str. 1 Jaki stosować olej ?

Jaki stosować olej ?
Olej hydrauliczny (hydrol) to rodzaj oleju używanego jako medium robocze w napędach
hydraulicznych i układach tłumiących. Zwykle ma on postać żółtawej lub czerwonawej gęstej
cieczy. Oleje hydrauliczne są medium nieściśliwym, dzięki temu można je sprężyć do
ogromnego ciśnienia i uzyskać bardzo dużą siłę w małym napędzie. Jednocześnie olej
smaruje elementy metalowe, co zmniejsza ich zużycie. Wadą oleju jest to, że zawsze pokrywa
on pracujące z jego wykorzystaniem urządzenia, przez co ogranicza ich zastosowanie do
miejsc nie wymagających dużej czystości. Istnieje ogromna gama olejów hydraulicznych.
Wynika to z bardzo szerokiego zakresu temperatur i ciśnień w jakich pracują te ciecze.
Najpopularniejsze w hydraulice są oleje mineralne, jednak czasami wykorzystuje się oleje
syntetyczne. Przykładem zastosowań olejów hydraulicznych są siłowniki hydrauliczne,
olejowe amortyzatory, układy hamulcowe, czy napędy poruszające lotkami odrzutowców.
Najważniejsze parametry olejów hydraulicznych ogólnego przeznaczenia i ich orientacyjne
wartości:
- gęstość: 900 – 1000 kg/m3
- lepkość kinematyczna: 50 mm2/s w temperaturze otoczenia do 10 mm²/s w temperaturze
pracy – bardzo zależy od temperatury i dlatego wiele instalacji hydraulicznych ma
nagrzewnice, które zapewniają rozgrzanie oleju przed uruchomieniem
- temperatura zapłonu: 300 °C
- temperatura płynięcia: -40 °C (kiedy staje się gęsty i zastyga).
Wyróżnia się dwa podstawowe warunki determinujące wymianę oleju. Pierwszy to
degradacja samego oleju a drugi to zużycie dodatków. Jednak zużycie obu tych elementów
wynika z tak wielu czynników, że wymiana oleju na podstawie autorytatywnie podanego
czasu pracy jest jak strzelenie w mrok.
Biorąc pod uwagę dzisiejsze, przerażająco wysokie ceny oleju, wylewanie oleju gdy nie jest
to konieczne jest ostatnią rzeczą którą chcemy zrobić. Z drugiej strony, jeżeli wymienimy olej
zbyt późno możemy skutecznie skrócić życie innych elementów układu – jak siłownik
hydrauliczny, pompa hydrauliczna czy rozdzielacz hydrauliczny. Jedynym sposobem aby
wymienić olej na czas a jednocześnie chronić swój sprzęt – rozdzielacz hydrauliczny nie jest
za darmo – jest wymiana na podstawie analizy. Część operatorów urządzeń kontynuuje pracę
nawet gdy urządzenie się przegrzewa. Niestety, spora część która tego nie robi ma spore
problemy aby określić – kiedy urządzenie jest zbyt gorące. Trzeba jednak na to bacznie
str. 1
uważać, ponieważ nie ma łatwiejszego sposobu aby uszkodzić pompę hydrauliczną, siłownik
czy rozdzielacz hydrauliczny jak pracować przy zbyt wysokiej temperaturze układu. Jaka
temperatura jest zbyt wysoka? To zależy od lepkości i indeksu lepkości cieczy hydraulicznej.
Od tego, w jaki sposób lepkość zmienia się ze wzrostem temperatury oraz od typu
zastosowanych elementów hydraulicznych: siłowników, rozdzielaczy itd. Jak to działa? Gdy
temperatura rośnie, lepkość spada. Gdy więc układ hydrauliczny za bardzo się rozgrzewa,
spada lepkość oleju, co powoduje spadek poślizgu i metalowe elementy ocierając się o siebie
niszczą się. Zwłaszcza te najlepiej spasowane jak rozdzielacz hydrauliczny czy siłownik.
Abstrahując od kwestii poślizgu, temperatura powyżej 80 stopni Celsjusza niszczy niemal
wszystkie uszczelki i węże oraz przyspiesza degradację oleju, jednak biorąc pod uwagę to co
poprzednio napisałem, układ może być zbyt gorący (przegrzany) nawet poniżej tej
temperatury. Pamiętajmy… 80 stopni nie jest jakąś magiczną granicą. Ta zależy od wielu
czynników. Olej jest najistotniejszym elementem układu hydraulicznego i to nie tylko jako
środek poślizgowy. Olej przenosi całą moc układu. Krytycznym parametrem oleju jest jego
lepkość. Lepkość oleju w dużym stopniu określa w jakim zakresie temperatur układ może
bezpiecznie pracować. Jeżeli użyjemy oleju zbyt lepkiego w stosunku do środowiska w jakim
musi pracować (klimat, pora roku), przepływ nie będzie prawidłowy a smarowanie zbyt
niskie w stosunku do potrzeb podczas zimnego startu. Z drugiej strony, jeżeli użyjemy oleju o
zbyt niskiej lepkości, również nie uzyskamy właściwego poślizgu w najgorętsze dni roku.
Jednak to nie wszystko. Poza dozwolonymi minimami i maksimami, jest wąska granica w
ramach której uzyskujemy idealny poślizg i nie tracimy mocy. Jeżeli mamy zbyt lepki olej, to
nawet jeżeli poślizg będzie prawidłowy, sporo mocy będziemy tracić na przepychanie zbyt
lepkiego oleju przez przewody. Z drugiej strony, zbyt mało lepki olej będziemy tracić moc na
tarcie oraz przez wycieki. Tak więc… medium o nieprawidłowej gęstości to nie tylko
nadmierne zużycie elementów jak pompa czy rozdzielacz hydrauliczny ale również
nadmierne zużycie mocy, czyli w efekcie paliwa które również za darmo nie jest.
str. 2