UCHWAŁA NR XXXVIII/207/13 RADY GMINY DOBROMIERZ z dnia

UCHWAŁA NR XXXVIII/207/13 RADY GMINY DOBROMIERZ z dnia

UCHWAŁA NR XXXVIII/207/13
RADY GMINY DOBROMIERZ
z dnia 18 października 2013 r.
w sprawie zatwierdzenia „Planu Odnowy miejscowości Jaskulin na lata 2013-2019”
Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym (Dz. U. z 2013 r. poz. 594 z późn. zm.) oraz § 10 ust. 2 pkt 2 lit. b rozporządzenia
Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 14 lutego 2008 r. w sprawie szczegółowych
warunków i trybu przyznania pomocy finansowej w ramach działania „Odnowa i rozwój wsi”
objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z 2008 r. Nr
38, poz. 220 z późn. zm.) uchwala się, co następuje:
§ 1. Zatwierdza się „Plan Odnowy miejscowości Jaskulin na lata 2013-2019” przyjęty
uchwałą nr 2/2013 Zebrania Wiejskiego w Jaskulinie z dnia 26 września 2013 r., stanowiący
załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Dobromierz.
§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.
Przewodnicząca Rady
(-) Danuta Świerk
Uzasadnienie
do UCHWAŁY NR XXXVIII/207/13
RADY GMINY DOBROMIERZ
z dnia 18 października 2013 r.
w sprawie zatwierdzenia „Planu Odnowy miejscowości Jaskulin na lata 2013-2019”
Plan Odnowy miejscowości Jaskulin został przyjęty przez Zebranie Wiejskie Uchwałą
nr 2/2013 w dniu 26 września 2013 r. Dokument opracowano na podstawie konsultacji
z mieszkańcami. Ma on na celu poprawę jakości życia społeczności lokalnej oraz
usystematyzowanie kierunków rozwoju miejscowości. Plan Odnowy będzie służył
mieszkańcom, radzie sołeckiej oraz organom samorządu terytorialnego.
Ponadto Plan Odnowy jest wymaganym załącznikiem do ubiegania się
o dofinansowanie w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013
działanie „Odnowa i rozwój wsi” oraz PROW 2014-2020. Dokument może być także
wykorzystywany do występowania o inne dotacje ze środków zewnętrznych.
WÓJT
(-) Jerzy Ulbin
Załącznik
do UCHWAŁY NR XXXVIII/207/13
RADY GMINY DOBROMIERZ
z dnia 18 października 2013 r.
PLAN ODNOWY
MIEJSCOWOŚCI JASKULIN
na lata 2013-2019
Spis treści :
I.
II.
Charakterystyka wsi Jaskulin 3
Inwentaryzacja zasobów służąca ujęciu stanu rzeczywistego 8
III.
Ocena mocnych i słabych stron sołectwa 10
IV.
Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność
lokalną 11
V.
Opis obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców 12
PLAN OPRACOWAŁ:
Teodor Balok – sołtys i radny gminy Dobromierz, Marcin Starak – mieszkaniec wsi Jaskulin
przy współpracy: Grupy Odnowy Wsi oraz Urzędu Gminy Dobromierz.
2
I.
CHARAKTERYSTYKA WSI JASKULIN
Nieduża wioska położona na przedgórzu Sudeckim, ciągnie się ze wschodu na zachód od
równiny Strzegomsko - Świdnickiej na wysokości od 300 do 350 m n.p.m.
Pierwszy dokument wspominający Jaskulin pochodzi z roku 1305 (kronika kościelna muzeum w Jaworze). Brak jest późniejszych zapisów, dlatego odtwarzanie historii napotyka
na pewne trudności. Dopiero w dokumentach o kościele p.w. św. Jadwigi w Szymanowie
czytamy, że fundatorami dworu i opiekunami kościoła w roku 1680 byli bracia Christoph
Henrich i Adalbert von Wansdorf jako dziedziczni panowie Szymanowa i Jaskulina.
Około roku 1785 wioskę wykupuje hrabiowska rodzina von Hochberg z pobliskiego Książa.
Natura obdarzyła okolicę Jaskulina w przepiękne lasy, dlatego Hochbergowie wybudowali tu
dworek myśliwski. Rodzina von Hochberg wykorzystywała te tereny głównie dla myślistwa i
jako obszary leśne, grunty orne wydzierżawiała innym ziemianom.
Pałac w Jaskulinie
Takiego dzierżawcę wymienia w roku 1842 pastor von Herrmann z Dobromierza, w napisanej
przez siebie kronice tych okolic (wydanej w 1846 roku przez drukarnię z Jawora). Był nim
ziemianin von Luderitz. Natomiast Ferdinand Ozewicz w wydanej w 1900 roku broszurce, pt.
"Wzgórze Zwycięstwa koło Dobromierza" (wydawnictwo: F.W. Schröter - Świebodzice)
pisze, że w Jaskulinie, który leży w połowie drogi ze Świebodzic do Dobromierza i przez
który przebiega granica Księstwa Książańskiego, pobiera się jeszcze opłatę drogową na
utrzymanie i konserwację drogi w księstwie. Szlaban przecinający drogę ustawiony był przy
starym domu celnym (dziś jest to pierwszy przy szosie budynek w Jaskulinie).
3
Przewodnik turystyczny z 1911 roku (muzeum Würzburg) wymienia jako właściciela
Jaskulina barona von Romberg, który mieszkał na stałe w Berlinie, utrzymując tutaj jedynie
lasy (około 240 ha) i ogrody (około 7 ha). Łąki i grunty orne, wzorem poprzedniego
właściciela, wydzierżawiał. Baron von Romberg zatrudniał na stałe ogrodnika i leśniczego.
Leśniczy mieszkał w leśniczówce położonej malowniczo wśród lasów i niewielkiego jeziorka,
w niedużej odległości od wioski. Dawniej przy leśniczówce wybijało źródełko kwaśnej wody,
lecz zostało zasypane.
W rękach rodziny von Romberg pałac i dobra pozostawały do końca II wojny światowej. W
czasie wojny właściciel wyjechał do Szwajcarii (sprzeciwiał się polityce hitlerowskiej). W
Jaskulinie pozostały żona i córka, które w roku 1945 zginęły z rąk wyzwalających ten teren
Rosjan.
Po wojnie w 1948 roku stworzono w pałacu placówkę prewentorium dla dzieci zagrożonych
gruźlicą. Należała ona do kopalni "Thorez" z Wałbrzycha, ale w 1953 roku przeszła pod
administrację służby zdrowia. W roku 1965 prewentorium zostało zlikwidowane. Przez 4 lata
organizowano tu jedynie kolonie. W 1969 roku powołano do życia Państwowy Dom
Specjalny dla dzieci, a po dwóch latach zmienił on nazwę na Dom Pomocy Społecznej. Pałac
przez lata powojenne był wielokrotnie remontowany i modernizowany, jednak zawsze z
zachowaniem struktur zabytku. Dziś znajduje się w rękach prywatnych.
HISTORIA JASKULINA
Jaskulin, jak większość wsi leżących w okolicach Dobromierza, założony został w początkach
XIV wieku, w ramach wielkiej akcji kolonizacyjnej na prawie niemieckim, podczas której
zasiedlano głównie tereny górskie i podgórskie. Nie znamy pierwszych właścicieli wsi;
najstarsza wzmianka dotycząca posiadacza tutejszego majątku, który związany był z
sąsiadującym dobrem rycerskim w Siodłkowicach, pochodzi z 1369 r. Wówczas to na
tutejszych włościach zasiadał rycerz Nikolaus de Czeisberg. Jaskulin tworzył w owym czasie
dużych rozmiarów folwark, zaś mieszkańcy wsi zobowiązani byli do pracy w dominium. Czy
posiadali własne grunty? Tego nie można wykluczyć, niemniej podlegali pod władztwo
gruntowe dziedzica Jaskulina, który posiadał także prawo sądownicze nad swymi poddanymi.
Nikolaus von Czeisberg, zwany Starszym, występuje w źródłach jako posiadacz wsi jeszcze
w 1395 r., kiedy to zapisał wieś jako oprawę wdowią swej żonie, noszącej imię Ilza. W tym
czasie wieś wchodziła w skład okręgu sądowniczo-admistracyjnego w Bolkowie (wcześniej
do około poł. XIV w. należała do okręgu świdnickiego). Pewne czynsze z obu wsi, Jaskulina i
Siodłkowic, przekazane zostały za życia Nikolausa von Czeisberga na rzecz klasztoru
benedyktynek w Strzegomiu, gdzie siostrzenica tego rycerza była zakonnicą. Potwierdza to
wydarzenie transumpt dokumentu z 1402 r.
W okresie reformacji większa część mieszkańców wsi, prawdopodobnie pod wpływem
właścicieli tutejszego majątku, przeszła na wyznanie ewangelickie. Tutejsi luteranie skupieni
byli przy kościele w Dobromierzu. W okresie kontrreformacji, gdy ich świątynię oddano na
potrzeby katolików, uczęszczali oni na nabożeństwa do odległego o ponad 20 km Kościoła
Pokoju w Jaworze.
4
W 1576 r. wieś wchodziła w skład większego majątku, złożonego z kilku wiosek, należącego
do rodziny von Borschnitz. Według spisu majątków księstwa świdnickiego, sporządzonego w
tym samym roku, liczyła ona 12 chłopów (w domyśle: 12 gospodarstw chłopskich) i
zajmowała powierzchnię 10 łanów (najprawdopodobniej tzw. dużych łanów frankońskich
liczonych po 25 ha). Nie znamy pełnej listy właścicieli Jaskulina z okresu nowożytnego. W
okresie pruskim (od 1740 r.) gospodarowali tu członkowie rodu von Warnsdorf. Dzięki relacji
Friedricha Alberta Zimmermanna z 1785 r., wiadomo, iż w owym czasie w Jaskulinie
mieszkało 151 osób, w tym 2 bogatych chłopów, 17 zagrodników, 7 chałupników. Stał tu
również dworek szlachecki, folwark z zabudowaniami gospodarczymi i młyn wodny.
Ówczesnym właścicielem wsi był hrabia Rzeszy von Hochberg, pan na Zamku Książ. W
1845 r. wieś liczyła 254 mieszkańców (11 wyznania katolickiego). Po reformach Steina i
Hardenberga osiadło tu kilku rzemieślników (łącznie 8, chociaż nie wiemy, czym konkretnie
się zajmowali). Ludność wsi, oprócz rolnictwa zajmowała się tkactwem. We wsi stał młyn
wodny, 2 wiatraki i browar. Właścicielem wsi był G. F. A. von Luederitz.
W II poł. XIX w. majątek w Jaskulinie dostał się w ręce nieszlacheckie. W 1876 r.
gospodarował tu Ernst Karl Strach, zaś od 1886 r. - emerytowany oficer pruskiej armii Paul
Schaube. W 1902 r. tutejsze dominium zakupił Ludwig Rothe, który rozsławił nazwę wsi w
całych Niemczech, zajmując się hodowlą oryginalnej rasy koni oldenburskich. W 1909 r. wieś
zakupił Friedrich von Busse, a współwłaścicielką majątku była jego żona Margarethe von
Busse z domu von Humboldt. Tuż przed końcem I wojny światowej tutejsze dobra rycerskie
przeszły na własność barona von Romberga, niemieckiego ambasadora w Bernie. Był on
rotmistrzem armii cesarskiej, a jego szczególnym osiągnięciem na polu gospodarczym była
hodowla owiec rasy merynos. Ostatnim właścicielem majątku w Jaskulinie, który w 1939 r.
obejmował 379,2 (93 ha pól uprawnych, 26,5 ha łąk i 239,15 ha lasu), był Giesbert baron von
Romberg. Interesujące jest, iż właściciel dominium nie gospodarował samodzielnie na polach
należących do majątku, lecz cały areał dzierżawiony był mieszkańcom wsi. Pod koniec II
wojny światowej w Jaskulinie mieszkało 161 osób.
Jaskulin to obecnie niewielka wioska rolnicza, licząca około 25 zabudowań i około 214
mieszkańców.
5
Lokalizacja miejscowości
6
Liczba mieszkańców wsi Jaskulin wg struktury wiekowej
20
wiek od 1 do 10 lat
13
wiek od 11 do 17 lat
37
wiek od18 do 30 lat
74
wiek od 31 do 50 lat
70
wiek powyżej 50 lat
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Liczba mieszkańców wsi Jaskulin
7
II.
INWENTARYZACJA ZASOBÓW SŁUŻĄCA UJĘCIU STANU
RZECZYWISTEGO
1. WALORY KRAJOBRAZOWE
Na terenie sołectwa wsi Jaskulin, znajduje się wiele urozmaiconych krajobrazów, które
zachwycą z pewnością niejednego podróżnika. Na jej obszarze znajdują się malownicze
tereny takie jak łąki, pola, góry porośnięte pięknymi lasami, w których można spotkać wiele
roślin i zwierząt. Niedaleko wsi znajduje się ładny budzący podziw wśród turystów oraz
miejscowych mieszkańców zbiornik wodny w Dobromierzu. Na jego terenie występuje wiele
gatunków roślinnych i zwierzęcych. Jak twierdzą mieszkańcy na terenie wsi znajduje się
wzniesienie z którego w dobrych warunkach przejrzystego powietrza widać Śnieżkę oraz
miasto Wrocław. Ponad to nieopodal miejscowości za lasami kryje się piękny zamek Książ,
który jest 3 zamkiem w Polsce co do wielkości (po zamku na Wawelu i zamku w Malborku).
2. WALORY PRZYRODNICZE (FAUNA I FLORA)
Wzdłuż miejscowości rozciągają się lasy, które przyciągają wiele osób. Można spotkać tu
wiele gatunków roślin i zwierząt, które są objęte ochroną. Przepiękne lasy obdarowują
tutejszą ludność wieloma skarbami natury jakimi są np.: czyste powietrze, jesienne grzyby,
owoce leśnie i wiele innych darów jakie może przekazać nam matka natura. Jest tutaj wiele
terenów przeznaczone na spacery oraz wycieczki rowerowe. W pobliżu wsi znajduje się
bardzo ciekawe odsłonięcie geologiczne zwane "Płatem Jaskulina" złożone z zieleńców.
Podobne znajdują się w książańskim wąwozie.
3. WALORY KULTUROWE
Jedynym walorem kulturowym, który wieś posiada jest Pałac w Jaskulinie, który zaciekawia
swą historią nie jedną osobę, która zobaczy ten tajemniczy obiekt.
8
Pałac - dworek myśliwski Hochbergów powstał około 1785 roku. Już przed pierwszą wojną
pałac należał do rodziny von Romberg z Berlina. W rękach rodziny von Romberg pałac i
dobra pozostawały do końca II wojny światowej. W czasie wojny właściciel wyjechał do
Szwajcarii (sprzeciwiał się polityce hitlerowskiej). W Jaskulinie pozostały żona i córka, które
w roku 1945 zginęły z rąk Rosjan. Po wojnie w 1948 roku stworzono w pałacu placówkę
prewentorium dla dzieci zagrożonych gruźlicą. Należała ona do kopalni "Thorez" z
Wałbrzycha, ale w 1953 roku przeszła pod administrację służby zdrowia. W roku 1965
prewentorium zostało zlikwidowane. Przez 4 lata organizowano tu jedynie kolonie. W 1969
roku powołano do życia Państwowy Dom Specjalny dla dzieci, a po dwóch latach zmienił on
nazwę na Dom Pomocy Społecznej. Pałac przez lata powojenne był wielokrotnie
remontowany i modernizowany, jednak zawsze z zachowaniem struktur zabytku. Dziś
znajduje się w rękach prywatnych, i jego stan staje się coraz bardziej opłakany.
4. KAPITAŁ LUDZKI I SPOŁECZNY
We wsi Jaskulin mieszka dużo osób, które mają sentyment do tego terenu, przepełnieni
wieloma ciekawymi pomysłami, optymizmem, który może być wykorzystany jeszcze
efektywniej poprzez zaangażowanie środków pieniężnych z budżetu gminy i uzyskanie
dotacji zewnętrznych.
Mieszkańcy co roku biorą udział w różnych imprezach organizowanych latem we wsi przez
Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji.
9
III.
OCENA MOCNYCH I SŁABYCH STRON SOŁECTWA
Mocne strony
•
•
•
•
•
•
•
Ludzie gotowi do działania dla dobra
społeczności
Malownicza okolica
Możliwość jazdy konnej
Możliwość wędkowania
Dostęp do sieci internetowej i
wodociągowej
Możliwość górskich wycieczek
rowerowych
Bliska odległość do miast
Słabe strony
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Szanse
•
•
Współpraca z samorządem gminnym
na pozyskanie środków na budowę
obiektu
Polepszenie jakości życiowej
mieszkańców
Brak środków pieniężnych na rozwój
kultury
Duże bezrobocie
Brak miejsc rozrywki dla dzieci
Wąska jezdnia
Brak chodników
Brak ścieżek rowerowych
Brak sklepów
Brak świetlicy wiejskiej
Brak kanalizacji
Duża liczba ubogich mieszkańców
wsi
Zagrożenia
• Istnieje ryzyko emigracji młodych ludzi
za granicę w poszukiwaniu pracy
10
IV.
OPIS PLANOWANYCH ZADAŃ INWESTYCYJNYCH I PRZEDSIĘWZIĘĆ
AKTYWIZUJĄCYCH SPOŁECZNOŚĆ LOKALNĄ
1. Budowa świetlicy wiejskiej w Jaskulinie
Cel: Budowa świetlicy wiejskiej od podstaw wyposażonej w media komunalne oraz
wyposażenie jej w meble i AGD.
Przeznaczenie: Dzięki świetlicy będzie można organizować zajęcia dla dzieci i osób
starszych, imprezy społeczne, które przyczynią się do rozwoju kultury, zainteresowań.
Świetlica będzie miejscem w którym będą przeprowadzane zebrania sołeckie które wzbudzą
mieszkańców do działania dla dobra swojej miejscowości. Obiekt ten z pewnością polepszy
jakość życia mieszkańców.
Harmonogram realizacji: Zadanie będzie realizowane w latach 2013-2016.
Koszt zadania: 200 000 zł
Źródła finansowania: - środki własne gminy, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich.
11
V.
OPIS OBSZARÓW O SZCZEGÓLNYM ZNACZENIU DLA ZASPOKOJENIA
POTRZEB MIESZKAŃCÓW
1. Boisko sportowe – od niedawna na boisku sportowym pojawił się plac zabaw dla
najmłodszych mieszkańców Jaskulina. Niewątpliwie ze względu na społeczny
charakter aktywności na plac zabaw, mają one istotne znaczenie w procesie moralnego
wychowania. Na boisku w okresie letnim odbywają się festyny rodzinne dla dzieci,
młodzieży i dorosłych. Rozgrywają się tu różne gry i zabawy dla dzieci i młodzieży.
Wspólna integracja pozwala nam na zjednoczeniu wszystkich mieszkańców do miłego
spędzenia czasu oraz rozmowy.
2. Plac przy kapliczce – jest to miejsce, gdzie spotykają się wszyscy mieszkańcy i
parafianie podczas trwania takich uroczystości jak: Wielka Sobota, gdzie święcimy
święconkę. Majówkę, gdzie mieszkańcy spotykają się na wspólną modlitwę. Boże
Ciało jest to święto obchodzone przez katolików ku czci Najświętszego sakramentu.
3. Plac koło przystanku – jest to wyznaczone miejsce oczekiwania przez mieszkańców
oraz zatrzymywania i postoju autobusu w celu umożliwienia pasażerom dostania się
do innych miejscowości bądź powrotu do domu. Na przystanku autobusowym
spotykają się również osoby, które odprowadzają swoje dzieci na autobus do szkoły.
Podczas czekania sąsiedzi mają czas na wspólną rozmowę.
12