Stan cieków na terenie powiatu kamiennogórskiego w aspekcie

Stan cieków na terenie powiatu kamiennogórskiego w aspekcie

Kamienna Góra dnia 19.09.2010 r.
Informacja
na Zarząd Powiatu Kamiennogórskiego
Temat: Stan cieków na terenie powiatu kamiennogórskiego w aspekcie
zabezpieczeń przeciwpowodziowych
I. Charakterystyka
zagrożenia
powodziowego
na
terenie
powiatu
kamiennogórskiego
Z wieloletnich analiz i obserwacji stanu wód, oraz w świetle badań, jakie prowadziło
biuro projektów Hydroprojekt Wrocław do opracowania studium ochrony przed powodzią
zlewni rzeki Bóbr wynika, że na niżej przedstawionych odcinkach powodowane są zagrożenia
dla budowli, budynków i urządzeń hydrotechnicznych i tak:
Dolina Bobru od zapory w Bukówce do Kamiennej Góry zalewana jest na szerokości 50 m,
lokalnie do 100. Lokalne rozlewiska utworzą się w rejonie 258 km przy ujściu Żywicy
(Opatówki). Na tym odcinku zalewane są trzy mosty gospodarcze w Bukówce, woda
dochodzi do drogi Lubawka-Kamienna Góra. Lokalnie podtapiane są zabudowania w
Bukówce, Błażkowej i Janiszowie.
W Janiszowie zagrożenie stanowi mały ciek płynący między budynkami. W Kamiennej
Górze- dzielnicy Daleszewo Górne zalewany jest jeden most gospodarczy zlokalizowany
poniżej zabudowań, woda opiera się o drogę biegnącą wzdłuż brzegu Bobru. Na odcinku
Kamienna Góra - Dębrznik zalew powodziowy ma szerokość od 100 do 350 m. Opiera się on
na prawym brzegu o drogę Kamienna Góra - Dębrznik na długości 1,5 km. Przecieki
obwałowań występują w Dębrzniku. Na odcinku Dębrznik - Marciszów zalew ma szerokość
od 100 do 200 m. W Marciszowie zagrożona jest droga po prawej stronie doliny oraz nasyp
linii kolejowej – rejon 248 km.
Na odcinku Marciszów do granicy działania powiatu kamiennogórskiego zalew ograniczony
jest wąską i głęboką doliną rzeki i osiąga maksymalnie szerokość do 100 m. Podtapiany jest
most w Ciechanowicach i w Marciszowie.
Zestawienie ilości zagrożonych gospodarstw:
Ø wieś Janiszów 5 gospodarstw wymaga ewakuacji
Ø dzielnica Daleszów Górny - 2 gospodarstwa wymagają ewakuacji
miasto Kamienna Góra- 25 budynków wymaga ewakuacji.
W tym:
ul. Katowicka
7a/2.3
ul. Plac Browarowy 1/1.2
ul. Lubawska
18/1
ul. Ściegiennego
8/1.2
ul. Jana Pawła II
4/1 7a/1
ul. Nadrzeczna
4/1.3
ul. M . Fornalskiej
18/2
ul. Mała
1/1 3/1
Ø wieś Dębrznik - 8 gospodarstw wymaga ewakuacji,
Ø wieś Marciszów - 11 gospodarstw wymaga ewakuacji, oraz zagrożone ujęcie wody dla
Wałbrzycha
Ø wieś Ciechanowice - 6 gospodarstw wymaga ewakuacji.
Dolina Zadrny – W ekstremalnych sytuacjach powstają rozlewiska powyżej zbiorników
przeciwpowodziowych o szerokości do 150 m, poniżej zbiorników przeciwpowodziowych
Krzeszówek I i II około 250 m, do drogi Grzędy-Krzeszów rozlewa się na długości 800 m na
szerokość 250 m. W Krzeszowie i Czadrowie lokalne rozlewiska sięgają 150 m.
W Kamiennej Górze poniżej mostu przy ulicy Krzeszowskiej po lewej stronie tworzy się
rozlewisko do 150 m. Na odcinku od mostu w dół lokalne rozlewiska przy ul. Kościuszki i na
osiedlu Zadrna.
Budynki Komunalne w m. Kamienna Góra
Zadrna:
ul. Tadeusza Kościuszki - 3/1.2, 8/1.2. 19/1, 31/1.2 44/1 45/1.2 60/1 82/1.
ul. Leśna
1/1.2 3/1.2 5 5/1.2
ul. Stefana Okrzei
10/1 12c/1 12c/4.5
ul. Słoneczna
6/1
ul. Rossenbergów
2/2
ul. Armii Ludowej
1/1
ul. Wojska Polskiego
44/2
II. Działania ochronne
Działania ochronne polegają na przygotowaniu się organizacyjno-technicznym, aby
maksymalnie złagodzić skutki spływu wód powodziowych. Całkowita eliminacja zagrożenia
powodziowego jest niemożliwa.
Bóbr jest ciekiem II rzędu największym lewobrzeżnym dopływem Odry, długość całkowita
rzeki 271,6 km, z czego w Polsce 269,6 km. Całkowita powierzchnia zlewni Bobru to
5876,1km². Powierzchnia zlewni do przekroju Marciszów wynosi 425,0 km².
Na terenie powiatu kamiennogórskiego na rzece Bóbr od źródła do 250.6 km
zlokalizowanych
jest
szereg
odcinków
wałów
przeciwpowodziowych
chroniących
zabudowania i grunty przed zalaniem wielkiej wody. Obwałowania te chronią zabudowania
Jawiszowa, Kamiennej Góry i Dębrznika.
Obserwacje prowadzone są na wodowskazach w Kamiennej Górze, Błażkowej, Bukówce
(IMGW) oraz Marciszowie (wodowskaz zamontowany przez UG Marciszów)
L.p Wodo Km
wskaz rzeki
na
rzece
Nazwa
wodowskazu
1
2
3
Kamienna Góra 436,08
Błażkowa
465,25
Bukówka
507,61
Bóbr
Bóbr
Bóbr
248,0
255,7
262,9
Rzędna
zera
wodows
kazu
Stan
ostrzega
wczy
1,20
1,50
1,50
Stan
pogotowi
a
przeciwp
owodzio
wego
1,60
1,70
1,60
Stan
Stopień zagrożenia
alarmu
I
II
III
przeciw
powodziow
ego
200
200
200
200
210
210
240
230
250
250
260
270
Wydział Zarządzania Kryzysowego w 2010 roku wystąpił do Instytutu Meteorologii i
Gospodarki Wodnej z wnioskiem o ponowne uruchomienie wodowskazu na 243,1 km rzeki
Bóbr w miejscowości Sędzisław w gminie Marciszów (zlikwidowanego w 1992 roku ze
względów oszczędnościowych). Obecnie funkcjonujące wodowskazy znajdujące się w
miejscowościach Kamienna Góra na 248 km oraz w miejscowości Wojanów na 218 km,
stanowią
niewystarczające
źródło
informacji
w
systemie
monitorowania
sytuacji
powodziowej na terenie powiatu kamiennogórskiego.
Uruchomienie wodowskazu w Sędzisławiu miałoby bezpośredni wpływ na ocenę
zagrożenia powodziowego w gminie Marciszów, a w szczególności w miejscowościach
Marciszów, Ciechanowice oraz miejscowościach powiatu jeleniogórskiego: Janowice
Wielkie, Trzcińsko i Bobrów. Na przestrzeni 5 km od Kamiennej Góry do Marciszowa, do
rzeki Bóbr wpływają: Zadrna, Lesk oraz liczne potoki, które w sumie w normalnych
warunkach dostarczają do Bobru ok. 50% wody, a w czasie gwałtownych opadów deszczu
powodują znaczne podniesienie stanu wód w rzece i lokalne powodzie. Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej w Jeleniej Górze podejmuje decyzję w sprawie regulacji wypływu wody
ze zbiorników retencyjnych Bukówka, Krzeszów I i II na podstawie odczytu na wodowskazie
Wojanów, tymczasem fala powodziowa zasilona w/w dopływami zalewa już miejscowości
Marciszów i Ciechanowice.
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ze względu na brak środków finansowych
w chwili obecnej nie ma możliwości realizacji tej inwestycji.
Drugim ciekiem a zarazem największym w tej części zlewni Bobru jest jego
prawobrzeżny dopływ Zadrna, płynąca z okolic Chełmska Śląskiego poprzez Krzeszów
wpada do Bobru w Kamiennej Górze. Rzeka ta jest głównym odbiornikiem wód z kotliny
Krzeszowskiej. Spływają nią wody ze wschodnich stoków Gór Kruczych /końska 810 m
n.p.m./, Wzgórz Krzeszowskich i północnych krańców Gór Stołowych.
Przepływy charakterystyczne wskazują na typowo górski charakter rzeki, znaczne
wartości odpływów jednostkowych wskazują na duże zasoby zlewni i szybkie odpływy
powodujące gwałtowne wezbrania powodziowe. W okresach bezdeszczowych występują
głębokie niżówki. Te niekorzystne zjawiska w pewnym stopniu regulowane są zbiornikami
suchymi Krzeszów I i Krzeszów II.
W opracowanej 2003 roku Instrukcji Eksploatacji i Gospodarki Wodnej zbiorników
przeciwpowodziowych Krzeszów I i Krzeszów II określono przepływ dozwolony poniżej
zbiornika Krzeszów II na poziomie przepływu bezpiecznego dla koryta potoku Zadrna
12m³/s. Z obserwacji koryta rzeki można zauważyć, iż koryto z biegiem lat w skutek
naniesienia mułu uległo wypłyceniu, a zachowanie dotychczasowych norm przepływu
powoduje piętrzenie wody podtopienie pobliskich terenów. Aby w przyszłości zapobiegać
takim sytuacjom należy podjąć działania zmierzające do oczyszczenia koryta potoku. Taki też
wniosek został skierowany przez Starostwo Powiatowe do RZGW.
W 2010 r. pracownicy RZGW przeprowadzili wizję terenową i stwierdzili, że koryto
potoku Zadrna jest dobrym stanie technicznym, a wystąpienia wody związane są z lokalnym
obniżeniem terenu. Mimo to przyznali rację, że przepustowość cieku nie jest wystarczająca
dla wielkich przepływów wód.
W latach 2010-2011 RZGW zrealizowało zadanie „Remont zabudowy regulacyjnej
potoku Zadrna w km 0+820-1+601 w miejscowości Kamienna Góra”, które polegało na
oczyszczeniu oraz konserwacji koryta potoku Zadrna.
Informacje zawarte w Studium Ochrony Przed Powodzią Zlewni Rzeki Bóbr
wskazują, jakie należy podejmować prace dla poprawy przepływu wód na poszczególnych
ciekach. Zakreślono precyzyjnie strefy zagrożenie powodzią 10% i 1 % (10 i 100 letnich) na
ciekach takich jak Bóbr, Lesk, Zadrna. Analizy dokonane przez biuro projektów wskazują
również na konieczności budowy suchych zbiorników wodnych na cieku Świdnik w Starej
Białce oraz cieku Lesk w Sędzisławiu.
Budowa zbiorników dopełni bierną ochronę przeciwpowodziową dla całego obszaru
powiatu kamiennogórskiego.
Na terenie powiatu znajduje się zbiornik przeciwpowodziowy
Ø Bukówka na rzece Bóbr. Pojemność zbiornika to 18 mil m3 wody. Na co dzień w
zbiorniku, z różnych względów, zgromadzonych jest 10. ml m3. Zapas powodziowy
to około 8 ml. m3 Szacuje się, że dzięki zbiornikowi następuje ok.40-50 % redukcji
kulminacji fali powodziowej.
Ø Suche zbiorniki Krzeszów I i Krzeszów II na potoku Zadrna o pojemności łącznej 1
milion m³.
III. Instytucje odpowiedzialne z utrzymanie cieków wodnych
Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
Wg. Rozporządzenia RM z dnia 17.12.2002 r. w sprawie śródlądowych wód
powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną, Zarząd Melioracji i
Urządzeń Wodnych jest odpowiedzialny za śródlądowe wody powierzchniowe, istotne dla
regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa. Prawa właścicielskie ma tu Marszałek
Województwa, jako zadanie z zakresu administracji rządowej wykonywane przez samorząd
województwa.
Na terenie województwa dolnośląskiego opiekę nad powyższymi ciekami posiada
Dolnośląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych. Łącznie na terenie powiatu występuje
57,7 km cieków oraz 5,2 km wałów przeciwpowodziowych.
Wykaz cieków w poszczególnych gminach:
Lubawka:
- Nidka
-Bącharzyna
- Świdnik
- Olszanica
4,2 km
4,9 km
2,2 km
0,8 km
Kamienna Góra:
- Olszanica 1,7 km
- Świdnik
10,4 km
- Białka
3,2 km
- Bystrek
4,9 km
- Jawiszówka 3 km
- Łężec
3 km
Marciszów:
- Bobrek
- Świdnik
- Zakręta
- Ostrężnik
- Zimna
3 km
3,8 km
4,2 km
4,9 km
3,5 km
Wykonane roboty konserwacyjno- budowlane w 2011 roku:
1. Konserwacja wałów przeciwpowodziowych przy rzece Bóbr w m. Ciechanowice,
Marciszów, Dębrznik, Kamienna Góra, Jawiszów na dł. 5,2 km (koszt 21 179,02 zł
brutto)
2. Konserwacja cieku Nidka w m. Lubawka i Bukówka na dł. 2,6 km (koszt 26 128,54 zł
brutto)
3. Naprawa umocnień brzegowych i odbudowa koryta cieku Bystrek w m. Raszów na d ł.
220 m ( koszt 11 704,99 zł brutto)
4. Konserwacja cieku Zakręta w m. Marciszów, Ciechanowice na dł. 2,2 km (koszt
18 482,20 zł brutto)
W trakcie robót:
1. Ciek Zimna w m. Sędzisław na dł. 1,49 km
2. Ciek Świdnik w m. Ogorzelec (naprawa stopnia nacieku i budowa nowych murów
oporowych)
3. Ciek Łężec w m. Czadrów
W trakcie przetargów na wykonanie prac:
1. Ciek Jawiszówka w m. Jawiszów
2. Ciek Olszanica w m. Olszyny, Chełmsko Śląskie, Błażejów
3. Ciek Ostrężnik w m. Ciechanowice, Pastewnik (mury oporowe)
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej
Krajowy Zarząd Gospodarki wodnej jest właścicielem w stosunku do wód istotnych dla
kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej:
- w potokach górskich oraz ich źródłach,
- ciekach naturalnych, od źródeł do ujścia, o średnim przepływie z wielolecia równym lub
wyższym od 2,0 m³/s w przekroju ujściowym,
- w jeziorach oraz sztucznych zbiornikach wodnych przez które przep ływają cieki,
- ciekach granicznych,
- śródlądowych drogach wodnych.
W tym roku realizowane są zadania min. w miejscowości Pisarzowice na potoku Żywica
oraz w miejscowości Wieściszowice na potoku Mienica (naprawa muru oporowego na dł. 150
m). Dokładne informacje z realizacji prac remontowych przedstawi przedstawiciel
Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej.
W nowelizacji ustawy „Prawo wodne” ochronę przed powodzią prowadzi się z
uwzględnieniem map zagrożenia powodziowego, map ryzyka powodziowego oraz planów
zarządzania ryzykiem powodziowym. Wstępną ocenę ryzyka powodziowego przygotowuje
Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Dla obszarów narażonych na niebezpieczeństwo
powodzi wskazanych we wstępnej ocenie ryzyka powodziowego, sporządza się mapy
zagrożenia powodziowego oraz mapy ryzyka powodziowego (KZGW). Po sporządzeniu w/w
dokumentów RZGW przekazuje je min. starostom. Powstałe mapy należy uwzględnić w
koncepcji przestrzennego zabudowania terenu.
Na tej podstawie RZGW opracuje Plany zarządzania ryzykiem powodziowym.