Skarb z Hajdúsámson

Skarb
z Hajdúsámson
Odkryty przez zwykłego rolnika w 1907 roku na północ od wsi
Hajdúsámson skarb, stał się znany na całym świecie, ponieważ jego
elementy składowe, datowanie i wartość składają się na najcenniejszy,
najpiękniejszy i najważniejszy skarb Europy z epoki brązu.
Przypadkowy odkrywca
znalazł skarb na piaskowym
wzniesieniu, na głębokości
75 cm. W skład skarbu wcho−
dził miecz, usytuowany rę−
kojeścią na północ oraz ulo−
kowane na nim 12 czekanów.
W sumie składał się z 13
przedmiotów, które pod
względem typologicznym
można zaliczyć do 3 typów.
Miecz i 3 czekany są bogato
zdobione motywem wici i
linii spiralnych oraz moty−
wami geometrycznymi. By
podkreślić zdobienie, mistrz
z epoki brązu wcierał sub−
stancję wapienną do punco−
wanych motywów. Motywy
zdobnicze znajdujące się na
mieczu i czekanach kilka−
krotnie próbowano połączyć
z kulturą mykeńską oraz z
przedmiotami odkrytymi w
grobach królewskich.
Skarb datuje się na środ−
kowy okres epoki brązu, tzn.
na lata 1650−1600 p.n.e. i
określa się mianem horyzon−
tu (nazwa pochodzi od na−
zwy miejscowości, gdzie zo−
stał odkryty) Hajdúsámson.
Podobnie artystycznie zdo−
bione przedmioty brązowe i
biżuteria złota zostały od−
kryte na terenach górnej
Cisy, więc prawdopodobnie
wiążą się z miejscowym
warsztatem wyrobów kultu−
ry Otomani. Surowce
(miedź) do produkcji pocho−
dziły prawdopodobnie z gór
rudonośnych, znajdujących
się na terenie Siedmiogro−
du. Skarby składają się wy−
łącznie z broni. Czasami jest
to broń bogato zdobiona −
prawdopodobnie były wła−
snością społeczeństwa lub
należały do warstwy elity
społecznej − w tym okresie
jeszcze „kwitnących" − osad
tellowych. Jakość tych przed−
miotów, ich precyzyjne wyko−
nanie, fantastyczne zdobienia
oraz fakt, iż w tym okresie
jeszcze nie możemy mówić o
masowej metalurgii brązu,
świadczy o tym, iż dla ów−
czesnej społeczności te przed−
Sztylet unietycki i czekany z brązu znale−
mioty miały zione przez rolnika w 1907 r. Skarb datuje się
na środkowy okres epoki brązu.
ogromną war−
fot. Alicja Rogaczewska
tość.
Opisane okoliczności żające się zagrożenie, lecz
odkrycia skarbu wskazują na raczej został zdeponowany
to, iż nie został on zakopany jako dar bogom zaświatów.
DANI JÁNOS
w ziemi ze względu na zbli−
Gliniany model wozu jest
Wypalony gliniany model wozu
wyjątkowy, ponieważ zacho−
wał się w całości, a jego
zdobienie jest unikatowe.
Stanowisko archeologiczne
"Leányvár" znajduje się na
wyżynie lessowej nad rzeką "Pocsaj−Leányvár" to najważniejsze stanowisko kultury
Ér, na terenach zalewowych.
Osada odkryta w tym Otomani − z końca wczesnej epoki brązu − zajmującej
miejscu była podzielona na tereny bagniste, podmokłe. Kultura Otomani obejmowała
dwie części: „grodową”, oto− swym zasięgiem tereny znajdujące się obecnie we wschod−
czoną rowem i „otwartą”, znaj−
dującą się na terenach niżej nich Węgrzech i zachodniej Rumunii. Stanowisko "Pocsaj−
położonych, poza rowem. Leányvár" słynne stało się dzięki znalezisku modelu wozu,
Leányvár prawdopodobnie
nie było zwykłym grodem, które zostało podarowane Muzeum Déri w 1966 r.
lecz tzw. uforty−
nych kołach. Pojawienie i
Ślady ochry, odkryte we−
fikowaną osadą
rozprzestrzenienie się kół wnątrz wozu, wskazują na jego
tellową, zawiera−
szprychowych − na podstawie kultową funkcję (nie mógł
jącą kilka pozio−
znalezisk − można datować na być dziecięcą zabawką). Prze−
mów mieszkal−
lata 2200−2000 p.n.e. Badacz wiercenia na krótszych bo−
nych.
publikujący znalezisko, Me− kach sugerują, że był zawie−
Model wozu
sterházy Károly, datował − szany podczas rytuałów. Jego
został ozdobiony
bardzo słusznie − ów wóz na kultową funkcję potwierdza
motywami ryty−
wczesny okres epoki brązu, także nowe odkrycie ze sta−
mi, wypełniony−
lecz − podobnie jak Bóna István nowiska Nižná Myšľa, zwią−
mi
wapniem: Gliniany model wozu symbolizujący po− − wiązał z tradycją kultury zanego z kulturą Košťany−
dłuższe boki zdo− dróż ze świata żywych do świata zmarłych, Gyulavarsánd.
Füzesabony, gdzie odkryto
bią szrafowane jest na wystawie elementem łączącym
Podczas
wykopalisk
na
podobny model wozu w gro−
strefy − podziemie demonów (dół),
trójkąty i linie trzy
świat żywych (środek) i gwiaździste nie− stanowisku Sălacea−Dealul bie dziecięcym − symbolizuje
zygzakowate, a bo bogów (góra) fot. Leszek Adamczyk Vida, związanym z kulturą on przedostanie się/transport
krótsze boki zdo−
Na podstawie obecnej wie− Otomani, odkryto wóz ana− duszy w zaświaty. Oprócz
bią ryte koła − interpretowa− dzy możemy powiedzieć, iż logiczny do obiektu pocho− tego odkrycia, pozostałe wozy
ne jako symbole solarne − wozy pojawiły się w Kotli− dzącego z Pocsaj−Leányvár, pochodzą z terenów osad, w
oraz motywy zygzakowate, nie Karpackiej pod koniec co wskazuje, że oba te zabyt− tym osad tellowych.
podobnie jak na dłuższych eneolitu, lecz były to jeszcze ki można wiązać jednoznacz−
DANI
JÁNOS
bokach.
konstrukcje masywne, o peł− nie z kulturą Otomani.
Na okładce: Z gardeł zwycięskich Madziarów
wypływa okrzyk triumfu. Sasi zostali pokonani.
Przed koczownikami stoi otworem pół Europy. Tak
wygląda finał inscenizacji bitwy pod Augsburgiem,
który można codziennie oglądać na polu pokazowym.
fot. Remigiusz Konieczka
Ze środkowego
okresu epoki brązu
Gazeta Biskupińska
Biskupińska, Adres redakcji: Biskupin, półwysep, tel. (052) 302−52−80; Wydawca: Wydawnictwo
Dominika Księskiego "Wulkan", Tygodnik Lokalny Pałuki, Żnin, ul. Sądowa 4; redaktor naczelny: Dominik
Księski; zastępca redaktora naczelnego: Mirosława Roszak; Anioł Stróż: Roksana Chowaniec; sekretarz redakcji:
Stanisław Tyrakowski; reporterzy: Alicja Rogaczewska, Kinga Szpek, Magdalena Kruszka, Remigiusz Konieczka,
Sandra Brzykca, Jacek Mielcarzewicz; skład i łamanie: Leszek Adamczyk; opracowanie graficzne: Leszek Malak.