Decyzja KK z dnia 13 listopada

Decyzja
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarno "
nr 188/2013
ws. opinii o projekcie ustawy MPiPS o zmianie niektórych ustaw w zwi zku z okre leniem
zasad wypłaty emerytur ze rodków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych
Prezydium Komisji Krajowej NSZZ „Solidarno ” negatywnie ocenia przedło ony
projekt ustawy Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 pa dziernika 2013 r. o zmianie
niektórych ustaw w zwi zku z okre leniem zasad wypłaty emerytur ze
rodków
zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych jednocze nie wnosz c nast puj ce
uwagi.
Podstawowym
celem
przedstawionego
projektu
jest
kontynuacja
rozwi za
ograniczaj cych tempo przyrostu pa stwowego długu publicznego i rosn cego deficytu
finansów publicznych. Nale y podkre li , e w skierowanym w dniu 30 wrze nia 2013 roku
do Sejmu projekcie ustawy bud etowej na 2014 rok (I pierwsze czytanie odbyło si
11 pa dziernika) przyj ty poziom wydatków uwzgl dniał ju
wprowadzenie zmian
w systemie emerytalnym, w szczególno ci umorzenie obligacji b d cych w posiadaniu
otwartych funduszy emerytalnych, mimo braku ostatecznych rozstrzygni , co do
proponowanych zmian przedmiotow ustaw . Potwierdza to fakt ograniczania przez koalicj
PO-PSL debaty publicznej, a tym samym poszukiwania optymalnych rozwi za dla systemy
ubezpiecze społecznych.
Wi kszo
zmian zaproponowanych w projekcie nie ma nic wspólnego z okre leniem
zasad wypłaty emerytur ze rodków zgromadzonych w otwartych funduszach emerytalnych.
Pomysł na rozwi zanie tego problemu nie jest zreszt zbyt oryginalny i polega na likwidacji
do ywotniej emerytury kapitałowej, przekazywaniu rodków zgromadzonych w OFE do
funduszu emerytalnego FUS przez okres 10 lat poprzedzaj cych osi gni cie wieku
emerytalnego a nast pnie finansowaniu emerytury w cało ci z FUS z uwzgl dnieniem
w podstawie wymiaru wiadczenia rodków zgromadzonych w OFE. Tytuł projektowanej
ustawy wprowadza w bł d, ukrywaj c rzeczywiste intencje autorów projektu, którymi jest
osłabienie, a nast pnie w dalszej konsekwencji likwidacja kapitałowego segmentu
ubezpieczenia emerytalnego. Ten cel pozostaje w zwi zku, nie tyle z okre leniem zasad
wypłaty emerytur ze rodków zgromadzonych w OFE, ile ze wzrostem długu publicznego
i rosn cym deficytem finansów publicznych.
W projekcie ustawy proponuje si now , udoskonalon i zastosowan na szersz skal
ni do tej pory wersj „wynalazku” wprowadzonego na mocy ustawy z dnia 25 marca 2011 r.
o zmianie niektórych ustaw zwi zanych z funkcjonowaniem systemu ubezpiecze
społecznych (Dz. U. Nr 75, poz. 358) w postaci subkonta ubezpieczonego w ZUS, na którym
do tej pory ewidencjonowana była wysoko
emerytury metod
składki przeznaczonej na finansowanie
kapitałow . W projekcie ustawy proponuje si
wykorzystanie tego
rozwi zania jako instrumentu prowadz cego do de facto całkowitej likwidacji kapitałowego
finansowania emerytury. Proponuje si , aby rodki zaewidencjonowane na subkoncie w ZUS
nie były po osi gni ciu wieku emerytalnego przekazywane na finansowanie emerytury
kapitałowej, lecz pozostały definitywnie w FUS, z którego rodków byłaby w cało ci
finansowana przyszła emerytura. Proponuje si jednocze nie zwi kszenie kwoty rodków
zgromadzonych w OFE, które podlegałyby przekazaniu do funduszu emerytalnego FUS
i zaewidencjonowaniu na subkoncie.
Ten mechanizm miałby zastosowanie do:
1.
rodków zgromadzonych w OFE a przekazywanych sukcesywnie do FUS
w okresie 10 lat poprzedzaj cych osi gni cie wieku emerytalnego;
2. kwot stanowi cych równowarto
jednostek rozrachunkowych umorzonych
w zwi zku z przymusowym przekazaniem do ZUS 51,5 % warto ci
posiadanych aktywów netto emitowanych, gwarantowanych lub por czanych
przez Skarb Pa stwa;
3. składek na ubezpieczenie emerytalne w wysoko ci 7,3 % podstawy wymiaru
przekazywanych do FUS w zwi zku z niezawarciem przez ubezpieczonego
obj tego po raz pierwszy ubezpieczeniem emerytalnym umowy z adnym
z OFE lub w zwi zku z niezło eniem przez członka OFE w terminie
o wiadczenia o przekazywaniu do OFE składki w wysoko ci 2.92 %
pocz wszy od składki za miesi c lipiec 2014 r.;
4. składek w zwi kszonej wysoko ci 4,38 % podstawy wymiaru przekazywanych
przez członków OFE na fundusz emerytalny FUS.
Analiza projektu ustawy w tym zakresie prowadzi do wniosku, i
utrzymanie
i wzmocnienie instytucji subkonta ma na celu stworzenie pozorów dalszego utrzymywania
kapitałowego systemu finansowania emerytur w sytuacji znacz cego osłabienia potencjału
finansowego OFE. Mo na odnie
nieodparte wra enie, e autorom projektu zabrakło odwagi
aby wprost powiedzie , e emerytury maj by w cało ci finansowane metod repartycyjn ,
w tym tak e ze
rodków zaewidencjonowanych na subkoncie prowadzonym dla
ubezpieczonego przez ZUS, a lokowanych wcze niej przez OFE. W tych warunkach dalsze
utrzymywanie instytucji prawnej subkonta wydaje si
by
wielce w tpliwe i budzi
uzasadnione obawy o prawo do dziedziczenia tak ulokowanych
rodków, co niestety
potwierdzaj stanowiska, tak Prezesa ZUS jak i Rzecznika Ubezpieczonych.
Tez
o d eniu autorów projektu ustawy do faktycznej likwidacji kapitałowego
segmentu ubezpieczenia emerytalnego potwierdzaj
równie
propozycje nowych zasad
prowadzenia działalno ci przez OFE. Okre lone do tej pory w ustawie o organizacji
i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych wymagania w zakresie lokowania aktywów
funduszu w poszczególne kategorie aktywów miały na celu zapewnienie kapitałowi
emerytalnemu maksymalnego bezpiecze stwa. Wprowadzenie zakazu lokowania aktywów
OFE w bezpieczne instrumenty finansowe takie jak obligacje, bony i inne papiery
warto ciowe emitowane przez Skarb Pa stwa lub NBP oraz likwidacja ogranicze w zakresie
lokowania aktywów OFE w pozostałe kategorie lokat uwa ane za obarczone du ym ryzykiem
(w tym nakaz lokowania nie mniej ni 75 % warto ci aktywów w akcjach) podwa a b d
bezpiecze stwo rodków gromadzonych w OFE z przeznaczeniem na przyszł emerytur oraz
zniech ca
członków OFE do dalszego oszcz dzania na staro
w tych instytucjach.
W warunkach dobrowolno ci oznacza to b dzie, e zdecydowana wi kszo
osób, które po
raz pierwszy b d obj te ubezpieczeniem nie zdecyduje si zawrze umowy z którymkolwiek
z OFE, a wiele z osób oszcz dzaj cych do tej pory na staro
w tych instytucjach nie zło y
w terminie o wiadczenia o przekazywaniu do OFE składki w wysoko ci 2.92 % pocz wszy
od składki za miesi c lipiec 2014 r.
Ograniczenie liczby członków OFE oraz pogorszenie warunków ich funkcjonowania
wskutek znacz cego ograniczenia warto ci zarz dzanych aktywów oraz obni enia o połow
wysoko ci opłat pobieranych od składek oznacza b dzie, e dla wielu spo ród funduszy
dalsza działalno
na polskim rynku straci ekonomiczny sens. Oznacza to b dzie nie tylko
likwidacj wielu OFE, ale tak e zawirowania na rynkach finansowych, głównie na giełdzie,
na której OFE były do tej pory głównym graczem.
Powa ne w tpliwo ci budzi jednocze nie konstytucyjno
niektórych rozwi za
prawnych zaproponowanych w projekcie ustawy. Dotyczy to w szczególno ci przymusowego
przekazania przez OFE do ZUS 51,5 % warto ci posiadanych aktywów netto emitowanych,
gwarantowanych lub por czanych przez Skarb Pa stwa oraz towarzysz cego temu umorzenia
jednostek rozrachunkowych członków OFE o równowarto ci przekazanych aktywów.
Zarówno z punktu widzenia OFE lokuj cego swoje aktywa, zgodnie z obowi zuj c do tej
pory regulacj
prawn
w bezpieczne instrumenty finansowe, jak i jego członków
powierzaj cych OFE swój kapitał emerytalny mo na w tym przypadku mówi o naruszeniu
zasady zaufania do pa stwa i stanowionego przez nie prawa wywodzonej z zasady
demokratycznego pa stwa prawnego sformułowanej w art. 2 Konstytucji RP. W projekcie
ustawy proponuje si
bowiem zmian
przeznaczenia
rodków zgromadzonych w celu
przyszłego finansowania indywidualnej emerytury przez członków OFE i skierowanie ich na
finansowanie wiadcze
emerytalnych osób aktualnie pobieraj cych wiadczenia metod
repartycyjn . Zarzut naruszenia zasady zaufania obywateli do pa stwa i stanowionego przez
nie prawa dotyczy zwłaszcza ubezpieczonych urodzonych w latach 1949-1968, którym
w 1999 r. stworzono mo liwo
wyboru finansowania emerytury w cało ci metod
repartycyjn (z FUS), albo cz ciowo metod repartycyjn , a cz ciowo metod kapitałow
(ze rodków zgromadzonych w OFE). Ów wybór był dokonywany w okre lonym stanie
prawnym. W odniesieniu do osób, które zdecydowały si
cz ciowo metod
proponuje si
repartycyjn , a cz ciowo metod
zmian
na finansowanie emerytury
kapitałow
reguł gry w trakcie jej trwania. Cz
w projekcie ustawy
składki na ubezpieczenie
emerytalne, która trafiałaby do OFE uległaby znacz cemu ograniczeniu. Z drugiej strony
projekt ustawy pomija osoby, które zdecydowały si na „pozostanie w ZUS” nie daj c im
prawa wyboru czy pozosta przy dotychczasowym sposobie finansowania emerytury czy
skorzysta z instytucji „subkonta”. Powstaje jednocze nie pytanie czy rozwi zanie to nie
narusza art. 21 ust. 1 Konstytucji RP i wynikaj cego z tego obowi zku Rzeczypospolitej
Polskiej ochrony własno ci.
W tpliwo ci jakie budz zaproponowane w projekcie ustawy rozwi zania prawne
uzasadniaj jednoznacznie krytyczn jego ocen .
Gda sk, 13 listopada 2013 r.
Prezydium KK
NSZZ „Solidarno ”