RAPORT Z WARSZTATÓW dla Obszaru Metropolitalnego

RAPORT Z WARSZTATÓW
dla Obszaru Metropolitalnego Trójmiasta (OMT)
Data:
07.02.2014
Status:
wersja końcowa
Dystrybucja:
uczestnicy warsztatów (bezpośrednio)
wszyscy zainteresowani (poprzez www.strategia2020.pomorskie.eu – zakładka ZPT)
Opracowanie:
M. Hola, A. Mikołajczyk, R. Matczak (redakcja)
Kontakt:
[email protected]
I. INFORMACJE WPROWADZAJĄCE
Data i miejsce:
Cele:
14 stycznia 2014 r., Pomorski Park Naukowo-Technologiczny, Aleja Zwycięstwa 96/98, Gdynia,
sale: błękitna (FG) oraz czerwona (H)
• stworzenie ramy strategicznej dla realizacji Zintegrowanego Porozumienia Terytorialnego /
Zintegrowanej Inwestycji Terytorialnej (ZPT/ZIT) w OMT w horyzoncie roku 2020
• uruchomienie procesu identyfikacji i hierarchizacji kompleksowych przedsięwzięć rozwojowych
w OMT możliwych do ujęcia w ramach ZPT/ZIT
• Przedstawiciele Wspólnej Reprezentacji (WR) OMT dla ZPT/ZIT
Uczestnicy: • Osoby wskazane i zaproszone przez Instytucję Zarządzającą (IZ) RPO WP 2014-2020
• Moderatorzy i Sekretarze wskazani przez IZ RPO WP 2014-2020
1.
2.
3.
4.
5.
Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (2012).
Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego (2012).
Regionalne Programy Strategiczne (2013).
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego (2009).
W kierunku integracji metropolitalnej – zasady integracji i wyzwania rozwojowe współpracy metropolitalnej.
Podsumowanie prac Zespołu Ekspertów przy Radzie Metropolitalnej Zatoki Gdańskiej pod
Dokumenty
redakcją Iwony Sagan (2012).
referencyjne: 6. Trójmiejski Obszar Metropolitalny 2009 (2011).
7. Przegląd OECD krajowej polityki miejskiej w Polsce (2011).
8. Założenia Krajowej Polityki Miejskiej do roku 2020 (2013).
9. Koncepcja zrównoważonej polityki miejskiej województwa pomorskiego (2013).
10. Przyszłość miast. Miasta przyszłości (2013).
11. Materiały GOM do dyskusji nad założeniami strategii ZIT (2013).
Załącznik 1: Lista uczestników i ich funkcje oraz podział na Grupy
Załącznik 2: Ramowy scenariusz
1
II. KLUCZOWE USTALENIA
Dyskusja skupiała się wokół dwóch zagadnień. Kluczowe wątki przedstawione są poniżej.
1. Identyfikacja głównych POTENCJAŁÓW i BARIER rozwojowych OMT
Potencjały rozwojowe OMT (ujęcie syntetyczne i niehierarchiczne)
1. Atrakcyjność, zróżnicowanie i możliwość poprawy jakości oferty czasu wolnego i oferty turystycznej
w oparciu o istniejące zasoby przyrodnicze, kulturowe, instytucjonalne i infrastrukturalne.
2. Atrakcyjność osiedleńcza uwarunkowana relatywnie dobrymi warunkami życia, wielokulturowością,
zróżnicowaniem funkcji i oferty miast oraz dużą dynamiką życia gospodarczego.
3. Wysoki (na tle regionu i kraju) poziom aktywności gospodarczej i obywatelskiej mieszkańców oraz
dynamiczna (rosnąca ilościowo i młoda na tle kraju) populacja.
4. Rozwinięte (na tle innych obszarów metropolitalnych w kraju) funkcje bramowe sprzyjające rozwojowi
przemysłów morskich, zaawansowanych usług transportowo-logistycznych, w tym w zakresie
magazynowania i przesyłu paliw (hub transportowo-paliwowo-energetyczny).
5. Atrakcyjność dla inwestycji zewnętrznych uwarunkowana m.in. koncentracją wysokiej jakości
zasobów ludzkich (m.in. ze znajomością języków obcych), dobrze rozwiniętą ofertą uczelni wyższych
(także w unikatowych na tle kraju specjalizacjach), a także dostępnością terenów inwestycyjnych
(choć przy silnym zróżnicowaniu ich jakości i rozmieszczenia).
6. Sprzyjające warunki dla rozwoju aktywności w nowych obszarach gospodarczych (np. wytwarzanie
i zarządzanie dostawami energii, technologie eko-efektywne, oprogramowanie, usługi zdrowotne).
Bariery rozwojowe OMT (ujęcie syntetyczne i niehierarchiczne)
1. Deficyty w systemie edukacji, w tym niekorzystnie sprofilowany i niedostatecznie rozwinięty system
kształcenia zawodowego / ustawicznego w małym stopniu angażujący pracodawców.
2. Niewykorzystany potencjał uczelni, w tym słabość wewnętrznych mechanizmów i zewnętrznych
czynników stymulujących poprawę jakości i adekwatności ich oferty edukacyjnej z punktu widzenia
potrzeb gospodarki, a także niedostatek współpracy między uczelniami, instytucjami badawczymi czy
towarzystwami naukowymi.
3. Niewystarczający poziom integracji systemów technicznych (głównie transportowego), zbyt wolno
poprawiająca się zewnętrzna dostępność transportowa i niski poziom zabezpieczenia dostaw energii
wysokiej jakości.
4. Deficyt kompetencji w zakresie planowania strategicznego i koordynacji zarządzania rozwojem
(w tym przestrzenią) w ujęciu metropolitalnym (np. w zakresie łagodzenia negatywnych aspektów
urbanizacji) w powiązaniu z ograniczonymi możliwościami inwestycyjnymi jednostek samorządu
terytorialnego i ich niską zdolnością do koncentracji interwencji publicznej.
5. Niski poziom innowacyjności gospodarki, w tym słaba współpraca środowisk naukowych i biznesu,
ograniczona skuteczność w przyciąganiu znaczących projektów gospodarczych, a także nie w pełni
wykorzystane możliwości ekspansji sektorów aktywności gospodarczej związanych z wykorzystaniem
zasobów morza.
6. Znaczące dysproporcje społeczne (cywilizacyjne), które nie sprzyjają budowie kapitału społecznego,
zaufaniu do władz publicznych i aktywności na rzecz dobra wspólnego mieszkańców.
7. Podatność na niekorzystne zjawiska klimatyczne, w tym istotne zagrożenie powodziowe.
2
Istotne uwarunkowania rozwojowe OMT (niesklasyfikowane jako potencjały lub bariery)
1. Rosnąca siła (trudnych w kształtowaniu) interakcji między OMT a Obwodem Kaliningradzkim.
2. Społeczno-ekonomiczne konsekwencje uruchomienia nowych aktywności gospodarczych takich, jak
eksploatacja złóż gazu z łupków lub budowa i eksploatacja elektrowni atomowej.
2. Identyfikacja KIERUNKÓW ROZWOJU oraz OBSZARÓW WSPÓŁPRACY w OMT
Kierunki rozwoju OMT w horyzoncie roku 2020 są punktem wyjścia dla identyfikacji tematycznych
obszarów współpracy w ramach OMT. W obszarach tych powinny być realizowane wiązki działań
wymagających koordynacji ze względu na ich ponadlokalny charakter, potrzebę maksymalizacji efektów,
a także konieczność podzielenia się kosztami i podjęcia (często) wielostronnych uzgodnień.
Wstępnie zidentyfikowano następujące kierunki rozwoju i obszary współpracy dla OMT:
Kierunek 1. Wzrost konkurencyjności szkolnictwa wyższego
Obszary współpracy:
a) intensyfikacja powiązań środowiska naukowego z biznesowym, a także wewnątrz tych środowisk,
b) mechanizmy komercjalizacji wiedzy.
Kierunek 2. Wzrost jakości i efektywności edukacji
Obszary współpracy:
a) innowacyjne rozwiązania w zakresie oferty i procesu kształcenia, w tym nowe modele kształcenia
zawodowego budowane we współpracy z pracodawcami,
b) równoważenie poziomu edukacji, m.in. dzięki mechanizmom transferu dobrych praktyk.
Kierunek 3. Wsparcie rozwoju społeczno-gospodarczego w oparciu o endogenne zasoby
Obszary współpracy:
a) umiędzynarodowienie powiązań gospodarczych (głównie w obszarach potencjalnych specjalizacji),
b) budowanie tożsamości i marki metropolitalnej w oparciu o „zdrowe” partnerstwo,
c) integracja i promocja oferty czasu wolnego, w tym turystycznej, oraz koordynacja flagowych wydarzeń
kulturalnych, sportowych, kongresowych itp.,
d) mechanizmy finansowe i regulacyjne sprzyjające wzrostowi w sektorach o dużym potencjale rozwoju.
Kierunek 4. Poprawa spójności systemu transportowego
Obszary współpracy:
a) terytorialna i systemowa integracja transportu (głównie zbiorowego) w skali całego obszaru,
b) koordynacja planowania i realizacji inwestycji w zakresie rozwoju systemów transportowych,
c) stymulowanie inwestycji w obszarach węzłów transportowych i logistycznych.
Kierunek 5. Poprawa warunków życia i atrakcyjności osiedleńczej
Obszary współpracy:
a) aktywizacja zawodowa i społeczna, w tym rewitalizacja obszarów problemowych,
b) poprawa jakości środowiska, w tym zarządzanie konfliktami środowiskowymi (np. odpady),
c) racjonalne zagospodarowanie unikatowych walorów środowiska przyrodniczego na lądzie i morzu.
3
III. PODSUMOWANIE I PROPOZYCJE DALSZYCH KROKÓW
1. Przebieg warsztatów potwierdził, że nie istnieją zasadnicze sprzeczności dotyczące oceny sytuacji
i perspektyw rozwojowych stojących przed OMT. Biorąc pod uwagę zróżnicowanie terytorialne,
instytucjonalne, zawodowe i życiowe biorących w warsztatach osób, należy podkreślić dość dużą
zbieżność prezentowanych poglądów w tym zakresie.
2. W wielu fragmentach dyskusji ujawniały się słabości (bariery, zagrożenia) OMT, które można
porównać do ekonomicznej kategorii kosztów utraconych korzyści (niepodjętych decyzji) wynikających
głównie z niskiej skłonności do współpracy. Pojawiał się więc postulat jakościowej zmiany w OMT
polegającej na przejściu od zarządzania konfliktami do zarządzania współpracą, czyli postulat
myślenia, planowania i działania w kategoriach metropolii. Współpraca w OMT powinna być zasadą
działania stanowiącą podstawę wszystkich długofalowych przedsięwzięć ukierunkowanych na
rozwiązywanie problemów i sprostanie pojawiającym się (zmiennym) wyzwaniom.
3. Dyskusja wykazała, że dość trudno jest w jednoznaczny sposób wskazać problemy i wyzwania
specyficzne dla OMT, odróżniające go wyraźnie od województwa pomorskiego jako całości.
4. Dyskusja tylko w nieznacznym stopniu odpowiedziała na pytania o to, co OMT może zaoferować
(dać) województwu pomorskiemu, Polsce, czy Regionowi Bałtyckiemu, albo – co Trójmiasto może
zaoferować pozostałym gminom OMT. Skupiła się ona zaś na tym, co OMT może zrobić ze sobą
(czy i jaki ma na siebie pomysł?).
5. W trakcie warsztatów dokonano wstępnej identyfikacji:
a) potencjałów i barier rozwojowych OMT,
b) kierunków rozwoju i priorytetowych obszarów współpracy w ramach OMT.
6. Ze względu na złożoną materię omawianych zagadnień, a także ograniczenia czasowe, nie wszystkie
cele warsztatów zostały osiągnięte.
7. Na etapie identyfikowania problemów rozwojowych oraz kierunków rozwoju OMT nie należy
sugerować się ograniczeniami związanymi z tematycznym zakresem zastosowania mechanizmu ZIT.
Zawężenia tego rodzaju powinny być uwzględniane na dalszym etapie prac, w kontekście możliwości
zapewnienia finansowania, a także zakresu konkretnych przedsięwzięć.
----------------------------------------------------------8. Kolejne kroki – prowadzące do przygotowania strategicznej ramy dla ZPT/ZIT oraz identyfikacji
i hierarchizacji kompleksowych przedsięwzięć rozwojowych w OMT możliwych do ujęcia w ramach
ZPT/ZIT – mogą być następujące:
a) uzupełnienie, hierarchiczne uporządkowanie oraz rozwinięcie opisu barier i potencjałów
rozwojowych w syntetyczne tezy diagnostyczne obejmujące krótkie uzasadnienia w oparciu
o dane i informacje wynikające z dokumentów referencyjnych lub innych źródeł,
b) doprecyzowanie i uzupełnienie kierunków rozwoju oraz priorytetowych obszarów współpracy
w OMT, m.in. na podstawie zaproponowanych w ramach warsztatów pytań wywoławczych,
c) zdefiniowanie zasad i kryteriów identyfikacji i hierarchizacji przedsięwzięć w ramach ZPT/ZIT
dla OMT, np. w oparciu o długofalowe i zintegrowane podejście, komplementarność z innymi
przedsięwzięciami, wpływ na tworzenie instytucyjnej zdolności do dalszej współpracy itp.
9. Wyżej opisane kroki 2a-b) powinny być zrealizowane w formie opracowania eksperckiego, zaś
bazujący na efektach tego opracowania krok 2c) powinien być zrealizowany w formie II edycji
warsztatów z udziałem tej samej (lub nieznacznie poszerzonej) grupy osób.
10. Decyzje dotyczące celowości realizacji II edycji warsztatów należą do Wspólnej Reprezentacji OMT.
4
ZAŁĄCZNIK 1. Lista uczestników i ich funkcje oraz podział na Grupy
L.P.
Imię i nazwisko
1 Alan Aleksandrowicz
2 Jacek Bigda
3 Hanna Brejwo
Zbigniew Canowiecki
4
Maciej Grabski
5 Katarzyna Drozd-Wiśniewska
6 Anna Golędzinowka
7 Radosław Gucwa
8 Regina Zofia Kaszkur
9 Wojciech Kozłowski
10 Beata Neumann
11 Cezary Obracht-Prondzyński
12 Marek Olechnowicz
13 Feliks Pankau
14 Jakub Pietruszewski
15 Tomasz Pactwa
16 Katarzyna Spychała
17 Jan Szymański
Mateusz Szulc
18
Agnieszka Jasyk-Nowak
19 Maciej Tarkowski
20 Marcin Wołek
21 Marek Hola
22 Adam Mikołajczyk
23 Anna Łoziak
24 Anna Morawska
25 Radomir Matczak
26 Tomasz Parteka
L.P.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Instytucja
Gdańska Agencja Rozwoju Gospodarczego
Gdański Uniwersytet Medyczny
Wójt Gminy Pszczółki
Rola
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Pracodawcy Pomorza
Kluczowy aktor
Urząd Miasta Gdańska
Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Urząd Miasta Pruszcza Gdańskiego
Urząd Miasta Sopotu
Rada Miasta Wejherowa
Urząd Miasta Gdyni
Uniwersytet Gdański
Przedstawiciel organizacji pozarządowych
Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Pomorskie Biuro Planowania Regionalnego
Urząd Miasta Stołecznego Warszawy
Agencja Rozwoju Gdyni
Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Starostwo Powiatowe w Kartuzach
Urząd Gminy Kartuzy
Uniwersytet Gdański
Rada Miasta Gdyni
3M & W
Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Pomorskie Biuro Planowania Regionalnego
Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego
Doradca Marszałka Województwa Pomorskiego
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
GRUPA ZIELONA
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Kluczowy aktor
Moderator
Moderator
Sekretarz
Sekretarz
Obserwator
Obserwator
GRUPA CZERWONA
Imię i nazwisko
Imię i nazwisko
Alan Aleksandrowicz
Anna Golędzinowka
Regina Zofia Kaszkur
Cezary Obracht-Prondzyński
Tomasz Pactwa
Katarzyna Spychała
Jan Szymański
Mateusz Szulc / Agnieszka Jasyk-Nowak
Maciej Tarkowski
Marcin Wołek
Adam Mikołajczyk (M)
Anna Łoziak (S)
Jacek Bigda
Hanna Brejwo
Zbigniew Canowiecki / Maciej Grabski
Katarzyna Drozd-Wiśniewska
Radosław Gucwa
Wojciech Kozłowski
Beata Neumann
Marek Olechnowicz
Feliks Pankau
Jakub Pietruszewski
Marek Hola (M)
Anna Morawska (S)
5
13 Tomasz Parteka (O)
Radomir Matczak (O)
ZAŁĄCZNIK 2. Ramowy scenariusz
Godziny
Sesja
Sposób pracy
WPROWADZENIE (R. Matczak)
Przedstawienie:
09.30 – 10.00 a) tła, celów i oczekiwanych efektów warsztatów
b) uczestników warsztatów
c) zasad pracy
WARSZTAT I
Prezentacja i wyjaśnienie
ewentualnych wątpliwości
Cele:
a) identyfikacja głównych potencjałów rozwojowych OMT
b) identyfikacja głównych barier rozwojowych OMT
c) hierarchizacja ww. potencjałów i barier
10.00 – 11.30
11.30 – 12.00
Pytania wywoławcze (do rozwinięcia przez Moderatorów):
Moderowana dyskusja
1) Jakie są kluczowe zewnętrze uwarunkowania rozwoju OMT?
w dwóch Grupach
2) Jak wygląda optymalny profil gospodarczy/specjalizacja OMT?
3) Jakie są główne czynniki (pozytywne, negatywne) determinujące
atrakcyjność osiedleńczą i inwestycyjną OMT?
4) Jaka jest ranga czynników społeczno-kulturowych w rozwoju
OMT i jak je kształtować?
5) Jak wykorzystywać zasoby przyrodnicze i kulturowe OMT
i w jaki sposób nimi zarządzać dla poprawy jakości życia?
Przerwa
WARSZTAT II
Cele:
a) określenie kierunków rozwoju OMT w horyzoncie roku 2020
b) wskazanie priorytetowych obszarów współpracy w OMT
c) zdefiniowanie zasad i kryteriów identyfikacji i hierarchizacji
przedsięwzięć w ramach ZPT/ZIT dla OMT
Pytania wywoławcze (do rozwinięcia przez Moderatorów):
1) Na ile silne mogą być impulsy rozwojowe wynikające z realizacji Moderowana dyskusja
12.00 – 13.30
w dwóch Grupach
celów (strategii, dyrektyw, polityk) UE w OMT?
2) Gdzie tkwią możliwości poprawy efektywności sfery publicznej,
warunków aktywności gospodarczej i społecznej w OMT?
3) W jakich dziedzinach współpraca ponadlokalna w ramach OMT
ma największą wartość dodaną?
4) Jakimi działaniami podnieść atrakcyjność OMT dla osób,
przedsiębiorstw i instytucji „z zewnątrz”?
5) Jakie przedsięwzięcia są najważniejsze z punktu widzenia
długofalowego rozwoju OMT?
13.30 – 14.15
Przerwa (poczęstunek)
14.15 – 15.30
PREZENTACJA I OMÓWIENIE WYNIKÓW
15.30 – 16.00
PODSUMOWANIE I ZAKOŃCZENIE (R. Matczak)
Prezentacja i wyjaśnienie
Uzgodnienie sposobu prac nad Raportem z warsztatów oraz dalszych ewentualnych wątpliwości
6
• relacje Moderatorów
• pytania / odpowiedzi
• swobodna dyskusja
kroków
7