodąca:
indywidualna zabudowa letniskowa na działkach rolnych i leśnych.
1) zabudowa jednorodzinna ekstensywna i zabudowa zagrodowa,
2) usługi komercyjne nieuciążliwe, handel detaliczny,
3) ogólnodostępne obiekty sportu, rekreacji, kultury, rozrywki, gastronomii.
Wykluczenia:
1) obiekty produkcyjne, handlu powyżej 400 m2 p.uż. i handlu hurtowego, baz,
składów, magazynów, rzemiosła i usług uciążliwych,
3) inne użytkowanie generujące duży ruch ciężkiego transportu samochodowego,
4) eksploatacja surowców mineralnych.
72
STREFA 4
Strefa otwartych terenów rolnych
Funkcja wiodąca:
1) rolnictwo i ogrodnictwo, hodowla,
3) produkcja rolna i obsługa rolnictwa.
Funkcje dopuszczone jako uzupełnienie programu podstawowego:
1) zabudowa jednorodzinna,
2) indywidualna zabudowa letniskowa,
3) usługi i rzemiosło produkcyjne nieuciążliwe.
Wykluczenia:
lokalizacja funkcji innych niż związane z gospodarstwami rolnymi wymaga
szczegółowej analizy, pod katem ochrony zwartych kompleksów rolnych.
STREFA 5
Strefa ochrony wartości przyrodniczych w terenach otwartych.
Funkcja:
1) ochrona starorzecza Bugu, wysp na Bugu, jezior i oczek wodnych;
2) ochrona trwałych użytków zielonych w dolinach rzek, otwartych terenów rolnołąkowych ze szpalerami zadrzewień śródpolnych;
3) ochrona małopowierzchniowych lasów i zadrzewień, starodrzewu i pomników
przyrody,
4) dopuszcza się urządzenie szlaków turystyki pieszej, rowerowej, konnej, kajakowej,
oraz budowę obiektów małej architektury i ogólnodostępnych obiektów sportu bez
zabudowy kubaturowej.
Wykluczenia:
Nie dopuszcza się zabudowy kubaturowej, eksploatacji surowców mineralnych oraz
działań mogących pogorszyć stan środowiska przyrodniczego.
Ochrona środowiska
2.
1) Wskazuje się konieczność wprowadzenia zasad ochrony wartości przyrodniczych na
terenach objętych projektowanymi granicami Warszawskiego Obszaru Chronionego
Krajobrazu, zgodnie z projektem aktu prawnego, poprzez wprowadzenie w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego odpowiednich zakazów i nakazów.
2) Wskazuje się następujące obszary o szczególnych wartościach przyrodniczych,
rekomendowane do objęcia ochroną w drodze uznania za użytki ekologiczne:
-
obszar I: wyspy na Bugu w rejonie starorzecza – zespoły wierzbowo-topolowe,
miejsce gniazdowania bączka, dzięcioła zielonego, dzięciołka, kropiatki,
-
obszar II: starorzecze Bugu – miejsce gniazdowania czapli siwej, wodnika, rybitwy
czarnej, cyranki,
73
-
obszar III: bagno Pólko w Nadmie – siedlisko traszki zwyczajnej i grzebieniastej,
ropuchy zielonej i kumaków nizinnych,
-
obszar IV: Zolskie Bagno w lasach Nadleśnictwa Drewnica – żerowisko bociana
czarnego, brodźca samotnego i pary żurawi.
3) Wskazuje się następujące obszary o szczególnych wartościach przyrodniczokrajobrazowych, do objęcia ochroną jako zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:
-
obszar V: ujściowy odcinek rzeki Rządzy – miejsce lęgowe łabędzia niemego i czajki,
żerowisko myszołowa zwyczajnego, stanowisko kocanki piaskowej, kruszyny
pospolitej, grążela żółtego, grzybieni białych, kosaćca syberyjskiego, storczyka
szerokolistnego,
-
obszar VI: Jezioro Czarne wraz z otaczającym terenem leśnym – skupisko drzew
pomników przyrody i drzew o walorach pomnikowych,
-
obszar VII: lasy Nadleśnictwa Drewnica w rejonie Słupna – bór świeży sosnowy
i mieszany.
4) Wskazuje się konieczność zachowania i ochrony drzew – pomników przyrody i drzew
o walorach pomnikowych, wymienionych w rozdziale II Studium „Środowisko
naturalne”. Strefa ochronna drzewa obejmuje teren w promieniu 15 m od pnia.
5) Wskazuje się konieczność ochrony wód Zalewu Zegrzyńskiego, rzeki Bug i starorzecza
Bugu, rzek Rządzy i Czarnej, Jeziora Czarnego i oczek wodnych, poprzez wprowadzenie
do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zakazów i ograniczeń
chroniących akweny przed zmianą użytkowania, zmianą linii brzegowej
i zanieczyszczeniem.
6) Wskazuje się konieczność przestrzegania ograniczeń i zakazów w zagospodarowaniu
i użytkowaniu terenów, wynikających z aktów prawnych ustanawiających strefę ochrony
pośredniej ujęcia wody Zalewu Zegrzyńskiego dla zaopatrzenia w wodę Wodociągu
Północnego.
7) Dla zrównoważonego rozwoju gminy uznaje się za celowe następujące działania:
-
ochronę ekosystemów leśnych i zadrzewień o charakterze leśnym,
-
zalesienia nieużytków i obszarów niekorzystnych dla lokalizacji zabudowy
położonych w obszarach ciągów ekologicznych,
-
zachowanie i ochronę szpalerów zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych oraz
pojedynczych drzew o walorach krajobrazowych,
-
zachowanie bez zmiany użytkowania obszarów trwałych użytków zielonych przy
starorzeczu Bugu, w dolinie rzeki Rządzy oraz we wsi Łąki,
-
zachowanie nieużytków podmokłych i stawów powstałych po eksploatacji surowców
mineralnych,
-
rewaloryzacja istniejących terenów zieleni miejskiej w Radzyminie oraz wyznaczanie
nowych, dla wytworzenia powiązanych ze sobą zespołów o walorach przyrodniczych
i rekreacyjnych,
-
obsadzenie zielenią izolacyjną obiektów przemysłowych, dróg i ulic,
-
wprowadzenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zakazu
lokalizacji zabudowy, a także poprzecznych barier utrudniających migrację fauny
i flory oraz spływ mas powietrza, w obrębie ciągów naturalnych powiązań
74
przyrodniczych obejmujących ekosystemy dolinne; w istniejących lub projektowanych
trasach komunikacyjnych należy wykonać przepusty umożliwiające migrację drobnej
fauny,
-
dążenie do stosowania w kotłowniach lokalnych i indywidualnych źródłach ciepła
paliw ekologicznych (gazu, energii elektrycznej, oleju o niskiej zawartości siarki,
odnawialnych źródeł energii) w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń i poprawy
stanu higieny atmosfery.
Ochrona wartości kultury
3.
1) Wskazuje się konieczność ochrony obiektów i obszarów o wartościach kulturowych,
objętych ochroną Konserwatora Zabytków w formie wpisu do rejestru zabytków lub
ujęcie w ewidencji konserwatorskiej, wymienionych w rozdziale III Studium, poprzez:
-
umieszczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego informacji
o obiektach i obszarach objętych ochroną konserwatorską, w formie opisowej
i rysunkowej, wraz ze stosownymi ustaleniami,
-
ustalenie w miejscowych planach obowiązku uzgadniania wszelkich prac
inwestycyjnych dotyczących obiektów i obszarów chronionych, oraz w granicach stref
ochrony ekspozycji obiektów, z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.
2) W granicach obszaru historycznego rozplanowania miejskiego centrum Radzymina,
ochroną obejmuje się:
-
historyczne rozplanowanie miejskie, w tym układ ulic i trzech placów miejskich:
Starego Rynku, Placu Kościuszki i Placu Wolności,
-
zachowane pierzeje ulic,
-
skalę i charakter zabudowy,
-
osie widokowe z kościołem p. w. Przemienienia Pańskiego jako dominantą.
Uznaje się za celowe wprowadzenie w obszar trzech placów funkcji centrotwórczych
(handel, usługi dla ludności, gastronomia, hotelarstwo, administracja, banki); oraz
dostosowanie parametrów przestrzennych, technologii i kolorystyki nowej zabudowy do
zachowanych obiektów o wartościach kulturowych. Uznaje się za celowe podjęcie działań
w celu rewaloryzacji placów miejskich, o oparciu o szczegółowe wytyczne
konserwatorskie.
3) Wskazuje się celowość podjęcia prac inwentaryzacyjnych i rewaloryzacyjnych
w stosunku do obiektów objętych wszystkimi formami ochrony konserwatorskiej; oraz
w razie potrzeby opracowania programu adaptacji do nowych funkcji (turystycznych,
edukacyjnych, publicznych).
4) Uznaje się za celowe podjęcie rewaloryzacji wartościowych zespołów zieleni miejskiej,
szczególnie pozostałości zabytkowego parku krajobrazowego, oraz wzbogacenie funkcji
parku przez zrealizowanie odpowiedniego programu użytkowego.
5) Uznaje się za celowe objecie ochroną przed zmianą użytkowania, uporządkowanie
i upamiętnienie dawnych zamkniętych cmentarzy: żydowskiego i ewangelickich, jako
świadectw bogatej historii miasta.
6) W granicach stanowisk archeologicznych i konserwatorskich stref ochrony
archeologicznej, obowiązuje uzgadnianie z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków
75
wszelkich prac inwestycyjnych i zmian w zagospodarowaniu terenu; realizacja inwestycji
winna być poprzedzona przeprowadzeniem badawczych prac archeologicznych.
Zaleca się udostępnienie do zwiedzania, w celach poznawczych, zespołu 21 kopców
ziemnych w Arciechowie, po uprzednim kompleksowych zbadaniu i zabezpieczeniu.
7) Wskazuje się celowość objęcia szczególną formą ochrony miejsc i obiektów stanowiących
świadectwo Boju o Radzymin w 1920 r., jako zdarzenia mającego najwyższą rangę dla
Polski oraz najsilniej wyróżniającego Ziemię Radzymińską.
Rekomenduje się wyznaczenie strefy ochrony konserwatorskiej oraz wpisanie pola
bitewnego do rejestru zabytków, na podstawie interdyscyplinarnych badań dokumentacji
bitwy. Zaleca się podjęcie działań w celu przygotowania kompleksowego projektu
i programu upamiętnienia Boju o Radzymin, oraz utworzenia zaplecza technicznego dla
uroczystości rocznicowych.
8) Zaleca się zewidencjonowanie, porządkowanie i rewaloryzację otoczenia mogił
żołnierskich z wojen 1920 i 1939 – 45, krzyży i kapliczek przydrożnych, w tym
szczególnie kapliczek Na Zjawieniu i na Górze Świętego Antoniego oraz miejsca pomięci
Na Cegielni.
9) Zaleca się utrzymanie niematerialnych wartości dziedzictwa kulturowego, przede
wszystkim poprzez zachowanie historycznych nazw miejscowości, obiektów i ulic.
4.
System transportowy
1) Wskazuje się drogę krajową Nr 18 Warszawa – Białystok do modernizacji i zmiany
przebiegu, w celu wytworzenia obwodnicy miasta Radzymina, zgodnie z rysunkiem
Studium; połączenie drogi z istniejącym układem komunikacyjnym poprzez węzły:
Radzymin I i Radzymin II oraz postulowany węzeł Wołomin. Wskazuje się konieczność
budowy lub zmiany przebiegu dróg lokalnych w celu obsługi komunikacyjnej terenów
przyległych do drogi nr 18 oraz włączenia ruchu lokalnego.
Klasa drogi – główna ruchu przyspieszonego; dopuszcza się zmianę klasy na drogę
ekspresową.
2) Wskazuje się konieczność rozbudowy i modernizacji wewnętrznego układu drogowo –
ulicznego dla obsługi miasta Radzymina, poprzez wyznaczenie:
-
drogi głównej stanowiącej tzw. małą obwodnicę Radzymina, przejmującą ciężki ruch
transportowy z dzielnicy przemysłowej do drogi nr 18 z ominięciem centrum miasta,
oraz stanowiącej główną oś komunikacyjną dla obszarów wskazanych do urbanizacji,
-
drogi głównej łączącej północną część gminy poprzez ulicę Weteranów z centrum
Radzymina,
-
układu ulic zbiorczych, lokalnych i dojazdowych dla obsługi terenów wskazanych do
rozbudowy miasta w kierunku zachodnim, południowym i wschodnim,
-
modernizacji pięciowlotowego skrzyżowania ulicy Warszawskiej z ulicami Buczka,
Polną i Norwida dla poprawy bezpieczeństwa ruchu.
3) Wskazuje się konieczność rozbudowy i modernizacji wewnętrznego układu drogowo –
ulicznego dla obsługi terenów istniejącej i projektowanej zabudowy we wsi Słupno.
76
4) Wskazuje się klasyfikację administracyjną i funkcjonalno – techniczną podstawowego
układu drogowo – ulicznego:
przebieg
Słupno (ul. Warszawska) – obwodnica Radzymina –
Emilianów
krajowa nr 631
lasy Nadleśnictwa Drewnica – do węzła z drogą nr 18
Radzymin (ul. Konstytucji 3 Maja – ul. Wołomińska) –
krajowa nr 635
Ciemne – Janków Nowy
Radzymin (ul. ul. Warszawska – ul. Kardynała
postulowana wojewódzka
Wyszyńskiego – ul. Wyszkowska)
Radzymin (projektowany przebieg tzw. małej
obwodnicy miasta od skrzyżowania z ul. Weteranów
po zachodniej, południowej i wschodniej stronie
miasta do skrzyżowania z ul. Wyszkowską)
Radzymin (ul. Strzelców Grodzieńskich);
postulowana wojewódzka wskazuje się konieczność budowy wiaduktu
drogowego nad liną kolejową
Wolica – Załubice Stare – Załubice Nowe
wojewódzka nr 01112
na ciągu drogi znajduje się most na rzece Rządzy
wojewódzka nr 01113 Stare Załubice – Arciechów
Załubice Stare – Arciechów od mostu na rzece Rządzy
do wsi Dabrowa
Załubice stare w kierunku Popielarzy – Załubice Nowe
do granicy gminy
wojewódzka nr 01115 Trzciana – Borki – Siwek
Radzymin Rejentówka (ul. Wróblewskiego) – Ruda –
wojewódzka nr 01116 Załubice Stare;
postulowana wojewódzka od wsi Ruda do wsi Łosie
Radzymin (ul. Weteranów) – Łąki
wojewódzka nr 01117 wskazuje się konieczność budowy wiaduktu
drogowego nad liną kolejową
postulowana wojewódzka Łąki od ul Weteranów
postulowana wojewódzka od ul. Weteranów do wsi Borki
postulowana wojewódzka Cegielnia – Sieraków – Łąki
wojewódzka nr 01119 Słupno (ul. Żeromskiego) – Sieraków
wojewódzka nr 01120 Słupno – Lasy Nadleśnictwa Drewnica
wojewódzka nr 01123 Radzymin (ul. Polna) – Słupno (zwana „Gościńcem”)
postulowana wojewódzka Radzymin – projektowana od ul. Polnej do ul. Nowej
postulowana wojewódzka Radzymin ul. Buczka
postulowana wojewódzka Radzymin ul. Konopnickiej do ul. Weteranów
Radzymin – Mokre – Łosie
Radzymin (ul. P.O.W.) – Zawady
postulowana wojewódzka od węzła Radzymin II do wsi Zwierzyniec
postulowana wojewódzka Radzymin ul Zwycięska do wsi Dybów
krajowa nr 18
klasa
drogi/ ulicy
GP
G
G
G
G
G
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
77
przebieg
wojewódzka nr 01126 Zawady – Emilianów
postulowana wojewódzka Ciemne od węzła Radzymin I do drogi nr 635
wojewódzka nr 01127 Nadma
lasy Nadleśnictwa Drewnica,
skrzyżowanie z drogą nr 631
wojewódzka nr 01128 Słupno – Janków Nowy
wojewódzka nr 01129 Janków Stary – Rżyska
Radzymin (ul. Korczaka) – Wiktorów
postuluje się przejście dwupoziomowe z drogą nr 18
wojewódzka nr 01131 Rżyska
wojewódzka nr 01138 Zwierzyniec
klasa
drogi/ ulicy
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
Z
5) Wskazuje się celowość modernizacji i budowy układu dróg dojazdowych w istniejących
i projektowanych zespołach zabudowy letniskowej.
6) Postuluje się wyznaczenie i budowę układu dróg rowerowych, jako istotnego elementu
systemu transportowego gminy i zagospodarowania turystycznego, oraz połączenie go z
układem dróg rowerowych sąsiednich gmin. Parametry techniczne i warunki ruchu
powinny spełniać standardy bezpieczeństwa dla rowerzystów poruszających się
z pełnym wyposażeniem. Drogi rowerowe powinny być dostępne dla osób
niepełnosprawnych fizycznie.
7) Wskazuje się na celowość otwarcia brzegu Zalewu Zegrzyńskiego dla ruchu rowerowego
i pieszego.
8) Postuluje się wybudowanie przystani promowych oraz przystani dla statków „białej
floty”. Celowe jest uruchomienie linii „białej floty” w porozumieniu z miastami
i gminami położonymi nad Narwią, Bugiem, Zalewem Zegrzyńskim (Somianka, Serock,
Nieporęt, Zakroczym, Wyszogród).
9) Postuluje się dostosowanie rozwiązań komunikacyjnych do potrzeb osób
niepełnosprawnych, na podstawie opracowanego kompleksowego programu likwidacji
barier urbanistyczno – architektonicznych.
10) Postuluje się przeanalizowanie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego
możliwości i warunków prowadzenia autostrady A 2 oraz trasy ekspresowej Via Baltica,
zgodnie z wybranym wariantem.
5.
Infrastruktura techniczna
Zaopatrzenie w wodę
1) Przyjmuje się zasadę zaopatrzenia miasta i miejscowości wiejskich w gminie Radzymin
z wodociągu centralnego, zaopatrywanego z ujęcia wody ze stacją uzdatniania
w Aleksandrowie.
2) Wskazuje się na konieczność rozbudowy sieci wodociągowej rozdzielczej dla pełnego
zaopatrzenia w wodę terenów zurbanizowanych miasta i gminy, działających dotychczas
w oparciu o ujęcia własne, oraz zespołów rekreacji zbiorowej.
3) Dopuszcza się zaopatrzenie w wodę zakładów przemysłowych, rozproszonej zabudowy
wsi oraz zabudowy letniskowej z ujęć własnych.
78
Odprowadzenie ścieków
1) Przyjmuje się zasadę budowy dwóch systemów kanalizacji rozdzielczej grawitacyjnopompowej:
-
centralnego układu kanalizacji, obejmującego miasto Radzymin oraz wsie Cegielnia,
Słupno, Ciemne i Dybów,
-
kanalizacji obrzeży Zalewu Zegrzyńskiego, obejmującej wsie Załubice Stare, Załubice
Nowe, Arciechów, Borki i Siwek, w granicach strefy ochronnej Głównego Zbiornika Wód
Podziemnych oraz strefy ochronnej ujęcia wody Wodociągu Północnego
w Wieliszewie.
2) Odbiornikiem ścieków z kanalizacji centralnej jest oczyszczalnia biologicznomechaniczna w Radzyminie, ze zrzutem ścieków oczyszczonych do rzeki Beniaminówki.
3) Ścieki z kanalizacji obrzeży Zalewu będą odprowadzane przewodem magistralnym do
oczyszczalni w Orzechowie w gminie Serock.
4) Na terenach nie objętych systemami kanalizacji rozdzielczej i położonych poza strefą
ochrony pośredniej ujęcia wody Wodociągu Północnego uznaje się za dopuszczalne
gromadzenie ścieków w indywidualnych atestowanych zbiornikach szczelnych
i odprowadzanie do punktu zlewnego przy oczyszczalni ścieków; wskazuje się celowość
objęcia własnymi systemami gromadzenia i oczyszczania ścieków w zespołach zwartej
zabudowy jednorodzinnej i letniskowej na tych terenach.
Odprowadzenie wód opadowych
1) Przyjmuje się zasadę odprowadzania wód opadowych z terenów zurbanizowanych miasta
Radzymina oraz wsi Słupno poprzez system kanalizacji deszczowej do rzeki
Beniaminówki oraz do Rowu Sierakowskiego.
2) Dla pozostałych terenów dopuszcza się odprowadzenie wód opadowych do rowów
powierzchniowych przydrożnych.
Zaopatrzenie w gaz
Wskazuje się konieczność rozbudowy sieci gazowej zasilanej z gazociągu wysokiego
ciśnienia 6,3 MPa, dla pełnego zaopatrzenia w gaz miasta i gminy, z uwzględnieniem potrzeb
grzewczych. Wskazuje się konieczność budowy stacji redukcyjno-pomiarowych II
w zespołach zabudowy.
Zaopatrzenie w energię elektryczną
1) Przyjmuje się zasadę zaopatrzenia użytkowników w energię elektryczną ze stacji
transformatorowych 110/15 kV w Radzyminie i Nadmie, zasilanych liniami 110 kV
Wołomin – Radzymin.
2) Wskazuje się konieczność rozbudowy i modernizacji sieci elektroenergetycznej na
terenach wskazanych do rozwoju funkcji mieszkaniowej, usługowej, produkcyjnej oraz
turystyki i rekreacji.
Zaopatrzenie w ciepło
1) Uznaje się za celowe ogrzewanie budynków ze źródeł własnych; dopuszcza się
stosowanie kotłowni grupowych dla obsługi zespołów zabudowy wielorodzinnej,
jednorodzinnej skoncentrowanej lub usług.
2) Wskazuje się celowość stosowania paliw niskoemisyjnych, w tym energii elektrycznej
i gazu, do ogrzewania budynków.
79
Usuwanie odpadów
1) Wskazuje się konieczność przeznaczenia terenu pod składowisko, segregację i utylizację
odpadów stałych.
2) Rekomenduje się zastosowanie technologii składowania i utylizacji wykazującej najniższy
poziom oddziaływania na środowisko.
3) Wskazuje się celowość wprowadzenia obowiązku selektywnej zbiórki, segregacji,
przetwarzania i magazynowania odpadów komunalnych, w tym niebezpiecznych.
Tranzytowe magistrale przesyłowe
Wskazuje się magistrale przesyłowe wraz ze strefami bezpieczeństwa, przebiegające przez
miasto i gminę Radzymin:
1) rurociągi dalekosiężne o średnicy 800 mm, 600 mm i 250 mm, transportujące ropę
naftową; strefy bezpieczeństwa obejmują pasy terenu o szerokości 100 m na północ i na
południe oraz od 50 m na północ do 40 m na południe od skrajnych rurociągów,
2) gazociąg wysokiego ciśnienia o średnicy 700 mm; strefy bezpieczeństwa obejmują pasy
terenu o szerokości 50 m, 75 m i 100 m od przewodu w obie strony,
3) linia elektroenergetyczna napowietrzna 400 kV; strefa bezpieczeństwa obejmuje pas
terenu o szerokości 40 m od osi linii w obie strony.
6.
Gospodarka terenami
1) Wskazuje się celowość wyznaczenia w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego obszarów aktywności gospodarczej dla produkcji, handlu, magazynów
i składów, usług komercyjnych oraz mieszkalnictwa w rejonach włączenia ruchu
lokalnego do obwodnicy Radzymina poprze węzły „Radzymin I”, „Radzymin II”
i postulowany węzeł „Wołomin”, zapewniające dostępność komunikacyjną dla ruchów
tranzytowych i docelowych do Warszawy.
2) Dopuszcza się wyznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
obszarów pod rozwój funkcji rekreacji indywidualnej, przede wszystkim w północnej
części gminy, w sołectwach Arciechów, Załubice Stare i Nowe, Borki, Ruda i Łosie –
z określeniem minimalnej powierzchni działki, obsługi komunikacyjnej i wyposażenia
w infrastrukturę techniczną, dla zapewnienia odpowiednio wysokiego standardu
zabudowy.
3) Wskazuje się konieczność zachowania bez prawa zabudowy obszarów najcenniejszych
pod względem przyrodniczym i krajobrazowym.
4) Wskazuje się celowość wyznaczenia w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego terenów pod funkcje turystyki, rekreacji zbiorowej i sportu, bazy turystyki
kwalifikowanej, przystanie sportów wodnych i komunikacji wodnej, na obrzeżu Zalewu
Zegrzyńskiego oraz w rejonach koncentracji zabudowy letniskowej.
5) Wskazuje się celowość zagospodarowania brzegów Zalewu Zegrzyńskiego w sposób
umożliwiający przeprawę promową w kierunku Serocka, Ryni i Nieporętu oraz Popowa
w gminie Somianka.
6) Wskazuje się celowość ochrony otwartych terenów rolnych i trwałych użytków zielonych
przed rozproszona zabudową zagrodowa i mieszkaniową.
7) Wskazuje się konieczność wyznaczenia w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego terenów pod składowisko, segregację i rekultywację odpadów.
80
7.
Prawo miejscowe
Wobec utraty aktualności miejscowych planów obejmujących miasto Radzymin i gminę
Radzymin, uznaje się za celowe objecie miejscowym planem zagospodarowania
przestrzennego całego obszaru miasta i gminy w granicach administracyjnych.
Rekomenduje się sporządzenie planu w skali 1:1000 dla terenów wymagających
szczegółowego rozwiązania układu przestrzennego, przede wszystkim dla centrum miasta
i zainwestowanych terenów wsi Słupno.
Przewodniczący Rady Miejskiej w Radzyminie
Franciszek Jankowski

uwarunkowania rozwoju przestrzennego miasta i gminy radzymin

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sztuka przedhistoryczna - sześć podstawowych okresów - sp1

Skarb z Hajdúsámson

A-derma epitheliale AH DUO krem ultra - regenerujący

A-derma epitheliale AH DUO krem ultra - regenerujący

Powtórka z epok — Modernizm

ŻYWA LEKCJA HISTORII „JAK TO SOBIESKI POD WIEDNIEM

TECH-MASTERS: Novakleen [web]

zagadnienia egzaminacyjne egzaminu ustnego z języka polskiego