Wirusowe zapalenie wątroby typu A

Wirusowe zapalenie wątroby typu A
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (wzw typu A) jest ostrą chorobą zakaźną miąższu
wątroby, szerzącą się drogą pokarmową (tzw. choroba brudnych rąk).
Chorobę wywołuje wirus zapalenia wątroby typu A (HAV Hepatitis A virus). Jest on
wyjątkowo oporny na działanie czynników zewnętrznych (tj. temperatura, substancje
chemiczne). Jest inaktywowany przez autoklawowanie, gotowanie, promieniowanie UV,
środki dezynfekcyjne zawierające chlor, formalinę. W temperaturze pokojowej wirus może
przetrwać i zakażać przez kilka tygodni, w temperaturze od -20 do +4°C jest stabilny przez
wiele lat. Szczególnie długo, bez utraty zjadliwości, może przetrwać w ciepłych wodach
morskich i w surowych rybach oraz mięczakach, które mają zdolność filtracji skażonej wody.
Zachorowania często występują w formie epidemii wywołanych przez spożycie
zakażonej żywności lub wody. Największa z nich miała miejsce w 1988r. w Szanghaju, a
przyczyną były zakażone owoce morza. Zachorowaniu uległo ponad 300 tys. osób, 47 zmarło
z powodu ostrej niewydolności wątroby. Obecnie na sytuację epidemiologiczną wzw typu A
w Polsce pewien wpływ mają zachorowania zawlekane z krajów o niskich standardach
higienicznych.
Rezerwuarem zarazka jest człowiek. Na niektórych terenach rezerwuar mogą stanowić
niektóre gatunki małp, jak szympansy i marmosety.
Źródłem zakażenia jest człowiek znajdujący się w końcowym etapie okresu wylęgania i w
początkowym okresie choroby.
Zakażenie szerzy się głównie drogą pokarmową, drogą zakażeń kałowo-doustnych, poprzez
zakażone produkty żywnościowe, (zwłaszcza warzywa, owoce, owoce morza, nie poddane
skutecznej obróbce termicznej), a także przez wodę zakażoną wirusem wydalonym z kałem
osoby chorej, nie poddaną skutecznym zabiegom dezynfekcyjnym.
Jak długo trwa okres wylęgania i jakie są objawy wzw typu A?
Okres wylęgania wirusowego zapalenia wątroby typu A wynosi od 2 do 6 tygodni, po tym
czasie pojawiają się zazwyczaj pierwsze niecharakterystyczne objawy kliniczne, takie jak: złe
samopoczucie, zmęczenie, osłabienie, bóle mięśniowo-stawowe, brak apetytu, wymioty,
nudności, bóle brzucha. Następnie w ostrej fazie choroby występuje żółtaczka, ból w okolicy
prawego podżebrza, ściemnienie moczu i odbarwienie stolca,. Objawy te utrzymują się od
kilku do kilkunastu tygodni.
W ciężkich przypadkach pacjenci wymagają hospitalizacji, stosowania
i oszczędzającego trybu życia. Przebycie wzw A zapewnia trwałą odporność
diety
Jakie są główne czynniki ryzyka zakażenia?
Głównymi czynnikami ryzyka zakażenia HAV są:
 podróże do krajów o wysokiej endemiczności zachorowań na WZW A i niskich
standardach sanitarno - higienicznych,
 kontakty z osobami zakażonymi lub zbiorowiskami dziecięcymi,
 korzystanie z zakładów zbiorowego żywienia,
 praca w styczności ze ściekami i odpadami komunalnymi
 oraz kontakty homoseksualne.
Profilaktyka
Zapobieganie zachorowaniom na wzw A polega na:
 przestrzeganiu zasad higieny, zwłaszcza podczas przygotowywania posiłków,
 korzystaniu ze sprawdzonych źródeł wody pitnej i środków spożywczych.
Zalecenia dla podróżnych udających się do krajów o wysokim ryzyku zakażenia:









Należy pić wyłącznie przegotowaną wodę, napoje firmowo zamknięte, produkowane
przez znane koncerny, otwierane przy konsumencie.
Nie należy używać lodu w kostkach.
Nie należy pić soków wyciskanych ze świeżych owoców na ulicy lub w przygodnych
barach.
Nie należy spożywać surowych warzyw, owoców morza, sałatek, produktów mięsnych;
unikać nabiału nieznanego pochodzenia.
Należy spożywać owoce myte i obierane własnoręcznie, (zgodnie z zasadą „umyj,
obierz, albo zapomnij”).
Należy unikać posiłków wystawionych na długo przed spożyciem.
Należy spożywać potrawy ugotowane, usmażone, upieczone.
Należy myć zęby w wodzie przegotowanej, niegazowanej, mineralnej.
Zawsze należy myć ręce przed posiłkiem i po wyjściu z toalety.
Najskuteczniejszą formą profilaktyki WZW typu A są szczepienia ochronne.
Zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych szczepienia p/ko
wirusowemu zapaleniu wątroby typu A należą do grupy zalecanych dla:
 wyjeżdżających do krajów o wysokiej i pośredniej endemiczności zachorowań na wzw A.
 osób zatrudnionych przy produkcji i dystrybucji żywności;
 osób zatrudnionych przy usuwaniu odpadów komunalnych, nieczystości i konserwacji
urządzeń do tych celów;
 dzieci w wieku przedszkolnym, szkolnym i młodzieży, które nie chorowały na wzw typu A.
Sytuacja epidemiologiczna zachorowań na wzw typu A w województwie lubuskim
i w Polsce w 2012 roku:
Sytuacja epidemiologiczna zachorowań na WZW typu A w województwie lubuskim
jest korzystna. W 2012 roku zgłoszono 1 zachorowanie na WZW typu A. Na podstawie
dochodzenia epidemiologicznego ustalono, iż chory przebywał na wycieczce w Egipcie.
W roku 2011 nie wystąpiły zachorowania.
W Polsce w 2012 roku zarejestrowano 70 przypadków (zap. 0,18).
Zapadalność na WZW typu A
w woj. lubuskim i w Polsce w latach 2007-2012
Zapadalność
2
1,71
1,5
1,1
1
0,55
0,5
0
0
2007
0,41
0,1
0
2008
2009
0,1
0
2010
WOJ. LUBUSKIE
0,17
2011
0,1 0,18
2012
POLSKA
sporządziła: mgr Jolanta Owsińska
Do sporządzenia opracowania wykorzystano:
publikację „Choroby zakaźne i pasożytnicze” pod red. prof. W. Magdzika, prof. D.
Naruszewicz, prof. A. Zielińskiego; artykuł „Wirusowe zapalenie wątroby typu A w podróżyzasadność profilaktyki” – autorstwa dr med. Marii Pokorskiej-Lis („Zakażenia nr3/2009”)
oraz informacje ze stron internetowych poświęconych WZW typu A; artykuł „Wirusowe
zapalenie wątroby typu A w Polsce” – autorstwa A. Baumann-Popczyk (Przegląd
epidemiologiczny 2012;66:273-276).