Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w

Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w

Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 3, 150-153, 2012
Oczekiwania kobiet ciężarnych
wobec badań ginekologicznych w szpitalu
KATARZYNA SZYMONIAK1, WITOLD MALINOWSKI2, DOROTA ĆWIEK1, DOROTA FRYC1
Streszczenie
Ciąża to ważny okres w życiu każdej kobiety. Pierwszą osobą z którą najczęściej ma kontakt kobieta ciężarna jest
lekarz ginekolog. Badanie wewnętrzne stanowi jedną z najbardziej intymnych procedur medycznych. Cel pracy: Poznanie poglądów kobiet ciężarnych na temat istoty badania ginekologicznego oraz ich oczekiwań odnośnie lekarza
ginekologa. Materiał i metody: Badaniami objęto 400 kobiet z województwa zachodniopomorskiego i łódzkiego. Badania przeprowadzono na oddziałach patologii ciąży i oddziałach położniczych w latach 2010- 2011. Wyniki: Większość
kobiet uznało badanie ginekologiczne za krępujące. Za najbardziej krępujący momenty wizyty respondentki uważały
położenie się na fotelu ginekologicznym, a za najbardziej nieprzyjemny etap badania ręczne badanie przez pochwę.
Największe poczucie bezpieczeństwa i komfortu psychicznego w trakcie badania zapewniała obecność wyłącznie
lekarza ginekologa. Większość respondentek twierdziła, że lekarz dbał o zachowanie poczucia ich intymności, a badanie nie sprawiło im bólu. Blisko 87,0% ankietowanych uważało, iż lekarz powinien szczegółowo omówić z nimi procedury badania ginekologicznego. Większość badanych kobiet woli być badana przez lekarza mężczyznę. Respondentki najchętniej odbywałyby badanie u lekarza miłego, rozmownego, spokojnego, w dojrzałym wieku. Większość
ankietowanych twierdziło, że badanie ginekologiczne jest bardzo potrzebne, przy czym zaledwie 49% zgłaszałoby się
na to badanie raz na 6 miesięcy. W gabinetach najczęściej brakowało kobietom przebieralni, sprzętu diagnostycznego
(w tym USG) i łazienki. Wnioski: 1) Badanie ginekologiczne jest dla kobiet ciężarnych krępujące i stresujące. 2) Najbardziej krępującym momentem podczas wizyty jest położenie się na fotelu ginekologicznym, a najbardziej nieprzyjemnym etapem ręczne badanie przez pochwę. 3) Respondentki oczekują od lekarza ginekologa zachowania intymności, poczucia bezpieczeństwa, informowania o procedurach oraz miłego i indywidualnego podejścia.
Słowa kluczowe: badanie ginekologiczne, opinia pacjentek, kobiety ciężarne
Wstęp
Ciąża to ważny okres w życiu każdej kobiety. Przyszła
mama zazwyczaj jest pełna oczekiwań, ale również niepewności, czy wszystko będzie przebiegać prawidłowo,
czy sobie poradzi[1]? Pierwszą osobą, z którą najczęściej
ma kontakt kobieta ciężarna, jest lekarz ginekolog. To do
niego przychodzi, aby potwierdzić istnienie ciąży i poprosić o opiekę nad dzieckiem przez kolejne dziewięć
miesięcy. W prawidłowo przebiegającej ciąży liczba wizyt
wynosi od 8 do 10. Podczas każdej z nich wykonywane
jest badanie ginekologiczne oraz badania dodatkowe [2].
Badanie wewnętrzne stanowi jedną z najbardziej intymnych procedur medycznych wywołując uczucie wstydu
i skrępowania [2]. Należy więc przeprowadzać je profesjonalnie, szanując prywatność i godność kobiety [3, 4].
Cel pracy
Celem badań było poznanie poglądów kobiet ciężarnych na temat istoty badania ginekologicznego oraz ich
oczekiwań odnośnie lekarza ginekologa.
Materiał i metody
Anonimowymi badaniami objęto 400 losowo wybranych kobiet z województwa zachodniopomorskiego i łódzkiego. Badania przeprowadzono na oddziałach patologii
ciąży i oddziałach położniczych w latach 2010-2011. Respondentki podzielono na dwie grupy ze względu na
miejsce zamieszkania. Wiek kobiet wahał się w granicach
między 19. a 41. rokiem życia. Badania przeprowadzono
metodą sondażu diagnostycznego za pomocą ankiety własnego autorstwa, która zawierała metryczkę do pozyskiwania danych o pacjentkach oraz 14 pytań właściwych.
Wyniki ankiety poddano analizie matematycznej i przedstawiono w tabelach oraz na wykresach.
Wyniki
Pośród 400 ankietowanych największą grupę stanowiły
kobiety (58,7%) pochodzące z miast. Mieszkanki wsi stanowiły 41,3%.
Większość respondentek (56,8%) uważała, że badanie
ginekologiczne jest krępujące i stresujące. Za najbardziej
nieprzyjemny moment wizyty u lekarza kobiety ciężarne
uważały położenie się na fotelu ginekologicznym (36,5%),
badanie ginekologiczne (32%) oraz przygotowanie się do
badania, czyli rozebranie się (24,8%). Powyższe dane
przedstawia rycina 1. Analiza dotycząca poszczególnych
etapów badania ginekologicznego wykazała, że najbardziej
krępujące dla kobiet ciężarnych było ręczne badanie przez
pochwę (37%), badanie przez odbytnicę (33%) oraz wzier-
1
Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Szczecin
2
Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Położniczo-Ginekologicznego, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, Szczecin
151
Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w szpitalu
nikowanie pochwy (28,3%). Najmniej krępujące okazało
się badanie piersi (1,3%) (ryc. 2).
36,5%
32%
40
35
30
25
20
15
10
5
0
brak osób trzecich). Ponadto większość respondentek
(73,7%) stwierdziła, iż badanie ginekologiczne nie sprawiało im bólu.
60
24,8%
50
4,5%
1,2 %
40
1%
30
1
2
3
4
5
53,3%
6
20
1 – wejście do gabinetu; 2 – wywiad; 3 – przygotowanie do badania;
4 – siadanie na fotel; 5 – badanie ginekologiczne; 6 – rozmowa z lekarzem
Ryc. 1. Najbardziej krępujące momenty wizyty u ginekologa
10
5%
24%
6,9%
0
Drugi lekarz
28,3%
Położna
badanie
przez odbytnice
badanie
we wziernikach
1,3%
33%
37%
badanie
piersi
badanie ręczne
przez pochwę
0
20
40
60
80
100
Ryc. 2. Najbardziej krępujące etapy badania ginekologicznego
Następnie respondentki zapytano o potrzebę i częstość
wykonywania badań ginekologicznych. Większość badanych (98,5%) stwierdziła, że badanie ginekologiczne jest
bardzo potrzebne, z czego 49% z nich zgłaszałaby się na
badanie raz na 6 miesięcy, 23% raz na 12 miesięcy, 10,7%
raz na 24 miesiące, a 17,3% jeszcze rzadziej (ryc. 3).
15,8%
Inne osoby
Mąż/partner
Koleżanki
Ryc. 4. Źródła poczucia bezpieczeństwa i komfortu
psychicznego podczas badania ginekologicznego
Ankietowane zapytano, czy podczas pierwszego w życiu badania ginekologicznego lekarz tłumaczył im, na czym
będzie ono polegało oraz czy uważają, że szczegółowe wyjaśnianie poszczególnych procedur badania jest dla nich
ważne i potrzebne. Większość kobiet (88,3%) wskazało na
potrzebę tłumaczenia i wyjaśniania wszystkich etapów
badania ginekologicznego, z czego 40% potwierdziła, że
lekarz rozmawiał z nią przed badaniem, 33,7%, że nie rozmawiał, a 26,3% nie pamięta takiej rozmowy (ryc. 5).
26,3%
12 miesięcy
rzadziej
nie pamiętam
33,7%
lekarz rozmawiał
23%
49%
6 miesięcy
0
20
10,7% 17,3%
40
60
80
40%
lekarz nie rozmawiał
24 miesiące
100
Ryc. 3. Częstotliwość zgłaszania się kobiet
na badanie ginekologiczne
Ryc. 5. Omawianie przez lekarza badania ginekologicznego
wykonywanego u pacjentki po raz pierwszy w życiu
Kolejne pytanie wiązało się ze wskazaniem źródeł
poczucia bezpieczeństwa i komfortu psychicznego podczas badania ginekologicznego. Na pytanie, z czym wiąże
się takie poczucie, 53,3% kobiet wskazywało sytuację,
w której pozostaje sam na sam z badającym lekarzem, 24%
preferowało obecność w trakcie badania wykwalifikowanej położnej, a 15,8% obecność męża/partnera (ryc. 4).
Analizując poczucie intymności pacjentki w trakcie
badania ginekologicznego stwierdzono, że według 63%
kobiet lekarz dbał o zachowanie ich intymności (najczęściej był to parawan zasłaniający fotel ginekologiczny oraz
Kolejne pytania dotyczyły cech, jakie powinien posiadać
idealny lekarz ginekolog. Najchętniej kobiety poddałyby
się badaniu przez lekarza miłego, rozmownego, spokojnego i w wieku dojrzałym (odpowiednio 80,2%, 75,6%,
58,4%, 33,5%). Natomiast wśród cech najmniej preferowanych wymieniono małomówność, młody wiek i atrakcyjny
wygląd zewnętrzny (ryc. 6).
Analiza preferencji płci lekarza wykazała, że spośród
400 ciężarnych kobiet 73% woli być badana przez mężczyznę, 23,5% przez kobietę, a dla 3,5% płeć ginekologa nie
ma znaczenia (ryc. 7).
152
K. Szymoniak, W. Malinowski, D. Ćwiek, D. Fryc
400
300
200
298
316
230
100
123
0
4
132
13
3
Młody
Spokojny
Rozmowny
Miły
Dojrzały
Uśmiechnięty Małomówny
Przystojny
Ryc. 6. Cechy ginekologa
Ryc. 7. Płeć ginekologa
Kolejne pytanie dotyczyło opinii kobiet na temat niedoborów w wyposażeniu gabinetów ginekologicznych.
Respondentki stwierdziły, że najczęściej w gabinetach brakowało im sprzętu (w tym USG), przebieralni oraz łazienki
z prysznicem (odpowiednio 41%, 30%, 15%). Ponadto za
możliwością skorzystania z łazienki z bidetem lub prysznicem przed przystąpieniem do badania było ponad 40%
kobiet.
Dyskusja
Pobyt w szpitalu jest dla kobiety ciężarnej sytuacją
trudną. Związane jest to z lękiem o stan zdrowia dziecka
i rozłąką z rodziną. Dodatkowo podczas pobytu na oddziale kobieta poddawana jest licznym badaniom lekarskim
i diagnostycznym, co wywołuje u niej lęk i obawę przed
bólem [5, 6]. W analizowanym materiale dla ponad 56%
respondentek badanie ginekologiczne było krępujące i stresujące. Potwierdza to w swoich badaniach Pietras, według
której 60% kobiet odczuwało stres i skrępowanie w trakcie
badania [7].
Wizyta w gabinecie ginekologicznym zazwyczaj przebiega według określonej kolejności: wejście do gabinetu,
wywiad, przygotowanie do badania, położenie się na
fotelu, badanie ginekologiczne oraz rozmowa z lekarzem
po badaniu. Każdy z tych momentów może u pacjentki
wywoływać inny rodzaj odczuć. Analiza materiału wykazała, że dla 36,5% respondentek najbardziej krępującym
momentem wizyty było położenie się na fotelu ginekologicznym, a najbardziej nieprzyjemnym etapem ręczne
badanie przez pochwę (37%) oraz przez odbyt (33,5%).
Według wytycznych Royal College of Obstetricians and
Gynaecologists dla większości kobiet badanie wewnętrzne
przeprowadzane w zaawansowanej ciąży to najbardziej
nieprzyjemna procedura w trakcie całej opieki okołoporodowej [2].
Badanie ginekologiczne jest pierwszym i podstawowym badaniem, które może pomóc we wczesnym wykryciu nowotworów narządu rodnego. Jednak w procesie
profilaktyki i diagnostyki tych chorób konieczna jest inicjatywa ze strony pacjentek, polegająca na regularnym
zgłaszaniu się do lekarza ginekologa w celu wykonania
badań kontrolnych. Analiza uzyskanych wyników wykazała, że największa liczba respondentek (49%) zgłasza się
na badanie ginekologiczne raz na 6 miesięcy, 23% raz na 12
miesięcy, natomiast aż 17,3% rzadziej niż raz na 24 miesiące. Do większej częstotliwości badań przyczyniły się najprawdopodobniej regularne wizyty kontrolne w czasie
ciąży. Potwierdza to w swoich analizach Pietras, u której
90,0% ankietowanych ciężarnych cyklicznie uczęszczało
do lekarza w czasie ciąży [7].
Dla każdej kobiety intymność jest wrażliwym i indywidualnym obszarem życia. Lekarz ginekolog powinien
dbać o to, aby badanie kobiety ciężarnej przebywającej
w szpitalu odbywało się w osobnym pomieszczeniu oraz
przebiegało w warunkach poszanowania jej intymności
i prywatności [2]. W badaniach Jodłowskiej-Sowińskiej
przeprowadzonych w trakcie hospitalizacji stwierdzono,
że kobiety ciężarne pragną, aby traktować je z szacunkiem
i godnością, a od lekarzy oczekują wsparcia [8]. W przeprowadzonych przez nas badaniach wykazano, że ponad
połowa respondentek (63,5%) potwierdziła, że lekarz dbał
o ich intymność podczas badania ginekologicznego, najczęściej poprzez brak osób trzecich w trakcie badania oraz
obecność parawanu osłaniającego fotel ginekologiczny.
Ważnym aspektem przeprowadzonych badań było
ustalenie, co zdaniem kobiet ciężarnych daje im poczucie
bezpieczeństwa i komfortu psychicznego w trakcie badania. Dla większości z nich istotna była obecność wyłącznie
jednego lekarza ginekologa (53,3%) oraz dodatkowa obecność położnej (24%). Analiza materiału dotycząca wyboru
płci lekarza ginekologa wykazała, że większość respondentek (73%) preferuje mężczyznę jako swojego lekarza,
a 23,5% kobietę. Zbliżone wyniki uzyskano w badaniach
przeprowadzonych przez Pietras [6], w których pacjentki
częściej wybierały mężczyznę na lekarza prowadzącego
ciążę. Ciekawe wyniki uzyskali także Salih Basama i wsp.
którzy wykazali, że płeć lekarza ginekologa nie miała znaczenia dla kobiet ciężarnych podczas badania ultrasonograficznego przeprowadzanego sondą dopochwową [9].
Zdaniem badanych przez nas pacjentek lekarz ginekolog powinien być miły, rozmowny, spokojny i w dojrzałym wieku. Podobne wyniki przedstawiła Pietras, u której
48% ankietowanych kobiet również preferuje dojrzały lub
starszy wiek lekarza ginekologa [7].
Oczekiwania kobiet ciężarnych wobec badań ginekologicznych w szpitalu
Wnioski
1) Badanie ginekologiczne jest dla kobiet ciężarnych
krępujące i stresujące.
2) Najbardziej krępującym momentem podczas wizyty
jest położenie się na fotelu ginekologicznym, a najbardziej nieprzyjemnym etapem ręczne badanie przez
pochwę.
3) Respondentki oczekują od lekarza ginekologa zachowania intymności, poczucia bezpieczeństwa, informowania o procedurach oraz miłego i indywidualnego
podejścia.
[4] Sipiński A. (red.) (2010) Opieka w ginekologii. Wydawnictwo
Medical Project Poland, Bielsko-Biała.
[5] Mazurkiewicz B., Cieślak-Osik B. (2010) Rola położnej na oddziale patologii ciąży. Położna. Nauka i Praktyka 1(9): 52-56.
[6] Widzowska-Mączyńska K., Wilczak M., Rzymski P. et al. (2004)
Wpływ wieku, miejsca zamieszkania i wykształcenia na podejście pacjentek do badania ginekologicznego i na częstość
ich wizyt u ginekologa. Prz. Ginekol. Położ. 4: 185-189.
[7] Pietras J.(2002) Preferencje i oczekiwania kobiet. Pielęg. Po-
łoż. 44(4): 1011.
[8] Jodłowska-Sowińska M. (2010) Oczekiwania kobiet ciężarnych XXI wieku. Położna. Nauka i Praktyka 1(9): 48-51.
[9] Salih Basama F.M, Crosfill F, Price A. (2003) The gender of
the examiner, the state of the pregnancy and women’s perceptions of transvaginal sonography in the first trimester.
Piśmiennictwo
[1] Ćwiek D. (red.) (2010) Szkoła rodzenia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
[2] Badanie ginekologiczne. Wytyczne Royal College of Obstetricians and Gynaecologists. Med. Prakt. Ginekol. Położ. [online] 2004; 5 [dostęp: 22 września 2011] http://www. mp.
pl/artykuly/?aid=25512.
[3] Makara-Studzińska M., Iwanowicz-Palus G. (red.) (2009) Psychologia w położnictwie i ginekologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
153
Eur. J. Ultrasound. 16: 237-241.
J
Katarzyna Szymoniak
Samodzielna Pracownia Umiejętności Położniczych
Pomorski Uniwersytet Medyczny
ul. Żołnierska 48, 71-210 Szczecin
e-mail: [email protected]
Expectations of pregnant women regarding gynecological examinations in the hospital
Pregnancy is an important period in every woman’s life. Most often the first person the pregnant woman contacts is
a gynecologist. Internal examination is one of the most intimate medical procedures. Objectives: Knowledge of pregnant women’s views on importance of pelvic examination and their expectations regarding gynecologists. Materials
and methods: The research comprised 400 women from West-Pomeranian and Łódź voivedeships. The research was
carried out in the pathology of pregnancy departments and obstetrical wards between 2010 and 2011. Results: Most
women considered gynecological examination to be embarrassing. The most embarrassing moments of the visit for
women were: laying down on gynecological chair and the most unpleasant stage of examination was manual
examination through vagina. During examination, the greatest sense of security and mental comfort was provided by
presence of only a gynecologist. Most respondents claimed that the gynecologist cared for providing sense of intimacy
during internal examination and examination caused no pain. Nearly 87.0% women believed that doctors should
discuss procedures for pelvic examination. The majority of women prefer to be examined by male gynecologist.
Respondents would have examinations most willingly at the mature doctor who is nice, calm and talkative. Most
women claimed that gynecological examination is necessary but only 49% would come to take it once a six months.
In surgeries the most often they lacked dressing rooms, diagnostic equipment (including ultrasound) and bathrooms.
Conclusions: 1) Gynecological examination is embarrassing and stressful for pregnant women. 2) The most embarrassing moment of visits to gynecologist is laying down on gynecological chair and gynecological examination and
the most unpleasant is palpation through vagina. 3) Women expect from gynecologist to maintain sense of intimacy
and safety and to inform them of procedures taken as well as to have nice and individual approach.
Keywords: gynecological examination, patients’ opinions, pregnant women