informacje operatorów urządzeń zawierających fluorowane gazy

INFORMACJE
dla
OPERATORÓW URZĄDZEŃ ZAWIERAJĄCYCH
FLUOROWANE GAZY CIEPLARNIANE
Stacjonarne urządzenia chłodnicze,
klimatyzacyjne
i pompy ciepła
Rozporządzenie (WE) nr 842/2006 w sprawie niektórych
fluorowanych gazów cieplarnianych oraz akty wykonawcze
Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu
znaleźć odpowiedź na pytania dotyczące Unii Europejskiej
Numer bezpłatnej infolinii*:
00 800 6 7 8 9 10 11
(*)
niektórzy operatorzy telefonii komórkowej nie udostępniają połączeń z numerami 00 800 lub
pobierają za nie opłaty.
Bardzo wiele informacji na temat Unii Europejskiej znajduje się w Internecie.
Dostęp można uzyskać przez serwer Europa (http://europa.eu).
Luksemburg: Urząd Oficjalnych Publikacji Wspólnot Europejskich, 2009
ISBN 978-92-79-10265-3
DOI 10.2779/81412
© Wspólnoty Europejskie, 2009
Powielanie materiałów jest dozwolone, pod warunkiem że zostanie podane ich źródło.
Spis treści
1
Wprowadzenie ........................................................................................
1
2
Informacje ogólne o fluorowanych gazach cieplarnianych (F-gazach) i
rozporządzeniu we niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych ...
2
2.1
Ocieplenie globalne ......................................................................................
2
2.2
Czym są fluorowane gazy cieplarniane? .................................................
3
2.3
Ogólny przegląd rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych .................................................................
4
Do kogo skierowana jest niniejsza broszura? .......................................
6
3.1
Które rodzaje urządzeń są objęte rozporządzeniem? .....................
6
3.2
Jak rozpoznać czynniki chłodnicze objęte rozporządzeniem .......
7
3.3
Kto jest operatorem urządzenia? ............................................................
10
Które obowiązki dotyczą operatora?....................................................
11
4.1
Jak określić wielkość napełnienia urządzenia F-gazem? .................
12
4.2
Jak rozpoznać systemy hermetycznie zamknięte .............................
14
Za co odpowiedzialny jest operator? ....................................................
15
3
4
5
5.1
Zapewnienie właściwej instalacji (instalowania), konserwacji
lub serwisowania urządzenia ...................................................................
15
5.2
Zapobieganie wyciekom i naprawa nieszczelności ...........................
16
5.3
Kontrola szczelności ........................................................................................
16
5.4
Instalacja (instalowanie) systemów wykrywania wycieków ............
17
5.5
Prowadzenie dokumentacji .......................................................................
18
5.6
Odzyskiwanie czynnika chłodniczego ..................................................
19
Informacje dotyczące certyfikacji personelu technicznego i przedsiębiorstw .................................................................................................
20
7
Informacje na etykietach ..........................................................................
22
8
Kary za niezachowanie zgodności z przepisami ....................................
22
6
Załącznik I.
Wykaz aktów wykonawczych do rozporządzenia (WE) nr
842/2006 ..................................................................................
23
Załącznik II. Fluorowane gazy cieplarniane wyszczególnione w
załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 842/2006 ...............
24
Załącznik III. Przykładowa dokumentacja urządzenia ...............................
27
Załącznik IV. Dodatkowe informacje ...........................................................
28
1
Wprowadzenie
Na podstawie Protokołu z Kioto Unia Europejska zobowiązała się do zredukowania emisji
gazów cieplarnianych w latach 2008–2012 o 8% w odniesieniu do roku bazowego 1990.
Protokół z Kioto obejmuje swoim zakresem główne gazy cieplarniane: dwutlenek węgla
(CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O) oraz trzy grupy gazów fluorowanych, tzw. Fgazów: wodorofluorowęglowodory (HFC), perfluorowęglowodory (PFC) i heksafluorek
siarki (SF6).
W celu zredukowania emisji fluorowanych gazów cieplarnianych oraz osiągnięcia celów
i wykonania zobowiązań w odniesieniu do zmian klimatycznych określonych w Protokole
z Kioto, Parlament Europejski i Rada przyjęły w dniu 17 maja 2006 r. rozporządzenie
(WE) nr 842/2006 w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. Wymienione rozporządzenie, które weszło w życie 4 lipca 2007 r.1, ustanawia określone wymagania w odniesieniu do poszczególnych etapów cyklu eksploatacji fluorowanych
gazów cieplarnianych, od produkcji do wycofania. W związku z tym rozporządzenie ma
wpływ na wiele podmiotów uczestniczących w cyklu wykorzystywania fluorowanych
gazów cieplarnianych, w tym na producentów, importerów oraz eksporterów tych gazów,
producentów i importerów niektórych produktów i urządzeń zawierających te gazy oraz
operatorów tych urządzeń.
Rozporządzenie zostało uzupełnione dziesięcioma rozporządzeniami Komisji (aktami wykonawczymi), określającymi aspekty techniczne niektórych z jego przepisów (patrz
załącznik I).
Niniejsza broszura przeznaczona jest dla operatorów stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła, w których jako czynniki chłodnicze wykorzystywane są fluorowane gazy cieplarniane. Nie uwzględniono systemów chłodniczych
i klimatyzacyjnych znajdujących się w środkach transportu.
Celem niniejszego dokumentu jest dostarczenie informacji i wskazówek dotyczących odpowiednich przepisów rozporządzenia (WE) nr 842/2006 oraz aktów wykonawczych do
tego rozporządzenia; nie ma on charakteru wiążącego. Dostępne są osobne publikacje
dla operatorów innych urządzeń oraz odpowiedniego personelu technicznego i przedsiębiorstw, również objętych zakresem rozporządzenia. Wynikające z rozporządzenia w
sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych wymagania stawiane producentom, importerom i eksporterom tych gazów, a także producentom i importerom niektórych produktów i urządzeń zawierających te gazy zostały zebrane w osobnej ulotce.
__________________________
1
Art. 9 i załącznik II do rozporządzenia weszły w życie dnia 4 lipca 2006 r.
1
2
Informacje ogólne o fluorowanych gazach cieplarnianych (F-gazach) i rozporządzeniu w sprawie
niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych
2.1 Ocieplenie globalne
Terminy „ocieplenie globalne” lub „efekt cieplarniany” są powszechnie używane w celu
opisania wzrostu średniej temperatury na powierzchni Ziemi, zachodzącego wraz z
upływem czasu. Szacuje się, że klimat Ziemi ocieplił się w ciągu ubiegłego stulecia o 0,6–
0,9 stopnia Celsjusza. Naukowcy doszli do wniosku, że „większa część zaobserwowanego
wzrostu średnich globalnych temperatur od połowy dwudziestego wieku jest najprawdopodobniej spowodowana zaobserwowanym wzrostem stężenia gazów cieplarnianych
pochodzenia antropogenicznego (wytwarzanych przez człowieka)”2. Główne gazy cieplarniane wytwarzane przez człowieka zostały objęte zakresem Protokołu z Kioto. Należą
do nich: dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O) oraz produkowane
przez człowieka gazy fluorowane. Substancje zubożające warstwę ozonową podlegające
kontroli na mocy Protokołu montrealskiego, takie jak chlorofluorowęglowodory (CFC),
wodorochlorofluorowęglowodory (HCFC) i halony, również zaliczane są do ważnych
gazów cieplarnianych.
Rys. 1
Uproszczony model globalnego ocieplenia
Uproszczony model globalnego ocieplenia
Ziemia odbiera energię od Słońca w postaci światła słonecznego (krótkofalowe promieniowanie słoneczne), które przenika przez atmosferę w sposób względnie niezakłócony.
Ok. 30% odbieranego krótkofalowego promieniowania słonecznego ulega odbiciu z powrotem w przestrzeń kosmiczną przez atmosferę oraz powierzchnię Ziemi. Pozostałe 70%
jest pochłaniane przez powierzchnię Ziemi (lądy, oceany) oraz niższą warstwę atmosfery.
Pochłonięte promieniowanie powoduje nagrzanie powierzchni Ziemi i zostaje ponownie
wypromieniowane w postaci długofalowego (podczerwonego) promieniowania cieplnego.
Promieniowanie podczerwone nie może przenikać przez atmosferę w sposób tak nieograniczony jak promieniowanie krótkofalowe, lecz jest odbijane przez chmury i pochłaniane
przez gazy cieplarniane występujące w atmosferze. W ten sposób gazy cieplarniane zatrzymują ciepło w obszarze pomiędzy powierzchnią Ziemi a troposferą.
_________________________
2
2
4. sprawozdanie z oceny Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate
Change, IPCC), http://www.ipcc.ch/ipccreports/ar4-syr.htm
Dawniej naturalne stężenia gazów cieplarnianych utrzymywały na Ziemi temperaturę
wystarczającą do podtrzymania życia. Im więcej wytworzonych przez człowieka gazów
cieplarnianych dostaje się do atmosfery, tym więcej promieniowania podczerwonego
ulega odbiciu i powraca na powierzchnię Ziemi. Prowadzi to do tzw. efektu antropogenicznych gazów cieplarnianych, który jest przyczyną globalnego ocieplenia Ziemi.
2.2 Czym są fluorowane gazy cieplarniane?
Fluorowane gazy cieplarniane (HFC, PFC oraz SF6) to wytwarzane przez człowieka substancje chemiczne wykorzystywane w różnych branżach i zastosowaniach.
Do powszechnego użytku weszły w latach 90. XX w., zastępując niektóre substancje zubożające warstwę ozonową3 wykorzystywane wówczas w większości tych zastosowań,
takie jak chlorofluorowęglowodory (CFC) i wodorochlorofluorowęglowodory (HCFC), wycofywane na mocy Protokołu montrealskiego.
Mimo że fluorowane gazy cieplarniane nie mają właściwości zubożających warstwę ozonową, większość z nich ma wysoki współczynnik ocieplenia globalnego (GWP).
Współczynnik GWP w kontekście rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych obliczany jest na podstawie skutków oddziaływania jednego kilograma danego gazu w ciągu
100 lat w porównaniu z oddziaływaniem jednego kilograma CO24.
HFC to najbardziej rozpowszechniona grupa fluorowanych gazów
cieplarnianych. Wykorzystywane są w różnych branżach i zastosowaniach, np. jako czynniki chłodnicze w urządzeniach chłodniczych,
klimatyzacyjnych i pompach ciepła, jako środki spieniające do wyrobu pianek, jako środki gaśnicze, propelenty aerozolowe i rozpuszczalniki.
PFC są zwykle wykorzystywane w branży elektronicznej (np. do
czyszczenia plazmowego płytek krzemowych) oraz w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym (uzyskiwanie produktów naturalnych, takich jak odżywki i aromaty); w niewielkim zakresie
wykorzystywane są również w chłodnictwie w zastępstwie CFC —
często w połączeniu z innymi gazami. W przeszłości PFC były wykorzystywane jako środki gaśnicze i wciąż można je znaleźć w starszych
systemach ochrony przeciwpożarowej.
Współczynnik ocieplenia globalnego (GWP)
Wskaźnik odnoszący się do właściwości radiacyjnych dobrze wymieszanych gazów cieplarnianych, który
opisuje połączony efekt różnego czasu
pozostawania tych gazów w atmosferze oraz względnej skuteczności pochłaniania przez nie odbitego
promieniowania
podczerwonego.
Wskaźnik jest przybliżoną wartością
uśrednionego w czasie efektu ocieplenia wywieranego przez jednostkę
masy danego gazu cieplarnianego
obecnie występującego w atmosferze
w odniesieniu do efektu wywieranego
przez dwutlenek węgla.
(Źródło: trzecie sprawozdanie z oceny
IPCC)
SF6 jest zwykle wykorzystywany jako gaz izolacyjny oraz do gaszenia zwarć łukowych w
rozdzielnicach wysokiego napięcia, a także jako gaz osłonowy w produkcji magnezu i
aluminium.
W załączniku II do niniejszej broszury przedstawiono przegląd substancji omówionych
w rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych, łącznie z
ich współczynnikami globalnego ocieplenia oraz typowymi zastosowaniami.
___________________________________
3
Substancje zubożające warstwę ozonową to substancje, które niszczą warstwę ozonową Ziemi. Zawierają zwykle
chlor lub brom. Substancje te podlegają przepisom rozporządzenia (WE) nr 2037/2000 Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową.
4
Wielkości GWP dla okresu 100 lat podane w załączniku II to wartości opublikowane w trzecim sprawozdaniu z oceny
(TAR) przyjętym przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC).
Wartości te mieszczą się w zakresie od 97 dla fluorometanu (HFC-41) do 22 200 dla heksafluorku siarki.
3
2.3
Ogólny przegląd rozporządzenia w sprawie niektórych
fluorowanych gazów cieplarnianych
Celem ogólnym rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych jest zredukowanie emisji tych gazów przez zastosowanie szeregu środków lub
działań w trakcie całego cyklu eksploatacji.
Przekazywanie
corocznie danych
dotyczących produkcji,
przywozu i wywozu
fluorowanych gazów
cieplarnianych (art. 6)
Importer
F-gazów
Zabronione
zastosowania (art. 8)
Producent
F-gazów
Eksporter
F-gazów
Kogo
to
dotyczy?
Użytkownik
F-gazów
Importer produktów i
urządzeń zawierających
F-gazy
Wprowadzanie
określonych produktów
i urządzeń do obrotu
jest zabronione
(art. 9)
Producent produktów i
urządzeń zawierających
F-gazy
Etykietowanie
produktów i urządzeń
przed ich
wprowadzeniem do
obrotu
(art. 7)
Operator urządzeń/systemów zawierających F-gazy
Personel techniczny i przedsiębiorstwa
Zapobieganie
powstawaniu
wycieków z
urządzeń.
Niezwłoczne
naprawianie
wykrytych
nieszczelności
(art. 3 ust. 1)
Rys. 2
4
Instalacja,
konserwacja lub
serwisowanie, w
tym naprawa
nieszczelności
w systemach i
urządzeniach
przez uprawniony
personel i
przedsiębiorstwa
(art. 5)
Odzysk
fluorowanych
gazów
cieplarnianych
podczas
konserwacji lub
serwisowania
oraz przed
końcowym
unieszkodliwieniem
produktów i
urządzeń
(art. 4)
Urządzenia
podlegające
regularnym
kontrolom
szczelności
dokonywanym
przez uprawniony
personel
(art. 3 ust. 2)
Prowadzenie
odpowiedniej
dokumentacji w
przypadku
określonych
urządzeń
(art. 3 ust. 6)
Instalacja
systemów
wykrywania
wycieków w
przypadku
określonych
urządzeń
(art. 3 ust. 3)
Przegląd głównych podmiotów, na które mają wpływ przepisy rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych i związane z nim wymogi
Wymogi rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych dotyczą:
-
producentów, importerów i eksporterów fluorowanych gazów cieplarnianych;
-
producentów i importerów wprowadzających niektóre produkty i urządzenia zawierające fluorowane gazy cieplarniane do obrotu w UE;
-
podmiotów stosujących SF6 w procesach odlewania magnezu oraz napełniania opon
pojazdów silnikowych;
-
operatorów niektórych urządzeń i systemów zawierających fluorowane gazy cieplarniane;
-
personelu technicznego i przedsiębiorstw, wykonujących niektóre czynności
związane z urządzeniami zawierającymi fluorowane gazy cieplarniane.
Jak opisano powyżej, fluorowane gazy cieplarniane są wykorzystywane w kilku obszarach
zastosowań. W rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych zdefiniowano określone obowiązki operatorów następujących rodzajów urządzeń:
-
stacjonarne urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła;
-
stacjonarne systemy ochrony przeciwpożarowej i gaśnice;
-
rozdzielnice wysokiego napięcia;
-
urządzenia zawierające rozpuszczalniki.
Rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych objęte są
również inne produkty i urządzenia, w tym urządzenia ruchome, zawierające fluorowane
gazy cieplarniane.
5
3
Do kogo skierowana jest
niniejsza broszura?
W niniejszej broszurze opisano wymagania określone w rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych, odnoszące się do operatorów stacjonarnych
urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła zawierających czynniki chłodnicze w postaci fluorowanych gazów cieplarnianych. W związku z tym należy najpierw
określić, jakich podmiotów dotyczą odpowiednie wymagania rozporządzenia w sprawie
niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych, w czym pomoże niniejsza broszura.
3.1
Które rodzaje urządzeń są objęte rozporządzeniem?
Urządzenia stacjonarne zostały zdefiniowane jako urządzenia, które zwykle nie przemieszczają się w trakcie eksploatacji. (patrz definicja w Rozporządzeniu 842/2006) W
związku z tym w broszurze nie uwzględniono urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych
znajdujących się w środkach transportu.
Urządzenia stacjonarne są używane w wielu różnych konfiguracjach we wszelkiego rodzaju budynkach, w tym w gospodarstwach domowych, biurach, supermarketach, sklepach detalicznych, fabrykach, przetwórniach, chłodniach, restauracjach, barach,
szpitalach i szkołach.
Urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła działają na
podstawie tego samego procesu termodynamicznego i są napełniane podobnymi czynnikami chłodniczymi. Istnieją bezpośredObieg, w którym krąży czyn- nie i pośrednie systemy uzyskiwania efektu chłodzenia i ogrzewania.
nik chłodniczy, obejmuje System bezpośredni charakteryzuje się jednym obiegiem zawiekompresor, skraplacz, zawór rającym czynnik chłodniczy. Wymiana ciepła zachodzi w miejscu, w
rozprężny i parownik.
którym wymagane jest chłodzenie lub ogrzewanie. System pośredni
składa się z dwóch obiegów, przy czym pierwsza wymiana ciepła zachodzi między płynami obiegu głównego i pomocniczego, a druga w
miejscu, w którym wymagane jest chłodzenie lub ogrzewanie. Pierwszy obieg zawiera
czynnik chłodniczy.
Obieg chłodniczy
•
Urządzenia chłodnicze
Urządzenia chłodnicze są przeznaczone do schładzania produktów lub przestrzeni
magazynowych do temperatur niższych od temperatury otoczenia. Zalicza się do
nich chłodziarki i zamrażarki domowe, lodówki sklepowe, magazyny chłodnicze,
chłodnie oraz instalacje chłodnicze w procesach przemysłowych.
Zastosowania urządzeń chłodniczych są różnorodne — od użytku domowego przez
handel po zastosowania przemysłowe. Urządzenia do różnych zastosowań mają
zróżnicowane rozmiary — od jednokomorowych chłodziarek domowych po duże
chłodnie, a napełnienie Fgazem w takich urządzeniach mieści się w zakresie od poniżej 0,1 kg (chłodnictwo domowe) do kilku tysięcy kilogramów (chłodnictwo przemysłowe).
•
Urządzenia klimatyzacyjne
Główna funkcja urządzeń klimatyzacyjnych to schładzanie i/lub utrzymywanie temperatury w pomieszczeniach i budynkach na określonym poziomie. Rozmiary
urządzeń są zróżnicowane i wahają się od niewielkich jednostek (np. przenośnych
systemów na prąd sieciowy) po duże, zamontowane na stałe urządzenia chłodzące
6
całe budynki, takie jak biura czy szpitale. Urządzenia klimatyzacyjne są wykorzystywane w sektorze mieszkaniowym, handlowym, publicznym i przemysłowym.
W zależności od budowy można rozróżnić klimatyzatory kompaktowe (wszystkie niezbędne elementy znajdują się w jednej obudowie) oraz tzw. systemy rozdzielone
(splity) (niezbędne elementy procesu chłodzenia/ogrzewania znajdują się w kilku
obudowach). Biurowce, sklepy detaliczne lub szpitale są zwykle zaopatrzone w różne
systemy, takie jak małe splity oraz duże systemy centralne, wykorzystujące często
system pomocniczy ze schładzaną wodą.
Napełnienie czynnikiem chłodniczym w urządzeniach klimatyzacyjnych waha się od
poniżej 0,5 kg do ponad 100 kg w dużych instalacjach nieprzeznaczonych do użytku
domowego.
•
Pompy ciepła
Pompy ciepła to urządzenia wykorzystujące obieg chłodniczy do pobierania energii
ze źródła ciepła, takiego jak otoczenie lub ciepło odpadowe, i przemieniające je w
ciepło użyteczne. Ponadto dostępne są systemy odwracalne, które wyposażone są
zarówno w funkcję chłodzenia, jak i ogrzewania.
Stacjonarne pompy ciepła są wykorzystywane w domach, a także w sektorze handlowym i przemysłowym do ogrzewania i chłodzenia, produkcji wody technologicznej, odzysku ciepła oraz innych zastosowań. Pompy ciepła są zwykle systemami
hermetycznie zamkniętymi o napełnieniu czynnikiem chłodniczym od 0,5 kg w przypadku pomp ciepła wytwarzających gorącą wodę do ok. 100 kg w przypadku przemysłowych pomp ciepła.
3.2 Jak rozpoznać czynniki chłodnicze objęte rozporządzeniem
Rozporządzenie w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych dotyczy
urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane wymienione w załączniku II oraz
preparaty (określane powszechnie jako „mieszaniny”) zawierające te gazy w obiegach
chłodniczych.
Powszechnie stosowane rodzaje czynników chłodniczych
W przypadku czynników chłodniczych często stosowana jest nomenklatura branżowa5.
Są one zwykle oznaczane literą „R” (skrót od wyrazu „refrigerant” oznaczającego czynnik
chłodniczy) oraz numerem, np. R-134a jest oznaczeniem substancji HFC-134a. Stosowane
są również konkretne nazwy handlowe.
Czynnikami chłodniczymi stosowanymi powszechnie w Europie w chłodziarkach i zamrażarkach domowych, a także w niewielkich handlowych urządzeniach chłodniczych
(np. szafkach chłodniczych na prąd sieciowy) są węglowodory (nieobjęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych), takie jak R-600a (izobutan) oraz R-290 (propan). Używane są jednak również jednostki zawierające
fluorowane gazy cieplarniane (zwykle R-134a).
W większych urządzeniach chłodniczych, takich jak urządzenia stosowane w supermarketach (np. handlowe szafy chłodnicze z centralnym systemem chłodniczym), jako czynniki chłodnicze szeroko stosowane są fluorowane gazy cieplarniane, np. R-134a (HFC)
oraz R-404A (mieszanina gazów HFC). Oprócz fluorowanych gazów cieplarnianych do
chłodzenia towarów stosowane są także inne rodzaje czynników chłodniczych, takie jak
HCFC6, R-744 (CO2), R-600a (izobutan), R290 (propan), R-1270 (propylen) oraz R-717 (NH3).
___________________________________
5
Na postawie normy ISO 817.
6
Substancje zubożające warstwę ozonową objęte zakresem rozporządzenia (WE) nr 2037/2000.
7
Te czynniki chłodnicze nie są objęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych.
W urządzeniach klimatyzacyjnych stosowane są powszechnie czynniki chłodnicze w
postaci fluorowanych gazów cieplarnianych (np. R-410A lub R-407C — mieszaniny HFC).
Oprócz HFC w starszych urządzeniach nadal wykorzystywane są HCFC, takie jak R-22.
Wzrasta wykorzystanie innych rodzajów czynników chłodniczych, takich jak R-744 (CO2),
R-600a (izobutan), R-290 (propan), R-1270 (propylen) oraz R-717 (NH3).
Fluorowane gazy cieplarniane, takie jak R-134a (HFC) oraz R-407C (mieszanina HFC), są
głównie wykorzystywane jako czynniki chłodnicze w pompach ciepła. Jednocześnie
wzrasta zastosowanie alternatywnych czynników chłodniczych, takich jak R-744 (CO2),
R-600a (izobutan), R-290 (propan), R-1270 (propylen) oraz R-717 (NH3).
W poniższej tabeli przedstawiono niepełną listę substancji wykorzystywanych jako czynniki chłodnicze.
Rodzaj
Rozpowszechnione czynniki
chłodnicze
Mniej rozpowszechnione
czynniki chłodnicze
Objęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych
HFC — czyste
substancje
(pojedyncze)
Mieszaniny zawierające HFC
R-134a
R-23, R-32, R-125, R-143a
R-403 (A, B), R-404A, R-407C,
R-408A, R-410A, R-413A, R-417A, R419A, R-507A
R-401 (A, B, C), R-402 (A, B),
R-405A, R-407 (A, B, D), R-411B,
R-416A, R-422 (A, D), R-423A,
R-508A
Inne czynniki chłodnicze — nieobjęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów
cieplarnianych, ale objęte rozporządzeniem w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową
HCFC — czyste (pojedyncze)
substancje
R-22
HCFC — mieszaniny
CFC — czyste (pojedyncze)
substancje i mieszaniny
7
R-123, R-124
R-406A, R-409 (A, B)
R-11, R-12, R-502
R-13
Inne czynniki chłodnicze — nieobjęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów
cieplarnianych ani rozporządzeniem w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową
Czynniki alternatywne
Tabela 1
R-717 (amoniak), R-290 (propan),
R-600a (izobutan), R-1270
(propylen), mieszaniny
węglowodorów (HC)
R-744 (CO2)
Czynniki chłodnicze stosowane zwykle w urządzeniach chłodniczych, klimatyzacyjnych i
pompach ciepła
Jak rozpoznać rodzaj czynnika chłodniczego w urządzeniu
Najprostszym sposobem rozpoznania rodzaju czynnika chłodniczego jest sprawdzenie
umieszczonej na urządzeniu etykiety. Urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy
ciepła zawierające fluorowane gazy cieplarniane, wprowadzane do obrotu w UE po 1
kwietnia 2008 r., muszą być oznaczone etykietą z napisem: „Zawiera fluorowane gazy
cieplarniane objęte Protokołem z Kioto”8; muszą się na nich także znaleźć informacje
___________________________________
8
7
Rozporządzenie (WE) nr 2037/2000.
8
Wymagania dotyczące etykiet określono w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1494/2007.
na temat rodzaju i ilości danego F-gazu. W sekcji 7 przedstawiono przykład takiej etykiety.
W wielu przypadkach omawiane informacje są również podawane na urządzeniach
wprowadzonych do obrotu wcześniej.
W przypadku gdy odpowiednich informacji nie można znaleźć na etykiecie, informacje
na temat rodzaju czynnika chłodniczego wykorzystanego w urządzeniu powinny być dostępne w instrukcji lub w specyfikacjach technicznych urządzenia. W innych przypadkach
o udostępnienie odpowiednich informacji należy zwrócić się do dostawcy, producenta
lub przedsiębiorstwa i personelu przeprowadzającego konserwację lub serwisowanie
urządzenia.
Jak określić, czy mieszanina (preparat) stosowana jako czynnik chłodniczy
jest objęta rozporządzeniem
Oprócz substancji czystych stosowane są również preparaty (mieszaniny) zawierające fluorowane gazy cieplarniane. Preparaty objęte rozporządzeniem w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych zdefiniowano jako
mieszaniny
-
dwóch lub większej liczby substancji, z których co najmniej jedna jest fluorowanym
gazem cieplarnianym oraz
-
których całkowity współczynnik GWP jest nie mniejszy niż 150.
W przypadku pierwszego kryterium, załącznik II zawiera wykaz odpowiednich fluorowanych gazów cieplarnianych objętych rozporządzeniem. Operatorzy powinni skorzystać
z tego wykazu w celu sprawdzenia, czy znajduje się w nim któryś ze składników mieszaniny.
W celu obliczenia całkowitego współczynnika GWP preparatu należy, oprócz GWP fluorowanych gazów cieplarnianych, uwzględnić współczynniki GWP innych składników
pełniących tę samą funkcję (tj. czynnika chłodniczego). Aby określić współczynnik GWP
substancji innych niż fluorowane gazy cieplarniane znajdujących się w preparatach, należy użyć wartości opublikowanych w pierwszym sprawozdaniu z oceny IPCC9.
Całkowity GWP dla danego preparatu jest średnią ważoną, wyprowadzoną z sumy
udziałów masowych poszczególnych substancji pomnożonych przez ich GWP.
Σ [(substancja X% x GWP) + (substancja Y% x GWP) + … (substancja N% x GWP)], gdzie
% oznacza udział masowy z tolerancją masy +/–1%.
Przykład 1
R-415B
Przykład 2
R-410A
25% HCFC-22 (GWP 1500), 75% HFC-152a (GWP 120)
50% HFC-32 (GWP 550), 50% HFC-125 (GWP 3 400)
Σ [(25% x 1500) + (75% x 120)] → całkowity GWP = 465
Σ [(50% x 550) + (50% x 3400)] → całkowity GWP = 1 975
à Preparat objęty rozporządzeniem w sprawie
à Preparat objęty rozporządzeniem w sprawie
niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych
(GWP ≥ 150)
Tabela 2
niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych
(GWP ≥ 150)
Przykłady obliczania GWP preparatów
___________________________________
9
Climate Change, The IPCC Scientific Assessment, J.T. Houghton, G.J. Jenkins, J.J. Ephraums (red.), Cambridge University
Press, Cambridge (Wielka Brytania) 1990.
9
3.3
Kto jest operatorem urządzenia?
Rozporządzenie w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych stanowi, że
operator urządzenia jest odpowiedzialny za zgodność z przepisami. Operator został zdefiniowany jako „osoba fizyczna lub prawna sprawująca faktyczną kontrolę nad technicznym działaniem urządzeń i systemów”. Zgodnie z tą definicją właściciel urządzenia
zawierającego fluorowane gazy cieplarniane nie staje się automatycznie operatorem
urządzenia.
„Faktyczna kontrola nad technicznym działaniem” urządzenia lub systemu obejmuje zasadniczo następujące elementy:
-
swobodny dostęp do systemu, co oznacza możliwość sprawowania nadzoru nad jego
elementami i ich działaniem, a także możliwość udzielania dostępu osobom trzecim;
-
kontrolę czynności związanych z codziennym funkcjonowaniem i uruchamianiem
(np. podejmowanie decyzji o włączeniu lub wyłączeniu);
-
kontrolę (w tym kontrolę finansową) dotyczącą decyzji o modyfikacjach technicznych
(np. wymianie elementu, instalacji stałego systemu wykrywania wycieków), modyfikacji ilości fluorowanych gazów cieplarnianych w urządzeniu lub systemie oraz o
przeprowadzeniu kontroli (np. kontroli szczelności) i napraw.
Operatorem urządzenia domowego lub małego urządzenia handlowego jest przeważnie
osoba fizyczna (zwykle właściciel urządzenia), natomiast w przypadku urządzeń handlowych i przemysłowych operatorem jest przeważnie osoba prawna (zwykle przedsiębiorstwo) odpowiedzialna za wydawanie pracownikom poleceń dotyczących
codziennego funkcjonowania urządzenia.
W niektórych sytuacjach, zwłaszcza w przypadku dużych instalacji, prace konserwacyjne
lub serwisowe są zlecane przedsiębiorstwom usługowym. W takich przypadkach ustalenie operatora zależy od ustaleń wynikających z umowy oraz praktycznych uzgodnień
między stronami.
Mimo że fakt posiadania urządzenia nie jest kryterium ustalenia „operatora”, państwa członkowskie mogą wyznaczyć właściciela jako podmiot
pełniący obowiązki operatora w określonych, szczególnych sytuacjach, nawet
jeśli właściciel nie sprawuje faktycznej kontroli nad technicznym funkcjonowaniem systemu lub urządzenia. W związku z tym należy uwzględnić szczególne warunki realizacji przepisów przez dane państwo członkowskie.
10
!
4
Które obowiązki dotyczą
operatora?
Należy spełnić określone obowiązki w zależności od wielkości napełnienia
urządzenia. Na poniższym drzewie decyzyjnym urządzenia zostały pogrupowane
według kategorii10 od A do E, a Tabela 3 określa, które obowiązki są istotne dla
poszczególnych kategorii.
Wielkość napełnienia
urządzenia F-gazem
KATEGORIA wielkości
napełnienia F-gazem
Nie
≥3kg?
Jak rozpoznać systemy
hermetycznie zamknięte
(patrz rozdział 4.2)
Tak
Nie
Czy system jest
hermetycznie
zamknięty?
≥6kg?
Tak
≥30kg?
E
Tak
D
Nie
Nie
C
Tak
Nie
≥300kg?
Tak
Rys. 3
B
A
Drzewo decyzyjne pozwalające określić niezbędne czynności
___________________________________
10
Kategorie wielkości napełnienia F-gazem zostały wykorzystane w niniejszej broszurze dla uproszczenia. Nie zostały
jako takie zdefiniowane w rozporządzeniu.
11
Kategoria wielkości napełnienia
F-gazem
A
B
C
D
E
(≥ 300 kg)
(≥ 30 kg
i < 300 kg)
(≥ 3 kg
i < 30 kg;
hermetycznie
zamknięte:
≥ 6 kg i < 30 kg)
(hermetycznie
zamknięte:
≥ 3 kg i < 6 kg)
(< 3 kg)
Instalacja (instalowanie) 11,
konserwacja lub serwisowanie
urządzenia przez uprawniony
personel i przedsiębiorstwa, art. 5
ust. 312
ü
ü
ü
ü
ü
Zapobieganie wyciekom i jak
najszybsze dokonywanie napraw
wykrytych nieszczelności, art. 3
ust. 112
ü
ü
ü
ü
ü
Dokonywanie regularnych kontroli
szczelności przez uprawniony
personel, art. 3 ust. 212
ü
ü
ü
Instalacja systemu wykrywania
wycieków, który należy poddawać
kontroli przynajmniej co 12 miesięcy,
art. 3 ust. 312
ü
Prowadzenie dokumentacji, art. 3
ust. 612
ü
ü
ü
ü
Odzysk fluorowanych gazów
cieplarnianych przez końcowym
unieszkodliwieniem urządzenia oraz,
w stosownych przypadkach,
podczas konserwacji lub
serwisowania przez uprawniony
personel, art. 4 ust. 1, 412
ü
ü
ü
ü
Obowiązki operatora
ü
Tabela 3 Przegląd obowiązków operatora w zależności od wielkości napełnienia urządzenia F-gazem
Różnica między wymaganiami dla kategorii B i C polega na częstotliwości dokonywania
kontroli szczelności (patrz Tabela 5).
4.1 Jak określić wielkość napełnienia urządzenia F-gazem
W przypadku identyfikacji urządzenia Komisja bierze pod uwagę jako główne kryterium
strukturę techniczną (obieg chłodniczy), a nie lokalizację czy funkcje. Urządzenie powinno być rozumiane jako zestaw elementów i przewodów, tworzących jedną ciągłą
strukturę, przez którą mogą przepływać fluorowane gazy cieplarniane. Jeśli cząsteczka
F-gazu może przepłynąć przez strukturę z jednego miejsca w inne, oznacza to, że te dwa
miejsca stanowią część jednego urządzenia.
W przypadku urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła oznacza to, że
nawet gdy dwa niepołączone obiegi chłodnicze (tj. bez możliwości stałego lub tymczasowego połączenia jednego obiegu z drugim) są wykorzystywane w tym samym celu
(np. do utrzymania niskiej temperatury w chłodni lub magazynie), układy te będą uznawane za dwa osobne urządzenia.
___________________________________
12
11
Jeżeli dotyczy, np. nie ma zastosowania w przypadku systemów zasilanych prądem sieciowym.
12
Rozporządzenie (WE) nr 842/2006.
Przykład
W danym obiekcie zainstalowano 5 chłodziarek do wody, z których każda zawiera 100 kg czynnika
chłodniczego w postaci F-gazu. Są one połączone od strony chłodzonej wody, ale ich obiegi
chłodnicze nie są połączone.
Mimo że całkowita wielkość napełnienia czynnikiem chłodniczym wynosi 500 kg, każdą z chłodziarek
uznaje się za osobne urządzenie, ponieważ ich obiegi chłodnicze nie są połączone.
à
W przypadku każdej z chłodziarek należy spełnić wymagania dla kategorii wielkości
napełnienia F-gazem B (urządzenia ≥ 30 i < 300 kg)
à
Instalacja stałego systemu wykrywania wycieków (obowiązkowa w przypadku kategorii
wielkości napełnienia F-gazem A ≥ 300 kg) nie jest wymagana
Tabela 4
Przykład określania wielkości napełnienia urządzenia F-gazem
W celu określenia wielkości napełnienia urządzenia F-gazem operator powinien sprawdzić informacje na etykiecie (patrz również sekcja 7) oraz w instrukcji obsługi urządzenia
lub specyfikacjach technicznych.
W przypadku gdy wielkość napełnienia urządzenia F-gazem nie jest oznaczona w
specyfikacjach technicznych producenta ani na etykiecie, ale urządzenie może należeć do kategorii A, B lub C, wielkość napełnienia F-gazem musi być określona
przez uprawniony personel (patrz sekcja 6).
W razie wątpliwości operator powinien skontaktować się z dostawcą, producentem lub
firmą obsługującą urządzenie.
Praktyczne zasady
Napełnienie F-gazem małych, hermetycznie zamkniętych urządzeń chłodniczych z
wtyczką do podłączenia do kontaktu w domu zwykle nie przekracza wartości granicznej 6 kg. Prawie wszystkie chłodziarki i zamrażarki domowe (oprócz niektórych
bardzo starych systemów) należą do tej kategorii. Zwykła chłodziarka domowa np.
zawiera przeważnie ok. 0,1 kg czynnika chłodniczego.
Urządzenia chłodnicze w małych sklepach (np. szafki z lodami, chłodziarki do butelek,
małe chłodziarki lub zamrażarki do wystawiania żywności), w pubach i restauracjach
(np. chłodziarki do napojów typu „in-line”, maszyny do lodu), w biurach (np. automaty) i w innego rodzaju budynkach zawierają zwykle 0,05–0,25 kg czynnika chłodniczego.
Pojedyncze urządzenia klimatyzacyjne typu split zawierają zwykle 0,5–4 kg czynnika
chłodniczego (przeciętnie 0,31–0,34 kg na 1 kW wydajności chłodniczej).
Pompy ciepła wykorzystywane tylko do przygotowania gorącej wody zawierają
zwykle ilości F-gazu nieprzekraczające 3 kg. W małych pompach ciepła (w sektorze
mieszkaniowym w przypadku zawartości czynnika chłodniczego do 6 kg) czynnik
chłodniczy znajduje się zwykle w obiegu hermetycznie zamkniętym. Pompy ciepła
w zastosowaniach przemysłowych zawierają zwykle ponad 300 kg F-gazu.
13
4.2 Jak rozpoznać systemy hermetycznie zamknięte
Systemy hermetycznie zamknięte mogą podlegać mniej rygorystycznym wymogom, o
ile na etykiecie urządzenia znajduje się napis: „system hermetycznie zamknięty” (patrz
również sekcja 7).
„System hermetycznie zamknięty” oznacza system, w którym wszystkie części zawierające czynnik chłodniczy są szczelnie zamknięte za pomocą spawania, lutowania twardego lub innej podobnej metody trwałego łączenia, które może obejmować także
zabezpieczone zawory i zabezpieczone miejsca dostępu dla celów konserwacji, które
umożliwiają prawidłową naprawę lub unieszkodliwienie i których zbadany poziom
wycieków jest mniejszy niż 3 gramy na rok przy ciśnieniu wynoszącym co najmniej
jedną czwartą najwyższego dopuszczalnego ciśnienia13.
___________________________________
13
14
Art. 2 rozporządzenia (WE) nr 842/2006.
5
Za co odpowiedzialny
jest operator?
Na podstawie informacji przedstawionych w sekcji poprzedniej powinno być możliwe
zakwalifikowanie urządzeń do poszczególnych kategorii wielkości napełnienia F-gazem
oraz ustalenie wynikających stąd wymagań (patrz Tabela 3 w sekcji 4).
!
Należy uwzględnić wymagania krajowe, szczególnie w przypadku
urządzeń o napełnieniu F-gazem nieprzekraczającym 3 kg (lub < 6 kg w przypadku odpowiednio oznakowanych systemów hermetycznie zamkniętych),
które mogą obowiązywać na danym obszarze.
IW niniejszej sekcji opisano szczegółowo wymagania dla różnych kategorii wielkości napełnienia, określone w rozporządzeniu w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych. W celu oznaczenia odpowiednich kategorii użyto następujących symboli:
Przykłady:
A
B
C
D
Dotyczy wszystkich kategorii
wielkości napełnienia F-gazem
E
A
B
C
D
E
Dotyczy tylko kategorii wielkości napełnienia Fgazem A (≥ 300 kg)
A
B
C
D
5.1 Zapewnienie właściwej instalacji
(instalowania), konserwacji lub serwisowania urządzenia
E
Instalacja (instalowanie) i konserwacja lub serwisowanie urządzenia powinny być przeprowadzane przez personel i przedsiębiorstwa z odpowiednim certyfikatem (patrz sekcja 6).
W kontekście rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych
Instalacja (instalowanie) oznacza
Konserwacja lub serwisowanie obejmuje
łączenie dwóch lub większej liczby
elementów lub obiegów, zawierających
lub mających zawierać czynnik
chłodniczy w postaci fluorowanego gazu
cieplarnianego, w celu zmontowania
układu w miejscu jego eksploatacji.
wszystkie czynności, z wyłączeniem odzysku
i kontroli szczelności, związane z dostaniem się
do obiegów zawierających lub mających
zawierać fluorowane gazy cieplarniane. Należą
do nich w szczególności:
Obejmuje to również łączenie
przewodów czynnika chłodniczego
układu w celu zamknięcia obiegu
czynnika chłodniczego, niezależnie od
konieczności napełnienia układu po
zakończeniu montażu.
• usuwanie jednego lub większej liczby
elementów obiegu lub urządzenia;
• wypełnianie systemu fluorowanymi gazami
cieplarnianymi;
• ponowny montaż dwóch lub większej
liczby elementów obiegu lub urządzenia;
• naprawy nieszczelności.
15
5.2 Zapobieganie wyciekom i naprawa
nieszczelności
A
B
C
D
E
Wszyscy operatorzy stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp
ciepła, niezależnie od ilości zawartego w nich czynnika chłodniczego, muszą:
-
zapobiegać wyciekom, a także
-
naprawiać nieszczelności możliwie jak najszybciej po ich wykryciu,
z wykorzystaniem wszystkich środków, które są technicznie dostępne i nie powodują
powstania nieproporcjonalnie wysokich kosztów.14
A
5.3 Kontrola szczelności
5.3.1
B
C
D
E
Standardowe kontrole szczelności
W przypadku zainstalowania odpowiedniego poprawnie
działającego systemu wykrywania wycieków częstotliwość kontroli będzie o połowę mniejsza,
nie powinny one jednak być
przeprowadzane rzadziej niż co
12 miesięcy (patrz sekcja 5.4).
Działające i tymczasowo wyłączone z eksploatacji urządzenie zawierające 3 kg lub większą ilość (6 kg lub większą ilość w przypadku odpowiednio oznakowanych systemów hermetycznie zamkniętych)
czynnika chłodniczego w postaci F-gazu należy poddawać kontroli
szczelności w regularnych odstępach. Operator takiego urządzenia ma
obowiązek zapewnić, że tego typu kontrole będą przeprowadzane
przez uprawniony personel (patrz sekcja 6).
Kategoria wielkości napełnienia
F-gazemg
A
B
C
(≥ 300 kg)
(≥ 30 kg i < 300 kg)
(≥ 3 kg i < 30 kg;
hermetycznie
zamknięte:
≥ 6 kg i < 30 kg)
co 3 miesiące (*)
co 6 miesięcy
co 12 miesięcy
co 6 miesięcy
co 12 miesięcy
co 12 miesięcy
Minimalna częstotliwość
kontroli szczelności
W przypadku braku odpowiedniego
poprawnie działającego systemu
wykrywania wycieków
W przypadku zainstalowania
odpowiedniego poprawnie
działającego systemu wykrywania
wycieków
(*) System wykrywania wycieków, alarmujący operatora w razie ich wykrycia, jest obowiązkowy w przypadku
urządzeń zawierających 300 kg lub więcej F-gazów.
Tabela 5 Przegląd minimalnych częstotliwości przeprowadzania kontroli szczelności
5.3.2
Kontrole przeprowadzane po dokonaniu naprawy
W razie wykrycia wycieku operator musi zapewnić, że naprawa będzie przeprowadzona
jak najszybciej przez personel uprawniony do podejmowania określonych czynności (patrz
sekcja 6). Ponadto operator musi zapewnić, że po dokonaniu naprawy zostanie w razie potrzeby (na podstawie oceny uprawnionego personelu) przeprowadzona próba szczelności
z zastosowaniem azotu beztlenowego lub innego gazu przeznaczonego do osuszania lub
prób ciśnieniowych układów chłodniczych, odpowiedniego do tego celu. Po wykonaniu
próby należy usunąć gaz suszący użyty do próby szczelności, ponownie napełnić urządzenie czynnikiem chłodniczym i przeprowadzić raz jeszcze próbę szczelności.
___________________________________
14
16
Art. 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 842/2006.
Kolejną kontrolę należy przeprowadzić w ciągu 1 miesiąca, w zależności od sytuacji oraz
na podstawie oceny dokonanej przez uprawnioną osobę. Ponieważ kolejna kontrola
musi być przeprowadzona zgodnie ze standardowymi wymaganiami w zakresie kontroli
szczelności, okres poprzedzający następną regularną kontrolę szczelności zaczyna się liczyć od tego momentu.
5.3.3
Nowe urządzenia
W przypadku niedawno zainstalowanego urządzenia natychmiast po jego oddaniu do
eksploatacji uprawniony personel musi przeprowadzić kontrolę zgodną z wymogami w
zakresie standardowej kontroli szczelności.
5.4
Instalacja (instalowanie) systemów
wykrywania wycieków
A
B
C
D
E
Urządzenia zawierające 300 kg lub większą ilość czynnika chłodniczego w postaci Fgazu muszą być wyposażone w stały system wykrywania wycieków, alarmujący operatora w razie ich wykrycia. System wykrywania wycieków
„System wykrywania wypowinien być poddawany kontroli pod względem prawidłowego
cieków” oznacza skalibrowane
działania przynajmniej raz na 12 miesięcy.
W przypadku wyboru odpowiedniej technologii i miejsca instalacji takiego systemu wykrywania wycieków operator powinien brać pod
uwagę wszystkie parametry, które mogą wpływać na skuteczność jego
działania, w celu zapewnienia, że zainstalowany system wykryje wyciek
i ostrzeże operatora. Do takich parametrów mogą należeć: rodzaj
urządzenia, miejsce, w którym zostało zainstalowane, oraz potencjalna
obecność innych substancji zanieczyszczających w pomieszczeniu.
mechaniczne, elektryczne lub
elektroniczne urządzenie do
wykrywania wycieków fluorowanych gazów cieplarnianych,
które w momencie wykrycia
alarmuje operatora.
Wskazówka dotycząca instalacji: system wykrywania wycieków działający na zasadzie
monitorowania obecności fluorowanych gazów cieplarnianych w powietrzu powinien
być, w stosownych przypadkach, zainstalowany w maszynowni lub, w razie braku takiego
pomieszczenia, jak najbliżej sprężarki lub zaworów nadmiarowych, a jego czułość powinna umożliwiać skuteczne wykrycie wycieku.
W stosownych przypadkach mogą być również wykorzystane inne systemy, w tym wykrywające wycieki na podstawie analizy elektronicznej poziomu cieczy lub innych danych.
Należy uwzględnić wymagania normy EN 378 oraz norm, do których się ona odnosi, a
także przepisów krajowych.
W razie podejrzenia wycieku F-gazu, sygnalizowanego przez stały system wykrywania
wycieków, należy dokonać kontroli systemu (sekcja 5.3) w celu rozpoznania oraz, w stosownych przypadkach, naprawienia nieszczelności.
Operatorzy urządzeń zawierających mniej niż 300 kg F-gazu mogą również instalować systemy wykrywania wycieków. Urządzenia z odpowiednimi prawidłowo
działającymi systemami wykrywania wycieków, alarmującymi operatora w razie
wykrycia wycieku, są kontrolowane z mniejszą częstotliwością (patrz Tabela 5).
17
5.5
Prowadzenie dokumentacji
Operatorzy urządzeń zawierających 3 kg lub więcej F-gazu — niezależnie od tego, czy
system jest hermetycznie zamknięty — muszą prowadzić dokumentację urządzeń i udostępniać ją na żądanie właściwym organom krajowym lub Komisji Europejskiej.
5.5.1
Treść dokumentacji urządzeń — kategorie
A, B, C
A
B
C
D
E
Dokumentacja urządzeń (patrz przykładowy szablon w załączniku III) musi zawierać następujące informacje15:
-
nazwa, adres pocztowy, numer telefonu operatora;
-
informacje dotyczące ilości i rodzaju zainstalowanego F-gazu (jeśli te dane nie są
umieszczone w specyfikacji technicznej producenta lub na etykiecie, muszą zostać
określone przez uprawniony personel);
-
ilości dodanych F-gazów;
-
ilości F-gazów odzyskanych podczas konserwacji lub serwisowania oraz końcowego
unieszkodliwienia;
-
rozpoznana przyczyna wykrytego wycieku;
-
dane identyfikacyjne przedsiębiorstwa/personelu przeprowadzającego czynności
wymagające udokumentowania;
-
daty i wyniki regularnych kontroli szczelności;
.
daty i wyniki kontroli systemów wykrywania wycieków (jeśli są zainstalowane);
-
inne istotne informacje.
5.5.2
Treść dokumentacji urządzeń — kategoria D
A
B
C
D
E
Dokumentacja urządzeń musi zawierać następujące informacje16:
-
informacje dotyczące ilości i rodzaju zainstalowanych F-gazów;
-
ilości dodanych F- gazów;
-
ilości F-gazów odzyskanych podczas konserwacji lub serwisowania oraz końcowego
unieszkodliwienia;
-
dane identyfikacyjne przedsiębiorstwa/personelu przeprowadzającego czynności;
-
inne istotne informacje.
___________________________________
18
15
Art. 3 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 842/2006 oraz art. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1516/2007.
16
Art. 3 ust. 6 rozporządzenia (WE) nr 842/2006.
5.6 Odzyskiwanie czynnika chłodniczego
A
B
C
D
E
Operatorzy muszą stworzyć warunki umożliwiające prawidłowy odzysk, tj. zbiórkę i magazynowanie, czynników chłodniczych w postaci fluorowanych gazów cieplarnianych
przez uprawniony personel z obiegów chłodzenia stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła w celu zapewnienia ich utylizacji, regeneracji lub
zniszczenia.
Tę czynność należy wykonać przed końcowym unieszkodliwieniem urządzenia
oraz, w stosownych przypadkach, podczas prac konserwacyjnych lub serwisowych.
19
6
Informacje dotyczące certyfikacji
personelu technicznego i przedsiębiorstw
Czynności określone w tabeli 6 mogą być wykonywane wyłącznie
przez personel i przedsiębiorstwa z certyfikatem wydanym przez jednostkę certyfikującą wyznaczoną przez państwo członkowskie, chyba że wykonywane są w obiekcie producenta podczas produkcji lub naprawy.
Operator powinien się upewnić, że personel ma ważny certyfikat upoważniający do wykonania przewidzianej czynności.
!
Należy uwzględnić wymagania poszczególnych państw członkowskich.
Uprawniony
personel*
Czynność
Uprawnione
przedsiębiorstwa
Instalacja (instalowanie)
ü
ü
Konserwacja lub serwisowanie
ü
ü
Kontrola szczelności urządzeń zawierających
fluorowane gazy cieplarniane w ilości ≥ 3 kg (≥ 6 kg w
przypadku hermetycznego zamknięcia i
odpowiedniego oznakowania)
ü
Odzysk fluorowanych gazów cieplarnianych
ü
* Określone wyjątki zostały wyszczególnione w art. 4 ust. 3 rozporządzenia Komisji (WE) nr 303/2008.
Tabela 6
Czynności wykonywane przez uprawniony personel i przedsiębiorstwa
Certyfikaty muszą zawierać następujące informacje17:
-
nazwa jednostki certyfikującej, nazwisko posiadacza w pełnym brzmieniu, numer
certyfikatu, data wygaśnięcia (jeśli istnieje);
-
kategoria certyfikatu (tylko w przypadku personelu);
-
czynności, do których wykonywania uprawniony jest posiadacz certyfikatu;
-
data wydania i podpis wydającego.
W okresie przejściowym, najpóźniej do dnia 4 lipca 2011 r., w niektórych państwach
członkowskich stosowane będą systemy certyfikacji tymczasowej. Państwo członkowskie
może zdecydować o treści certyfikatu, kategorii personelu i dacie wygaśnięcia certyfikatu. Ważne jest zatem, aby operator był świadomy szczególnych warunków określonych
przez państwo członkowskie (krajowe punkty kontaktowe, patrz załącznik IV).
___________________________________
17
20
Art. 5 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 303/2008.
Przegląd kategorii certyfikatów dla personelu oraz czynności, które mogą być niego podejmowane, na podstawie wymogów UE18 przedstawia Tabela 7.
Kategorie wielkości
napełnienia D, E
Kategorie wielkości napełnienia A, B, C
Certyfikat
O
I
K
S1
S2
O
I
K
Kategoria I
ü
ü
ü
ü
ü
ü
ü
ü
Kategoria II
ü
ü
ü
Kategoria III
ü
Czynność
Kategoria IV
ü
ü
S1 — kontrola szczelności obejmująca dostanie się do obiegu czynnika chłodniczego
S2 — kontrola szczelności, która nie obejmuje dostania się do obiegu czynnika chłodniczego
O — odzysk
I — instalacja (instalowanie) K — konserwacja lub serwisowanie
Tabela 7
Kategorie certyfikacji personelu
Certyfikaty dla przedsiębiorstw są powiązane z czynnościami (nie kategoriami) i dotyczą instalacji (instalowania) lub konserwacji/serwisowania bądź obu tych czynności.
Certyfikaty wydane w jednym państwie członkowskim (z wyjątkiem certyfikatów tymczasowych) są uznawane we wszystkich państwach członkowskich, jednak państwa
członkowskie mogą wymagać przetłumaczenia certyfikatu. Wymagania w zakresie certyfikacji dotyczące personelu i przedsiębiorstw można znaleźć w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 303/2008.
___________________________________
18
Art. 4 ust. 2 rozporządzenia Komisji (WE) nr 303/2008.
21
7
Informacje
na etykietach
Od dnia 1 kwietnia 2008 r.19 producent lub importer wprowadzający do obrotu w UE
urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne oraz pompy ciepła zawierające fluorowane gazy cieplarniane, a także pojemniki z takimi gazami jest zobowiązany do opatrzenia ich etykietami.
Etykieta jest ważnym źródłem informacji i umożliwia ustalenie, czy urządzenie jest objęte
zakresem rozporządzenia w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych oraz
które wymagania mają zastosowanie. Szczególne wymagania państw członkowskich
mogą dotyczyć obowiązku podawania na etykiecie informacji w języku urzędowym danego państwa.
Etykieta musi zawierać przynajmniej informacje o rodzaju i ilości F-gazu w urządzeniu
oraz napis: „Zawiera fluorowane gazy cieplarniane objęte Protokołem z Kioto”.
Przykład:
Maschinentyp
VMK 90/1-S
type / type de la machine:
Maschinennummer:
08120109
no. / numéro de la machine
Kälteleistung bei: T.umgeb. / T.medium
cooling capacity with: t.amb. / t.fluid
capacité frigorifique lors de t.amb. / t.de fluide:
Umgebungstemperatur max.:
ambient temperature max. / température ambiante max.:
zulässiger Betriebsüberdruck:
admissible opera#ng pressure / Supression autorisée:
Qa [W]
11200/42°C
Tamax [°C]
+ 42
Pmax [bar]
29,50
Kältemi$el:
R407C
Refrigerant / Fluide frigorifique:
Kältemi$elmenge:
quan#ty of refrigerant / quantité fluide frigorifique:
Spannung:
voltage / tension:
Frequenz:
frequency / fréquence:
Betriebsstrom max.:
opera#ng current / intensité maximale:
Anschlußleistung:
connected load / puissance électrique conmnectée:
Vorsicherung max.:
preliminary fuse max. / fusible auxiliaire max.:
Gewicht:
weight / poids:
Gewicht mit Wasserfülllung:
weight with water filling / poids, circuit hydraulique plein:
m1 [kg]
2,20
U [V]
3/PE ~ 400
f [Hz]
50
Imax [A]
11,30
P [kW]
6,30
[A]
16
m2 [kg]
250
m3 [kg]
360
Baujahr:
year built / année de fabrication
2008
Kältekreislauf gefüllt mit:
Refrigerant circuit is filled with:
Le circuit réfrigérant est rempli avec:
R134a (CF3CH2F)
R404a (CF3CH2+CF3CH3+CF3CH2F)
R407c (CH2F2+CF3CH3+CF3CHF2F)
R410a (CH2F2-CF3CHF2)
Enthält vom Kyoto-Protokoll erfasste fluorierte Treibhausgase.
Contains fluorinated greenhouse gases covered by the Kyoto Protocol.
Con#ent des gaz à effet de serre fluorés relevant du protocole de Kyoto.
8
Kary za niezachowanie
zgodności z przepisami
Kary za naruszenie któregokolwiek z przepisów rozporządzenia w sprawie niektórych
fluorowanych gazów cieplarnianych są nakładane osobno przez poszczególne państwa
członkowskie.
___________________________________
19
22
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1494/2007.
Załącznik I. Wykaz aktów wykonawczych do rozporządzenia
(WE) nr 842/2006
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1493/2007 z dnia 17 grudnia 2007 r. określające,
zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, format sprawozdań, które mają być składane przez producentów, importerów i eksporterów niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1494/2007 z dnia 17 grudnia 2007 r. określające,
zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, formę
etykiet oraz dodatkowe wymogi dotyczące etykietowania produktów i urządzeń zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1497/2007 z dnia 18 grudnia 2007 r. ustanawiające
zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady standardowe wymogi w zakresie kontroli szczelności w odniesieniu do stacjonarnych systemów ochrony przeciwpożarowej zawierających niektóre fluorowane gazy
cieplarniane
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1516/2007 z dnia 19 grudnia 2007 r. ustanawiające
zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady standardowe wymogi w zakresie kontroli szczelności w odniesieniu do stacjonarnych
urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych oraz pomp ciepła zawierających niektóre
fluorowane gazy cieplarniane
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 303/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające,
na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, minimalne wymagania i warunki dotyczące wzajemnego uznawania certyfikacji przedsiębiorstw i personelu w odniesieniu do stacjonarnych urządzeń chłodniczych,
klimatyzacyjnych i pomp ciepła zawierających fluorowane gazy cieplarniane
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 304/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające,
na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, minimalne wymagania i warunki dotyczące wzajemnego uznawania certyfikacji przedsiębiorstw i personelu w odniesieniu do stacjonarnych systemów ochrony
przeciwpożarowej i gaśnic zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 305/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające,
na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, minimalne wymagania i warunki dotyczące wzajemnego uznawania certyfikacji personelu
dokonującego odzysku fluorowanych gazów cieplarnianych z rozdzielnic wysokiego
napięcia
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 306/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające
na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady minimalne wymagania i warunki wzajemnego uznawania certyfikacji personelu dokonującego odzysku rozpuszczalników na bazie fluorowanych gazów cieplarnianych z
urządzeń
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 307/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. ustanawiające
na mocy rozporządzenia (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady minimalne wymagania w zakresie programów szkoleniowych oraz warunki wzajemnego
uznawania zaświadczeń o odbytym szkoleniu dla personelu w odniesieniu do wykorzystywanych w niektórych pojazdach silnikowych systemów klimatyzacyjnych zawierających niektóre fluorowane gazy cieplarniane
Rozporządzenie Komisji (WE) nr 308/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. określające,
zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady, formę
powiadamiania o programach szkoleń i certyfikacji państw członkowskich
23
24
Heksafluorek siarki
SF6
Trifluorometan
Difluorometan
Fluorometan
1,1,1,2,2,3,4,5,5,5-dekafluoropenta
1,1,1,2,2-pentafluoroetan
1,1,2,2-tetrafluoroetan
1,1,1,2-tetrafluoroetan
1,1-difluoroetan
HFC-23
HFC-32
HFC-41
HFC-43-10mee
HFC-125
HFC-134
HFC-134a
HFC-152a
Wodorofluorowęglowodory (HFC)
Pełna nazwa
Oznaczenie
75-37-6
359-35-3
C2H2F4
(CHF2CHF2)
C2H4F2
(CH3CHF2)
354-33-6
C2HF5
(CHF2CF3)
811-97-2
138495-42-8
C5H2F10
(CF3CHFCHFCF2CF3)
C2H2F4
(CH2FCF3)
593-53-3
120
1 300
1 100
3 400
1 500
97
550
75-10-5
CH3F
CH2F2
12 000
22 200
GWP
75-46-7
2551-62-4
SF6
CHF3
Numer CAS
Wzór chemiczny
- Propelent w specjalistycznych aerozolach technicznych
- Składnik czynnika spieniającego do pianek z polistyrenu ekstrudowanego (XPS)
- Czynnik chłodniczy
- Czynnik chłodniczy
- Składnik mieszanin stosowanych jako czynniki chłodnicze
- Rozpuszczalnik do ekstrakcji
- Propelent w aerozolach technicznych i medycznych
- Składnik czynnika spieniającego do pianek z polistyrenu ekstrudowanego (XPS) i poliuretanowych (PUR)
Obecnie brak typowych zastosowań
- Składnik mieszanin stosowanych jako czynniki chłodnicze
- Środek gaśniczy
- Rozpuszczalnik do zastosowań specjalistycznych
- Środek spieniający do produkcji pianek
- Produkcja półprzewodników
- Składnik mieszanin stosowanych jako czynniki chłodnicze
- Niskotemperaturowy czynnik chłodniczy
- Środek gaśniczy
- Gaz izolacyjny w rozdzielnicach wysokiego napięcia
- Gaz osłonowy w produkcji magnezu
- Wytrawianie i czyszczenie w branży półprzewodników
Główne zastosowania
Załącznik II. Fluorowane gazy cieplarniane wyszczególnione w załączniku I do rozporządzenia (WE) nr 842/2006
25
1,1,1,3,3-pentafluorobutan
HFC-365mfc
Tetrafluorometan
1,1,1,2,2,2-heksafluoroetan
Perfluorometan
(PFC-14)
Perfluoroetan
(PFC-116)
Perfluorowęglowodory (PFC)
460-73-1
C3H3F5
(CHF2CH2CF3)
1,1,1,3,3-pentafluoropropan
HFC-245fa
C2F6
(CF3CF3)
CF4
76-16-4
75-73-0
406-58-6
679-86-7
C3H3F5
(CH2FCF2CHF2)
1,1,2,2,3-pentafluoropropan
HFC-245ca
C4H5F5
(CF3CH2CF2CH3)
690-39-1
C3H2F6
(CF3CH2CF3)
1,1,1,3,3,3-heksafluoropropan
HFC-236fa
431-63-0
C3H2F6
(CHF2CHFCF3)
1,1,1,2,3,3-heksafluoropropan
HFC-236ea
677-56-5
C3H2F6
(CH2FCF2CF3)
1,1,1,2,2,3-heksafluoropropan
HFC-236cb
431-89-0
1,1,1,2,3,3,3-heptafluoropropan
C3HF7
(CF3CHFCF3)
HFC-227ea
420-46-2
C2H3F3
(CH3CF3)
1,1,1-trifluoroetan
HFC-143a
430-66-0
C2H3F3
(CH2FCHF2)
1,1,2-trifluoroetan
HFC-143
Numer CAS
Wzór chemiczny
Pełna nazwa
Oznaczenie
11 900
5 700
890
950
640
9 400
1 200
1 300
3 500
4 300
330
GWP
- Produkcja półprzewodników
- Produkcja półprzewodników
- Środek gaśniczy
- Czynnik spieniający do wyrobu pianek poliuretanowych (PUR) i
fenolowych
- Składnik mieszanin stosowanych jako rozpuszczalniki
- Czynnik spieniający do wyrobu pianek poliuretanowych (PUR)
- Rozpuszczalnik do zastosowań specjalistycznych
- Czynnik chłodniczy
- Czynnik spieniający
- Środek gaśniczy
- Czynnik chłodniczy
- Czynnik chłodniczy
- Czynnik spieniający
- Czynnik chłodniczy
- Czynnik spieniający
- Czynnik chłodniczy
- Propelent w aerozolach medycznych
- Środek gaśniczy
- Środek spieniający do produkcji pianek
- Składnik mieszanin stosowanych jako czynniki chłodnicze
Obecnie brak typowych zastosowań
Główne zastosowania
26
Pełna nazwa
1,1,1,2,2,3,3,3-oktafluoropropan
1,1,1,2,2,3,3,4,4,4-dekafluorobutan
1,1,1,2,2,3,3,4,4,5,5,5-dodekafluoropentan
1,1,1,2,2,3,3,4,4,5,5,6,6,6-tetradekafluoroheksan
1,1,2,2,3,3,4,4-oktafluorocyklobuta
Oznaczenie
Perfluoropropan
(PFC-218)
Perfluorobutan
(PFC-31-10)
Perfluoropentan
Perfluoroheksan
(PFC-51-14)
Perfluorocyklobutan
c-C4F8
C6F14
C5F12
C4F10
C3F8
(CF3CF2CF3)
Wzór chemiczny
9 000
10 000
115-25-3
8 900
8 600
8 600
GWP
355-42-0
678-26-2
355-25-9
76-19-7
Numer CAS
- Produkcja półprzewodników
- Płyn chłodniczy do zastosowań specjalistycznych
- Rozpuszczalnik
- Rozpuszczalnik do czyszczenia precyzyjnego
- Rzadko używany czynnik chłodniczy
- Badania w dziedzinie fizyki
- Środek gaśniczy
- Produkcja półprzewodników
Główne zastosowania
Załącznik III. Przykładowa dokumentacja urządzenia
Dokumentacja urządzenia
Nazwa operatora
urządzenia
Adres pocztowy
Numer telefonu
1
Oznaczenie urządzenia
Nr referencyjny
Opis
Czy jest hermetycznie
zamknięte?
Lokalizacja
Data instalacji (zainstalowania)
Rodzaj czynnika
chłodniczego
Wielkość napełnienia
czynnikiem chłodniczym [kg]
Tak / Nie
Dodanie czynnika chłodniczego
Data
Serwisant/przedsiębiorstwo
2
serwisowe (wraz z
numerem certyfikatu)
Rodzaj czynnika
chłodniczego
Ilość dodana [kg]
Powód dodania
Odzysk/usunięcie czynnika chłodniczego
Data
Serwisant/przedsiębiorstwo
2
serwisowe (wraz z
numerem certyfikatu)
Rodzaj czynnika
chłodniczego
Ilość usunięta [kg]
Powód
odzysku/usunięcia
Kontrole szczelności (w tym kolejne kontrole sprawdzające)
Data
Serwisant/przedsiębiorstwo
2
serwisowe (wraz z
numerem certyfikatu)
Obszary
kontrolowane
Wynik
Podjęte
działania
Czy wymagana
kolejna
kontrola?
Czynności konserwacyjne lub serwisowe
Data
Serwisant/przedsiębiorstwo
2
serwisowe (wraz z
numerem certyfikatu)
Obszary
zainteresowania
Wykonane prace
konserwacyjne lub
serwisowe
Uwagi
Testowanie systemu automatycznego wykrywania wycieków (jeśli istnieje)
Data
1
Serwisant/przedsiębiorstwo
2
serwisowe (wraz z
numerem certyfikatu)
Wynik
Uwagi
Identyfikacja techniczna
21
W tym nazwisko serwisanta i nazwa przedsiębiorstwa, adres pocztowy, numer telefonu
27
Załącznik IV. Dodatkowe informacje
Komisja Europejska
http://ec.europa.eu/environment/climat/fluor
Krajowe punkty kontaktowe ds. fluorowanych gazów cieplarnianych
AUSTRIA
Federal Ministry of Agriculture,
Forestry Environment and
Water Management
Division V/2 – Chemicals Policy
Stubenbastei 5
1010 Vienna
Austria
Tel: +43-1-51522 2329
Fax: +43-1-51522 7334
offi[email protected]
www.lebensministerium.at
CYPRUS
Environment Service
Ministry of Agriculture, Natural
Resources and Environment
Nicosia 1411
Cyprus
Tel: +35722408900
Fax:+35722774945
www.moa.gov.cy
28
BELGIUM
Federal Public Service for Public Health, Food Chain Safety
and the Environment
Climate Change Service –
Ozone/ F gas
Eurostation Bloc II
Place Victor Horta 40, bte 10
1060 Brussels
Belgium
Tel: +32 2 524 95 43
Fax: + 32 2 524 96 01
[email protected]
www.health.fgov.be
CZECH REPUBLIC
Ministry of Environment
Air Protection Department
Vrsovicka 65
100 00 Praha 10
Czech Republic
Tel: +420-2-6712-1111
Fax: +420-2-6731-0308
[email protected]
www.env.cz
BULGARIA
Air Protection Directorate
Global Atmospheric Processes
Dept
Ministry of Environment and
Water
67, William Gladstone Str.
Sofia 1000
Bulgaria
Tel: +359 2 940 6204/ 62 57
Fax: +359 2 981 0954/ 66 10
[email protected]
www.moew.government.bg
DENMARK
Miljøstyrelsen (Danish EPA)
Strandgade 29
1401 Copenhagen K
Denmark
Tel: +45-7254-4000
Fax: +45-3332-2228
[email protected]
www.mst.dk
ESTONIA
FINLAND
FRANCE
Ministry of the Environment of
the Republic of Estonia
Environment Mgmt &
Technology Dept.
Narva mnt 7A
Tallinn 15172
Estonia
Tel: +372 626 2802
Fax:+372 626 2801
[email protected]
www.envir.ee
Finnish Environment Institute
(SYKE)
P.O. Box 140
00251 Helsinki
Finland
Tel: +358-20-610123
Fax: +358-9-5490-2190
[email protected]
www.ymparisto.fi
Ministère de l'écologie, de
l’énergie, du développement
durable et de l’aménagement
du territoire
Direction générale de la
prévention des risques
Bureau des substances et
préparations chimiques
20, Avenue de Ségur
75302 Paris 07 SP
France
Tel: +33 1 42 19 20 21
Fax: +33 1 42 19 14 68
[email protected]
www.developpement-durable.gouv.fr
GERMANY
GREECE
Ministry for Environment
IG II 1
P.O. Box 120629
53048 Bonn
Germany
Tel: +49-22899-3050
Fax: +49-22899-305-3225
www.bmu.de/luftreinhaltung/fl
uoirerte_treibhausgase/doc/40
596.php
www.umweltbundesamt.de/pr
odukte/fckw/index.htm
Ministry for the Environment,
Physical Planning and Public
Works
Division for Air and Noise
Pollution Control
147 Patission str.
11251 Athens
Greece
[email protected]
www.minenv.gr
IRELAND
National Climate Section
Department of Environment,
Heritage & Local Government
Custom House
Dublin 1
Ireland
Tel: +353-1-888-2000
Fax: +353-1-888-2890
[email protected]
www.environ.ie
LATVIA
Ministry of Environment
Environment Quality
Department
Climate Change DivisionA. Jakšto 4/9
01105 Vilnius
Lithuania
Tel: +370-5-266 3661
Fax: +370-5-2663663
[email protected]
www.am.lt/VI/index.php#r/1219
ITALY
Ministry of the Environment,
Land and Sea
Department for Environmental
Research & Development
Via Cristoforo Colombo 44
00147 Roma
Italy
Tel: +39 06 5722 8150 / 8151
Fax:+39 06 5722 8172
[email protected]
www.minambiente.it
LUXEMBOURG
Administration de
l’Environnement
Division Air/Bruit
16, rue Eugène Ruppert
2453 Luxembourg
Luxembourg
Tel: +352-405656-1
Fax: +352-485078
[email protected]
www.environnement.public.lu/
air_bruit/dossiers/O3ozone_stratospherique_fuites_frigorifiques/index.html
HUNGARY
Ministry of Environment and
Water
Dept for Environmental
Development
POB 351
1011 Budapest
Hungary
Tel: +36-1-457-3300
Fax: +36-1- 201-3056
[email protected]
www.kvvm.hu
LATVIA
Ministry of Environment
Environmental Protection
Department
Peldu lela 25
Riga 1494
Latvia
Tel: +371-67026448
Fax: +371-67820442
[email protected]
www.vidm.gov.lv
MALTA
Malta Environment and
Planning Authority
Environment Protection
Directorate
Pollution Prevention and
Control Unit
C/o Quality Control Laboratory
P.O. Box 200
Marsa GPO 01
Malta
Tel: +356-2290-0000
[email protected]
www.mepa.org.mt
29
NETHERLANDS
SenterNovem
Catharijnesingel 59
Postbus 8242 / P-box 8242
3503 RE Utrecht
The Netherlands
Tel: +31-302393493
Fax: +31-30231-6491
frontoffi[email protected]
www.f-gassenverordening.nl
ROMANIA
Ministry of Environment and
Sustainable Development
12, Libertatii Vv
District 5
Bucharest
Romania
Tel: +4021 317 40 70
Fax:+4021 317 40 70
[email protected]
www.mmediu.ro
SPAIN
Ministerio de Medio Ambiente,
y Medio Rural y Marino
Subdirección General de
Calidad del Aire y Medio
Ambiente Industrial
Plaza de San Juan de la Cruz s/n
28071 Madrid
Spain
Tel: +34 91 453 53 80
+34 91 453 53 46
Fax: +34 91 534 05 82
[email protected]
www.marm.es
30
POLAND
Industrial Chemistry Research
Institute
Ozone Layer Protection Unit
Rydygiera 8
01-793 Warsaw
Poland
Tel: +48-22-568-2000
Fax: +48-22-568-2390
[email protected]
www.mos.gov.pl
SLOVAKIA
Ministry of the Environment of
the Slovak Republic
Air Protection and Climate
Change Department
Nam. L. Stura 1
812 35 Bratislava
Slovakia
Tel: +421-2-5956-1111
[email protected]
www.enviro.gov.sk
SWEDEN
Naturvårdsverket
Valhallavägen 195
106 48 Stockholm
Sweden
Tel +46-8-698 10 00
Fax +46-8-20 29 25
[email protected]
www.naturvardsverket.se/sv/Pr
odukter-och-avfall/Fluoreradevaxthusgaser/
PORTUGAL
Ministry of Environment
Agencia Portuguesa do
Ambiente
Rua da Murgueira 9/9A
Zambujal-Ap. 7855
2611-865 Amadora
Portugal
Tel: +351-21-4728200
Fax: +351-21-4719074
www.apambiente.pt
SLOVENIA
Ministry of the Environment
and Spatial Planning
Environmental Agency of the
Republic of Slovenia
Vojkova 1b
1000 Ljubljana
Slovenia
Tel: +386 - 1- 478 4000
Fax: +386 - 1- 478 4051
[email protected]
www.arso.gov.si/zrak
UNITED KINGDOM
Climate and Energy Science
and Analysis (CEOSA)
UK Dept of Environment, Food
and Rural Affairs (defra)
3F Ergon House
17 Smith Square
London SW1P 3JR
Great Britain
Tel: +44-20-7238-6951
Fax: +44-20-7238-2188
[email protected]
http://www.defra.gov.uk/environment/air-atmos/fgas/
Sustainable Development &
Regulation Directorate
Department for Business, Enterprise and Regulatory Reform
1 Victoria Street
London SW1H 0ET
Great Britain
Tel: +44-20-7215-5000
[email protected]
www.berr.gov.uk
Fotografie:
Europejskie Partnerstwo na rzecz Energii i Środowiska (European Partnership for Energy and the Environment, EPEE): zdjęcie na okładce, zdjęcia na str. 1, 2, 6, 11, 15, 22
Hyfra Industriekühlanlagen GmbH: etykieta
mark_ad GmbH Werbeagentur: zdjęcia na str. 1, 2, 6, 11, 15, 20, 22
KH-80-08-354-PL-N