Wystąpienie -

Transkrypt

Wystąpienie -

LLU.411.001.01.2015
I/15/001
WYSTĄPIENIE
POKONTROLNE
I. Dane identyfikacyjne kontroli
Numer i tytuł kontroli
Jednostka
przeprowadzająca
kontrolę
I/15/001 – Finanse i gospodarowanie mieniem szkół wyższych.
Najwyższa Izba Kontroli
Delegatura w Lublinie
Kontrolerzy
1. Wanda Bącal, doradca ekonomiczny, upoważnienie do kontroli nr 92281
z 09.01.2015 r.
2. Janusz Rybaczek, główny specjalista kontroli państwowej, upoważnienie do
kontroli nr 92282 z 09.01.2015 r.
(dowód: akta kontroli tom I str. 1-4)
Jednostka
kontrolowana
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej (dalej „UMCS” lub „Uczelnia”), pl. Marii
Skłodowskiej-Curie 5, 20-031 Lublin.
Kierownik jednostki
kontrolowanej
Prof. dr hab. Stanisław Michałowski, Rektor UMCS.
II. Ocena kontrolowanej działalności
Ocena ogólna
Uzasadnienie
oceny ogólnej
Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie mimo stwierdzonych nieprawidłowości1
działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym zakresie.
Pozytywną ocenę uzasadniają:
− zgodne z decyzjami MNiSW2 wykorzystanie 13.268,1 tys. zł dotacji celowych
na realizację zadań i zakupów inwestycyjnych oraz prawidłowe ich rozliczenie,
− zgodne z ustawą z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych3
udzielanie zamówień na realizację zadań i zakupów inwestycyjnych oraz zakup
usług (z wyjątkiem usługi udzielenia i obsługi kredytu obrotowego),
− wynajmowanie wolnych pomieszczeń i powierzchni w trybie gwarantującym
optymalność i ciągłość przychodów z tego tytułu,
− spełnianie warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku poprzez
zatrudnianie odpowiedniej liczby nauczycieli akademickich posiadających tytuł
lub stopień naukowy oraz zachowanie proporcji nauczycieli akademickich
do liczby studentów, określonych w rozporządzeniach MNiSW w sprawie
warunków prowadzenia studiów na określonym kierunku i poziomie kształcenia4.
Stwierdzone nieprawidłowości w szczególności polegały na:
− udzieleniu 08.10.2012 r. zamówienia publicznego o wartości przekraczającej
14.000 euro na usługę bankową (kredyt obrotowy) wykonawcy, który nie został
wybrany w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych;
− naruszeniu przewidzianego w art. 168 Kodeksu pracy obowiązku udzielenia
Najwyższa Izba Kontroli stosuje 3-stopniową skalę ocen: pozytywna, pozytywna mimo stwierdzonych nieprawidłowości,
negatywna. Jeżeli sformułowanie oceny ogólnej według proponowanej skali byłoby nadmiernie utrudnione, albo taka ocena nie
dawałaby prawdziwego obrazu funkcjonowania kontrolowanej jednostki w zakresie objętym kontrolą, stosuje się ocenę
opisową, bądź uzupełnia ocenę ogólną o dodatkowe objaśnienie.
2 Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
3 Dz. U. z 2013, poz. 907 ze zm., dalej „Pzp”.
4 Z dnia 5 października 2011 r. (Dz. U. z 2014 r., poz. 131) oraz z dnia 3 października 2014 r. (Dz. U. z 2014 r., poz. 1370).
1
2
−
−
−
−
−
−
−
urlopu zaległego najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego;
sfinansowaniu kosztów zakwaterowania wolontariuszy w Domu Studenckim
(DS) „Femina” w kwocie 7,3 tys. zł, niezgodnie z postanowieniami porozumień
o wykonywanie świadczeń wolontarystycznych z 14.10.2013 r. i z 03.11.2014 r.;
nierzetelnym sporządzeniu przez nauczyciela akademickiego Wydziału
Politologii sprawozdania z wykonania zajęć dydaktycznych oraz nierzetelnej
weryfikacji tego sprawozdania przez Biuro ds. Kształcenia, co skutkowało
nadpłatą wynagrodzenia (1,2 tys. zł) za 20 godzin ponadwymiarowych
za zajęcia, które nie zostały zrealizowane;
zaniżeniu wynagrodzenia przysługującego nauczycielowi zatrudnionemu
w Katedrze Prawa Cywilnego za przepracowane godziny ponadwymiarowe
w roku akademickim 2013/2014 (o 1,8 tys. zł), na podstawie § 15 ust. 2 uchwały
Senatu UMCS z 29 czerwca 2009 r.5, ale niezgodnie z art. 80 Kodeksu pracy;
niepodejmowaniu terminowo czynności zmierzających do wykonania
zobowiązań z tytułu opłat za studia, mimo że obowiązek taki nałożony był
na jednostki sektora finansów publicznych przez art. 42 ust. 5 ufp oraz
odpisaniu należności niewyegzekwowanych do czasu skreślenia z listy
studentów/doktorantów (10,8 tys. zł), mimo że nieściągalność należności nie
była udokumentowana zgodnie z wymogami art. 16 ust. 2 ustawy z dnia
15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych6, co jest
warunkiem niezbędnym do uznania odpisanych należności za koszt uzyskania
przychodu (art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a powołanej ustawy);
niezgodnym z art. 103 ust. 34, 5-6 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo
o szkolnictwie wyższym7, okresowym (przez 386 dni) wykorzystaniu kwoty
139,9 tys. zł z funduszu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów (FPM)
na realizację zadania inwestycyjnego dotyczącego zakupu i montażu szlabanów
na terenie miasteczka studenckiego,
nieodpłatnym zakwaterowaniu w domu studenckim zawodniczek AZS UMCS,
bez wypełnienia przez Uczelnię obowiązku sporządzenia i przesłania
właściwemu urzędowi skarbowemu informacji o wartości udzielonych
nieodpłatnie świadczeń w naturze (łącznie 79,7 tys. zł), o której mowa w art. 42a
ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych8;
niezgodnym z postanowieniami umów ustalaniu przez Centrum Kultury
Fizycznej UMCS przychodów za wynajem torów pływackich.
III. Opis ustalonego stanu faktycznego
1.
Opis stanu
faktycznego
Prowadzenie ksiąg rachunkowych i wiarygodność
sprawozdań finansowych
Polityka rachunkowości obowiązująca od 1 stycznia 2014 r.9 spełniała wymogi
art. 10 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości10. Ustalono w niej m.in.
zasady międzyokresowych rozliczeń kosztów i przychodów oraz zasady rozliczania
Według § 15 ust. 2 uchwały Nr XXII – 10.3/09 Senatu UMCS z dnia 29 czerwca 2009 r. w sprawie ustalania obowiązków
nauczycieli akademickich, rodzaju zajęć dydaktycznych objętych zakresem tych obowiązków, w tym wymiaru zajęć
dydaktycznych oraz zasad obliczania godzin dydaktycznych, a także zasad powierzenia prowadzenia zajęć dydaktycznych
w godzinach ponadwymiarowych, wypłata wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe następuje, gdy wszyscy nauczyciele
z danej grupy wykonali obowiązujące pensum.
6 Dz. U z 2014 r., poz. 851 ze zm.
7 Dz. U. z 2012 r., poz. 572 ze zm., dalej „Psw”.
8 Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.
9 Zatwierdzona przez Rektora UMCS 20 marca 2014 r. Poprzednio obowiązywały zasady rachunkowości z 1 czerwca 2010 r.
10 Dz. U. z 2013, poz. 330 ze zm.
5
3
kosztów w podziale na poszczególne rodzaje działalności11. Zasady rozliczania
kosztów ustalone zostały z uwzględnieniem przepisów § 16 - § 19 rozporządzenia
Rady Ministrów z 18 grudnia 2012 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki
finansowej uczelni publicznych12.
(dowód: akta kontroli tom II str. 287-291)
Sprawozdania finansowe za lata 2012-2014 sporządzone zostały zgodnie
z przyjętymi zasadami rachunkowości. W oparciu o zbadaną próbę zapisów
księgowych13 stwierdzono, że dane wykazane w tych sprawozdaniach - w zakresie
aktywów i pasywów, a także przychodów i kosztów - wynikały z ksiąg
rachunkowych. Na podstawie ksiąg rachunkowych - w zakresie przychodów,
kosztów, funduszu pomocy materialnej dla studentów i doktorantów oraz
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (ZFŚS lub Fundusz) - sporządzone
zostały również sprawozdania z wykonania planu rzeczowo-finansowego.
Sprawozdania finansowe, zgodnie z art. 101 ust. 4 Psw, poddane zostały badaniu
przez biegłego rewidenta.
Ustalone
nieprawidłowości
Ocena cząstkowa
W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie nie
stwierdzono nieprawidłowości.
Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki
w zbadanym obszarze.
2.
Opis stanu
faktycznego
Prawidłowość realizacji przychodów oraz wydatków,
w tym na inwestycje i remonty oraz na bieżące
funkcjonowanie UMCS
1. W latach 2012-2014 nakłady na rzeczowe aktywa trwałe wyniosły ogółem
208.253,9 tys. zł, w tym nakłady na urządzenia techniczne i maszyny, środki
transportu i inne środki trwałe 94.742,9 tys. zł (45,5%).
Koszty remontów budynków i budowli wyniosły w badanym okresie 18.931,4 tys. zł,
w tym remontów domów i stołówek studenckich – 10.086,6 tys. zł (53,8%).
(dowód: akta kontroli str. tom I str. 8, 12, 16, 34, 43, 48, tom III str. 1-12)
2. Dotacje celowe przeznaczone na finansowanie lub dofinansowanie kosztów
realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych w latach 2012-2014 wyniosły ogółem
36.626,3 tys. zł, w tym 6.640 tys. zł z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
Badaniem objęto dotacje otrzymane kwocie 14.921,3 tys. zł, z której UMSC
wykorzystał 13.268,1 tys. zł (88,9%). Kwotę 1.653,2 tys. zł oraz odsetki bankowe
narosłe od środków pochodzących z dotacji, naliczone do końca miesiąca
poprzedzającego miesiąc, w którym dokonywano ich zwrotu (93,4 tys. zł), zwrócono
do budżetu państwa w terminach wynikających z umów zawartych z MNiSW oraz
z zachowaniem terminu, o którym mowa w art. 168 ust. 1 ufp.
Udział własny Uczelni w realizacji dotowanych zadań wyniósł 198 tys. zł, tj. 1,5%.
Wszystkie zadania ujęte były w planach inwestycyjnych UMCS.
(dowód: akta kontroli tom III str. 6, 13-16, 31-32, 51-53, 74-75, 96-100, 105-108,
159-161, 194-195, 222-223, 227, 232, 237)
Kontrola wykorzystania dotacji celowych, o których wyżej mowa wykazała, że:
11 Zasady rozliczania kosztów określały też zarządzenia Rektora UMCS: Nr 34/2013 z dnia 8.05.2013 r. w sprawie ustalenia
zasad i sposobu rozliczania kosztów kształcenia na studiach pierwszego, drugiego, trzeciego stopnia i jednolitych
magisterskich, stacjonarnych i niestacjonarnych oraz Nr 45/2011 z dnia 08.11.2011 r. i Nr 103/2013 z dnia 08.11.2013 r. w sprawie organizacji i zasad prowadzenia gospodarki finansowej UMCS.
12 Dz. U. z 2012 r. poz. 1533.
13 Wybranych celowo z kont syntetycznych i analitycznych.
4
− wykorzystano je na cele określone w umowach zawartych z MNiSW
lub decyzjach o ich przyznaniu;
− rozliczano je w terminach określonych w umowach lub wynikających z ww.
przepisu ufp, a sprawozdania z ich wykorzystania były akceptowane przez
MNiSW bez uwag;
− zgodnie z umową naliczona została kara umowna w kwocie 12,4 tys. zł
za nieterminową dostawę czytnika luminescencji „Riso”.
(dowód: akta kontroli tom III str. 14-15, 19, 23, 26-29, 32, 45,75, 85-89, 93, 104,
161, 166, 172,174, 182-193)
3. Trzy z ośmiu zrealizowanych zadań inwestycyjnych były inwestycjami
budowlanymi. Ich realizacja została podjęta w związku z decyzjami wydanymi
w latach 2004-2009 przez Komendanta Miejskiego Państwowej Straży Pożarnej
(PSP) w Lublinie, nakazującymi przystosowanie budynków do obowiązujących
przepisów ppoż., przy czym w przypadku jednego z budynków (Domu Studenckiego
„Zana”), Komendant Miejski PSP przymusił Uczelnię do wykonania decyzji z 2009 r.
poprzez nałożenie na Rektora UMCS w marcu 2013 r. grzywny (1 tys. zł). Wszystkie
trzy zadania posiadały opracowany program inwestycji, zaakceptowany przez
Rektora UMCS, spełniający wymogi określone w § 6 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 2 grudnia 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu
finansowania inwestycji z budżetu państwa14.
(dowód: akta kontroli tom III str. 224-225, 227, 232, 237)
Konieczność wykonania prac remontowych w Domu Studenckim „Zana”
wynikających m.in. z zaleceń PSP, UMCS wskazał w uzasadnieniu wniosku
o zwiększenie o 700 tys. zł planu dotacji na zadania związane z bezzwrotną pomocą
materialną dla studentów i doktorantów na 2011 rok15. Zwiększenie dotacji
podmiotowej na pomoc materialną dla studentów i doktorantów, przyznane w kwocie
wnioskowanej, z przeznaczeniem na remont domu studenckiego, wykorzystane
zostało (w latach 2011-2012) na remont domu studenckiego „Helios”, tj. innego niż
wskazano w uzasadnieniu wniosku o zwiększenie planu dotacji na 2011 rok.
(dowód: akta kontroli tom III str. 378-403)
Remont Domu Studenckiego „Zana” w zakresie określonym we wniosku
o dotację, o której wyżej mowa, przeprowadzono w okresie lipiec-wrzesień 2012
i 2013 roku.
4. Koszty zakupu przez UMCS usług obcych w latach 2012-2014 wyniosły łącznie
56.668,9 tys. zł16. Dokonywano ich w granicach kwot określonych w planach
rzeczowo-finansowych (z uwzględnieniem dokonanych zmian), uchwalonych przez
Senat Uczelni na poszczególne lata, które zgodnie z § 93 ust. 3 Statutu UMCS,
stanowiły podstawę gospodarki finansowej Uczelni.
Badaniem objęto realizację 13 umów o łącznej wartości brutto 7.560,7 tys. zł, przy
czym kontrolą faktur i protokołów odbioru objęto usługi na kwotę 3.864 tys. zł
(51,1%). Poddane badaniu umowy dotyczyły m.in.: wynajmu autokarów
do przewozu osób, sprzątania, ochrony osób, mienia i terenu UMCS, utrzymania
zieleni i odśnieżania, przeglądów, konserwacji, napraw podręcznego sprzętu
gaśniczego oraz instalacji pożarowych systemów alarmowych i transmisji
w obiektach UMCS, utrzymania Zintegrowanego Informacyjnego Systemu
Wspomagania Zarządzania Uczelnią, kompleksowej obsługi prawnej UMCS.
Badanie wykazało, że:
− 12 z nich zawarto w wyniku postępowań o udzielenie zamówień w trybie
przetargu nieograniczonego, a jedną, na kompleksową obsługę prawną –
Dz. U. Nr 238, poz. 1579.
Pismo UMCS nr SDO-267/2011/PP z 22 czerwca 2011 r. do MNiSW.
16 W 2012 r. – 17.275,9 tys. zł, w 2013 r. – 19.023,0 tys. zł, w 2014 r. – 20.370,0 tys. zł.
14
15
5
w trybie zapytania o cenę,
− w przypadku każdego z przetargów jedynym kryterium wyboru
najkorzystniejszej oferty była cena,
− rozliczenia 11 usług dokonano zgodnie z postanowieniami zawartych umów,
a w jednej przekroczono umowną wartość jednej z trzech usług, nie
przekraczając łącznej kwoty usług objętych umową.
5. W latach 2012-2014 UMCS prowadził postępowania o udzielenie łącznie 604
zamówień publicznych, w wyniku których udzielił 556 zamówień17 na sumę
328.019,6 tys. zł, w tym:
− 83 zamówienia dot. inwestycji i remontów – na sumę 51.019,2 tys. zł (15,6%),
− 137 zamówień na dostawy – na sumę 24.685,2 tys. zł (7,5%),
− 81 zamówień na usługi – na sumę 20.468,5 tys. zł (6,2%),
− 255 zamówień dot. projektów – na sumę 231.846,7 tys. zł (70,7%).
Zgodnie z art. 10 ust. 1 Pzp podstawowym trybem udzielania zamówień
publicznych, stosowanym przez UMCS w badanym okresie, był przetarg
nieograniczony. Tryb ten zastosowano w 588 postępowaniach, w 11 przypadkach
postępowanie o udzielenie zamówienia prowadzono w trybie z wolnej ręki, a pięć
postępowań – w innych trybach przewidzianych Pzp.
Badaniem prawidłowości udzielania zamówień w świetle wymogów określonych
w Pzp objęto osiem zamówień na realizację 12 zadań remontowo-inwestycyjnych
o łącznej wartości brutto 33.441,2 tys. zł, tj. 65,5% wartości udzielonych zamówień
w badanym okresie na inwestycje i remonty. Dotyczyły one remontów Domów
Studenckich: „Ikar” i „Grześ”, termomodernizacji obiektów UMCS, w tym budynku
Rektoratu, Wydziału Ekonomicznego, Wydziału Prawa i Administracji oraz
przebudowy budynku Rektoratu związanej z dostosowaniem go do aktualnych
przepisów ppoż. Badanie to wykazało, że:
− każde z tych zamówień przekraczało wartość (14.000 euro do 15.04.2014 r.
i 30.000 euro po tej dacie), o której mowa w art. 4 pkt 8 Pzp, powyżej której
UMCS, jako jednostka sektora finansów publicznych – zobowiązany był
do stosowania przepisów ww. ustawy przy udzielaniu zamówień na dostawy,
usługi i roboty budowlane,
− wszystkie badane zamówienia udzielone zostały w trybie przetargu
nieograniczonego, a jedynym kryterium wyboru najkorzystniejszej oferty –
w każdym z nich – była cena,
− postępowania o udzielenie zamówień publicznych prowadzone były zgodnie
z przepisami Pzp,
− we wszystkich przypadkach UMCS pobrał zgodnie z przepisami Pzp
zabezpieczenie należytego wykonania umowy.
6. Według stanu na koniec 2014 r. UMCS posiadał dziewięć samochodów. Badanie
prawidłowości rozliczeń w zakresie przejechanych kilometrów i zużycia paliwa,
z uwzględnieniem tras przejazdów, przeprowadzono w odniesieniu do czterech
samochodów osobowych. Kontrolą objęto dokumentację dotyczącą 42,7%
nominalnego czasu jazdy tych samochodów w latach 2013-2014. W dokumentacji
rozliczeniowej eksploatacji tych pojazdów (karty drogowe, arkusze miesięcznego
rozliczenia paliwa) stwierdzono ciągłość rozliczeń zarówno przejechanych
kilometrów, jak i zużycia paliwa.
17
7,5% postępowań było unieważnionych.
6
7. Koszty podróży służbowych w latach 2012-2014 wyniosły łącznie 11.180,7 tys. zł
i stanowiły 1,3% kosztów działalności operacyjnej UMCS. Badaniem objęto
koszty 20 zagranicznych podróży służbowych sześciu różnych osób na łączną
kwotę 43,4 tys. zł. We wszystkich badanych przypadkach należności przysługujące
pracownikom z tytułu podróży służbowej ustalono po spełnieniu warunków oraz
według stawek określonych w rozporządzeniach Ministra Pracy i Polityki Społecznej
w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej
lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej18.
8. Przychody i koszty Centrum Kultury Fizycznej (CKF), Biura Sportu oraz
Akademickiego Centrum Kultury Chatka Żaka (ACK)19 wyniosły ogółem
(odpowiednio) 4.417,0 tys. zł20 i 22.154,4 tys. zł21, w tym 10.441,2 tys. zł stanowiły
koszty pozapłacowe22.
Badanie przychodów CKF23 na kwotę ogółem 185,9 tys. zł netto wykazało,
że przychody z dwóch umów24 (spośród 12 poddanych kontroli) zrealizowano
zgodnie z ich postanowieniami, z uwzględnieniem zmian wprowadzanych aneksami.
Badaniem objęto koszty w kwocie 659,2 tys. zł ogółem, stanowiącej 6,3% kosztów
pozapłacowych ww. jednostek organizacyjnych, w tym:
− koszty CKF na kwotę 253,7 tys. zł netto, w tym koszty usług obcych w zakresie
obsługi basenu (222,3 tys. zł) i zakupu materiałów (chemikalia do uzdatniania
wody w basenie) na kwotę 31,4 tys. zł,
− koszty Biura Sportu na kwotę 365,5 tys. zł, w tym m.in. 79,7 tys. zł poniesione
na opłaty za zamieszkiwanie zawodniczek AZS UMCS w akademiku i 2,7 tys. zł
za usługi transportowe,
− koszty 30 umów zleceń i umów o dzieło w Grupie Medialnej i Inkubatorze ACK
na kwotę 40,0 tys. zł.
Badane koszty w łącznej kwocie 571,2 tys. zł (86,7% zbadanych), w tym wszystkie
zbadane w CKF i ACK, były niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania basenu
oraz tzw. Inkubatora w Chatce Żaka, poniesione zostały zgodnie z Regulaminem
udzielania zamówień publicznych w UMCS o wartości nieprzekraczającej
równowartości kwoty 14.000 euro lub zamówień, dla których nie stosuje się Pzp25
i rozliczone zgodnie z zawartymi umowami.
(dowód: akta kontroli tom III str. 452-455, 510-512, 548, tom IV str. 5)
Ustalone
nieprawidłowości
W działalności kontrolowanej jednostki w przedstawionym wyżej zakresie
stwierdzono następujące nieprawidłowości:
1. Nie naliczono kar umownych w łącznej kwocie 3.869,03 zł za opóźnienie
wykonania dwóch umów, mimo obligatoryjnego charakteru tych kar, w tym:
− 360,02 zł26 za opóźnienie o jeden dzień dostawy analizatora masy i związków
wielkocząsteczkowych, zakupionego27 za cenę 88.314 euro na podstawie
umowy z 5.07.2012 r. Przeniesienie własności i dostawa towaru, zgodnie
z umową miało nastąpić w terminie 8 tygodni od daty jej zawarcia,
18 Z dnia 19 grudnia 2002 r. (Dz. U. Nr 236, poz. 1991 ze zm.) – dla podróży odbywanych do 28 lutego 2013 r.; z dnia
29 stycznia 2013 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 167) – dla podróży odbywanych od 1 marca 2013 r.
19 Jednostek organizacyjnych UMCS.
20Przychody: CKF – 2.548,2 tys. zł, Biuro Sportu – 94,2 tys. zł, ACK – 1.774,6 tys. zł.
21 Koszty: CKF – 11.942,1 tys. zł, Biuro Sportu – 2.014,5 tys. zł, ACK – 8.197,8 tys. zł.
22 Bez wynagrodzeń osobowych i pochodnych od wynagrodzeń.
23 Nie badano przychodów Biura Sportu i ACK ponieważ analiza ich struktury wykazała niskie ryzyko wystąpienia
nieprawidłowości w ich pozyskiwaniu.
24 Umowy nr: 6/2014/SF i 19/2014/SF.
25 Stanowiącym załącznik nr 2 do zarządzenia Nr 34/2012 Rektora UMCS.
26 88.314 euro x 0,1% x 1 dzień x 4,0766 zł/euro = 360,02 zł
27 Z dotacji celowej udzielonej przez MNiSW w kwocie 501 tys. zł.
7
tj. do 30.08.2012 r., a w protokole odbioru potwierdzono dostawę analizatora
31.08.2012 r. Zgodnie § 6 ust. 1 pkt 1.1 umowy: „Wykonawca zapłaci
Zamawiającemu karę umowną w wysokości 0,1% ceny przedmiotu sprzedaży
za każdy dzień opóźnienia w jego dostawie (…)”.
Kierownik Zakładu Radiochemii i Chemii Koloidów sprawdził pod względem
merytorycznym fakturę bez uwag, tj. bez wykazania opóźnienia w wykonaniu
umowy, a w wyjaśnieniach dotyczących przyczyn nieegzekwowania kary
stwierdził, że nie ma żadnych kompetencji do naliczania kar umownych.
Kwestor UMCS wyjaśniła, że odpowiedzialność merytoryczna za prawidłową
realizację umowy ciąży na jednostce, której umowa dotyczy, a informacja
o przekroczeniach terminów dostawy powinna znaleźć odzwierciedlenie
w dokumentacji umowy i być przekazana do Kwestury celem naliczenia kar.
− 3.509,01 zł28 za opóźnienie wykonania umowy na dostawę zespołu procesorów
z kartami GPU oraz switchy zarządzalnych Infiniband dla klastra obliczeniowego
na Wydziale Matematyki, Fizyki i Informatyki (MFI)29. Zgodnie z umową
sprzedaży z 25.02.2011 r. wykonawca (firma FORMAT Sp. z o.o. z siedzibą
w Warszawie) zobowiązany był do przeniesienia na zamawiającego własności
i wydania mu towaru w terminie 75 dni od dnia zawarcia umowy,
tj. do 11.05.2011 r. W protokole zdawczo-odbiorczym zespołu serwerów
o wartości 896,6 tys. zł (brutto), sporządzonym 12.05.2011 r., potwierdzono
przyjęcie ich w tym dniu, co oznacza jeden dzień opóźnienia wykonania umowy
w tym zakresie. Przyjęcie zaś switchy Infiniband o wartości brutto 137,5 tys. zł
miało miejsce 30.05.2011r.30, tj. z 19-dniowym opóźnieniem. Zgodnie z § 6
ust. 1 pkt 1.1 umowy wykonawca zobowiązany był do zapłaty kary umownej
w wysokości 0,1% ceny przedmiotu sprzedaży za każdy dzień opóźnienia
w jego dostawie (…). Faktury za dostawę zespołu serwerów (nr 834/11
z 12.05.2011 r.) i zespołu switchy Infiniband (nr 957/11 z 30.05.2011 r.)
sprawdził pod względem merytorycznym bez uwag były Dziekan Wydziału MFI.
W sprawie przyczyn niewykazania opóźnienia wykonania umowy celem
naliczenia kar wyjaśnił on, że sprawa tego zakupu budziła jego wątpliwości
i prosił o wyjaśnienia osoby zajmujące się odbiorem i uruchomieniem
dostarczonej aparatury. Z wyjaśnień zaś starszego specjalisty ds. informatyki
wynika, że protokoły odbioru serwerów, jak i switchy Infiniband sporządzone
zostały dopiero po sprawdzeniu ich sprawności, a on sam stwierdza,
że urządzenia zostały dostarczone w terminie.
(dowód: akta kontroli tom III str. 32-42, 107-108, 128-147)
2. Wykonawca usługi udzielenia i obsługi kredytu obrotowego nie został wyłoniony
w trybie określonym w przepisach Pzp. Umowa o kredyt w kwocie 10.000 tys. zł
pomiędzy BRE Bankiem S.A., a UMCS reprezentowanym przez Rektora zawarta
została 8.10.2012 r. Wartość zamówienia publicznego, biorąc pod uwagę koszty
obsługi kredytu (prowizja i odsetki) poniesione w latach 2012-2013, wynosiła
257,8 tys. zł31, tj. 64.136 euro32, zatem do udzielenia przedmiotowego zamówienia
nie miał zastosowania art. 4 pkt 8 Pzp, zgodnie z którym (w brzmieniu
obowiązującym w dacie zawarcia umowy) ustawy nie stosuje się do zamówień,
których wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości 14.000 euro.
896.595 zł x 0,1% x 1 dzień = 896,60 zł; 137.495 zł x 0,1% x 19 dni = 2.612,41 zł; Kara łączna - 3.509,01 zł.
Zakupionych z dotacji celowej udzielonej przez MNiSW w kwocie 2.020,5 tys. zł.
30 Protokół zdawczo-odbiorczy z dnia 30 maja 2011 r. – dowód: akta kontroli tom III str. 141.
31 W 2012 r. 143.375,01 zł oraz 114.440,28 zł w 2013 r.
32 Przeliczenia dokonano z zastosowaniem średniego kursu złotego w stosunku do euro (4,0196), określonego w § 1
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2011 r. w sprawie średniego kursu złotego w stosunku do euro
stanowiącego podstawę przeliczania wartości zamówień publicznych (Dz. U. Nr 282, poz. 1650) – rozporządzenie
obowiązywało od 1.01.2012 r. do 31.12.2013 r.
28
29
8
Zgodnie z art. 44 ust. 4 ufp, jednostki sektora finansów publicznych zawierają
umowy, których przedmiotem są m.in. usługi na zasadach określonych w przepisach
o zamówieniach publicznych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.
Przestrzeganie dyscypliny finansów publicznych w zakresie gospodarki finansowej,
według Regulaminu organizacyjnego UMCS33 (§ 11 ust. 6 pkt 4 oraz § 12 ust. 4
pkt 7) należało do obowiązków Kanclerza oraz jego zastępców, w tym Kwestora.
Kanclerz UMCS34 przedłożyła wyjaśnienia zastępcy Kwestora, w których podano,
że w BRE Banku, który obsługuje Uczelnię od 1994 r., UMCS posiada główny
rachunek bankowy. Uczelnia korzystała z umowy kredytowej w rachunku bieżącym,
a stan środków na tym rachunku na 02.10.2012 r. nie pokrywał zapotrzebowania
Uczelni (w związku z dużym spływem faktur prefinansowanych ze środków UE oraz
koniecznością przejściowego kredytowania projektów inwestycyjnych), które
szacowane było na kwotę około 15.000 tys. zł. W związku z tym była Kwestor
podjęła decyzję o uruchomieniu kredytu obrotowego w kwocie 10.000 tys. zł w BRE
Bank bez postępowania przetargowego na częściową zapłatę faktur z tych
projektów. Po złożeniu wniosku wraz z dokumentami Bank po rozmowach z Kwestor
Anną Kołcz uruchomił kredyt, co jest potwierdzone podpisem Kwestor na dyspozycji
uruchomienia kredytu.
3. Odsetki bankowe w kwocie 664,97 zł35 od środków pochodzących z dotacji,
naliczone po rozliczeniu trzech dotacji celowych i zwrocie niewykorzystanej kwoty,
przekazano na rachunek bieżący UMCS. Naruszało to przepis § 11 ust. 4
rozporządzenia MNiSW z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie trybu udzielania oraz
zasad i trybu rozliczania dotacji na dofinansowanie lub finansowanie kosztów
realizacji inwestycji uczelni publicznej36, zgodnie z którym odsetki narosłe
na rachunku bankowym uczelni, naliczone od przekazanych środków dotacji
celowej, podlegają zwrotowi w terminie do dnia 15 stycznia następnego roku po
roku, w którym została udzielona dotacja celowa, na rachunek bankowy urzędu
obsługującego ministra. Odsetki te nie straciły statusu odsetek od dotacji, mimo że
powzięto o nich wiedzę na koniec miesiąca, już po dokonaniu zwrotu
niewykorzystanych kwot dotacji i odsetek przypisanych na koniec poprzedniego
miesiąca. Możliwość ustalenia narosłej kwoty odsetek na każdy dzień, także
wówczas, gdy standardowo przepisywane są przez bank do rachunku na koniec
miesiąca, potwierdziła w wyjaśnieniu Kierownik Zespołu Finansowego Kwestury.
(dowód: akta kontroli tom III str. 14-15, 26-30)
4. Wynagrodzenie za świadczenie usług w zakresie ochrony osób, mienia i terenu
UMCS w okresie od 01.09.2013 r. do 31.08.2014 r., wskutek nierzetelnej weryfikacji
faktur wystawionych przez wykonawcę37, zostało zawyżone o 208,92 zł. W fakturach
zastosowano niezgodną z umową stawkę netto za jedną roboczogodzinę: 8,78 zł
zamiast 8,77 zł. Faktury sprawdzała pod względem merytorycznym Kierownik Biura
Spraw Studenckich UMCS, a powstały błąd, jak wyjaśniła, był skutkiem nieuwagi.
W wyniku podjętych przez nią działań, w związku z ustaleniami kontroli NIK,
23.04.2015 r. ww. firma dokonała zwrotu na rachunek UMCS ww. kwoty nadpłaty.
(dowód: akta kontroli str. 248-260)
5. Błędnie przeliczono na walutę polską rachunek z 29.04.2012 r. na kwotę
550 USD wystawiony za udział pracownika Zakładu Adsorpcji Katedry Chemii
Stanowiącego załącznik do zarządzenia Nr 8/2010 Rektora UMCS z 1 lutego 2010 r.
W pionie Kanclerza UMCS usytuowana była Kwestura oraz Dział Zamówień Publicznych.
35 664,97 zł , w tym: 14,32 zł od dotacji 501.000 zł, 122,67 zł od dotacji 800.000 zł i 527,98 zł od dotacji 1.950.000 zł.
36 Dz. U. Nr 179, poz. 1068. W odniesieniu do kwoty odsetek 122,67 zł od dotacji 800.000 zł - § 2 ust. 5 umowy
Nr 433/FNiTP/139/2010 r. zawartej przez MNiSW z UMCS w dniu 08.07.2010 r.
37 Firmę ALFA GUARD SECURITY na podstawie umowy z 13.08.2013 r. o wartości brutto 368.163,72 zł.
33
34
9
Fizycznej UMCS w konferencji na Rutgers University w czasie podróży służbowej
do USA. Przeliczenia dokonano przy zastosowaniu właściwego kursu walut, ale
w wyniku błędu rachunkowego popełnionego przez Kierownika Zespołu
Finansowego Kwestury, koszty Uczelni zaniżono o 506,65 zł.
6. Przychody z wynajmu torów do pływania na basenie CKF zrealizowane na
podstawie 10 umów (z 12 zbadanych) były większe (o 6.427 zł) lub mniejsze
(o 13.084 zł) od ustalonych zgodnie z zawartymi umowami38. Odchylenia ogółem
wynosiły 19.511 zł i stanowiły 10,4% zbadanych przychodów (187.434 zł).
Z zawartych umów wynikało, że w przypadku niedojścia do zajęć lub ich odwołania
z winy najemcy – wynajmujący (UMCS) powinien otrzymać czynsz określony
w umowie oraz, że wszystkie zmiany w umowie wymagały formy pisemnej pod
rygorem nieważności. Analiza przyczyn takich odchyleń wykazała, że obie strony
umowy nie uwzględniały wszystkich dni wolnych, które należało wyłączyć z jej
zakresu39. Największe niewykonane przychody (4.230 zł) stwierdzono w realizacji
umowy nr 15/2012/SF, zawartej z firmą Dive Serwice Rosiński Łukasz,
w szczególności za okres wrzesień – październik 2012 r. Odpowiedzialny wówczas
ze strony UMCS za realizację tych umów Kierownik obiektu CKF wyjaśnił, że faktury
wystawiane były za faktyczny czas wykorzystania basenów, z uwzględnieniem
wykorzystywanej liczby torów. Przez nieuwagę uznał, że zakres wynajmu określony
w aneksie (obowiązującym od 10.11.2012 r.) należy stosować od początku
września. Ówczesny Dyrektor CKF40 wyjaśnił, że kontrahenci często zbyt późno
informowali o odwołaniu swojej obecności na pływalni lub redukcji ilości
wynajmowanych torów, a roszczenia UMCS za niewykorzystane wynajmy na
pływalni mogłyby skutkować utratą wynajmujących.
7. Za zgodą Rektora, UMCS poniósł w latach 2012-2014 koszty zakwaterowania
w pokojach hotelowych akademika 14 zawodniczek AZS UMCS, wydatkując
na ten cel ogółem 79,7 tys. zł. Zawodniczki zamieszkiwały nieodpłatnie,
na koszt UMCS, co stanowiło dla nich przychody z innych nieodpłatnych
świadczeń/świadczeń w naturze, o których mowa w art. 20 ust. 1 ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych, a Uczelnia nie sporządziła i nie przesłała
właściwym urzędom skarbowym informacji wg ustalonego wzoru (PIT-8C)
o wysokości przychodów osiągniętych z tego tytułu przez zawodniczki
w poszczególnych latach badanego okresu. Obowiązek składania przez UMCS
takich informacji w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego wynikał
z art. 42a ww. ustawy. Również postanowienia § 6 ust. 4, w związku z § 9 ust. 4
Regulaminu przyznawania i pozbawiania miejsc w pokojach hotelowych oraz
korzystania z miejsc hotelowych znajdujących się w domach studenckich41
zobowiązywały administrację domu studenckiego do powiadamiania działu
właściwego ds. kadr i płac o miesięcznej wartości świadczeń w naturze oraz każdej
zmianie w tym zakresie – w celu naliczenia i odprowadzenia zaliczki na poczet
podatku dochodowego. Postanowienie to nie było realizowane przez UMCS ze
względu na fakt niewypełniania w tym zakresie obowiązków przez Kierownik Biura
Spraw Studenckich UMCS, która zgodnie z ww. przepisem Regulaminu winna była
przekazywać stosowne informacje do Działu Kadr i Działu Finansowego UMCS.
38 Umowy nr: 06/2012/SF, 08/2012/SF, 13/2012/SF, 15/2012/SF, 03/2013/SF, 04/2013/SF, 7/2013/SF, 08/2013/SF,
7/2014/SF, 12/2014/SF.
39 Tj. dni wolnych od zajęć na UMCS, dni ferii w szkołach, innych dni wolnych niż dni ustawowo wolne od pracy.
40 Do 31.10.2013 r.
41 Załącznik do zarządzenia Nr 14/2011 Rektora UMCS z dnia 22 kwietnia 2011 r.
10
Z jej wyjaśnień wynika, że nie wykonywała ona tego obowiązku, gdyż traktowała
zawodniczki jak innych studentów42, wobec których nie musiała tego czynić.
(dowód: akta kontroli tom IV str. 1-36)
8. Koszty usług transportowych zrealizowanych przez Przewóz Osób Andrzej Sidor
na kwotę 2.877,12 zł43, zostały zawyżone o 479,52 zł wskutek zastosowania stawek
netto wyższych o 0,40 zł/km w stosunku do określonych w umowie44. Zastosowano
bowiem stawkę dla przewozu autobusem z liczbą miejsc siedzących 16-20, zamiast
10-15, jak wynikało ze złożonych przez Biuro Sportu zamówień. Łączna kwota
zawyżonych z tego tytułu kosztów wyniosła 479,52 zł. Wszystkie te faktury sprawdził
pod względem merytorycznym – bez uwag – Dyrektor Centrum Promocji UMCS,
który wyjaśnił, że zaistniałe nieprawidłowości wynikają z faktu zastosowania
nieprawidłowej stawki do przyjętego zlecenia.
(dowód: akta kontroli tom III str. 511, 516, 521-534, tom IV str. 1-36)
Uwagi dotyczące
badanej działalności
Ocena cząstkowa
1. Część dotacji na dostosowanie budynku Chemii Organicznej do obowiązujących
przepisów ppoż. wykorzystano na zapłatę w 2014 roku zobowiązań w kwocie
117,5 tys. zł za roboty wykonane i odebrane w grudniu 2013 r., mimo że
wynagrodzenie za te roboty mogło być zapłacone w 2013 r.45 W raporcie
z wykorzystania dotacji w 2013 r., przekazanym do MNiSW, Uczelnia wykazała ww.
kwotę jednocześnie jako kwotę zwrotu dotacji na rachunek dochodów budżetu
państwa oraz jako zobowiązanie, pozostające do uregulowania z dotacji w roku
następnym. UMCS zwrócił niewykorzystaną dotację, a dzień po jej zwrocie
zobowiązanie za wykonane i odebrane w 2013 r. roboty zapłacił z własnych
środków. Poniesione wydatki zostały zrefundowane z dotacji otrzymanej w grudniu
2014 r. Zatwierdzająca fakturę do zapłaty (08.01.2014 r.) Kierownik Zespołu
Finansowego wyjaśniła, że przyczyną tego było pójście na zwolnienie lekarskie
pracownika przyjmującego do obsługi fakturę i nieprzekazanie informacji o
otrzymanych fakturach pracownikom będącym w okresie świątecznym na dyżurze.
Zdaniem NIK zapewnieniu wykorzystania w danym roku budżetowym otrzymanych
dotacji celowych, także w sytuacji gdy zadanie zostało wykonane, a termin płatności
faktury wypada na początku roku następnego, powinna służyć priorytetowa obsługa
faktur do zapłaty ze środków tych dotacji w końcu roku.
(dowód: akta kontroli tom III str. 14-15, 26-30, 182, 189)
Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie mimo stwierdzonych nieprawidłowości
działalność kontrolowanej jednostki w zbadanym obszarze.
3.
Opis stanu
faktycznego
Sytuacja majątkowo-finansowa oraz wykorzystanie
majątku UMCS
1. Majątek uczelni wzrósł z 487.616,4 tys. zł na koniec 2011 r. do 604.441,8 tys. zł
na koniec 2014 r. W aktywach największy udział - 86,6% w 2011 r. oraz 85,4%
w 2014 r. miały rzeczowe aktywa trwałe (w tym przede wszystkim budynki, lokale
i obiekty inżynierii lądowej oraz grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów).
Istotnym składnikiem aktywów na 31.12.2014 r. były również krótkoterminowe
aktywa finansowe, których wartość wynosiła 50.200,6 tys. zł i w porównaniu do
stanu na koniec 2011 r. (26.735,2 tys. zł) wzrosła o 87,8%. Fundusz własny Uczelni
uległ zmniejszeniu z 303.237,9 tys. zł na 31.12.2012 r. do 287.706,5 tys. zł na
42 Inni studenci wnosili opłaty za zamieszkiwanie w akademikach zgodnie z obowiązującym taryfikatorem opłat, a zawodniczki,
będące też studentkami, mieszkały na koszt UMCS.
43 Na podstawie 3 faktur: Nr 129/10/2013, 136/10/2013 i 151/11/2013 z października i listopada 2013 r.
44 Numer 1/PN/8-2013/DOP-p z 01.03.2013 r.
45 UMCS dysponował środkami z dotacji na ten cel, a faktura za wykonane roboty na ww. kwotę była sprawdzona pod
względem merytorycznym 18 grudnia 2013 r.
11
koniec 2014 r., co spowodowane było utrzymującym się deficytem finansowym.
W całym badanym okresie wskaźnik finansowania majątku kapitałami własnymi był
znacznie niższy od optymalnego (ok. 1,0) i wynosił od 0,56 (w 2012 r.) do 0,48
(w 2014 r.). Na poziomie nieznacznie niższym od optymalnego (>1,0) kształtował się
również wskaźnik złotej reguły bilansowej46, który w badanym okresie wynosił: 0,95
w 2012 r., 0,91 w 2013 r. i 0,92 w 2014 r. Wzrost zadłużenia UMCS spowodowany
był m.in. zaangażowaniem środków obcych w prefinansowanie płatności trzech
dużych projektów inwestycyjnych. Istotną pozycję zobowiązań stanowiły dotacje na
zakupy inwestycyjne, kwalifikowane do przychodów przyszłych okresów
i wykazywane w rozliczeniach międzyokresowych długoterminowych47.
Znaczącą pozycję zobowiązań krótkoterminowych stanowiły fundusze specjalne,
w tym ZFŚS, który na 31 grudnia 2012 r. wynosił 17.489,6 tys. zł, na 31.12.2013 r. –
14.049,0 tys. zł, a na koniec 2014 r. – 11.235,9 tys. zł. Stan Funduszu wykazano
w kwocie zgodnej z zapisami w ewidencji księgowej. Środki ZFŚS gromadzone były,
stosownie do art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu
świadczeń socjalnych48 na odrębnym rachunku bankowym. Odpis na ZFŚS za 2012
i 2014 rok przekazano na rachunek bankowy Funduszu z zachowaniem terminów
określonych w art. 6 ust. 2 ustawy o ZFŚS.
(dowód: akta kontroli tom I str. 17-18, 22-23, 28-29, 74, 120-121; tom II str. 279-286)
W 2013 roku, ze względu na istotność pozycji, UMCS po raz pierwszy utworzył
rezerwę z tytułu niewykorzystanych urlopów wypoczynkowych w łącznej kwocie
5.599,9 tys. zł, z tego: kwota 171,7 tys. zł odniesiona została w ciężar kosztów 2013
roku (dotyczyła niewykorzystanych urlopów w tym roku). Poziom rezerw
dotyczących 2012 r. oszacowano na 150,0 tys. zł, a kwotę 5.298,2 tys. zł (94,6%)
uznano za rezerwę dotyczącą niewykorzystanych urlopów za lata wcześniejsze
(niż rok 2012)49. Powyższe wskazuje na znaczne zaległości w wykorzystywaniu
urlopów wypoczynkowych. Szczegółowe ustalenia w tym zakresie przedstawiono
w dalszej części wystąpienia.
(dowód: akta kontroli tom I str. 22-23, 289-298)
2. W latach 2012-2014 przychody z podstawowej działalności operacyjnej50 wynosiły
odpowiednio: 278.514,7 tys. zł, 292.246,4 tys. zł, 307.084,9 tys. zł, w tym przychody
z działalności dydaktycznej stanowiły: 253.811,3 tys. zł, 262.570,8 tys. zł,
279.798,2 tys. zł. Dotacja z budżetu państwa wykazywała tendencję wzrostową
i stanowiła od 66,3% (w 2012 r.) do 70,6% (w 2014 r.) przychodów z działalności
dydaktycznej. Przychody z opłat za usługi edukacyjne zmalały z 31.407,5 tys. zł
w 2012 r. do 22.928,7 tys. zł w 2014 r., a ich udział w przychodach z działalności
dydaktycznej zmniejszył się z 12,4% w 2012 r. do 8,2% w 2014 r.
Kwestor UMCS wyjaśniła, że wysokość dotacji podstawowej na działalność
dydaktyczną, mimo wzrostu jej ogólnej kwoty, po uwzględnieniu dotacji otrzymanej
na wzrost wynagrodzeń, wykazuje tendencję spadkową oraz że spadek przychodów
z tytułu prowadzenia studiów niestacjonarnych spowodowany był zmniejszaniem się
liczby studiujących odpłatnie, w związku ze spadkiem ogólnej liczby studentów oraz
większą dostępnością do studiów stacjonarnych. Kwestor podała też, że rok 2013
był okresem zintensyfikowanych działań skierowanych do kandydatów z zagranicy
(głównie z Ukrainy i Białorusi), zarówno działań promocyjnych, jak i mających
na celu dostosowanie oferty dydaktycznej do ich potrzeb. Podjęte działania
Określający stopień pokrycia majątku trwałego kapitałami stałymi.
111.622,5 tys. zł na 31.12.2012 r. oraz 167.386,4 tys. zł na koniec 2014 r.
48 Dz. U. z 2015 r., poz. 111., dalej „ustawa o ZFŚS”.
49 W bilansie na 31.12.2013 r. rezerwę dotyczącą lat poprzednich wykazano w pozycji „zysk/strata z lat ubiegłych”.
50 Łącznie ze świadczeniami na własne potrzeby.
46
47
12
spowodowały wzrost liczby studentów zagranicznych oraz wpłynęły na zmniejszenie
spadku przychodów z usług edukacyjnych51.
Koszty własne podstawowej działalności operacyjnej w latach 2012-2014 wynosiły
odpowiednio: 281.299,9 tys. zł, 296.486,0 tys. zł, 311.349,3 tys. zł, w tym koszty
działalności dydaktycznej stanowiły 257.888,3 tys. zł, 274.113,4 tys. zł oraz
285.501,3 tys. zł. Istotną pozycją, wpływającą na wzrost poziomu kosztów, były
wynagrodzenia z pochodnymi. W latach 2012-2013 r. stanowiły one 69,4%,
a w 2014 roku - 70,6% kosztów własnych podstawowej działalności operacyjnej.
Tendencję wzrostową wykazywał również udział kosztów amortyzacji oraz zakupu
usług obcych. Zmniejszył się natomiast udział kosztów poniesionych na zużycie
materiałów i energii oraz pozostałych kosztów rodzajowych52.
Kwestor UMCS wyjaśniła, że dodatkowe środki przyznane Uczelni w 2013 i 2014 r.
z przeznaczeniem na zwiększenie wynagrodzeń pracowników zostały wykorzystane
w sposób racjonalny oraz dodała, że uwarunkowania prawne w zakresie umów ze
stosunku pracy, nawiązanych z nauczycielami akademickimi, powodują
ograniczenia i rozłożenie w czasie zmian polityki kadrowej Uczelni.
(dowód: akta kontroli tom I str. 5-16; tom II str. 279- 286)
W latach 2012-2014 podstawowa działalność operacyjna zamknęła się stratą
w wysokości – odpowiednio: 2.928,9 tys. zł (dane porównywalne), 4.231,3 tys. zł
oraz 4.247,8 tys. zł. W 2014 roku tempo wzrostu deficytu w porównaniu do roku
poprzedniego uległo znacznemu zmniejszeniu (z 44,5% do 0,4%). W roku tym
odnotowano (po raz pierwszy w okresie objętym kontrolą) zrównanie tempa wzrostu
przychodów i kosztów podstawowej działalności operacyjnej. W 2012 r. Uczelnia
osiągnęła zysk netto w kwocie 17,4 tys. zł (dane porównywalne), a w następnych
latach działalność zamknęła się stratą netto w wysokości: 3.397,1 tys. zł w 2013 r.
oraz 2.015,8 tys. zł w 2014 r. Na zmniejszenie deficytu w 2014 r. wpłynął znaczny
wzrost przychodów z pozostałej działalności operacyjnej (o 54,4%), przy
jednoczesnym spadku kosztów tej działalności (o 36,9%).
(dowód: akta kontroli tom I str. 5-16, 24, 30; tom II str. 279-286)
3. Według stanu na 31 grudnia 2014 r. Uczelnia miała na stanie 43 aktywa trwałe
w grupie – grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów, o wartości początkowej
ogółem 156.255,4 tys. zł, w tym trzy działki będące w użytkowaniu wieczystym,
o łącznej wartości początkowej 2.453,3 tys. zł, umorzone w 50,9%. Aktywa te
obejmowały łącznie 50 działek wydzielonych geodezyjnie, o powierzchni ogółem
60 ha. Ponadto UMCS dysponował terenem o powierzchni 1,1 ha przy
ul. Sowińskiego w Lublinie, z Domem Studenta Zaocznego UMCS, wobec którego
toczy się postępowanie sądowe o ustalenie prawa własności53.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 15 lit. a ustawy o rachunkowości, do środków trwałych
zaliczono grunty i prawo wieczystego użytkowania gruntów. Stosownie do art. 31
ust. 2 tej ustawy od wartości początkowej gruntów będących własnością UMCS nie
dokonywano odpisów amortyzacyjnych.
(dowód: akta kontroli tom I str. 28, tom IV str. 37-47)
Według stanu na koniec 2014 r. UMCS posiadał 75 środków trwałych zaliczanych
do grupy 1 klasyfikacji środków trwałych54 (m.in. budynki i lokale) o łącznej
powierzchni 205 tys. m2 i wartości początkowej 259.686,3 tys. zł, których umorzenie
wynosiło 65.686,2 tys. zł (25,3%), w tym 11 domów studenckich i 10 lokali
mieszkalnych. W grupie 2 środków trwałych (obiekty inżynierii lądowej i wodnej)
51 W roku 2014 nastąpił wzrost liczby studentów zagranicznych o 498 w stosunku do roku 2013, a przychody z czesnego
wzrosły o 1.091,1 tys. zł.
52 Odpowiednio z 8,0% w 2012 r. do 6,0% w 2014 r. oraz z 6,9% w 2012 r. do 5,7% w 2014 r.
53 UMCS pozwał Skarb Państwa, reprezentowany przez Prezydenta Miasta Lublin.
54 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10.12.2010 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (Dz. U. Nr 242, poz. 1622).
13
UMCS posiadał 142 obiekty o wartości początkowej 13.524,2 tys. zł, których
umorzenie na koniec 2014 r. wyniosło 5.620,2 tys. zł (41,6%).
W badanym okresie UMCS przyjął na stan dwa nowe budynki: 6-kondygnacyjny
budynek dydaktyczny Instytutu Informatyki wraz z łącznikami, o powierzchni
użytkowej 2,9 tys. m2 i wartości początkowej 25.732,1 tys. zł oraz budynek
jednokondygnacyjny Wydziału Zamiejscowego w Puławach o powierzchni użytkowej
1,6 tys. m2 i wartości początkowej 14,7 tys. zł. Wartość inwentarzową tych środków
trwałych ustalono zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy o rachunkowości – wg cen
nabycia55 lub kosztu wytworzenia56 i według takiej wartości środki te ujęto
w ewidencji księgowej. Dnia 30.09.2014 r. UMCS nabył zabudowaną działkę gruntu
w Puławach o pow. 0,2553 ha za cenę 10 tys. zł57, której wartość, zgodnie
z operatem szacunkowym, wynosiła 5.534,3 tys. zł. Na sprzedaż za taką cenę
zgodę wyraził Konwent PSW z 22.08.2014 r., w której stwierdzono, że PSW nie
posiada nieuregulowanych zobowiązań zewnętrznych, jak i wobec pracowników,
a plan rzeczowy na 2014 rok przewiduje zbilansowanie się przychodów i kosztów.
(dowód: akta kontroli tom IV str. 37-38, 48-57, 70-95)
4. Nie stwierdzono niezagospodarowanych pomieszczeń w obiektach UMCS, które
mogłyby być przedmiotem wynajmu ponad wynajem realizowany. Analiza 13
wybranych umów, których termin obowiązywania mijał w badanym okresie
wykazała, że średnio z wyprzedzeniem 5-dniowym zawierano nowe umowy w celu
udostępnienia zwalniającej się powierzchni/lokalu kolejnemu najemcy. Ponad 95%
umów podpisanych w badanym okresie zawarto na okres do trzech lat. Ich zapisy
stanowiły o corocznej waloryzacji czynszu o współczynnik inflacji za rok poprzedni.
Badanie 13 przypadków wynajmu przez UMCS wolnych lokali i powierzchni
wykazało, że w 12 przypadkach realizowany był on na podstawie zawartych umów,
a w jednym58 - bezumownie przez okres 5 m-cy, z zastosowaniem podwójnej stawki
czynszu za zajmowaną powierzchnię. Analiza rozliczeń finansowych wszystkich
umów objętych badaniem wykazała, że stosowano w nich stawki zgodne
z określonymi w umowach.
Uzyskane z tych wynajmów przychody – objęte badaniem – wyniosły łącznie
2.227,3 tys. zł59 i stanowiły 24,5% przychodów osiągniętych przez UMCS z tytułu
czynszów, opłat za wynajem jednorazowy/jednostkowy i wynajem powierzchni
reklamowych. Zgodnie z postanowieniami umów opłatę czynszową waloryzowano
raz w roku. Przychody za powierzchnie wynajmowane w obiektach dydaktycznych,
zgodnie z § 5 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2012 r.
w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej uczelni publicznych
w kwocie 1.235,0 tys. zł zostały zaliczone do przychodów działalności dydaktycznej
(przychody, o których mowa w art. 98 ust. 1 pkt 9 Psw), a pozostałe,
za powierzchnie wynajmowane z zasobów stołówki i domów studenckich,
zwiększyły FPM, zgodnie z art. 103 ust. 2 pkt 4 Psw oraz przepisem § 5 ust. 1 pkt 7
powołanego rozporządzenia.
Badanie sposobu wykorzystania czterech lokali mieszkalnych wykazało, że
mieszkania przyznane zostały zgodnie z przepisami § 4 - § 6 Regulaminu
zarządzania i gospodarowania zasobami mieszkaniowymi UMCS60. Wszyscy
najemcy ponosili opłaty eksploatacyjne, a w dwóch przypadkach również opłaty
Budynek Wydziału Zamiejscowego UMCS w Puławach.
Budynek dydaktyczny Instytutu Informatyki UMCS wraz z łącznikami.
57 Od Puławskiej Szkoły Wyższej w Likwidacji (PSW), na podstawie aktu notarialnego Repertorium A numer 1128/2014
z 30.09.2014 r., sporządzonego w Kancelarii Notarialnej Notariusz Moniki Sawickiej w Lublinie.
58 Dot. Akademii Tańca MEGADANCE – 525 m2.
59 W latach 2012-2014 – 2.153,8 tys. zł z tytułu 12 umów i 73,5 tys. zł za korzystanie bezumowne.
60 Wprowadzonego zarządzeniem Nr 31/2012 Rektora UMCS z dnia 6 lipca 2012 r.
55
56
14
czynszowe. Opłaty czynszowe za dwóch pracowników (cudzoziemców) Wydziału
Humanistycznego61 zaplanowane były w budżecie tego Wydziału i odniesione
zostały w jego koszty.
Użytkowanie przez UMCS środków trwałych i wyposażenia skontrolowano na próbie
174 składników majątku ruchomego o wartości początkowej 255,3 tys. zł62.
Przeprowadzone w tym zakresie oględziny wykazały, że wszystkie objęte badaniem
składniki były użytkowane w obiektach UMCS. Analiza ich stanu w czasie oględzin
z ustaleniami inwentaryzacji zdawczo-odbiorczej63 i z ewidencją inwentarza,
ujawniła nadwyżki składników majątku, bądź błędy w ich nazwach.
5. W analizowanym okresie Uczelnia zbyła m.in. prawo wieczystego użytkowania
dwóch zabudowanych nieruchomości i prawo własności znajdujących się na tych
nieruchomościach budowli/budynku oraz nieruchomość gruntową niezabudowaną64.
Przychody (netto) z tego tytułu wyniosły 316,2 tys. zł, a wartość ewidencyjna netto
(nieumorzona) sprzedanych składników majątku – 342,7 tys. zł. Wartość rynkowa
gruntu (prawa wieczystego użytkowania) oraz budowli i budynku oszacowana
została przez rzeczoznawcę majątkowego, a na ich zbycie za cenę nie niższą niż
wynikająca z operatu szacunkowego zgodę wyraził Senat UMCS65. W dwóch
przypadkach sprzedaży dokonano na warunkach określonych w uchwałach Senatu.
Natomiast prawo wieczystego użytkowania nieruchomości oraz własność
znajdujących się na gruncie budowli przy ul. Zana 11 w Lublinie sprzedano w trybie
bezprzetargowym, za cenę netto (138,2 tys. zł), tj. niższą od oszacowanej wartości
rynkowej (144,3 tys. zł). Przychody ze sprzedaży tej nieruchomości były wyższe
o 54,4 tys. zł od jej wartości ewidencyjnej netto (83,8 tys. zł).
Kanclerz UMCS wyjaśniła, że ostateczna cena sprzedaży nieruchomości została
ustalona w wyniku negocjacji z kontrahentem. Nabywca oprócz zapłaty ceny
za nieruchomość ustanowił dla UMCS na czas nieoznaczony nieodpłatną
służebność, polegającą na prawie przejazdu i przechodu przez sprzedaną działkę
(służby Uczelni codziennie korzystają z tej drogi). Dodatkowo nabywca wykonał
szereg prac remontowych o łącznej wartości 60 tys. zł, dotyczących terenu posesji
UMCS znajdującego się w bezpośrednim sąsiedztwie sprzedanej działki (m.in.
remont ściany budynku UMCS oraz wymianę bramy wjazdowej do posesji Uczelni
od strony tej działki). Odbiór robót wykonanych przez nabywcę nieruchomości
potwierdzony został protokołem.
6. Na rozporządzanie składnikami aktywów trwałych o wartości rynkowej
przekraczającej w złotych równowartość 250.000 euro, zgodnie z § 37 ust. 2 pkt 8
Statutu UMCS, zgodę wyraził Senat, a następnie - stosownie do art. 90 ust. 4 Psw –
Uczelnia uzyskała zgodę Ministra Skarbu Państwa. Na zabudowanej nieruchomości
gruntowej przy ul. Langiewicza 6A-16 w Lublinie – za zgodą Ministra Skarbu ustanowiona została (27.06.2013 r.) hipoteka do kwoty 7.000 tys. zł w celu
zabezpieczenia kredytu w rachunku bieżącym w kwocie 18.000 tys. zł.
Nauczyciela w Instytucie Filologii Romańskiej oddelegowanego do pracy na UMCS przez Uniwersytet w Grenadzie oraz
nauczyciela Instytutu Germanistyki.
62 CKF – 53 szt. (o wartości początkowej 204,8 tys. zł), Biuro Sportu – 6 szt. (20,4 tys. zł), ACK – 115 szt. (30,1 tys. zł).
63 Inwentaryzacja zdawczo-odbiorcza przeprowadzona w CKF na podstawie zarządzenia wewnętrznego Kanclerza UMCS
DKK-491/2014 z 14.11.2014 r.
64 Prawo wieczystego użytkowania gruntu przy ul. Zana 11 w Lublinie oraz własność znajdujących się na gruncie budowli
(28.02.2012 r.); prawo wieczystego użytkowania gruntu przy ul. Raabego 11 w Lublinie wraz z budynkiem gospodarczym
(22.04.2013 r.); nieruchomość niezabudowaną przy ul. Głębokiej 35 w Lublinie (25.10.2102 r.).
65 Wartość nieruchomości nie przekraczała w złotych równowartości 250.000 euro.
61
15
7. W badanym okresie gospodarka finansowa UMCS kontrolowana była siedem
razy przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR)66 i trzy razy przez firmę
„Info Audit” Sp. z o.o w Warszawie – na zlecenie NCBiR. W przypadku sześciu
kontroli nie stwierdzono żadnych uchybień i nieprawidłowości. W realizacji trzech
projektów stwierdzono potrzebę niewielkich usprawnień w zakresie rozliczeń
finansowych, w trzech – w zakresie przestrzegania zasad zgodności, a w jednym –
w zakresie postępu rzeczowego. Wszystkie uwagi stwierdzone zostały w kontrolach
przeprowadzonych w 2012 r., a realizacja zaleceń spowodowała, że w pięciu
kontrolach przeprowadzonych w 2013 i 2014 roku nie stwierdzono żadnych
nieprawidłowości i uchybień.
Ustalone
nieprawidłowości
1. Kwotę 2.107,7 tys. zł67, stanowiącą równowartość 23,3% odpisu na ZFŚS
za 2013 r. (9.055,3 tys. zł) przekazano na rachunek bankowy Funduszu
31.12.2013 r., tj. po terminie określonym w art. 6 ust. 2 ustawy o ZFŚS. Kwestor
UMCS wyjaśniła, że przekazanie części odpisu po 30.09.2013 r. uzgodnione było
ze związkami zawodowymi działającymi w Uczelni na spotkaniu 30.09.2013 r.,
a potwierdzone zostało porozumieniem z 09.10.2013 r.
2. Inwentaryzację zdawczo-odbiorczą w CKF w listopadzie 2014 r. przeprowadzono
niezgodnie z zarządzeniem wewnętrznym DKK-491/2014 z 14.11.2014 r., według
którego inwentaryzację należało przeprowadzić w formie spisu z natury i objąć nią
wszystkie składniki majątkowe. Przeprowadzone oględziny wykazały, że w spisie nie
ujęto pięciu sztuk ergometrów wioślarskich znajdujących się w jednym
pomieszczeniu z innym ergometrem, który ujęto w spisie. Podkreślenia wymaga
fakt, że Kierownik obiektu CKF, w którym znajdują się te ergometry, nie był w stanie
wskazać jednoznacznie ich właścicieli, a w ewidencji inwentarzowej UMCS nie
zostały one ujęte jako obce środki trwałe.
(dowód: akta kontroli tom IV str. 131-137, 145-154, 156-158)
Uwagi dotyczące
1. W odpowiedzi na wystąpienie pokontrolne NIK z 21.07.2010 r.68, Rektor UMCS
poinformował, że pożyczone w latach poprzednich środki z ZFŚS będą zwrócone
wraz z odsetkami na rzecz działalności socjalno-bytowej. Środki te nie zostały
zwrócone, a kwoty Funduszu wykorzystane na działalność bieżącą, niezgodnie
z art. 1 ust. 1 ustawy o ZFŚS, wynosiły: na początek 2012 roku - 6.570,6 tys. zł, a na
jego koniec - 5.100,0 tys. zł, na 31.12.2013 roku - 4.500 tys. zł, na koniec 2014 r. –
2.410 tys. zł. Kwestor UMCS wyjaśniła, że zobowiązanie jest spłacane w wartości
nominalnej, bez powiększenia o odsetki, a po spłacie całego zadłużenia zostaną
podjęte rozmowy ze związkami zawodowymi dotyczące sposobu naliczenia odsetek
od środków pożyczonych z Funduszu. Kwestor podała również, że środki pożyczone
z Funduszu przeznaczone były na finansowanie działalności Uczelni,
w szczególności na prefinansowanie wydatków w ramach projektów z funduszy
strukturalnych.
Przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” UMCS oraz Prezes
Zarządu ZNP przy UMCS poinformowali (pismo z 17.03.2015 r.), że organizacje
związkowe wyraziły zgodę na miesięczną spłatę zadłużenia względem ZFŚS,
a następnie na czasowe zawieszenie tych spłat do końca 2012 r. Na spotkaniu
23.01.2013 r. termin spłaty zadłużenia został przedłużony.
Agencja wykonawcza MNiSW.
31.12.2013 r. na rachunek bankowy przekazano kwotę 3.251,0 tys. zł, uwzględniając nadpłatę powstałą w związku z korektą
odpisu na ZFŚS (1.143,3 tys. zł), po terminie określonym w ustawie wpłacono 2.107,7 tys. zł.
68 Skierowane do Rektora UMSC po kontroli nr R/10/002.
66
67
16
Aktualny pozostaje wniosek NIK z 2010 r. o zaprzestanie wykorzystywania środków
ZFŚS na finansowanie kosztów bieżącej działalności.
Ocena cząstkowa
4. Wykorzystanie środków na zadania związane
z kształceniem, wynagradzaniem nauczycieli akademickich
oraz określanie wymiaru ich obowiązków
Opis stanu
faktycznego
1. Liczba studentów ogółem na 30.11.2014 r. wynosiła: 21.984 i w porównaniu do
stanu na koniec listopada 2012 r. zmalała o 1.670 osób (o 7,1%). Liczba studentów
na studiach stacjonarnych w tym samym okresie utrzymywała się na zbliżonym
poziomie (wynosiła odpowiednio: 18.676 oraz 18.828) i zgodnie z art. 163 ust. 2
Psw, była wyższa od liczby studentów na studiach niestacjonarnych.
W analizowanym okresie liczba studiujących w formie niestacjonarnej zmalała
aż o 31,5% (z 4.826 do 3.308).
Liczba uczestników studiów doktoranckich zmalała z 800 w 2012 r. do 751 w 2014 r.
(o 6,1%), przy czym liczba doktorantów studiujących w formie stacjonarnej wzrosła
z 539 do 616 (o 14,3%).
W okresie objętym kontrolą liczba studiujących cudzoziemców wzrosła z 469 według
stanu na 31.12.2012 r. do 1.131 na koniec 2014 r. (o 140,1%), w tym studiujących
na zasadach obowiązujących obywateli polskich z 271 do 535 (o 97,4%). Liczba
cudzoziemców odbywających studia doktoranckie zmniejszyła się z 59 na
30.11.2012 r. do 43 na koniec listopada 2014 r.
Rekrutacja na studia doktoranckie odbywała się w drodze konkursu, zgodnie
z zasadami określonymi przez Senat Uczelni69. Osoby przyjęte w roku akademickim
2012/2013 oraz 2013/2014 na studia doktoranckie w zakresie prawa, matematyki,
fizyki oraz nauk o polityce spełniały warunki konkursu ustalone przez Senat UMCS.
Uczestnikom studiów doktoranckich, zgodnie z przepisami (odpowiednio § 12 i § 7)
rozporządzeń MNiSW w sprawie studiów doktoranckich oraz stypendiów
doktoranckich70 zapewniono opiekę naukową sprawowaną przez osoby zatrudnione
na UMCS. Doktoranci odbywali praktyki w formie prowadzenia zajęć dydaktycznych
ze studentami, a prowadzenie zajęć ponad określony wymiar, zgodnie z § 29 ust. 2
regulaminu studiów doktoranckich71, powierzane było za wynagrodzeniem72.
Przyjęcie cudzoziemców na studia odbywało się po spełnieniu warunków
określonych w art. 43 ust. 2, ust. 2a, ust. 3 i 4 oraz ust. 5a Psw oraz
w rozporządzeniu MNiSW z dnia 12 października 2006 r. w sprawie podejmowania
i odbywania przez cudzoziemców studiów i szkoleń oraz ich uczestniczenia
w badaniach naukowych i pracach rozwojowych73.
(dowód: akta kontroli tom I str. 263-275; tom II str. 45-55, 292-297)
2. Koszty kształcenia studentów (na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych)
wzrosły o 5,2% - z 199.902,0 tys. zł w 2012 r. do 210.233,3 tys. zł w 2014 r. Zostały
one sfinansowane m.in. z:
Uchwały Senatu UMCS: Nr XXI-15.7/07 z 28 marca 2007 r. w sprawie rekrutacji na studia doktoranckie (ze zm.); Nr XXII28.9/11 z 25 maja 2011 r. w sprawie zasad przyjęć na studia doktoranckie w roku akademickim 2012/2013; Nr XXIII-7.13/13
z 24 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad przyjęć na studia doktoranckie w roku akademickim 2013/2014.
70 Z dnia 5 października 2011 r. (Dz. U. Nr 225, poz. 1351) oraz z dnia 12 grudnia 2013 r. (Dz. U. z 2013 r., poz. 1581).
71 Stanowiącego załącznik do uchwały Nr XXII-39.4/12 Senatu UMCS z dnia 25 kwietnia 2012 r.
72 Badanie przeprowadzono na próbie siedmiu doktorantów w zakresie nauk o polityce w roku 2013/2014.
73 Dz. U. Nr 190, poz. 1406 ze zm.
69
17
− dotacji z budżetu państwa, która w badanym okresie wzrosła o 16,7%
z 165.005,8 tys. zł w 2012 r. do 192.635,9 tys. zł w 2014 r.;
− opłat wnoszonych przez studentów studiów niestacjonarnych, które zmalały
o 34,8% z 22.665,0 tys. zł w 2012 r. do 14.779,5 tys. zł w 2014 r.;
− opłat wnoszonych przez studentów studiów stacjonarnych, które wzrosły
o 77,1% z 1.711,2 tys. zł w 2012 r. do 3.030,2 tys. zł w 2014 r.
Koszty kształcenia na stacjonarnych i niestacjonarnych studiach doktoranckich
w latach 2012-2014 wzrosły o 41,8% z 5.534,6 tys. zł w 2012 r. do 7.848,2 tys. zł
w 2014 r. Zostały one sfinansowane m.in. z:
− dotacji z budżetu państwa, która w latach 2012-2014 wzrosła z 1.565,5 tys. zł
w 2012 r. do 2.621,9 tys. zł w 2014 r. (67,5%);
− opłat wnoszonych przez uczestników niestacjonarnych studiów doktoranckich,
które zmalały o 35,7% z 915,5,0 tys. zł w 2012 r. do 589,1 tys. zł w 2014 r.;
− opłat wnoszonych przez doktorantów studiów stacjonarnych, które w całym
okresie utrzymywały się na zbliżonym poziomie (ponad 2 tys. zł).
Koszt kształcenia jednego studenta (na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych)
w 2012 r. wynosił 8,5 tys. zł i wzrósł do poziomu 9,6 tys. zł w 2014 r. (o 12,9%),
a koszt kształcenia jednego doktoranta w 2014 roku wynosił 10,5 tys. zł i wzrósł –
w porównaniu do roku 2012 o 52,2% (6,9 tys. zł)74.
Koszt kształcenia jednej osoby w roku akademickim 2012/2013 - według analiz
sporządzanych przez UMCS po zakończeniu roku akademickiego według
poszczególnych kierunków, wydziałów oraz Uczelni ogółem, kształtował się na
poziomie 9,5 tys. zł (od 5,2 tys. zł na Wydziale Ekonomicznym – do 22,7 tys. zł na
Wydziale Biologii i Biotechnologii), a w roku akademickim 2013/2014 – 9,7 tys. zł
(od 5,2 tys. zł na Wydziale Ekonomicznym do 30,2 tys. zł w Kolegium Licencjackim
w Białej Podlaskiej75). Koszt kształcenia jednego doktoranta w roku akademickim
2012/2013 w zakresie ekonomii wynosił 5,2 tys. zł, nauk o polityce – 4,1 tys. zł,
prawa – 3 tys. zł. W roku akademickim 2013/2014 koszty te wynosiły odpowiednio:
7,2 tys. zł, 3,2 tys. zł oraz 3,1 tys. zł.
(dowód: akta kontroli tom I str. 77-82, 132, 146-148; tom II str. 168-171, 183-187)
3. W badanym okresie liczba studentów przypadających na jednego nauczyciela
akademickiego76 zmniejszyła się z 13,1 w 2012 roku do 12,6 w roku 2014 (o 3,8%).
W 2014 roku najwięcej studentów na jednego nauczyciela przypadało
na Wydziałach: Prawa i Administracji oraz Ekonomicznym (odpowiednio: 34,2 oraz
33,7), zaś najmniej na Wydziałach: Biologii i Biotechnologii oraz Artystycznym
(odpowiednio: 4,0 oraz 5,0).
Analiza proporcji liczby nauczycieli akademickich zaliczanych do minimum
kadrowego do liczby studentów na danym kierunku studiów dla trzech wybranych
kierunków77 wykazała, że nie były one niższe od określonych w § 17 ust. 1
rozporządzeń MNiSW w sprawie warunków prowadzenia studiów na określonym
kierunku i poziomie kształcenia.
4. Wysokość opłat za świadczone usługi edukacyjne, o których mowa w art. 99
ust. 1 Psw, ustalał Rektor UMCS na każdy rok akademicki w formie zarządzeń78.
Badanie opłat za studia niestacjonarne w roku akademickim 2013/2014 wykazało,
74 Koszt jednostkowy ustalono na podstawie kosztów ogółem kształcenia studentów (doktorantów) w danym roku
kalendarzowym oraz liczby: studentów na 30 listopada danego roku, a doktorantów na 31 grudnia danego roku.
75 Senat UMCS uchwałą Nr XXIII-9.17/13 z 26 czerwca 2013 r. wyraził zgodę na likwidację Kolegium po zakończeniu cyklu
kształcenia studentów aktualnie się w nim uczących.
76 Liczona na podstawie danych o liczbie studentów wg stanu na 30 listopada danego roku oraz danych o liczbie zatrudnionych
nauczycieli wg stanu na 31 grudnia danego roku (w przeliczeniu na pełne etaty).
77 Prawo – jednolite magisterskie; Administracja – I oraz II stopnia; Ekonomia – I oraz II stopnia.
78 Zarządzenia w sprawie wysokości opłat za usługi edukacyjne w roku akademickim: 2012/2013 (Nr 324/2012 z dnia
18.06.2012 r.), 2013/2014 (Nr 73/2013 z dnia 04.07.2013 r.) oraz w roku 2014/2015 (Nr 29/2014 z dnia 30.04.2014 r.).
18
że zostały one ustalone w wysokości określonej w kalkulacjach planowanych
kosztów studiów niestacjonarnych, opracowanych przez wydziały dla każdego
kierunku, sprawdzonych przez Z-cę Kwestora i zatwierdzonych przez Prorektora
ds. Kształcenia. W 10 kalkulacjach (spośród 11 poddanych badaniu)79, planowane
przychody z opłat (ustalone na podstawie zakładanej liczby studentów/doktorantów
oraz przyjętej wysokości opłaty) były wyższe od oszacowanego uczelnianego kosztu
kształcenia, uwzględniającego koszty bezpośrednie oraz narzut kosztów
wydziałowych i ogólnouczelnianych80.
Porównanie ustalonych opłat z rzeczywistymi kosztami kształcenia wyliczonymi
przez UMCS dla badanych kierunków po zakończeniu roku akademickiego
wykazało, że opłata za studia na dziewięciu kierunkach była wyższa, a na dwóch
niższa od rzeczywistych kosztów kształcenia.
(dowód: akta kontroli tom II str. 68-73, 188-211)
5. Prawidłowość ustalania i pobierania opłat za świadczone usługi edukacyjne
w latach akademickich 2012/2013 oraz 2013/2014 sprawdzono na próbie
63 studentów i doktorantów, w tym 40 obywateli polskich - uczestników
niestacjonarnych studiów doktoranckich w zakresie prawa oraz nauk o polityce oraz
23 cudzoziemców: studentów studiów stacjonarnych II stopnia na Wydziałach:
Prawa i Administracji, Politologii oraz Ekonomicznym, a także uczestników
doktoranckich studiów stacjonarnych w zakresie politologii oraz pedagogiki
i psychologii (siedmiu studiujących na zasadach odpłatności, pięciu na zasadach
obowiązujących obywateli polskich oraz 11 stypendystów strony polskiej). Opłaty
wnoszone przez obywateli polskich (oraz cudzoziemców studiujących na zasadach
obowiązujących obywateli polskich) ustalone zostały w wysokości zgodnej
z zrządzeniami Rektora UMCS, a opłaty wnoszone przez cudzoziemców
studiujących na zasadach odpłatności - zgodnie z § 17 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 oraz ust. 4
rozporządzenia MNiSW z dnia 12 października 2006 r. w sprawie podejmowania
i odbywania przez cudzoziemców studiów i szkoleń (…). Warunki odpłatności
za studia, stosownie do przepisu art. 160 ust. 3 Psw, określone zostały w umowach
zawartych między Uczelnią a studentami (doktorantami)81. Zwolnienie z opłaty
następowało w drodze decyzji Rektora. Badanie 20 decyzji w sprawie zwolnienia
z opłaty w części lub w całości (spośród 232 wydanych w latach 2012-2014)
na podstawie których zwolniono z opłaty w łącznej kwocie 43,9 tys. zł, wobec
wnioskowanej – 69,7 tys. zł, wykazało, że zostały one wydane z zachowaniem trybu
oraz warunków określonych przez Senat UMCS82, a w przypadku cudzoziemców
zgodnie z § 19 powołanego rozporządzenia MNiSW z dnia 12 października 2006 r.
6. Należności z tytułu rozrachunków ze studentami na koniec 2013 r. wynosiły
2.240,1 tys. zł, a na koniec 2014 r. – 1.971,5 tys. zł. Analiza zapisów i sald na
20 kontach analitycznych prowadzonych do konta 247 „Rozrachunki ze studentami
z tytułu usług dydaktycznych i zakwaterowania w DS” wykazała m.in., że na koniec
2013 oraz 2014 roku salda siedmiu kont analitycznych były prawidłowe. Nadpłaty
zostały udokumentowane, a przeterminowane należności potwierdzone przez
Dziekanaty Wydziałów: Chemii i Humanistycznego. Salda kont wyjaśnione
i uzgodnione w trakcie kontroli z pracownikami dziekanatów zostały przez Zespół
Sporządzonych przez Wydziały: Prawa i Administracji, Politologii oraz Ekonomiczny.
Np.: planowane przychody z opłat za studia I stopnia na kierunku Administracja (532 tys. zł), wynikające z przyjętej opłaty
(4.000 zł) i liczby studentów (132) były ponad pięciokrotnie wyższe od planowanego kosztu kształcenia (93,5 tys. zł);
przychody za studia doktoranckie w zakresie prawa (369,9 tys. zł), wynikające z przyjętej opłaty (5.875 zł) i liczby doktorantów
(68) były ponad trzykrotnie wyższe od planowanego kosztu kształcenia (132,1 tys. zł).
81 Od 1 października 2014 r. kwestia zawierania umów o warunkach wnoszenia opłat uregulowana jest w art. 160a ust. 1 Psw.
82 W uchwale Nr XXI-9.1/06 z 14 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad pobierania opłat za usługi edukacyjne oraz
Nr XXIII-9.6/13 z 26 czerwca 2013 r. w sprawie szczegółowych zasad pobierania oraz trybu i warunków zwalniania z opłat za
usługi edukacyjne na studiach wyższych i doktoranckich.
79
80
19
Księgowości Finansowej urealnione, poprzez wprowadzenie stosownych zapisów
w księgach rachunkowych 2015 r.
(dowód: akta kontroli, tom II str. 74-139)
7. Stypendia: doktoranckie oraz projakościowe83 w roku akademickim 2012/2013
pobierało odpowiednio: 130 i 123 doktorantów, a w roku 2013/2014 zarówno
stypendia doktoranckie, jak i projakościowe otrzymywało 153 doktorantów.
Stypendia przyznane zostały z zachowaniem trybu oraz warunków określonych
w rozporządzeniu MNiSW z dnia 5 października 2011 r. w sprawie studiów
doktoranckich oraz stypendiów doktoranckich84 oraz w regulaminie ustalonym przez
Rektora UMCS85. Wysokość stypendium wynosiła 1,3 tys. zł (doktoranckie) oraz
0,8 tys. zł (projakościowe) miesięcznie w roku 2012/2013 oraz 1,4 tys. zł
(doktoranckie) i 1,0 tys. zł (projakościowe) miesięcznie w roku akademickim
2013/2014. Wysokość stypendium doktoranckiego ustalona była zgodnie z art. 200
ust. 2 Psw, a stypendium projakościowego zgodnie z § 25 rozporządzenia MNiSW
z 5 października 2011 r.86
(dowód: akta kontroli, tom I str. 259-288)
8. W latach 2012-2014 stan zatrudnienia (w przeliczeniu na etaty) systematycznie
malał i na 31 grudnia wynosił87:
− w 2012 r. – 3.108,4, w tym : 1.810,5 stanowili nauczyciele akademiccy,
− w 2013 r. – 3.082,1, w tym: 1.779,2 stanowili nauczyciele akademiccy,
− w 2014 r. – 3.023,4, w tym 1.744,7 stanowili nauczyciele akademiccy.
Przede wszystkim zmalał stan nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania z 1.344 w 2012 r. do 917 w 2014 r., natomiast liczba pełnozatrudnionych
na podstawie umowy o pracę wzrosła z 450 do 806, niepełnozatrudnionych wzrosła
z 16,5 do 21,7. W grupie nauczycieli akademickich zmalało zatrudnienie zarówno
pracowników dydaktycznych (z 258,1 do 226,8), jak i naukowo-dydaktycznych
(z 1.534 do 1.491,6).
Uchwałą Nr XXIII-9.3/13 z 26 czerwca 2013 r.88 Senat UMCS wprowadził obowiązek
corocznej weryfikacji (do 15 czerwca) stanu zatrudnienia nauczycieli akademickich.
Kierownicy podstawowych jednostek organizacyjnych zostali zobowiązani
do przeprowadzenia do końca roku akademickiego 2014/2015 reorganizacji
zatrudnienia nauczycieli akademickich oraz do przedstawienia Rektorowi
do 30.09.2015 r. wniosków w sprawie zmiany zatrudnienia w celu dostosowania
struktury zatrudnienia do modelu obejmującego maksymalnie 10% pracowników
dydaktycznych w stosunku do pracowników zatrudnionych na stanowiskach
naukowo-dydaktycznych. W uzasadnionych przypadkach relacja ta – za zgodą
Rektora – mogła wynosić 15%. Na 31.12.2012 r. relacja pracowników
dydaktycznych do naukowo-dydaktycznych (ogółem UMCS) wynosiła 16,8%,
a na koniec 2014 roku – 15,2%.
9. Liczba nauczycieli akademickich zaliczanych do minimum utrzymywała się
na stałym poziomie. Na 31.12.2012 r. wynosiła 1.090, a na koniec 2014 r. – 1.085.
Zatrudnienie nauczycieli na podstawie mianowania zmalało o 28,5%, a ich udział
w ogólnej liczbie nauczycieli akademickich zaliczanych do minimum kadrowego
Zwiększenie stypendium doktoranckiego z dotacji podmiotowej na dofinansowanie zadań projakościowych.
Dz. U. Nr 225, poz. 1351.
85 W zarządzeniu nr 11/2012 z 8 marca 2012 r. (ze zmianami wprowadzonymi zarządzeniami: nr 51/2012 z 29 października
2012 oraz nr 97/2013 z 7 października 2013 r.). Od 15 lipca 2014 r. obowiązuje regulamin wprowadzony zarządzeniem
nr 47/2014 Rektora UMCS z 15 lipca 2014 r.
86 Badaniem objęto przyznawanie stypendiów w latach 2012/2013 i 2013/2014 uczestnikom stacjonarnych studiów
doktoranckich w zakresie nauk o polityce (dziewięć spraw dotyczących stypendium doktoranckiego oraz dziesięć spraw
dotyczących stypendium projakościowego).
87 Na 31 grudnia każdego badanego roku w przeliczeniu na pełne etaty.
88 W sprawie zasad polityki zatrudniania w grupie nauczycieli akademickich w UMCS.
83
84
20
zmniejszył się z 78,9% do 56,7%. Poza Uczelnią u innego pracodawcy na koniec
2012 r. zatrudnionych było 212, a na 31.12.2014 r. - 157 nauczycieli zaliczanych
do minimum kadrowego. Działalność gospodarczą w analizowanym okresie
prowadziło odpowiednio: 24 oraz 29 nauczycieli akademickich.
Na próbie siedmiu spraw stwierdzono, że nauczyciele akademiccy zaliczani
do minimum kadrowego UMCS, którzy w analizowanym okresie podejmowali lub
kontynuowali zatrudnienie w ramach stosunku pracy u dodatkowego pracodawcy
prowadzącego działalność dydaktyczną lub naukowo-badawczą uzyskali
na to zgodę Rektora, a nauczyciele prowadzący własną działalność gospodarczą
poinformowali o tym Rektora UMCS, tym samym dopełnili obowiązków
określonych w art. 129 ust. 1 i 3 Psw.
Stosownie do przepisów art. 118a ust. 1 Psw, zatrudnianie nauczycieli akademickich
w wymiarze przewyższającym połowę etatu następowało po przeprowadzeniu
otwartego konkursu, z zachowaniem trybu i warunków określonych w Statucie
UMCS (§§ 100, 101, 105). W latach 2012–2014 rozstrzygnięto 727 konkursów.
W wyniku objętych badaniem otwartych konkursów89 zatrudniono 10 nauczycieli
akademickich. Ogłoszenie konkursu na stronach internetowych UMCS
udokumentowano we wszystkich badanych sprawach, a umieszczenie ogłoszenia
na stronach internetowych Komisji Europejskiej w europejskim portalu dla mobilnych
naukowców (Euraxess) udokumentowano w siedmiu sprawach, tj. we wszystkich
konkursach prowadzonych przez WPiA oraz w jednym konkursie prowadzonym
przez Wydział Ekonomiczny. Umieszczenie ogłoszenia na stronach MNiSW
udokumentowano w jednym postępowaniu przeprowadzonym przez Wydział
Ekonomiczny.
10. Roczny wymiar zajęć dydaktycznych dla nauczycieli akademickich ustalił Senat
UMCS90 w granicach określonych w art. 130 ust. 3 Psw. Senat określił jednocześnie
obowiązki realizowane przez nauczycieli w ramach pensum dydaktycznego (w tym
m.in. prowadzenie seminarium dyplomowego) oraz prace, za które przysługuje
dodatkowe wynagrodzenie (m.in. udział w pracach komisji rekrutacyjnej;
promotorstwo, opracowywanie recenzji rozpraw doktorskich i habilitacyjnych oraz
recenzji w postępowaniu o nadanie tytułu profesora). W roku akademickim
2012/2013 Rektor obniżył wymiar zajęć dydaktycznych 38, a w roku 2013/2014 –
39 nauczycielom akademickim. W wyniku badania obniżenia pensum pięciu
nauczycielom Wydziałów: Filozofii i Socjologii oraz Humanistycznego, stwierdzono
że poniżej dolnej granicy wymiaru, ustalonej w art. 130 ust. 3 Psw, pensum zostało
obniżone tylko w przypadkach określonych w art. 130 ust. 4 Psw91.
11. W roku akademickim 2012/2013 nauczyciele zrealizowali ogółem 525,9 tys.
godzin zajęć dydaktycznych, a w 2013/2014 – 505,2 tys. godzin. W ramach pensum
zrealizowanych zostało odpowiednio: 398,2 tys. godzin (75,7%) oraz 384,3 tys.
godzin (76,1%). Liczba nauczycieli realizujących zajęcia w wymiarze
przekraczającym pensum zmalała z 1.232 w roku 2012/2013 do 1.158 w roku
2013/2014, a liczba godzin zajęć zrealizowanych w wymiarze przekraczającym
pensum dydaktyczne zmalała odpowiednio ze 127,6 tys. do 120,9 tys. Tendencję
malejącą, m.in. w wyniku zmniejszenia stawek za godziny ponadwymiarowe92,
wykazywały również wynagrodzenia wypłacone za godziny zrealizowane ponad
Kontrolą objęto sześć postępowań konkursowych przeprowadzonych na Wydziale Prawa i Administracji oraz cztery
postępowania na Wydziale Ekonomicznym.
90 Uchwałą Nr XXII – 10.3/09 z dnia 29 czerwca 2009 r.
91 Tj. wykonywania ważnych zadań (pełnienia funkcji: prorektora, dziekana, prodziekana, dyrektora instytutu).
92 Zgodnie z zarządzeniem Rektora w roku akademickim 2013/2014 za godziny ponadwymiarowe zrealizowane na studiach
stacjonarnych obowiązywała stawka podstawowa (bez dodatku).
89
21
pensum, które zmalały z 9.781,1 tys. zł za rok akademicki 2011/2012 do
8.271,5 tys. zł za rok 2012/2013 oraz do 7.372,3 tys. zł za rok 2013/2014.
W przeliczeniu na jednego nauczyciela realizującego zajęcia w wymiarze
przekraczającym pensum, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe
zrealizowane w roku akademickim 2012/2013 wynosiło 6,7 tys. zł, a w roku
2013/2014 – 6,4 tys. zł.
Badanie wynagrodzeń wypłaconych 60 nauczycielom93 za godziny
ponadwymiarowe zrealizowane w latach 2012/2013 oraz 2013/2014, wykazało, że:
powierzenie nauczycielowi prowadzenia zajęć dydaktycznych w wymiarze
przekraczającym – odpowiednio: ¼ lub ½ pensum dydaktycznego odbywało się –
stosownie do art. 131 ust. 2 Psw - za jego zgodą; maksymalna liczba godzin
ponadwymiarowych zrealizowanych przez nauczyciela akademickiego w roku
akademickim 2012/2013 wynosiła 746, a w roku 2013/2014 – 806 godzin, zaś
maksymalne wynagrodzenie nauczyciela za godziny ponadwymiarowe zrealizowane
w roku 2012/2013 wynosiło 63,8 tys. zł, a w roku 2013/2014 – 64,1 tys. zł;
wynagrodzenia ustalone zostały z zastosowaniem stawek określonych
w zarządzeniach Rektora94, a liczbę godzin ponadwymiarowych, za które
nauczycielom przysługiwało wynagrodzenie, ustalano stosownie do postanowień
§ 15 ust. 2 uchwały Nr XXII-10.3/09 Senatu UMCS z 29 czerwca 2009 r.
na podstawie sprawozdań z wykonania zajęć dydaktycznych, sporządzanych przez
nauczycieli po zakończeniu roku akademickiego i weryfikowanych przez Biuro
ds. Kształcenia.
Analiza sprawozdań za rok akademicki 2013/2014 sporządzonych przez
pracowników Wydziału Politologii oraz WPiA95, wykazała, że siedmiu nauczycieli
(spośród 9) Katedry Prawa Gospodarczego i Handlowego, prowadziło zajęcia
dydaktyczne w wymiarze niższym niż ustalone pensum dydaktyczne, a dwóch
zrealizowało zajęcia do wysokości pensum. Spośród dziewięciu nauczycieli Katedry
Prawa Cywilnego, sześciu realizowało zajęcia w godzinach ponadwymiarowych
(od 11 do 33,75 godz.), a jeden nauczyciel nie wykonał obowiązującego pensum
(niedobór 26,25 godz.).
Dziekan Wydziału Prawa i Administracji wyjaśniła, że na etapie planowania
obciążeń dydaktycznych w Katedrze Prawa Gospodarczego i Handlowego nie
występowały niedobory godzin. Powstanie niedoborów w trakcie roku
akademickiego spowodowane było m.in. tym, że część wykładów oraz ćwiczeń do
wyboru przez studentów (zgodnie z zasadami procesu bolońskiego), wpisanych
pierwotnie do planu, nie została uruchomiona z uwagi na brak zainteresowania
ze strony studentów. Ponadto okolicznością usprawiedliwiającą powstanie
niedoborów był ogólny spadek liczby studentów na kierunkach, na których Katedra
Prawa Gospodarczego miała zajęcia przewidziane programem studiów. Dziekan
WPiA wyjaśniła, że w celu uzupełnienia pensum pracownicy tej Katedry zostali
obciążeni dodatkowymi zadaniami w zakresie działalności organizacyjnej na rzecz
Wydziału. Dziekan WPiA wyjaśniła też, że zwiększenie obciążenia nauczyciela
zatrudnionego w Katedrze Prawa Cywilnego (który nie wykonał obowiązującego
pensum) w drodze przekazania prowadzenia wykładu prowadzonego przez innego
nauczyciela (realizującego zajęcia w godzinach ponadwymiarowych) nie było
możliwe m.in. ze względu na fakt, że profesorowie prowadzą wykłady odpowiednio
W tym 30 nauczycielom WPiA i 30 nauczycielom Wydziału Politologii.
Nr 37/2011 z 21 lipca 2011 r. oraz Nr 92/2013 z 27 września 2013 r. W roku akademickim 2012/2013 stawki podstawowe
były jednakowe dla wszystkich nauczycieli zatrudnionych na danym stanowisku, a stawki dodatku były wyższe dla godzin
zrealizowanych na studiach niestacjonarnych. W roku akademickim 2013/2014 za godziny ponadwymiarowe zrealizowane na
studiach stacjonarnych obowiązywała stawka podstawowa (bez dodatku), a za godziny ponadwymiarowe zrealizowane na
studiach niestacjonarnych stawka nie wyższa od przyjętej w kalkulacji kosztów tych studiów.
95 Analizą objęto sprawozdania sporządzone przez nauczycieli trzech Zakładów Wydziału Politologii (Dziennikarstwa; Filozofii
i Socjologii Polityki; Myśli Politycznej) oraz nauczycieli zatrudnionych w Katedrach Prawa: Administracyjnego i Nauki
o Administracji; Cywilnego; Gospodarczego i Handlowego.
93
94
22
do swoich specjalizacji naukowych. Niemożliwe było również przeniesienie
seminarzystów, którzy kończyli pisanie prac pod kierunkiem innego profesora.
(dowód: akta kontroli tom I str. 169-189; tom II str. 5-32, 35-41)
12. W latach 2012-2014 wynagrodzenia osobowe systematycznie wzrastały
i wynosiły: 147.196,4 tys. zł w 2012 r., 156.912,7 tys. zł w 2013 r. (wzrost o 6,6% %)
oraz 165.843,0 tys. zł w 2014 r. (wzrost o 5,7%). Przeciętne wynagrodzenie
wynikające ze stosunku pracy wzrosło z 3,9 tys. zł w 2012 r. do 4,5 tys. zł w 2014 r.
(o 15,4%), a przeciętne wynagrodzenie nauczyciela akademickiego z 4,8 tys. zł
w 2012 r. do 5,5 tys. zł w 2014 r. (o 14,6%).
W 2013 roku dotacja podstawowa dla UMCS została zwiększona o 16.434,7 tys. zł,
a w 2014 roku o 16.656,1 tys. zł z przeznaczeniem na zwiększenie wynagrodzeń
pracowników. Na regulację wynagrodzeń brutto (łącznie z dodatkami) w 2013 r.
przeznaczono 11.902,0 tys. zł, a w 2014 r. - 12.646,9 tys. zł. Z dotacji
zabezpieczono środki na pochodne z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne
i Fundusz Pracy, a w 2013 r. również na odpis na ZFŚS96. Z otrzymanego
zwiększenia dotacji zabezpieczone zostały również środki na wynikające
z podwyżek skutki w latach następnych. Zwiększenia stawek wynagrodzenia
zasadniczego nauczycieli akademickich dokonano w granicach kwot określonych
w załączniku nr 1 do rozporządzeń MNiSW w sprawie warunków wynagradzania
za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników
zatrudnionych w uczelni publicznej97 oraz zgodnie z zasadami ustalonymi
w porozumieniach zawartych ze związkami zawodowymi działającymi na UMCS
(20.05.2013 r. oraz 29.05.2014 r.)98
13. W latach 2012-2014 na nagrody Rektora dla pracowników Uczelni przeznaczono
ogółem 5.286,5 tys. zł, z tego: 4.263,4 tys. zł stanowiły nagrody dla nauczycieli
akademickich. Na wypłatę nagród wykorzystano 69,8% środków zaplanowanych
na ten cel, naliczonych do wysokości określonej w art. 155 ust. 4 i ust. 8 Psw.
W 2013 roku nagrody otrzymało 289 nauczycieli akademickich w łącznej kwocie
1.582,4 tys. zł, a w 2014 r. 195 nauczycieli na sumę 1.327,1 tys. zł. Nagrody
przyznane zostały z zachowaniem procedur oraz w wysokości określonej
w Regulaminie przyznawania nauczycielom akademickim nagród Rektora ustalonym
uchwałą Nr XXI-18.7/07 Senatu UMCS z 7 czerwca 2007 r. (ze zmianami)99.
Nagrody za: oryginalne i twórcze osiągnięcia naukowe, autorstwo i współautorstwo
podręczników, skryptów lub programów nauczania oraz za wyróżniające się
rozprawy habilitacyjne lub doktorskie przyznane zostały na wnioski dziekanów
wydziałów, po zasięgnięciu opinii rad wydziałów (w drodze tajnego głosowania),
a następnie zaopiniowane przez komisję ds. nagród, powołaną przez Rektora.
Nagrody za wyróżniające się prace organizacyjne na rzecz rozwoju Uczelni,
przyznane zostały przez Rektora UMCS, na podstawie § 6 ust. 2 regulaminu m.in.
dla prorektorów oraz dziekanów wydziałów. Nagrody za uzyskanie stopnia
naukowego doktora habilitowanego przed ukończeniem 40. roku życia oraz
za uzyskanie tytułu naukowego profesora przed ukończeniem 50. roku życia
przyznane zostały zgodnie z § 4a regulaminu, na udokumentowane wnioski osób
zainteresowanych.
96 W 2014 r., zgodnie z art. 11 ustawy z 8.11.2013 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej
(Dz. U z 2013 r. poz. 1645), od środków przeznaczonych na zwiększenie wynagrodzeń nie dokonano odpisu na ZFŚS.
97 Odpowiednio: z dnia 5 października 2011 r.(Dz. U. Nr 243, poz. 1447) oraz z dnia 11 grudnia 2013 r. (Dz. U. poz. 1571).
98 Kontrolą objęto podwyżki wynagrodzeń przyznane w 2014 roku 16 pracownikom Instytutu Administracji Prawa Publicznego
WPiA oraz siedmiu pracownikom Zakładu Stosunków Międzynarodowych Wydziału Politologii.
99 Badaniem objęto nagrody przyznane nauczycielom akademickim w 2013 i 2014 roku (odpowiednio: 25 i 23 osobom).
23
14. Badaniem objęto 25 umów cywilnoprawnych zawartych i zrealizowanych
w latach 2012-2014. Spośród 11 umów zawartych przez Dziekana Wydziału Prawa
i Administracji, jedna zawarta była z nauczycielem akademickim. Dziekan Wydziału
potwierdziła, że praca nie należy do obowiązków służbowych wynikających ze
stosunku pracy i będzie wykonywana poza obowiązującym czasem pracy.
Przedmiotem sześciu umów o dzieło, podpisanych przez Dziekana Wydziału Biologii
i Biotechnologii z nauczycielami zatrudnionymi na tym Wydziale było: opracowanie
recenzji osiągnięć naukowych w postępowaniu habilitacyjnym (umowy
z przeniesieniem praw autorskich) oraz opracowanie opinii i członkostwo w komisji
w postępowaniu habilitacyjnym. Sześć umów zawartych przez Wydział Politologii
dotyczyło prowadzenia zajęć dydaktycznych przez doktoranta w zakresie nauk
o polityce (niebędącego pracownikiem UMCS)100. Ponadto UMCS zawarł dwa
porozumienia przedmiotem których była nauka języka chińskiego – w ramach
świadczeń wolontarystycznych – przez wolontariuszy z Chińskiej Republiki Ludowej.
W porozumieniach zawartych: 14.10.2013 r. na okres od 14.10.2013 r.
do 15.07.2011 r. oraz 03.11.2014 r. na okres od 03.11.2014 r. do 30.06.2015 r.
powołano się na ideę wolontariatu, u podstaw której stoi ochotnicze i bez
wynagrodzenia wykonywanie świadczeń, a także charytatywny, pomocniczy
i uzupełniający charakter świadczeń wykonywanych przez wolontariuszy. W § 52
porozumienia z 14.10.2013 r. UMCS zobowiązał się do pokrycia niezbędnych
kosztów ponoszonych przez wolontariusza, związanych z wykonywaniem świadczeń
na rzecz Uczelni, przez zawarcie umowy stypendium na pokrycie kosztów
zakwaterowania i wyżywienia. Umowę o finansowanie stypendium w kwocie 1 tys. zł
miesięcznie, na pokrycie kosztów pobytu w Polce wolontariusza w okresie
wykonywania świadczeń określonych w porozumieniu, zawarto 14.10.2013 r.
W związku z zakwaterowaniem wolontariusza w DS „Femina” Wydział Politologii
poniósł koszty w kwocie 6,6 tys. zł, za okres od 26.09.2013 r. do 31.07.2014 r.
W § 52 porozumienia z 03.11.2014 r. UMCS zobowiązał się do pokrycia
niezbędnych kosztów ponoszonych przez wolontariusza, związanych
z wykonywaniem świadczeń na rzecz Uczelni, tj. kosztów zakwaterowania w DS
„Femina” oraz kosztów pobytu. Na pokrycie kosztów pobytu zawarta została
(03.11.2014 r.) umowa o finansowanie stypendium w okresie wykonywania
świadczeń w wysokości 1 tys. zł miesięcznie. W związku z zakwaterowaniem
wolontariusza w DS „Femina” Wydział Politologii poniósł koszty w kwocie 1,9 tys. zł,
za okres od 01.10.2014 r. do 31.12.2014 r.
Ustalone
nieprawidłowości
1. Opłaty za kształcenie na studiach niestacjonarnych na dziewięciu kierunkach
(spośród 11 badanych) były wyższe od rzeczywistych kosztów kształcenia
wyliczonych przez UMCS dla tych kierunków po zakończeniu roku akademickiego.
Np. opłata za niestacjonarne studia na kierunku Bezpieczeństwo wewnętrzne (I oraz
II stopnia) wynosiła 4.000 zł, a koszt kształcenia jednego studenta na tym kierunku
wynosił odpowiednio: 3.270 zł oraz 3.438 zł; opłata za studia na kierunku Prawo
(wieczorowe jednolite magisterskie) wynosiła 5.000 zł lub 5.310 zł (w zależności
od roku studiów), a koszt kształcenia jednego studenta - 3.929 zł, opłata za studia
doktoranckie w zakresie prawa była zróżnicowana w zależności od roku studiów
i wynosiła 5.500 zł, 6.000 zł lub 6.500 zł, a koszt kształcenia jednego doktoranta
w tej dziedzinie wyniósł 3.073 zł; opłata za niestacjonarne studia I oraz II stopnia
100W okresie od 01.10.2012 r. do 31.03.2014 r. na podstawie tych umów doktorant zrealizował łącznie 680 godzin za które
otrzymał wynagrodzenie (brutto) w kwocie 30.325 zł (od 40 zł do 60 zł za godzinę).
24
na kierunku Finanse i rachunkowość wynosiła odpowiednio: 3.950 zł i 4.200 zł,
a koszt kształcenia jednego studenta na tym kierunku – 3.240 zł i 3.037 zł.
Zgodnie z art. 99 ust. 2 Psw, opłaty związane z kształceniem studentów na studiach
niestacjonarnych oraz uczestników niestacjonarnych studiów doktoranckich nie
mogą przekraczać kosztów ponoszonych w zakresie niezbędnym do uruchomienia
i prowadzenia w danej uczelni, odpowiednio studiów lub studiów doktoranckich,
z uwzględnieniem kosztów przygotowania i wdrażania strategii rozwoju uczelni,
w szczególności rozwoju kadr naukowych i infrastruktury dydaktyczno-naukowej,
w tym amortyzacji i remontów.
Z-ca Kwestora wyjaśniła, że opłaty za studia niestacjonarne w roku akademickim
2013/2014 ustalone zostały w wysokości przyjętej w kalkulacjach planowanych
kosztów, sporządzonych przed zakończeniem procesu rekrutacyjnego. Kalkulacje
oparte były na wielkościach szacunkowych, m.in. prognozowanej ilości godzin
dydaktycznych realizowanych w ramach pensum oraz godzin ponadwymiarowych.
O rzeczywistym trybie przeprowadzania zajęć decydują dziekani, zgodnie
z bieżącymi potrzebami, mającymi na celu realizację programu nauczania na danym
kierunku, co wpływa na wysokość stawki wynagrodzenia za godziny dydaktyczne,
a tym samym na poziom rzeczywistych kosztów kształcenia. Z-ca Kwestora podała
również, że przy weryfikacji przedłożonych arkuszy kalkulacyjnych101, brane były
pod uwagę także koszty kształcenia z lat poprzednich oraz że w kalkulacji kosztów
kształcenia nie uwzględniano kosztów przygotowania i wdrażania strategii rozwoju
uczelni, które zostaną włączone do kosztu kształcenia po precyzyjnym
zidentyfikowaniu obszarów ich występowania i opracowaniu metody ich weryfikacji.
Z-ca Kwestora wyjaśniła także, że rzeczywiste koszty kształcenia na danym
kierunku w roku 2013/2014, wyliczone po zakończeniu roku akademickiego są
wyższe od wstępnie planowanych oraz że występują przypadki kierunków studiów,
gdzie po rozliczeniu rzeczywistych kosztów studia te zamykają się stratą. Z-ca
Kwestora dodała, że koszt kształcenia na danym kierunku wyliczony przez Uczelnię
po zakończeniu roku akademickiego nie jest kosztem całkowitym, gdyż nie
uwzględnia m.in. amortyzacji w części sfinansowanej z projektów unijnych
(na niektórych wydziałach jest to znacząca pozycja kosztów) oraz remontów.
(dowód: akta kontroli tom II str. 68-73, 168-171, 183-188, 212-213, 264-267)
2. Nierzetelnie przeprowadzona została weryfikacja należności z tytułu
rozrachunków ze studentami na ostatni dzień roku 2013 i 2014, drogą porównania
danych z ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami (art. 26 ust. 1 pkt 3
ustawy o rachunkowości). Dla prawidłowej weryfikacji należności niezbędna była
współpraca Zespołu Księgowości Finansowej z pracownikami dziekanatów
wydziałów, które dysponowały dokumentami pozwalającymi na stwierdzenie, czy
ewidencja jest kompletna, a wartość należności realna. Współpraca ta była
niewystarczająca, co potwierdzają ustalenia kontroli oraz to, że stwierdzone
rozbieżności zostały w trakcie kontroli wyjaśnione, a w księgach rachunkowych
dokonane zostały zapisy korygujące/uzupełniające na 23.900 zł. Mianowicie:
− dwa konta analityczne (nr: 6009827414, 6001775630) na 31.12.2013 r.
wykazywały należności w kwocie 5.750 zł, a na 31.12.2014 r. w wysokości
5.500 zł. W trakcie kontroli, po wyjaśnieniu z Dziekanatem Wydziału Politologii,
że w pierwszym przypadku doktorantka miała założone w systemie dwa numery
albumu i dwa konta rozrachunkowe (należność 3.250 zł), a w drugim, że
dwukrotnie została naniesiona należność za powtarzanie semestru (1.650 zł),
pracownicy Zespołu Księgowości Finansowej dokonali stosownych zapisów
w księgach rachunkowych 2015 r. na kwotę 4.900 zł;
101
Kwestor zobowiązany był do weryfikacji kalkulacji pod względem rachunkowym oraz zgodności z ufp i z art. 99 ust. 2 Psw.
25
− cztery konta analityczne (nr: 6009815841, 6002605936, 6009829626,
6009830449) na 31.12.2014 r. (a w przypadku konta 6009815841 również na
31.12.2012 r. i 31.12.2013 r.) wykazywały nadpłatę w łącznej kwocie 19.000 zł.
W trakcie kontroli, po wyjaśnieniu z Dziekanatami Wydziałów102, że:
w pierwszym przypadku błędnie zaksięgowana została wpłata dokonana
5.11.2010 r. na rachunek bankowy Wydziału Humanistycznego (9.900 zł), dla
studentki Wydziału Ekonomicznego (6002605936) prowadzone były dwa konta
analityczne (2.100 zł) oraz że (w trzecim i w czwartym przypadku) w wyniku
pomyłki w księgach 2014 roku nie były przypisane należności dwóm
doktorantom Wydziału Humanistycznego (po 3.500 zł), pracownicy Zespołu
Księgowości Finansowej dokonali stosownych zapisów w księgach
rachunkowych 2015 r. na kwotę 19.000 zł.
Na 31.12.2014 r. zawyżoną należność wykazywało również konto analityczne
prowadzone dla doktorantki (nr albumu 6009836677). Należność według ewidencji
wynosiła 6.450 zł, a Dziekanat Studiów Doktoranckich WPiA wyjaśnił, że
doktorantce pomyłkowo naliczono należność za semestr zimowy w roku 2014/2015
w kwocie 2.750 zł (z datą 01.11.2014 r.), gdyż decyzją z 30.09.2014 r. została ona
skreślona z listy studentów. Spowodowało to zawyżenie należności na 31.12.2014 r.
(o 2.750 zł). Z datą 01.05.2015 r. dokonany został kolejny nienależny przypis
czesnego w kwocie 2.750 zł.
Kwestor UMCS wyjaśniła, że obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji należności
od studentów i doktorantów wynikający z art. 26 ust. 1 ustawy o rachunkowości
z uwzględnieniem ust. 3 tej ustawy został wypełniony poprzez wysłanie na wydziały
gotowych zestawień nieuregulowanych należności lub wpłat, na które nie naliczono
należności w celu ich weryfikacji przez osoby odpowiedzialne w dziekanacie
za dany kierunek studiów. Podstawę do wysłania powyższych zestawień
do pracowników dziekanatów poszczególnych wydziałów stanowi § 36 załącznika
nr 5 do Regulaminu organizacyjnego UMCS z 01.02.2010 r., w powiązaniu z § 17
ust. 1 pkt 9 tego Regulaminu, który dziekanatom wyznacza zadania w zakresie
stałego i bieżącego uaktualniania wymaganych informacji o studentach
i doktorantach oraz prowadzenia spraw finansowych wydziału. Przekazana przez
pracowników dziekanatów informacja zwrotna w powyższym zakresie, jest podstawą
do dokonania ewentualnych korekt i przeksięgowań należności.
Specjalista w Zespole Księgowości Finansowej wyjaśniła, że wielokrotnie
przekazywała na Wydział Humanistyczny zestawienia z wydrukami do wyjaśnienia
należności i wpłat, w tym wpłaty w kwocie 9.900 zł (z 05.11.2010 r.), a odpowiedź
dotycząca tej wpłaty zawsze była taka sama, że jest w trakcie wyjaśniania.
(dowód: akta kontroli tom II str. 89, 268-274)
Zgodnie z § 17 ust. 1 pkt 19 Regulaminu organizacyjnego UMCS jednostki
administracji wydziałowej zobowiązane były do ścisłej współpracy z jednostkami
administracji centralnej w zakresie nadzorowanych przez nie spraw oraz do
udzielania – na żądanie tych jednostek - niezbędnych informacji. Kierownik
Dziekanatu Wydziału Humanistycznego kopię dowodu wpłaty (9.900 zł) „na praktyki
językowe dla studentów z Czerkas (Ukraina)” oraz kserokopię pisma dotyczącego
tych praktyk przekazała przy wyjaśnieniach z 16.04.2015 r.
3. W stosunku do zobowiązanych do wniesienia opłat za studia nie podejmowano
terminowo czynności zmierzających do wykonania zobowiązania, mimo że na
jednostki sektora finansów publicznych obowiązek taki nałożony był przez art. 42
ust. 5 ufp. Należności z tytułu opłat za studia wynikające z trzech kont analitycznych
(nr: 6002446612, 6009835017, 6002461936) w łącznej kwocie 13.048 zł,
102
Humanistycznego oraz Ekonomicznego.
26
niewyegzekwowane do czasu skreślenia zobowiązanych z listy studentów, zostały
wystornowane przez pracownika Zespołu Księgowości Finansowej (pod datą
01.12.2014 r. w pierwszym i trzecim przypadku oraz 01.07.2014 r. w drugim
przypadku), mimo że zdarzenie uzasadniające odpisanie należności nie było
należycie udokumentowane. Podstawę zapisu stanowił bowiem e-mail lub telefon
od pracowników Dziekanatów103 o skreśleniu studentki/doktorantki z listy studentów,
który nie zawierał informacji o tym, że należności były przypisane pomyłkowo (były
nienależne) lub że należności są nieściągalne, a ich nieściągalność została
udokumentowana. W toku kontroli ustalono, że należności w kwocie 10.798 zł
(od studentki Wydziału Pedagogiki i Psychologii (6002446612) - 2.298 zł;
doktorantki w zakresie prawa (6009835017) - 5.500 zł; studentki Wydziału Politologii
(6002461936); 3.000 zł były w latach 2012-2014 przypisane prawidłowo, były
należne i nie były przeterminowane.
Wyksięgowane należności drugostronnie ujęto na zmniejszenie przychodów z tytułu
opłat za usługi edukacyjne, mimo że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o rachunkowości
pkt 32 lit. d odpisane należności obciążają pozostałe koszty operacyjne. Zgodnie
z art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych
warunkiem niezbędnym do uznania za koszt uzyskania przychodu należności
odpisanych jako nieściągalne, które uprzednio były zarachowane jako przychody
należne, jest udokumentowanie nieściągalności w sposób określony w art. 16 ust. 2
powołanej ustawy.
Dziekan Wydziału Prawa i Administracji wyjaśniła, że Wydział nie posiada
instrumentów
skutecznego
egzekwowania
należności
wynikających
z nieuregulowania opłat za studia. Jedyną możliwością jest przypomnienie
i wzywanie zobowiązanego studenta do uregulowania należności. Dziekan dodała
również, że przepisy obowiązujące w UMCS nie określają precyzyjnie podziału
kompetencji w takich przypadkach, umowa cywilnoprawna zawarta pomiędzy
stronami reguluje tryb wnoszenia opłat przez doktoranta, natomiast nie określa kto
odpowiada za ich terminowe wnoszenie. Doktorantka (nr albumu 6009835017) była
kilkakrotnie wzywana do uiszczenia opłaty. Brak wpłaty uzasadniała trudną sytuacją
finansową i zapewniała, że po zgromadzeniu stosownej kwoty należność ureguluje,
a Wydział każdą sprawę starał się rozstrzygać indywidualnie w sposób korzystny dla
doktorantów, ze zrozumieniem dla ich trudności w terminowym regulowaniu opłat za
studia. Doktorantka wykazywała zainteresowanie kontynuowaniem studiów,
a później zgłosiła rezygnację.
Również w stosunku do należności w kwocie 8.010 zł104, przypisanych w latach
2011-2013, czynności zmierzające do wykonania zobowiązania ograniczone były
do monitów telefonicznych oraz elektronicznych (e-mail) z prośbą o uregulowanie
należności za studia. Mimo dwukrotnego elektronicznego wezwania do zapłaty
doktorantka Wydziału Chemii (nr 6009831817) nie wpłaciła należności w kwocie
3.510 zł (przypisanych w październiku i grudniu 2011 r.), co stanowiło podstawę
do skreślenia jej w 2013 r. z listy doktorantów. Kierownik Dziekanatu Wydziału
Chemii wyjaśniła, że w stosunku do zobowiązanej nie podjęto czynności
egzekucyjnych oraz dodała „nie wiem co w takim przypadku mam zrobić
z naniesioną w Systemie SAP należnością”. W trakcie kontroli pracownik
Dziekanatu Wydziału Humanistycznego poinformował, że studentom
(nr: 6002310964, 6002452987) wielokrotnie przypominano telefonicznie
o obowiązku uiszczenia opłaty.
103
104
Wydziału Pedagogiki i Psychologii w pierwszym przypadku, WPiA w drugim oraz Wydziału Politologii w trzeciej sprawie.
Wykazanych na 31.12.2014 r. kontach nr: 6002310964, 6002452987 oraz 6009831817.
27
4. Ewidencja księgowa należności z tytułu opłat za studia prowadzona była
z naruszeniem przepisów art. 20 ust. 1 oraz art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości.
Zmniejszenie należności z tytułu opłaty za studia na podstawie decyzji Prorektora
ds. Studenckich: z 02.10.2013 r. zwalniającej studentkę Wydziału Politologii
(nr albumu 2188524) z opłaty w kwocie 2.250 zł oraz z 09.12.2013 r. zwalniającej
doktoranta w zakresie prawa (nr albumu 9835050) z opłaty w kwocie 500 zł nie
zostało ujęte w księgach roku, w którym zdarzenie nastąpiło (2013 r.), a w księgach
rachunkowych 2014 r. (01.02.2014 r. oraz 01.05.2014 r.). Natomiast zwolnienie
doktoranta (nr albumu 9835050) z opłaty w kwocie 500 zł na podstawie decyzji
z 08.12.2014 r. ujęto w księgach rachunkowych 2015 roku.
Również należności z tytułu opłat za studia w kwocie 7.000 zł (konta
nr: 6009829626, 6009830449) przypisane zostały w księgach roku następnego
w stosunku do daty powstania należności105.
Dziekanat Studiów Doktoranckich (WPiA) wyjaśnił, że decyzje o umorzeniu
doktorantowi (nr albumu 9835050) opłaty przekazane zostały na Wydział Prawa
i Administracji po wprowadzeniu należności do systemu SAP. Kierownik Dziekanatu
Wydziału Politologii wyjaśniła, że decyzję o zwolnieniu studentki z opłaty za trzeci
semestr studiów niestacjonarnych otrzymała do wiadomości Kwestor UMCS,
dlatego Dziekanat nie informował dodatkowo o powyższym fakcie Kwestury.
(dowód: akta kontroli, tom II str. 74-81, 139-142, 158-162
5. Nie naliczano odsetek za zwłokę od nieterminowych wpłat należności z tytułu
czesnego. Nieterminowe wpłaty stwierdzono m.in. na kontach analitycznych nr:
6009835017 (doktorantka w zakresie prawa) - zwłoka w zapłacie czesnego
za semestr letni w roku akademickim 2012/2013 w kwocie 2.750 zł wynosiła
178 dni106; 600218524 (studentka Wydziału Politologii) - zwłoka w zapłacie
czesnego w roku akademickim 2012/2013 wynosiła: 45 dni (750 zł - I rata za
semestr zimowy) oraz 32 i 35 dni (I i II rata za semestr letni - po 750 zł);
6002476396 (studentka Politologii przyjęta w roku 2011/2012) - z opóźnieniem
wynoszącym odpowiednio: 50, 7, 21 i 43 dni uregulowane zostały cztery raty (po
684 zł), spośród 12 wniesionych w latach 2012-2013.
(dowód: akta kontroli tom II, str. 74-138)
Obowiązek ustalania należności, w tym mających charakter cywilnoprawny,
nałożony został na jednostki sektora finansów publicznych przez art. 42 ust. 5 ufp.
Uchwała Nr XXI-9.1.06 Senatu UMCS z 12.06.2006 r. w sprawie szczegółowych
zasad pobierania opłat za usługi edukacyjne (obowiązująca do końca roku
akademickiego 2012/2013) stanowiła, że opóźnienie we wnoszeniu opłat powoduje
pobranie odsetek od zaległej kwoty w wysokości odsetek ustawowych. Zgodnie
z § 4 ust. 8 umowy w sprawie warunków wnoszenia opłaty za studia niestacjonarne
(załącznik do zarządzenia nr 47/2012 Rektora UMCS z 04.10.2012 r.), w przypadku
opóźnienia we wniesieniu opłaty student zobowiązany jest do zapłaty bez wezwania
odsetek w wysokości odsetek ustawowych za każdy dzień zwłoki. Zgodnie z § 5
ust. 4 zarządzenia nr 47/2012 Rektora UMCS) umowy zawarte na dotychczasowych
wzorach pozostają ważne do czasu zakończenia kształcenia. Według umowy
w sprawie warunków wnoszenia opłat za studia niestacjonarne (stanowiącej
załącznik do zarządzenia Nr 24/2006 Rektora UMCS z 22.09.2006 r.) w § 3 ust. 4
stanowiła, że w przypadku wniesienia opłaty z opóźnieniem Uczelnia może żądać
odsetek ustawowych za czas opóźnienia.
Kierownik Dziekanatu Wydziału Politologii w wyjaśnieniach z 06.05.2015 r.,
powołując się na przepisy uchwały Nr XXI-9.1/06 Senatu z 14.06.2006 r. oraz umów
w sprawie warunków wnoszenia opłat za studia niestacjonarne, podała że z treści
Szczegółowo opisane w nieprawidłowości nr 2 tiret drugie.
Zgodnie z umową o warunkach wnoszenia opłat za niestacjonarne studia doktoranckie z 01.10.2012 r. termin wniesienia
opłaty upływał 15 lutego 2013 r., a należność została uregulowana 12.08.2013 r.
105
106
28
obowiązujących na Uczelni zarządzeń, uchwał i aktów normatywnych mających
wpływ na obowiązek pobierania odsetek za czas zaległej opłaty za studia, nie
wynika w jaki sposób dziekanat ma naliczać odsetki. Funkcjonujący na Uczelni SAP
do naliczania opłat za usługi edukacyjne nie dawał pracownikowi dziekanatu
możliwości do naliczania odsetek, ze względu na to, że nie miał takiej formuły jak
przy naliczaniu opłat. Kierownik Dziekanatu wyjaśniła też, że Wydział odstępował
od naliczania odsetek, również z tego powodu, że kierował się względami
społecznymi, biorąc pod uwagę trudną sytuację materialną studentów.
Kwestor UMCS wyjaśniła, że nad ściąganiem należności czuwa dziekanat,
w posiadaniu którego są wszystkie dokumenty źródłowe dotyczące danego
studenta. Kwestura ściśle współpracuje z dziekanatami w zakresie prawidłowości
sald w systemie SAP, poprzez okresowe wysyłanie na wydziały zestawień sald
studentów, z prośbą o weryfikację i ewentualną korektę zapisów. Jeśli korekta
księgowań dotyczy zamkniętego okresu rozrachunkowego, korekty dokonuje
pracownik Kwestury na prośbę pracownika dziekanatu. Kwestor dodała, że w lipcu
2013 r. funkcjonalność systemu SAP została rozszerzona o możliwość naliczania
odsetek ustawowych od nieterminowego regulowania należności z tytułu czesnego.
Informacja o nowej funkcjonalności została przekazana Dziekanom poszczególnych
Wydziałów, z prośbą o wytypowanie osób, którym zostaną nadane uprawnienia
do naliczania odsetek. Kwestor wyjaśniła również, że zgodnie z obowiązującą
uchwałą Nr XXIII-9.6/13 Senatu UMSC z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie
szczegółowych zasad pobierania oraz trybu i warunków zwalniania z opłat za usługi
edukacyjne na studiach wyższych i doktoranckich107, w przypadku niewniesienia
opłaty w terminie dziekan wydziału albo inna upoważniona przez niego osoba
wzywa studenta lub doktoranta do jej uiszczenia w terminie 14 dni od dnia
doręczenia wezwania, pod rygorem skreślenia z listy studentów lub doktorantów.
Po bezskutecznym upływie terminu dziekan wydziału wszczyna postępowanie
w przedmiocie skreślenia z listy studentów lub doktorantów, a przed wydaniem
studentowi dokumentów i skreśleniu z listy studentów, dziekanat podejmuje
działania w zakresie uregulowania rozliczeń ze studentem poprzez bezpośrednie
monitorowanie oraz wysyłanie wezwań do zapłaty. W przypadku bezskuteczności
egzekucji należności od studenta, do Kwestury powinna wpłynąć dokładna
informacja o stanie prawnym danej należności, szczególnie w zakresie jej
wymagalności do zapłaty z pełną dokumentacją sprawy. Dokumentacja taka
stanowiłaby przesłankę do utworzenia odpisów aktualizujących, w tym
uprawdopodobnienia ich nieściągalności na podstawie art. 16 ust. 2, ust. 2a ustawy
o podatku dochodowym od osób prawnych; spisania ich lub skierowania na drogę
postępowania sądowego. Z uwagi na to, że informacja zwrotna przekazywana
Kwesturze nie zawierała pełnych danych, umożliwiających podjęcie decyzji
o utworzeniu odpisu aktualizującego, a kwota należności przeterminowanych nie
była istotna, nie utworzono odpisów aktualizujących, a należności były spisywane
po upływie okresu przedawnienia.
Jednocześnie Kwestor poinformowała, że w odniesieniu do rozliczeń ze studentami
i doktorantami, od marca 2015 r. UMCS rozpoczął wdrożenie nowego systemu
obsługi studentów USOS, dającego Kwesturze większe możliwości w zakresie
prowadzenia skutecznej polityki windykacyjnej, w tym nadzoru nad należnościami
studentów i doktorantów. Kwestie związane z rozliczeniem studentów, tworzeniem
odpisów aktualizujących należności i ich podatkowym udokumentowaniem, zostaną
107 Uchylającą uchwałę Nr XX-9.6/06 Senatu UMCS z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad pobierania
opłat za usługi edukacyjne.
29
ponownie przeanalizowane i uszczegółowione na etapie prac wdrożeniowych
nowego systemu.
5. Nie udokumentowano umieszczenia na stronach internetowych Komisji
Europejskiej w europejskim portalu dla mobilnych naukowców (Euraxess) ogłoszeń
o trzech konkursach na stanowisko nauczyciela akademickiego, przeprowadzonych
przez Wydział Ekonomiczny108, a na stronach MNiSW o dziewięciu konkursach sześciu przeprowadzonych przez WPiA oraz trzech przez Wydział Ekonomiczny109.
Zgodnie z art. 118a ust. 2110 Psw informację o konkursach na stanowisko
nauczyciela akademickiego ogłasza się na stronach internetowych uczelni, urzędu
obsługującego ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego oraz ministra
nadzorującego uczelnię, a także na stronach internetowych Komisji Europejskiej
w europejskim portalu dla mobilnych naukowców, przeznaczonym do publikacji ofert
pracy naukowców. Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 lipca 1983 r.
o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach111 państwowe jednostki
organizacyjne obowiązane są m.in. zapewnić odpowiednią ewidencję,
przechowywanie oraz ochronę przed utratą powstającej w nich dokumentacji,
w sposób odzwierciedlający przebieg załatwiania i rozstrzygania spraw.
Dziekan Wydziału Ekonomicznego wyjaśnił, że w trzech sprawach nie udało się
odszukać dowodu zamieszczenia ogłoszenia na ww. portalu, ale w jednym
postępowaniu ogłoszenie zostało zamieszczone, zaś w dwóch sprawach
najprawdopodobniej ogłoszenie nie zostało zamieszczone w wyniku
nieporozumienia jakie powstało w trakcie przekazywania obowiązków przez
pracowników administracji Wydziału w czasie restrukturyzacji administracji
przeprowadzonej na Wydziale. Dziekan Wydziału podał, też że problem luki
kompetencyjnej został wyeliminowany i ogłoszenia zamieszczane są na bieżąco.
Dziekan Wydziału Ekonomicznego wyjaśnił, że ogłoszenia na stronach MNiSW były
zamieszczone, po zakończonej procedurze i braku zastrzeżeń co do jej przebiegu
i wyników, ogłoszenia zostały przez Wydział usunięte (Wydział nie posiada ich
kopii), a Ministerstwo poinformowało, że nie ma możliwości odzyskania ogłoszeń.
Dziekan WPiA podała: „zgodnie z informacją pracownika Ministerstwa nie można
uzyskać potwierdzenia dotyczącego dat ogłoszeń konkursów, które zostały już
rozstrzygnięte oraz dodała, że strona internetowa MNiSW dotycząca ogłoszeń
o konkursach została uruchomiona po 29 lipca 2013 r.
Pismem okólnym z dnia 25 kwietnia 2015 r. Rektor UMCS zobowiązał wydziały
i ogólnouczelniane jednostki organizacyjne do ewidencjonowania i przechowywania,
zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy narodowym zasobie archiwalnym i archiwach,
dokumentacji całego postępowania konkursowego wraz z ogłoszeniem
konkursowym i potwierdzeniem umieszczenia informacji o konkursach (wydruk
zrzutu ekranu) na stronie internetowej UMCS, urzędu obsługującego ministra
108 Tj. ogłoszenia z 14.06.2013 r. (starszy wykładowca w Katedrze Marketingu w Instytucie Zarządzania), ogłoszeń
z 19.12.2013 r. (starszy wykładowca w Zakładzie Rachunkowości w Instytucie Ekonomii i Finansów oraz starszy wykładowca
w Katedrze Bankowości w Instytucie Ekonomii i Finansów).
109 Z 9.01.2014 r. (starszy wykładowca w Katedrze Kryminalistyki i Prawa Dowodowego), z 15.04.2013 r. (starszy wykładowca
w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa), z 21.05.2013 r. (adiunkt w Katedrze Prawa Gospodarczego i Handlowego), z 22.05.2013 r.
(adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego i Nauki o Administracji Instytutu Administracji i Prawa Publicznego)
z 20.05.2013 r. (adiunkt w Katedrze Prawa Administracyjnego Nauki i Administracji oraz adiunkt w Katedrze Postępowania
Karnego) oraz z 14.06.2013 r. (starszy wykładowca w Katedrze Marketingu w Instytucie Zarządzania), z 19.12.2013 r. (starszy
wykładowca w Zakładzie Rachunkowości w Instytucie Ekonomii i Finansów oraz starszy wykładowca w Katedrze Bankowości
w Instytucie Ekonomii i Finansów).
110 Art. 118a dodany przez art. 1 pkt 91 ustawy z dnia 18 marca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo o szkolnictwie wyższym,
ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki oraz o zmianie niektórych innych
ustaw (Dz. U. Nr 84, poz. 455 ze zm.), zmieniającej ustawę o Psw z dniem 1 października 2011 r.
111 Dz. U. z 2011 r., Nr 123, poz. 698 ze zm.
30
właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, a także na stronach internetowych
Komisji Europejskiej w europejskim portalu dla mobilnych naukowców.
6. Nauczycielowi Wydziału Politologii wypłacone zostało wynagrodzenie w kwocie
1.160 zł za 20 godzin ponadwymiarowych, które mimo, że nie zostały zrealizowane,
wykazane były przez nauczyciela w nierzetelnie sporządzonym sprawozdaniu
z wykonania zajęć dydaktycznych w roku akademickim 2013/2014. Kierownik Biura
ds. Kształcenia wyjaśniła, że w toku weryfikacji sprawozdania (w październiku
2014 r.) sporządzonego przez tego nauczyciela wykreślonych zostało 216,66 godzin
(z 780 wykazanych). Pomyłkowo zaliczono 20 godzin niezrealizowanych zajęć
dydaktycznych. Nienależne wynagrodzenie za te godziny w trakcie kontroli, za
zgodą nauczyciela, zostało potrącone z bieżącego wynagrodzenia.
7. Nauczycielowi zatrudnionemu w Katedrze Prawa Cywilnego, który w roku
akademickim 2013/2014 przepracował 33,75 godz. ponad ustalone pensum, wymiar
godzin ponadwymiarowych, za które przysługuje dodatkowe wynagrodzenie,
ustalono – na podstawie § 15 ust. 2 uchwały Senatu UMCS z 29 czerwca 2009 r.112
- w wysokości 7,50 godz. Faktycznie przepracowane godziny pomniejszono
o niedobór do pensum (26,25 godz.), który wystąpił u innego nauczyciela
zatrudnionego na równorzędnym stanowisku. Było to niezgodne z art. 80 Kodeksu
pracy, według którego wynagrodzenie przysługuje za wykonaną pracę.
Wynagrodzenie wypłacone nauczycielowi było niższe od przysługującego za
wykonaną pracę o 1.778,74 zł.
Treść § 15 ust. 2 uchwały Senatu UMCS z 29 czerwca 2009 r., stanowiącego
podstawę do zmniejszania liczby godzin ponadwymiarowych, za które następuje
wypłata wynagrodzenia, została uchylona uchwałą Nr XXIII-19.7/14 Senatu UMCS
z 24 września 2014 r.
(dowód: akta kontroli tom II, str. 5-18, 38-41)
8. Na koniec 2012 r. 27 pracowników posiadało 50 i więcej dni niewykorzystanego
urlopu (łącznie 1.943 dni), a maksymalna liczba dni niewykorzystanego urlopu
wynosiła 135 dni. Na koniec 2014 r. 50 i więcej dni niewykorzystanego urlopu
posiadało 25 pracowników (łącznie 1.929 dni), a maksymalna liczba dni
niewykorzystanego urlopu wynosiła 138 dni113.
Do przyczyn zaległości w wykorzystywaniu urlopów Dziekani Wydziałów114 zaliczyli
m.in.: zwiększenie obowiązków ze względu na pełnione funkcje (m.in. Dziekana
i Prodziekana Wydziału Chemii, Prorektora oraz Dziekana Wydziału
Ekonomicznego, Dyrektora Instytutu Matematyki); intensywne badania naukowe,
zwłaszcza przed wystąpieniem o awans naukowy; badania związane z realizacją
projektów, w tym finansowanych ze środków unijnych; krótki (od końca lipca
do połowy września) efektywny okres, w którym pracownicy zaangażowani
w procesy dydaktyczne mogą wykorzystywać urlop.
Mimo, że niewykorzystywanie urlopów na bieżąco w wielu przypadkach było
uzasadnione, to kumulowanie urlopów z lat ubiegłych115 było niezgodne z art. 168
Kodeksu pracy oraz z § 2 ust. 1 - 4 Regulaminu dotyczącego trybu udzielania
urlopów wypoczynkowych nauczycielom akademickim zatrudnionym na UMCS,
uchwalonego przez Senat UMSC 25 maja 2011 r.116 Powołane przepisy
zobowiązywały pracodawcę do udzielenia pracownikowi urlopu zgodnie z planem
112 Według § 15 ust. 2 uchwały Senatu UMCS, wypłata wynagrodzenia za godziny ponadwymiarowe następuje, gdy wszyscy
nauczyciele z danej grupy wykonali obowiązujące pensum.
113 Ustaleń dokonano na podstawie danych o stanie niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego 61 pracowników,
posiadających najwięcej dni niewykorzystanego urlopu na koniec 2012, 2013 oraz 2014 roku.
114 Wydziałów: Chemii, Ekonomicznego oraz Biologii i Biotechnologii.
115 Nauczycielowi akademickiemu przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 36 dni w ciągu roku.
116 Uchwała nr XXII-28.4/11, podjęta zgodnie z art. 133 ust. 7 Psw.
31
urlopów lub w terminie uzgodnionym z pracownikiem117, w tym roku, w którym
uzyskał do niego prawo. Nieudzielenie pracownikowi urlopu zaległego najpóźniej
do 30 września następnego roku kalendarzowego stanowiło naruszenie obowiązku
pracodawcy określonego w art. 168 Kodeksu pracy.
9. Niezgodnie z § 52 porozumienia o wykonywanie świadczeń wolontarystycznych
z 14.10.2013 r. Wydział Politologii sfinansował koszty zakwaterowania
wolontariusza w DS „Femina” od 26.09.2013 r. do 31.07.2014 r., w kwocie
6.586,80 zł. Na pokrycie kosztów zakwaterowania i wyżywienia w okresie
wykonywania świadczeń (od 14.10.2013 r. do 15.07.2014 r.), stosownie
do postanowień porozumienia, wolontariuszowi przyznane zostało stypendium
(1.000 zł miesięcznie). Natomiast w przypadku porozumienia z 03.11.2014 r.
Wydział Politologii sfinansował koszty zakwaterowania wolontariusza w DS
„Femina” w kwocie 693,40 zł za okres przed zawarciem umowy (od 01.10.2014 r.
do 02.11.2014 r.), mimo, że w § 52 porozumienia UMCS zobowiązał się do pokrycia
niezbędnych kosztów ponoszonych przez wolontariusza, związanych
z wykonywaniem świadczeń na rzecz Uczelni, a zgodnie z § 2 ust. 1 porozumienia
świadczenia miały być wykonywane od 03.11.2014 r.
Dziekan Wydziału Politologii wyjaśnił, że stypendia na pokrycie kosztów pobytu
w Polsce dla wolontariuszy z Chińskiej Republiki Ludowej zostały wypłacone
na podstawie Porozumienia z 25 października 2011 r. o współpracy akademickiej
pomiędzy UMCS w Lublinie i Guangdong University of Foreign Studies. UMCS
zobowiązał się do zapewnienia wolontariuszom bezpłatnego wyżywienia lub
odpowiedniej kwoty pokrywającej koszt wyżywienia oraz uzgodnioną opłatę
za prowadzenie zajęć. W związku z trudnościami w opracowaniu formuły
pozwalającej na spełnienie zobowiązań podjętych w ramach podpisanej przez
Uczelnię umowy o współpracy, zdecydowano o wypłacaniu stypendium na pokrycie
kosztów pobytu. Umowy o wykonywaniu świadczeń były zawierane po przyjeździe
wolontariuszy z Chińskiej Republiki Ludowej do Polski. Z uwagi na trudności
z zarezerwowaniem biletu lotniczego na precyzyjnie określony przez wolontariuszy
termin, niemożliwe było rozpoczęcie i zakończenie pobytu w Polsce w dniu
rozpoczęcia i zakończenia wykonywania świadczeń. UMCS zobowiązał się
do zapewnienia wolontariuszom bezpłatnego zakwaterowania i w tej sytuacji
Wydział Politologii sfinansował koszty zakwaterowania w okresie rzeczywistego
czasu pobytu wolontariuszy w Polsce. Wysokość stypendium wypłacanego
wolontariuszce na podstawie porozumienia z 14.10.2013 r. w kwocie 1.000 zł
miesięcznie okazała się dalece niewystarczająca, aby pokryć wszystkie koszty
pobytu (zakwaterowanie, wyżywienie). W związku z zaistniałą sytuacją
zdecydowano o poniesieniu przez Wydział Politologii kosztów zakwaterowania
wolontariuszki.
W § 13 zawartych porozumień postanowiono, że wszelkie ich zmiany będą dokonywane
w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
Uwagi dotyczące
1. W związku z rozwiązaniem (wygaśnięciem) umowy o pracę w latach 2012-2014
wypłacono ekwiwalenty pieniężne z tytułu niewykorzystanego urlopu w kwocie –
odpowiednio: 181,9 tys. zł, 80,5 tys. zł, 93,4 tys. zł. Ekwiwalenty wypłacono m.in.
31 pracownikom Wydziałów: Biologii i Biotechnologii, Ekonomicznego, Chemii,
Matematyki, Fizyki i Informatyki oraz Humanistycznego. W 11 przypadkach umowę
117
Od 2014 r., po uzyskaniu zgody związków zawodowych działających w Uczelni, odstąpiono od sporządzania planu urlopów.
32
o pracę rozwiązano w drodze porozumienia stron118, w czterech za
wypowiedzeniem, a 16 umów wygasło (z powodu upływu czasu na jaki były zawarte
oraz z powodu zgonu pracownika). Ekwiwalenty pieniężne w kwocie 13,6 tys. zł
wypłacono pracownikom, z którymi rozwiązano umowę o pracę za wypowiedzeniem.
Ekwiwalenty pieniężne z tytułu niewykorzystanego urlopu wypłacono również
pracownikom, z którymi rozwiązano umowę w drodze porozumienia stron w związku
z przejściem na emeryturę (38,5 tys. zł) oraz w związku z zatrudnieniem w Uczelni
na innym stanowisku (5,3 tys. zł). Mimo, że wypłata ekwiwalentów nie była
zabroniona przez Kodeks pracy, to z uwagi na określoną w art. 44 ust. 3 pkt 1 ufp
zasadę ponoszenia wydatków publicznych w sposób oszczędny, NIK zwraca uwagę
na wykorzystywanie w szerszym zakresie możliwości wynikających z art. 1671
Kodeksu pracy i udzielanie pracownikom urlopu w okresie wypowiedzenia umowy
o pracę.
Według Dziekanów ww. Wydziałów przyczyną wypłaty ekwiwalentów pieniężnych
z tytułu niewykorzystanych urlopów były takie same okoliczności jak wymienione
w związku z kumulowaniem urlopów. Wśród innych przyczyn wymieniono m.in.
wielomiesięczne zwolnienia lekarskie, zbyt krótki okres jaki pozostaje od momentu
złożenia wypowiedzenia do terminu zakończenia pracy. Dziekan Wydziału
Matematyki, Fizyki i Informatyki wyjaśnił również, że skutki finansowe wypłaty
ekwiwalentu pieniężnego profesorowi zwyczajnemu w związku z przejściem
na emeryturę (30,1 tys. zł) wynikły z niedostatecznego nadzoru w okresie „przed
objęciem przeze mnie funkcji dziekana”. Dziekani Wydziałów poinformowali również,
że wspólnie z Centralną Administracją UMCS podejmowane są i będą działania,
by skumulowane urlopy wypoczynkowe były wykorzystywane sukcesywnie
w następnych latach, żeby problem kumulowania urlopów i wypłaty ekwiwalentów
został w przyszłości wyeliminowany lub ograniczony.
2. Uwaga NIK dotyczy zawarcia przez Dziekana Wydziału Biologii i Biotechnologii
z nauczycielami zatrudnionymi na tym Wydziale sześciu umów o dzieło (na kwotę
9.157,75 zł), przedmiotem których było opracowanie recenzji osiągnieć naukowych
w postępowaniu habilitacyjnym oraz opracowanie opinii i członkostwo w komisji
w postępowaniu habilitacyjnym. Zgodnie z przepisami rozporządzeń MNiSW
w sprawie warunków wynagradzania za pracę (…) z dnia 5 października 2011 (§ 12
pkt 3) oraz z dnia 11 grudnia 2013 r. (§ 8 pkt 3), za opracowanie recenzji i opinii
w postępowaniu habilitacyjnym nauczycielowi przysługiwało dodatkowe
wynagrodzenie w ramach stosunku pracy. Mimo zawarcia umów o dzieło
i przedłożenia przez wykonawców stosownych dokumentów, honoraria z umów nie
zostały wypłacone, a za opracowanie recenzji i opinii pracownicy otrzymali
dodatkowe wynagrodzenie z osobowego funduszu płac, w wysokości określonej
w § 6 ust. 1 pkt 6 lit. f oraz lit. g Regulaminu wynagradzania w UMCS, stanowiącego
załącznik do zarządzenia Nr 56/2013 Rektora UMCS z dnia 7 czerwca 2013 r.
Kierownik Dziekanatu Wydziału Biologii i Biotechnologii wyjaśnił, że od 01.02.2015 r.
umowy o dzieło z recenzentami i członkami komisji w postępowaniach w zakresie
rozwoju kadry naukowej (postępowaniach habilitacyjnych, przewodach doktorskich)
zawierane są tylko z osobami niebędącymi pracownikami naukowymi UMCS.
(dowód: akta kontroli tom II str. 214-215, 223 - 224)
Ocena cząstkowa
118 M.in.: jedną umowę (3/4 etatu) rozwiązano 31.12.2012 r. w związku zatrudnieniem pracownika od 01.01 2013 r. w innej
jednostce organizacyjnej UMCS (etat), trzy - w związku z przejściem na emeryturę, a jedną - w związku z przejściem na rentę.
33
5. Pomoc materialna dla studentów i doktorantów
Opis stanu
faktycznego
1. W latach 2012-2014 na bezzwrotną pomoc materialną dla studentów
i doktorantów UMCS otrzymał z budżetu państwa dotacje podmiotowe w łącznej
kwocie 106,2 mln zł, z tego w poszczególnych latach odpowiednio: 34,5 mln zł,
35,6 mln zł i 35,1 mln zł. Zgodnie z art. 92 ust. 3 Psw środki z budżetu państwa na
bezzwrotną pomoc materialną dla studentów i doktorantów Uczelnia gromadziła na
wyodrębnionym rachunku bankowym.
2. Analiza dokumentacji w tym zakresie z Wydziału Prawa i Administracji oraz
Wydziału Politologii wykazała, że – zgodnie z art. 175 ust. 4 Psw - na wnioski
Wydziałowych Rad Samorządów Studentów, Dziekani tych Wydziałów w latach
2012 i 2013 powołali Wydziałowe Studenckie Komisje Stypendialne na lata
2013/2013 i 2013/2014, w których większość stanowili studenci tych Wydziałów.
Analogicznie – na wnioski Wydziałowych Rad Samorządów Doktorantów powołane
zostały przez Dziekanów Wydziałowe Komisje Stypendialne Doktorantów.
Zgodnie z art. 177 ust. 1 Psw - na wnioski Uczelnianego Samorządu Studentów
w latach 2012, 2013 Rektor powołał na lata akademickie 2012/2013 oraz 2013/2014
Odwoławcze Uczelniane Studenckie Komisje Socjalne, którym na podstawie
art. 175 ust. 4 Psw, przekazał uprawnienia, o których mowa w art. 175 ust. 3 ustawy.
Analogicznie – na wnioski Uczelnianego Samorządu Doktorantów Rektor powołał
Uczelniane Komisje Stypendialne Doktorantów, którym zgodnie z art. 199 ust. 4 Psw
przekazał kompetencje w zakresie, o którym mowa w art. 175 ust. 3 ustawy.
3. Zasady przyznawania pomocy materialnej studentom i doktorantom UMCS
w roku akademickim 2012/2013 i 2013/2014 określały obowiązujące w tym zakresie
Regulaminy ustalania wysokości, przyznawania i wypłacania świadczeń pomocy
materialnej dla studentów i doktorantów UMCS119.
Obowiązujące w danym okresie kwoty stypendium socjalnego, stypendium
socjalnego w zwiększonej wysokości, zapomogi, stypendium specjalnego dla
niepełnosprawnych oraz stypendium rektora - określane były w komunikatach
Rektora UMCS120.
Kontrolą prawidłowości przyznawania pomocy materialnej dla studentów objęto
31 świadczeń przyznanych na dwóch Wydziałach UMCS 16 studentom, w tym na:
− Wydziale Prawa i Administracji – 16 świadczeń dla ośmiu studentów, z tego
dziewięć w roku akademickim 2012/2013 i siedem w roku akademickim
2013/2014,
− Wydziale Politologii – 15 świadczeń dla ośmiu studentów, z tego siedem
w roku akademickim 2012/2013, osiem w roku akademickim 2013/2014.
Kontrolą objęto pomoc materialną przyznaną ośmiu studentom będącym
obywatelami Polski i ośmiu cudzoziemcom, polegającą na przyznaniu stypendium:
socjalnego (dziewięć spraw), socjalnego zwiększonego (16 spraw), stypendium
specjalnego dla osób niepełnosprawnych (trzy sprawy), przyznaniu zapomóg (dwie
sprawy) oraz w jednym przypadku odmowę przyznania stypendium socjalnego.
Kontrola wykazała, że:
− pomoc przyznawano zgodnie z obowiązującym regulaminem;
119 W roku akademickim 2012/2013 - wprowadzony w życie od 3 października 2012 r. zarządzeniem Nr 46/2012 Rektora
UMCS z 3 października 2012 r. (dla studentów); wprowadzony w życie od 1 października 2011 r. zarządzeniem Nr 42/2011
Rektora UMCS z 5 października 2011 r. (dla doktorantów) . W roku akademickim 2013/2014 - wprowadzony w życie
zarządzeniem Nr 89/2013 Rektora UMCS z 17 września 2013 r. (dla studentów); wprowadzony w życie zarządzeniem
Nr 90/2013 Rektora UMCS z 17 września 2013 r. (dot. stypendium Rektora dla najlepszych studentów); wprowadzony w życie
od 11 października 2013 r. zarządzeniem nr 99/2013 Rektora UMCS z 11 października 2013 r. (dla doktorantów).
120 Komunikaty z 20 i 21 listopada 2012 r. - obowiązujące dla pomocy udzielanej od 1 października 2012 r. oraz z 14 marca
i 14 listopada 2013 r. – dla pomocy udzielanej od 1 października 2013 r.
34
− prawidłowo udokumentowano prawo do przyznania stypendium socjalnego;
− każda z dokumentacji zawierała arkusz kalkulacyjny obliczenia dochodu
na osobę w rodzinie studenta ubiegającego się o stypendium, a wykazane
w nich kwoty dochodów poszczególnych członków jego rodziny były zgodne ze
zgromadzonymi w tej dokumentacji zaświadczeniami o ich dochodach;
− stypendia i zapomogi (z wyjątkiem jednego przypadku) były przyznane
w kwotach zgodnych z określonymi na dany okres przez Rektora
w porozumieniu z Samorządem Studentów UMCS;
− ustalane z Samorządem Studentów tabele kwot stypendiów w zależności
od wysokości dochodu na osobę w rodzinie studenta gwarantowały spełnienie
wymogów określonych w art. 179 ust. 3 Psw, tzn. każdy student, którego
dochody były niższe od kwoty 592,80 zł miał gwarancję otrzymania stypendium
socjalnego, o ile złożył wniosek wraz z kompletem wymaganych dokumentów
(próg dochodu dla otrzymania najmniejszej kwoty stypendium był większy od
ww. kwoty). Maksymalna zaś kwota dochodu na osobę, określona w tabelach,
o których wyżej mowa, była niższa niż określona w ww. przepisie Psw121.
Wysokość dochodu na osobę w rodzinie, w badanej próbie, była ustalana
zgodnie z przepisami art. 179 Psw.
Badanie wypłat 12 stypendiów wykazało, że wypłacane były one w kwotach
zgodnych z określonymi w decyzjach o ich przyznaniu.
Stypendia Rektora dla najlepszych studentów w roku akademickim 2012/2013 oraz
2013/2014 na wszystkich kierunkach przyznane zostały w liczbie nie większej niż
10% liczby studentów na tych kierunkach, a środki przeznaczone na ten cel nie były
większe niż 40% środków przeznaczonych łącznie na stypendia rektora dla
najlepszych studentów, stypendia oraz zapomogi, co było zgodne z art. 174 ust. 4
Psw.
4. Analiza zapisów z posiedzeń Komisji Stypendialnej na Wydziale Prawa
i Administracji wykazała, że w roku akademickim 2012/2013 dwa razy w roku
przyznano zapomogi trzem studentom122, a w roku akademickim 2013/2014
jednemu123. Na Wydziale Politologii stwierdzono łącznie dwa takie przypadki124
w roku akademickim 2012/2013. Wszystkie sprawy dotyczyły sytuacji losowych,
które w myśl obowiązujących na UMCS regulaminów przyznawania pomocy
materialnej uprawniały do przyznania tych zapomóg. Podstawy materialne,
jak i częstotliwość przyznawania ww. zapomóg spełniały wymogi art. 183 Psw.
(dowód: akta kontroli tom IV str. 278)
5. Badanie 14 spraw dotyczących przyznania stypendiów ośmiu studentom
cudzoziemcom wykazało, że Komisje stypendialne w każdym przypadku
dysponowały decyzją o przyjęciu na studia, w której nie było stwierdzenia o tym, że
są to studia odpłatne, co oznaczało, że student, zgodnie z art. 43 ust. 2 Psw, ma
prawo kształcić się na zasadach obowiązujących obywateli polskich, a także
korzystać z pomocy materialnej. Kontrola akt osobowych tych studentów wykazała,
że siedmiu z nich posiadało Kartę Polaka (art. 43 ust. 2 pkt 5 Psw), a jeden –
zezwolenie na pobyt stały (art. 43 ust. 2 pkt 1).
(dowód: akta kontroli tom IV str. 226-227, 279)
6. Z pomocy materialnej i socjalnej dla studentów i doktorantów w latach 2012-2014
skorzystało ogółem:
850,20 zł od 1.11. 2012 – 31.10.2014 r. i 895,70 zł od 1.11.2014 r.
Z numerami legitymacji: 1998329, 2297680 i 2297828.
123 Z numerem legitymacji – 2297680.
124 Studentom z numerami legitymacji: 2102921 i 2447660.
121
122
35
− w 2012 r. – 6.529 studentów, w tym 138 cudzoziemców oraz 169 doktorantów,
w tym 2 cudzoziemców,
− w 2013 r. – 6.869 studentów, w tym 235 cudzoziemców oraz 171 doktorantów,
w tym 1 cudzoziemiec,
− w 2014 r. - 7.120 studentów, w tym 420 cudzoziemców oraz 179 doktorantów,
w tym 3 cudzoziemców.
Liczba125 studentów korzystających z pomocy materialnej w poszczególnych latach
badanego okresu stanowiła od 28,3% ogólnej liczby studentów (23.640)
w roku akademickim 2012/2013 do 32,1% ogólnej liczby studentów (21.794) w roku
akademickim 2013/2014.
7. Analiza kwot stypendiów socjalnych oraz stypendiów rektora dla najlepszych
studentów, określanych w poszczególnych latach akademickich badanego okresu
w komunikatach Rektora, o których mowa w pkt 5.3 wystąpienia (przypis nr 120),
wykazała, że suma tych stypendiów - przyznanych w maksymalnych kwotach
jednemu studentowi – gwarantowała zachowanie wymogu określonego w art. 184
ust. 6 Psw. Suma stypendiów osiągała w badanym okresie poziom od 70,7% do
81,6% limitu określonego w ww. przepisie.
8. Zgodnie z art. 103 ust. 3 -6 Psw – fundusz pomocy materialnej dla studentów
i doktorantów w uczelni publicznej w części utworzonej z dotacji z budżetu państwa
przeznacza się, poza wypłatą stypendiów i zapomóg, na remonty domów oraz
stołówek studenckich, a w części utworzonej z opłat za korzystanie z domów
studenckich i stołówek oraz innych przychodów – na pokrycie kosztów utrzymania
oraz remontów i modernizacji stołówek i domów studenckich.
Analiza 53 zapisów księgowych (spośród 751 zapisów konta księgi głównej FPM) na
kwotę ogółem 9.527,9 tys. zł wykazała, że w jednym przypadku w 2012 r. z FPM
sfinansowane zostały koszty inwestycji w kwocie 139,9 tys. zł.
9. W badanym okresie UMCS nie tworzył własnego funduszu stypendialnego,
chociaż, zgodnie z art. 104 ust. 1 Psw, w § 93 ust. 5 Statutu przewidziano taką
możliwość.
(dowód: akta kontroli tom IV str. 347)
Ustalone
nieprawidłowości
Koszt dostawy i montażu szlabanów (139.900,20 zł), wprowadzonych na podstawie
dowodów OT do ewidencji środków trwałych126, został sfinansowany 16.02.2012 r.
z FPM, niezgodnie z art. 103 ust. 3, 4 i 5 Psw. Refundacji wydatku ze środków
UMCS dokonano 08.03.2013 r., tj. 386 dni po dniu sfinansowania wydatku z FPM.
Odsetki127 od ww. kwoty za okres od 16.02.2012 r. do 08.03.2013 r., według stawki
oprocentowania rachunku funduszu pomocy materialnej studentów i doktorantów
(2,35%), które zwiększyłyby stan konta FPM, wyniosłyby 3.476,81 zł.
Decyzję o finansowaniu ww. zadania z FPM podjął były Kierownik Biura Spraw
Studenckich, akceptując we wniosku w sprawie dokonania zamówienia publicznego
źródło finansowania zamówienia – przychody domów studenckich (FPM).
Ocena cząstkowa
Najwyższa Izba Kontroli ocenia pozytywnie działalność kontrolowanej jednostki
w zbadanym obszarze. Stwierdzona nieprawidłowość polegająca na okresowym
Odpowiednio średnia z lat: 2012 i 2013 oraz 2013 i 2014.
Szlabany parkingowe, komputery przenośne oraz interfejsy do czytników kart.
127 Obliczone przez Kierownika Zespołu Finansowego UMCS.
125
126
36
wykorzystaniu środków FPM na sfinansowanie zadania inwestycyjnego stanowiła
0,1% objętych badaniem środków FPM i nie wpłynęła na obniżenie oceny.
IV. Uwagi i wnioski
Wnioski pokontrolne
Przedstawiając powyższe oceny i uwagi wynikające z ustaleń kontroli, Najwyższa
Izba Kontroli, na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 5 ustawy z 23 grudnia 1994 r.
o Najwyższej Izbie Kontroli128, wnosi o:
1. Zobowiązanie właściwych osób do rzetelnego sprawdzania faktur za dostawy
oraz usługi w zakresie ich zgodności z umowami, w szczególności w zakresie
terminów wykonania oraz stosowanych stawek.
2. Wskazanie pracowników odpowiedzialnych za ustalanie i egzekwowanie kar
umownych zgodnie z postanowieniami umów.
3. Zapewnienie rzetelnego określania zakresu rzeczowego umów na wynajem
torów basenu CKF, właściwego dokumentowania zmian tego zakresu oraz
obciążania za wynajem zgodnie z postanowieniami umów.
4. Sporządzenie i przesłanie do właściwych urzędów skarbowych informacji
o przychodach z innych źródeł uzyskanych od UMCS w poszczególnych latach
badanego okresu przez zawodniczki AZS, z tytułu nieodpłatnego
zamieszkiwania w pokojach hotelowych akademika UMCS.
5. Ujmowanie w inwentaryzacji dokonywanej w formie spisu z natury wszystkich
składników rzeczowych znajdujących się w czasie inwentaryzacji w objętych nią
obszarach spisowych, w tym obcych, z uwzględnieniem ich ewidencji na
właściwych kontach.
6. Przeznaczanie środków FPM na cele określone w ustawie o Psw.
7. Kalkulowanie opłat za studia niestacjonarne nieprzekraczających wysokości
określonych w art. 99 ust. 2 Psw.
8. Terminowe podejmowanie czynności zmierzających do wykonywania przez
studentów i doktorantów zobowiązań z tytułu opłat za studia, pobieranie odsetek
za zwłokę w przypadku opóźnienia we wnoszeniu tych opłat oraz odpisywanie
należności wyłącznie po udokumentowaniu ich nieściągalności.
9. Ujmowanie zdarzeń gospodarczych w księgach rachunkowych okresu, w którym
zdarzenie - powstanie należności z tytułu opłat za studia lub ich zmniejszenie nastąpiło.
10. Kontynuowanie działań podjętych w celu bieżącego wykorzystywania urlopów
wypoczynkowych i ograniczenia urlopów zaległych.
11. Ponoszenie kosztów do wysokości zobowiązań UMCS określonych
w porozumieniach i umowach podpisanych z wolontariuszami oraz za okres
wykonywania świadczeń na rzecz Uczelni.
V. Pozostałe informacje i pouczenia
Prawo zgłoszenia
zastrzeżeń
Wystąpienie pokontrolne zostało sporządzone w dwóch egzemplarzach; jeden dla
kierownika jednostki kontrolowanej, drugi do akt kontroli.
Zgodnie z art. 54 ustawy o NIK kierownikowi jednostki kontrolowanej przysługuje
prawo zgłoszenia na piśmie umotywowanych zastrzeżeń do wystąpienia
pokontrolnego, w terminie 21 dni od dnia jego przekazania. Zastrzeżenia zgłasza się
do dyrektora Delegatury NIK w Lublinie.
128
Dz. U. z 2012 r., poz.82 ze zm.
37
Obowiązek
poinformowania
NIK o sposobie
wykorzystania uwag
i wykonania wniosków
Zgodnie z art. 62 ustawy o NIK proszę o poinformowanie Najwyższej Izby Kontroli,
w terminie 21 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego, o sposobie
wykorzystania uwag i wykonania wniosków pokontrolnych oraz o podjętych
działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań.
W przypadku wniesienia zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego, termin
przedstawienia informacji liczy się od dnia otrzymania uchwały o oddaleniu
zastrzeżeń w całości lub zmienionego wystąpienia pokontrolnego.
Lublin, dnia 14 lipca 2015 r.
Dyrektor
Delegatury Najwyższej Izby Kontroli
w Lublinie
Edward Lis
Kontrolerzy
Wanda Bącal
doradca ekonomiczny
........................................................
podpis
.........................................................
podpis
Janusz Rybaczek
główny specjalista kontroli państwowej
…….........................................................
podpis
38

Wystąpienie -

Transkrypt

Podobne dokumenty

Zaproszenie - Instytut Slawistyki PAN

dr Michał Jarmuł, prof. WSEI

Konferencja. - Państwowa Wyższa Szkoła

Historia i pamięć o Zagładzie Żydów na Lubelszczyźnie

PROGRAM SZKOLENIA PROGRAM SZKOLENIA - Synergia