Program wykładu – Dzieje Ŝycia

Program wykładu – Dzieje Ŝycia:
1. Dawność środowiska Ŝycia człowieka: klimat planety, niezmienne czynniki środowiskowe, ekosystemy
kontynentalne, czynnik historii geologicznej, cykliczna regulacja klimatu, historia klimatu Ziemi, dzisiejsza
biosfera, zmienność klimatu nam współczesna i zmiany historyczne i ich wpływ na cywilizacje, kultura a geny
powiązania biologii i lingwistyki, geneza ludów Europy i neolityczne jej zaludnianie i cywilizowanie, myśliwi
przedneolityczni, geneza lasów deszczowych.
2. Przyrodnicze tło antropogenezy: geneza fauny i flory dzisiejszej Europy, dziedzictwo epok lodowych, geneza
Bałtyku, jeziora lodowe północnej półkuli, fauna i flora zlodowacenia Wisły, kromaniońscy łowcy mamutów,
Weichselian w tropikach, neandertalczycy w zaraniu ostatniego zlodowacenia, plejstoceńska ekspansja
człowieka, interglacjał eemski, cykliczność Milankovića.
3. Świat przedlodowcowy: pitekantrop, ekspansja geograficzna człowieka, wielki interglacjał mazowiecki, świat
sprzed zlodowaceń, techniki datowania ewolucyjngo, dziedzictwo trzeciorzędowe plejstocenu, historia Przesmyku
Panamskiego, geneza dwunoŜności człowieka, katastrofalne początki pliocenu, istota stepu i eustatyka miocenu,
przemiany faun roślinoŜerców trzeciorzędu, morze korytnickie i węgiel brunatny.
4. Świat nowoczesnych ssaków: początki człekokształtnych, małpy i małpiatki a przemiany Atlantyku, ewolucja
nowoczesnych kwiatowych, koewolucja motyli i nietoperzy, ewolucja owadopylności, łupki menilitowe, geneza
ekosystemu Antarktyki, wieloryby a konwergencja antarktyczna, dziedzictwo florystyczne Gondwany, bałtyckie
lasy jantarowe i fauny eocenu, fauna Monte Bolca w historii paleontologii, pierwsze ssaki trzeciorzędu.
5. Upadek dinozaurów: granica kredy i trzeciorzędu a mit katastrof kosmicznych, zmiany ekologiczne w morzu
na granicy er, przyczyny obniŜenia poziomu wód oceanu, ewolucja amonitów heteromorficznych, dymorfizm
amonitów, ostatnie belemnity, morskie gady kredy, zmiany ekologiczne na lądzie, ssaki ssące i ostatnie
dinozaury, pasza dinozaurów, granica kredy z jurą i paleogeografia ery dinozaurów.
6. Lasy ery dinozaurów: morfogeneza okwiatu i naprzemienność owadopylności z wiatropylnością w ewolucji
kwiatowych, problem homologii i morfogeneza okwiatu, pochodzenie nowoczesnych iglastych, rośliny-relikty ery
dinozaurów, pierwsze motyle i jurajskie "niby-motyle", początki muchówek.
7. śycie w cieniu dinozaurów: problem pokrewieństwa ptaków z dinozaurami, ptaki mezozoiczne, realność
„tetrapteryx”, nadrzewne jurajskie i triasowe archozaury, pochodzenie Ŝab, salamander, jaszczurek i węŜy,
analogia elastyczności czaszki ryb ościstych, granica triasu i jury, ostatnie konodonty, triasowy przodek ptaków,
ograniczenia inŜynierskie lotu, rewersja w ewolucji krokodyli, początki dinozaurów drapieŜnych i roślinoŜernych.
8. Pogranicze er dinozaurów i therapsidów: „trawy” mezozoiku, pochodzenie dinozaurów i przełom triasowy,
pochodzenie ssaków, ewolucja ich ucha wewnętrznego i środkowego, ssacze uzębienie, pochodzenie i ewolucja
dicynodontów, Ŝółwie triasowe, pierwsze archozaury, granica er permu z triasem, rafy permskie a nafta, miedź i
sól, ryby ganoidowe, zlodowacenia i tundra permokarbońska, ssacze futro, pierwsze gałęzie ewolucyjne gadów,
granica karbon-perm.
9. Epoka węgla kamiennego: pochodzenie iglastych, kordaity, paprocie nasienne, pokrewieństwo poryblina i
sygillarii, lasy deszczowe epok węglowych, geneza nasiona, flora bagnisk węglowych, wielkie owady, gigantyczne
wije i "pająki", czworonoŜne stawonogi, sedymentacja pokładów węgla kamiennego, fauna karbonu, antrakozaury
i problem wycięcia usznego, eustatyka w zaraniu węglowej epoki lodowej, dewońskie rafy barierowe, koniec raf
stromatoporowych.
10. Wczesnopaleozoiczna era stabilności: kończyny pierwszych czworonogów, słuch jako lądowy narząd
zmysłu, rybie dziedzictwo, pochodzenie ryb kostnoszkieletowych, róŜnosporowość a specjalizacja płci, paprocie
cienkozarodniowe, początki drzew i wyścigu do światła, geneza liści paproci i skrzypów, pochodzenie widłaków,
inwencja ligniny, aparaty szparkowe, regulacja wzrostu sporofitu, pochodzenie owadów, wijów i pajęczaków,
fauna dewonu, pierwsze amonity i ostatnie graptolity, granica syluru z dewonem, bezszkieletowy świat Ŝywy
syluru, pochodzenie kości i ryb.
11. Zlodowacenia wczesnopaleozoiczne: pochodzenie minogów, bezszczękowce z fosforanowymi łuskami,
granica ordowik-sylur, klimat i paleogeografia ordowiku, pochodzenie stadium sporofitu i wątrobowców, dominacja
gametofitu u ramienic, granica kambr-ordowik graptolity czyli klonalne dymorficzne półstrunowce, pochodzenie
graptolitów planktonowych, ewolucja i organizacja szkieletu kolonii, aktywnie pływający superorganizm, ewolucja
behawioru w rosnącym klonie, peramorfoza w ewolucji graptolitów.
12. Sens eksplozji kambryjskiej: ordowik w ciągłości z kambrem, pokrewieństwa molekularne Metazoa, śluzice
i konodonty bez regulacji osmotycznej, początki szkieletu mineralnego strunowców, strunowce kambryjskie,
wtórne uproszczenie lancetnika, głowonogi jako mięczaki o całkowicie pelagicznym cyklu Ŝyciowym, ewolucja
larwy mięczaków, pochodzenie muszli, wieloszczety z tarczkami i wielotarczkowe chitony, ogniwo wiąŜące
Ecdysozoa, pochodzenie oczu złoŜonych, pierwotność Nematomorpha i braku larwy planktonowej, priapula jako
relikty kambru i pierwsze zwierzęta ryjące, granica wend-kambr.
13. Ogrody ediakarskie: „syndrom Verdun” i skutki drapieŜnictwa, prekambryjskie korzenie typów świata
zwierzęcego, Dipleurozoa - typ zwierząt wendyjskich, Ŝebropławy a Petalonamae, spirale śmierci z wendu i jury,
mechanizm fosylizacji fauny z Ediacara, ewolucja symetrii i planu budowy, środowisko przedkambryjskie, drzewo
rodowe zwierząt.
14. Geologiczne i molekularne aspekty biogenezy: pochodzenie i pokrewienstwa zwierząt, pochodzenie roślin,
akritarchy i fitoplankton prekambryjski, zlodowacenia, prekambryjskie gigantyczne prokarioty Doushantuo czy
moŜe embriony, krasnorosty jako najstarsze eukarioty, ewolucja pod presją jednokomorkowych drapieŜców,
pochodzenie organelli, problem wtórności archeobakterii, sinice a fotoliza wody, dowody beztlenowości pierwotnej
atmosfery, pierwotne źródła energii, miejsce filogenetyczne Planctomycetes, najstarsze skamieniałości,
koewolucja kodu genetycznego i aminokwasów, Świat RNA i jego geneza.