RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA
Transkrypt
RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA
RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA Kalkulacja kosztów działalności – zagadnienia podstawowe Cel kalkulacji kosztów Cel – ustalenie kosztu wytworzenia jednostki produktu ( wyrobu gotowego, półfabrykatu, usługi i struktury jego składników poprzez: 1) agregację ogółu kosztów dotyczących tych produktów z podziałem na poszczególne pozycje kalkulacyjne, 2) ustalenia kosztu jednostek kalkulacyjnych poszczególnych rodzajów wytworzonych produktów stanowiących przedmiot kalkulacji, 3) przyporządkowania kosztów do poszczególnych rodzajów produktów ( kosztów bezpośrednich na podstawie dokumentów źródłowych i pomiaru) oraz kosztów pośrednich za pomocą odpowiednio dobranych kluczy podziałowych i metod rozliczania, 4) ustalenia jednostkowego kosztu wytworzenia zarówno ogółem, jak i w przekroju poszczególnych pozycji kalkulacyjnych ( w wyniku podzielenia kwoty kosztów przypadającej na dany rodzaj produktu przez ilość wytworzonych jednostek tego produktu). Zadania kalkulacji kosztów : Zaprogramowanie przyszłej optymalnej struktury produkcji, Sprawowanie skutecznej kontroli efektywności gospodarowania . Sformułowanie wiarygodnych podstaw ustalania opłacalnych cen sprzedaŜy produktów i usług, Dostarczenie informacji niezbędnych do ustalania i oceny wyników finansowych uzyskiwanych ze sprzedaŜy poszczególnych produktów, a więc rentowności produktów. Poniesione koszty produkcji , będące podstawą kalkulacji, przypadają na całą realizowaną produkcję, która obejmuje zarówno produkcję zakończoną (gotową) jak i produkcję w toku ( produkcję nie zakończoną). Stąd, kalkulacja kosztów produktów gotowych wymaga uprzedniego ustalenia kosztów produkcji w toku i wyłączenia go z sumy poniesionych kosztów . W wyniku tego otrzymamy kwotę kosztów przypadających na produkty gotowe, które moŜna przyjąć jako podstawę kalkulacji ich kosztów. Drugim, najczęściej stosowanym sposobem , jest przeliczenie produkcji nie zakończonej na wyroby gotowe % zaawansowania w koszcie wytworzenia wyrobu gotowego. Metody i odmiany kalkulacji. Dokonując wyboru metody kalkulacji naleŜy obejmować daną grupą wyrobów pokrewnych pod względem cech zasadniczych: technologii, rodzaju materiału, techniki obróbki, itp. Nie naleŜy zaliczać do jednej grupy kalkulacyjnej produktów: róŜniących się w sposób zasadniczy techniką i technologią produkcji, nawet w przypadku stosowania takich samych materiałów wsadowych, wytwarzanych z róŜniących się istotnie materiałów wsadowych nawet, gdy podlegają identycznym procesom przerobu. Kalkulacja podziałowa stanowi sposób liczenia jednostkowych kosztów produktów przez ich ujmowanie w przekroju stanowisk kosztów (wydziałów, faz produkcji) i dzielenie ich sumy przez wykonaną produkcję. Kalkulacja doliczeniowa stanowi obliczenie kosztów przypadających na określony przedmiot kalkulacji przez doliczenie do części kosztów – bezpośrednich – pozostałej części kosztów – pośrednich – za pomocą umownych kluczy rozliczeniowych. Metody odmiany kalkulacji kalkulacja podziałowa prosta PODZIAŁOWA kalkulacja podziałowa ze współczynnikami kalkulacja podziałowa fazowa (procesowa) DOLICZENIOWA kalkulacja zleceniowa kalkulacja asortymentowa Lp. 1. 2. 3. 4. Kalkulacja podziałowa Odmiany stosowane w zaleŜności od charakteru produkcji: Charakterystyka produkcji Odmiana kalkulacji Produkcja masowa lub wielkoseryjna jednego Kalkulacja podziałowa prosta rodzaju wyrobu Produkcja masowa lub wielkoseryjna róŜnych rodzajów wyrobów wykonywanych z tego samego Kalkulacja podziałowa surowca oraz przy tej samej obróbce ze współczynnikami Masowa lub wielkoseryjna produkcja jednego lub Kalkulacja procesowa kilku wyrobów wykonywana w kolejnych, (fazowa) odrębnych procesach (fazach) wytwórczych – prosta lub ze odbywających się niejednokrotnie w róŜnych współczynnikami w zaleŜności wydziałach ( na róŜnych stanowiskach od tego czy dotyczy jednego produkcyjnych). czy kilku rodzajów wyrobów. Produkcja masowa (wielkoseryjna) Kalkulacja produktów kilku rodzajów pokrewnych wyrobów wykonywanych jednocześnie z tego samego surowca, sprzęŜonych ,(łącznych). w sytuacji gdy wyrób gotowy wytwarza się łącznie z produktami ubocznymi. Kalkulacja podziałowa prosta polega na zwykłym podzieleniu łącznych kosztów wytwarzania przypadających na produkcję zakończoną przez ilość wytworzonego jednorodnego produktu. Przykład: W okresie sprawozdawczym jednostka poniosła następujące koszty: materiały bezpośrednie 87 200 zł koszty przerobu 68 400 zł koszty zarządu 15 200 zł razem 170 800 zł W okresie tym wytworzono 360 kg wyrobu gotowego oraz 40 kg produkcji w toku przerobionej w 50 %.Remanent początkowy produkcji w toku nie wystąpił. Materiały bezpośrednie wydawane są do produkcji w całości, w momencie jej podjęcia, zaś koszty przerobu i zarządu narastają proporcjonalnie do stopnia przerobu. Kalkulacja powinna mieć przebieg następujący: 1. ustalenie liczby jednostek kalkulacyjnych : dla podziału kosztów materiału : 360 kg + 40 kg = 400 kg dla podziału kosztów przerobu i zarządu 360+20(50%z40)=380 2. ustalenie jednostkowego kosztu materiałów : 87 200 : 400 kg = 218 zł na 1 kg 3. ustalenie jednostkowego kosztu przerobu : 68 400 : 380 kg = 180 zł na 1 kg 4. ustalenie jednostkowego kosztu zarządu : 15 200 ; 380 kg = 40 zł na 1 kg 5. ustalenie całkowitego kosztu jednostkowego wyrobu gotowego i produkcji w toku : Lp. Rodzaj kosztu 1. 2. 3. Materiały bezpośrednie Koszty przerobu Koszty zarządu Razem Koszt jednostkowy w zł. wyrobu gotowego produkcja w toku 218 218 180 90 40 20 438 328 Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami Główną cechą kalkulacji podziałowej ze współczynnikami jest sprowadzenie róŜnych produktów ( opartych na tym samym wsadzie surowcowym, tej samej technice i technologii wytwarzania) do wspólnej, umownej jednostki przeliczeniowej poprzez zastosowanie współczynników. Współczynnikami tymi mogą być : cięŜar wyrobów, pojemność, grubość, pracochłonność, itp. Zasady kalkulacji podziałowej ze współczynnikami sprowadzają się do ustalenia następujących danych: ilości wyrobów wyprodukowanych w okresie sprawozdawczym, współczynników dla kaŜdego wyrobu, łącznej liczby jednostek współczynnikowych ustalonej w wyniku pomnoŜenia ilości poszczególnych rodzajów produktów przez ustalone dla nich współczynniki, sumy poniesionych kosztów w przekroju poszczególnych pozycji kalkulacyjnych, kosztu wytworzenia jednostki współczynnikowej, ustalonego w wyniku podzielenia poniesionych kosztów produkcji przez łączną liczbę jednostek współczynnikowych, jednostkowego kosztu wytworzenia poszczególnych produktów uzyskanego w wyniku pomnoŜenia kosztu jednostki współczynnikowej przez współczynniki kalkulowanego produktu. Literatura: R. Kotarski, R. Kowalak, M. Poszwa, A. Szczerbiński „Rachunkowość zarządcza:” A. Psiak „ Podstawowe zagadnienia z rachunkowości zarządczej”. W. Gabrusewicz „ Zadania z rachunkowości zarządczej – skrypt.”