Przepisy UE dotyczące urządzeń wykorzystujących energię

Wywiady, opinie, firmy
Przepisy UE dotyczące urządzeń
wykorzystujących energię
Wywiad z Panem Ismo Grönroos-Saikkala z Dyrekcji Generalnej ds. Transportu i Energii przeprowadził Olli Seppänen, Sekretarz
Generalny Europejskiej Federacji Stowarzyszeń Ogrzewnictwa i Wentylacji (REHVA).
Wprowadzenie
Urządzenia wykorzystujące energię odgrywają istotną rolę gdy staramy się kompleksowo poprawić charakterystykę energetyczną budynku.
Z punktu widzenia zmniejszenia zużycia energii pierwotnej i emisji
gazów cieplarnianych, ich wpływ na całkowity bilans energetyczny jest
niekiedy bardziej istotny niż kwestie oszczędności energii dla potrzeb
ogrzewania.
Komisja Europejska promuje energooszczędność poprzez wprowadzenie
w życie Dyrektywy 92/75/EWG w sprawie wskazania, poprzez etykietowanie
oraz standardowe informacje o produkcie, poziomie zużycia energii oraz
innych zasobów przez urządzenia gospodarstwa domowego, Zagadnienia te
są ostatnio również regulowane przez dyrektywę w sprawie wymogów dotyczących ekoprojektu dla wyrobów i urządzeń wykorzystujących energię.
Wprowadzanie w życie tych dyrektyw i dalsze czynności z nimi
związane realizuje jednostka Dyrekcji Generalnej ds. Transportu i Energii
zajmująca się efektywnością energetyczną produktów w ramach programem Inteligentna Energia – Europa. Poniższy artykuł omawiający
te zagadnienia jest przedstawiony w formie wywiadu z panem Ismo
Grönroos-Saikkala, odpowiedzialnym za wprowadzanie w życie ww.
dyrektyw w odniesieniu do kilku grup wyrobów i urządzeń bezpośrednio
związanych z funkcjonowaniem budynków mieszkalnych.
Olli Seppänen: W jaki sposób Unia Europejska promuje
energooszczędność?
Ismo Grönroos-Saikkala: Unia Europejska przyjęła dwie ważne
dyrektywy ramowe: w sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz
standardowe informacje o produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów energetycznych przez urządzenia gospodarstwa domowego, oraz
dotyczącą ekoprojektu dla produktów wykorzystujących energię. Celem
obydwu jest promowanie zrównoważonego rozwoju i włączanie celów
ochrony środowiska do grupy zagadnień konsumenckich oraz konkurencyjności (tzn. Cele Strategii Lizbońskiej).
Dyrektywa ramowa ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów
dotyczących ekoprojektu dla wyrobów i urządzeń wykorzystujących
energię podaje:
Tłumaczenie: mgr Anna Wiszniewska
36
Pan Ismo Grönroos-Saikkala jest odpowiedzialny w Dyrekcji Generalnej
ds. Transportu i Energii za tworzenie i wprowadzanie w życie przepisów opartych
na dyrektywach w sprawie etykietowania i ekoprojektu dotyczących silników przemysłowych, wentylatorów i pomp, domowych urządzeń klimatyzacyjnych
i wentylacyjnych oraz kotłów na paliwa stałe.
Fot Olli Seppänen
• ogólne zasady projektowania mającego na celu ograniczenie wpływu
na środowisko bez określania wartości granicznych;
• konkretne wymagania, które mają poprawić określone właściwości produktu związane z ochroną środowiska (na przykład wartości graniczne
efektywności energetycznej lub też emisji CO2).
Dyrektywa w sprawie etykietowania jest stosowana do sprzętu gospodarstwa domowego. Etykiety energetyczne oparte na tej dyrektywie są już
stosowane w wielu krajach Europy.
Energia i Budynek
Wywiady, opinie, firmy
O. S.: Jak zdefiniowane zostały przepisy dotyczące określonego rodzaju sprzętu – czy obowiązują one we wszystkich
krajach?
I G-S.: Dyrektywy ramowe w sprawie etykiet energetycznych i ekoprojektu zostały przyjęte w prawodawstwie krajowym po czym zaczęły
obowiązywać w Państwach Członkowskich. Dyrektywy te dotyczą tylko
Państw Członkowskich. Dyrektywy ramowe mogą być wprowadzane
w życie jako Dyrektywy Komisji, Przepisy lub Decyzje w celu ustalenia
ogólnych lub szczegółowych wymagań dotyczących konkretnych produktów wykorzystujących energię. Przepisy te obowiązują producentów oraz
ich reprezentantów przy wprowadzaniu tych produktów na rynek.
W pewnym uproszczeniu, proces ten realizowany jest w następujący sposób. Komisja przygotowuje propozycję przepisu w oparciu np.
o dyrektywę w sprawie etykietowania a następnie przedstawia ją
Komitetowi Regulacyjnemu, który składa się z reprezentantów wszystkich
Państw Członkowskich. Komitet Regulacyjny głosuje nad przyjęciem
przepisu. Jeśli propozycja zostaje przyjęta, Komisja ją zatwierdza.
Wszystkie artykuły danego przepisu muszą być przestrzegane we wszystkich Państwach Członkowskich bez wprowadzania zmian na poziomie
krajowym. Jednolita implementacja w całej Unii Europejskiej jest korzystna dla producentów działających na rynku wewnętrznym.
O. S.: Do jakich produktów odnoszą się dyrektywy w sprawie etykiet energetycznych i ekoprojektu?
I G-S.: Dyrektywa w sprawie ekoprojektu może być stosowana do
wszystkich produktów wykorzystujących energię z wyjątkiem pojazdów
i maszyn przeznaczonych do transportu. Dyrektywa w sprawie etykiet
energetycznych odnosi się do wszelkiego rodzaju sprzętów gospodarstwa domowego. Obie dyrektywy ramowe poddawane są obecnie
modyfikacji aby można było rozszerzyć ich zastosowanie do wszystkich
produktów mających wpływ na zużycie energii, a dotyczy to nawet okien.
Nowelizacje obu dyrektyw mają się ukazać najpóźniej do 2012 roku.
O. S.: Jak dyrektywa w sprawie ekoprojektu została przyjęta w Państwach Członkowskich?
I G-S.: Punktem wyjścia dyrektywy było to, że różnice w przepisach
krajowych dotyczących produktów zużywających energię mogą spowodować powstanie barier handlowych i niekorzystnie wpłynąć na konkurencję
w Unii Europejskiej. Mogą mieć więc istotny wpływ na funkcjonowanie
rynku wewnętrznego.
Harmonizacja przepisów krajowych jest sposobem zapobiegania
powstawaniu barier handlowych i niezdrowej konkurencji. Już prawie
wszystkie kraje zaadaptowały swoje przepisy do wymagań dyrektywy
(terminem na wdrożenie tych przepisów był sierpień 2007).
O. S.: Jak wybrano grupy produktów?
I G-S.: Dyrektywa w sprawie wymogów ekoprojektu dla produktów
wykorzystujących energię zawiera wstępną listę grup produktów, których
ma ona dotyczyć. Produkty te zostały wybrane przez Europejski Program
Zmian Klimatu. Na początek wszczęto 20 studiów wykonalności. Ponadto
Komisja w planie pracy z 2008 przedstawiła wstępną listę grup produktów na lata 2009-2011 po uzgodnieniu jej z interesariuszami.
Aktualny plan pracy wprowadzony jesienią 2008 r. zawiera studia
wykonalności dla 10. grup produktów. Grupy produktów związanych
05 (26) 2009
z funkcjonowaniem budynków zawierają kotły systemów grzewczych
(Grupa 1), podgrzewacze ciepłej wody użytkowej (Grupa 2), urządzenia
wentylacyjne i klimatyzacyjne dla gospodarstw domowych (Grupa 10)
oraz silniki elektryczne (Grupa 11). W najbliższej przyszłości mają zostać
rozpoczęte studia wykonalności dla grzejników pokojowych (Grupa 20)
oraz urządzeń nadmuchujących ciepłe powietrze w ogrzewaniu powietrznym (Grupa 21).
O. S.: Jak odnoszą się do tych dyrektyw przedstawiciele
przemysłu?
I G-S.: Europejskie stowarzyszenia przemysłowe odnosi się na ogół
pozytywnie do tych dyrektyw, ponieważ dyrektywa w sprawie ekoprojektu
pozwala ustalić stabilne i przewidywalne ramy prawodawstwa. Reakcje są
jednak różne w zależności od produktu i producenta. Firmy produkujące
wyroby energooszczędne popierają szybkie przyjęcie nowych przepisów,
a te produkujące wyroby, które nie są energooszczędne są z reguły przeciwne szybkiemu wdrożeniu tych przepisów.
W praktyce polityki działań przyjęte przez europejskie i krajowe
stowarzyszenia przemysłowe różnią się od siebie w sposób znaczący.
Niektóre stowarzyszenia próbują utrudniać wprowadzanie w życie przepisów, a niektóre starają się pomóc Komisji dostarczając stosowne dane
i ekspertyzy, aby nowe przepisy były wykonalne i jednocześnie wymogły
oszczędności w zużyciu energii. Procedura ta usprawniła też proces
wdrażania zasad standardyzacji.
O. S.: Jak uwzględnić efektywność systemu w przepisach
dotyczących jego podzespołów takich jak np. pompy w sieci
hydraulicznej czy wentylatora w instalacji wentylacyjnej?
I G-S.: Dyrektywa w sprawie ekoprojektu odnosi się jedynie do
produktów wykorzystujących energię a dyrektywa w sprawie etykiet energetycznych do sprzętu gospodarstwa domowego. Przy wprowadzaniu
w życie dyrektywy w sprawie ekoprojektu efektywność systemu jest
również brana pod uwagę, lecz ta regulowana jest głównie przez inne
dyrektywy:
• dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków,
2002/91/WE
• w sprawie wspierania kogeneracji, 2004/8/WE
• w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług
energetycznych, 2006/32/WE
O. S.: Branie pod uwagę wydajności znamionowej to jeden
ze sposobów definiowania charakterystyki energetycznej
urządzenia, a jeśli pracuje ono na ogół przy częściowym obciążeniu – jak to może zostać uwzględnione?
I G-S.: Jest to ważny temat, nad którym będą pracować europejskie
organizacje normalizacyjne. Europejskie normy testowe są ustalane
Dyrektywa 2002/91/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2002 r.w
sprawie charakterystyki energetycznej budynków.
Dyrektywa 2004/8/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie
wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG.
Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca
dyrektywę Rady 93/76/EWG.
37
Wywiady, opinie, firmy
po tym, w jaki sposób efektywność energetyczna zostanie zmierzona
i zdefiniowana (w większości przypadków nadal przy wydajności znamionowej) ale przygotowuje się także normy do mierzenia efektywności
przy częściowym obciążeniu, np. dla pralek, pomp czy też domowych
podgrzewaczy ciepłej wody.
O. S.: Czy przepisy te odnoszą się tylko do urządzeń wyprodukowanych w Europie czy także do importowanych?
I G-S.: Obydwie dyrektywy odnoszą się do wszystkich produktów
znajdujących się w sprzedaży na europejskim rynku.
O. S.: W jakim stopniu dyrektywa w sprawie ekoprojektu
ma wpływ na walkę z globalnym ociepleniem – o ile możemy
w ten sposób zmniejszyć zużycie energii?
I G-S.: Zaprezentowana tutaj tabela pokazuje jakiej wielkości
oszczędności możemy osiągnąć przy objęciu poszczególnych grup
produktów przepisami opartymi o dyrektywę w sprawie ekoprojektu
(liczby przedstawiają prognozowane, szacunkowe wartości oszczędności
rocznych osiągnięte w 2020 r.).
Oszczędności
w
miliardach €/a
Oszczędności
w
Mtoe/a
Oszczędności
w
Mt CO2/a
Urządzenia elektryczne
pozostawiane w trybie
czuwania i postojowym
4
2,6
13
Domowe
podgrzewacze wody
15
28
60
Kotły grzewcze
30
47
120
Oświetlenie
14
8
39
Inne
17
10
50
Razem
80
96
282
O. S.: W jaki sposób kontrolowane jest przestrzeganie tych
przepisów?
I G-S.: Odpowiedzialność za kontrolę czy przepisy są przestrzegane
w praktyce ponoszą Państwa Członkowskie. Muszą one wyznaczyć w
tym celu odpowiednie organy rządowe i administracyjne oraz zapewnić
im odpowiednie środki.
O. S.: Kiedy zostaną wprowadzone w życie pierwsze przepisy?
I G-S.: Według obecnego planu pierwsze przepisy zostaną wprowadzone w życie w następującym czasie:
• urządzenia elektryczne pozostawiane w trybie czuwania i postojowym,
styczeń 2009;
• dekodery cyfrowe, lampy fluorescencyjne i oświetlenie przemysłowe,
luty 2009;
• oświetlenie domowe i ładowarki baterii, marzec 2009;
• podgrzewacze wody, silniki elektryczne, pompy, wentylatory i urządzenia klimatyzacyjne również znajdują się w programie na rok 2009.
Produkty, które nie spełniają przepisów nie mogą być oznaczone
etykietą CE i nie mogą być wprowadzone na rynek wewnętrzny.
38
Konsumenci we wszystkich krajach
UE znają już etykiety energetyczne
znajdujące się na urządzeniach
gospodarstwa domowego.
Ważną informacją jest również
efektywność (skuteczność) działania
urządzenia – w tym przypadku jest
to skuteczność prania.
O. S.: Czy projektant ma
obowiązek podać, które urządzenia spełniają wymagania
dyrektywy w sprawie ekoprojektu? Czy produkty, które ich
nie spełniają po prostu znikną
z rynku?
I G-S.: Zarówno producent jak
i projektant są odpowiedzialni za
to, żeby ich produkty spełniały
wymagania dyrektywy. Projektant
HVAC musi podać nazwy produktów, które spełniają te wymagania a kontraktor ma obowiązek dostarczyć sprzęt zgodny z przepisami i opatrzony
etykietą CE. Tylko produkty spełniające powyższe wymagania mogą być
sprzedawane na rynku. Jednak urządzenia zainstalowane lub będące
w użyciu przed wprowadzeniem nowych przepisów mogą pozostać w
użyciu.
O. S.: W jaki sposób ustawodawcy uzyskują najnowsze
informacje i dane?
I G-S.: Urzędnicy Komisji uzyskują potrzebne im informacje od
przedstawicieli przemysłu, instytutów badawczych, uniwersytetów oraz
z innych miarodajnych źródeł (Państwa Członkowskie, organizacje
konsumenckie, ochrony środowiska, itp.). Jeśli zachodzi taka potrzeba,
zatrudniani są zewnętrzni konsultanci jak również jednostki badawcze.
O. S.: Czy podczas procesu przygotowawczego wszystkie
dokumenty są dostępne publicznie?
I G-S.: Wszystkie badania, raporty i propozycje, które zostały do tej
pory przygotowane są dostępne dla wszystkich na stronach internetowych
Komisji:
• http://ec.europa.eu/energy/demand/legislation/eco_design_en.htm;
• http://ec.europa.eu/enterprise/eco_design/index_en.htm.
Wszystkie studia wykonalności, które powstały na etapie przygotowawczym są dostępne na stronach poświęconych poszczególnym
grupom produktów, na przykład:
• kotły: www.ecoboiler.org;
• podgrzewacze wody: www.ecohotwater.org;
• urządzenia klimatyzacyjne: www.ecoaircon.org.
Inne źródła informacji:
1. Lista komitetów: http://ec.europa.
eu/transparency/regcomitology/include/comitology_committees_EN.pdf
2. Lista ekspertów komisji biorących udział w procesie legislacyjnym:
http://ec.europa.eu/transparency/regexpert/
n
Energia i Budynek