Informacja o zabiegu Brachyterapii LDR w raku prostaty

Informacja o zabiegu Brachyterapii LDR w raku prostaty

Informacja o zabiegu Brachyterapii LDR
w raku prostaty
www.nubrapol.com | Medyczna Spółka NUBRAPOL LTD sp.z o.o., ul. Wolności 39/13, 41-500 Chorzów
str. 1/5
Informacja o zabiegu Brachyterapii LDR w raku prostaty
C
elem tej metody jest leczenie wczesnych postaci raka prostaty za pomocą promieniotwórczych izotopów
Jod-125 (Energia 28 KeV, okres półrozpadu 60 dni), względnie Palladium-103 (Energia 21 KeV, okres półrozpadu 17 dni). Izotopy te zamknięte są szczelnie w cylindrze z tytanu, przypominając ziarna milimetrowej
wielkości. Stąd bierze się ich angielska nazwa seeds. Seeds umieszczone zostają podczas krótkiego zabiegu
w tkance stercza i podczas promieniotwórczego rozpadu izotopu wysyłają w otoczenie promieniowanie gamma niszcząc skutecznie nowotworowe komórki.
Jakie są wskazania do Brachyterapii LDR przy pomocy seeds?
Wskazaniem do brachyterapii są niskie, tj. ograniczone jedynie do prostaty stadia choroby o niewielkim ryzyku przerzutów choroby do węzłów chłonnych (cT1-2b, cN0, cM0, G I-II wyjątkowo G III ale przy „Gleason
score” poniżej 7 i wartosci PSA < 10ng/ml).
U pacjentów ze stopniem wyższego ryzyka (cT2c, Gleson >7 ,PSA >10 ng/ml niektóre centra zalecają łączenie
Brachyterapii LDR z teleterapią (t.j. z naświetlaniem z zewnątrz). Do tej pory brak jednak rzetelnych danych
statystycznych potwierdzających sensowność takiego postępowania.
Wskazaniem do Brachyterapii LDR jest też ograniczenie możliwości wykonania zabiegu operacyjnego lub naświetlania z zewnątrz, ze względu na zły stan zdrowia pacjenta, t.j. obecności innych chorób (n.p. serca,
nerek, wątroby i in.), jak również względy logistyczne lub socjalne, uniemożliwiające przeprowadzenie wyżej
wymienionych procedur medycznych.
Gdzie wykonywany jest zabieg brachyterapii?
Zabieg wykonywany jest w typowej sali operacyjnej wyposażonej w urologiczny stół operacyjny, urządzenia
do przeprowadzania narkozy ogólnej czy monitorowania znieczulenia zewnątrzoponowego, w której istnieje
dodatkowo możliwość kontroli rentgenowskiej, np. tzw. łukiem C.
Jacy specjaliści biorą udział w zabiegu Brachyterapii LDR?
W zabiegu biorą udział: lekarz radioterapeuta, fizyk medyczny, lekarz urolog, lekarz anestezjolog, inspektor
ochrony radiologicznej, technik medycyny nuklearnej oraz personel pielęgniarski.
Opis zabiegu
Pacjent ułożony zostaje na stole operacyjnym w pozycji urologicznej. Po wprowadzeniu pacjenta w narkozę (ogólną lub podpajęczynówkową), w odbytnicy umieszczona zostaje sonda aparatu ultrasonograficznego
(USG). Do pęcherza moczowego wprowadzony zostaje cewnik. Za pomocą obrazu USG kontrolowane jest
anatomiczne położenie prostaty. Później USG służyć będzie do precyzyjnego pozycjonowania wszczepianych
do prostaty izotopów (seeds). Przez cewnik wsunięty do pęcherza podany zostaje środek kontrastowy w celu
zaznaczenia granic pęcherza na obrazie rentgenowskim.
www.nubrapol.com | Medyczna Spółka NUBRAPOL LTD sp.z o.o., ul. Wolności 39/13, 41-500 Chorzów
str. 2/5
Informacja o zabiegu Brachyterapii LDR w raku prostaty
Na wstępie za pomocą USG oceniona zostaje wielkość prostaty i jej odległość od innych narządów, głównie
od zewnętrznej ściany odbytnicy i od pęcherza moczowego. Obrazy otrzymane tą drogą analizowane są równocześnie specjalnym programem komputerowym, który umożliwia obsługującemu go fizykowi medycznemu
obliczyć szybko konieczną do terapii ilość seeds i określić ich przyszłe położenie w chorym narządzie. Jest to
wstępna, tzw. faza planowania terapii. Wszystkie radioterapeutyczne parametry planu naświetlana są szczegółowo analizowane przez biorących udział w zabiegu specjalistów.
Plan ten, po jego optymalizacji, z reguły wydrukowany na papierze, służyć będzie lekarzowi radioterapeucie
i lekarzowi urologowi jako drogowskaz w drugiej fazie zabiegu, w tzw. fazie implantacji, do precyzyjnego
umieszczania seeds w sterczu.
Do tego celu wykorzystywane są specjalne igły (aplikatory) puste w środku, które wypełnia się odpowiednią,
wynikającą z planu terapii, ilością seeds (1-6).
Seeds połączone są przeważnie po kilka sztuk w tzw. łańcuszki, z angielskiego nazywane strands. Dzisiaj bardzo
rzadko wykorzystuje się do implantacji pojedyńcze seeds, t.j. nie połączone w łańcuszki.
Igły implantacyjne (aplikatory) zostają wprowadzone do prostaty z dużą dokładnością na podstawie wynikających
z planu leczenia punktów koordynacyjnych. Zlokalizowanie tych punktów w płaszczyźnie dwuwymiarowej ułatwia
tzw. siatka koordynacyjna (template), umieszczona tuż przed powierzchnią perineum (krocza), na głowicy sondy USG.
Położenie igieł i seeds jest stale weryfikowane i interaktywnie, t.j. jeszcze w czasie operacji, korygowane w trzecim
wymiarze, dzięki obrazowi na monitorach ultrasonografu i komputera pracujących w tzw. systemie „real time” t.j.
w czasie rzeczywistym. Kontrolę położenie igieł i seeds prowadzi się równocześnie za pomocą urządzenia rentgenowskiego na obrazie jego monitora.
Dzięki systemowi „real time” kontrolowany i korygowany jest jeszcze w czasie operacji rozkład dawki promieni
w zajętej nowotworem prostacie i w narządach wymagających ochrony. Odbiegające od pierwotnego planu
położenie igieł-aplikatorów oraz seeds zostaje natychmiast zweryfikowane. W ten sposób udaje się silną dawkę
promieni jonizujących zdeponować tam, gdzie jest ona potrzebna, a ryzyko jej negatywnych skutków, tam gdzie
ona jest niepożądana, zminimalizować.
Po umieszczeniu igły w chorym sterczu i po kontroli oraz zaakceptowaniu jej położenia, z igły wysunięte zostają do
prostaty promieniotwórcze seeds, które pozostają tam na stałe t.j do końca życia. Igła-aplikator zostaje ze stercza
usunięta.
Po umieszczeniu zaplanowanej ilości seeds i po ponownej kontroli rozkładu dawki dokumentuje się ich położenie
w chorym narządzie za pomocą zdjęcia rentgenowskiego.
www.nubrapol.com | Medyczna Spółka NUBRAPOL LTD sp.z o.o., ul. Wolności 39/13, 41-500 Chorzów
str. 3/5
Informacja o zabiegu Brachyterapii LDR w raku prostaty
Jak
długo promieniuje izotop Jod 125 ?
Umieszczone w sterczu ziarna promieniotwórcze seeds wysyłają na skutek rozpadu izotopu do chorej tkanki promienie jonizujące przez wiele miesięcy. Pacjent prowadzi w tym czasie normalne zawodowe i prywatne życie.
Leczenie przebiega „samoczynnie“.
Przyjmuje się, że „całkowity“ rozpad izotopu Jod 125 następuje po 594 dniach, t.j. po przeszło półtora roku od dnia
zabiegu. Ponieważ jego okres półrozpadu wynosi ok. 60 dni, oznacza to, że co dwa miesiące natężenie promieniowania słabnie o połowę.
Czy rodzina i najbliższe otoczenie pacjenta po Brachyterapii LDR, mogą być
narażeni na utratę zdrowia poprzez kontakt z promieniowaniem jonizującym?
Dawka efektywna (t.j. mierzona dla narządów całego ciała) dla osoby leżącej w tym samym łóżku co pacjent
i kontaktującej się z nim w ciągu dnia, nie przekracza dopuszczalnej dawki rocznej, t j. 1 milisievert. Dawka
ta uważana jest przez międzynarodowe instytucje zajmujące się ochroną radiologiczną za dawkę bezpieczną.
Ze względu na nieprzewidywalne skutki niskich dawek promieniowania zaleca się jednak, tak jak w przypadku
badań medycyny nuklearnej, ograniczenie kontaktu z małymi dzieci i młodymi kobietami, które potencjalnie
mogą być w ciąży.
Wartości dawki promieniowania mierzone w otoczeniu pacjenta po zabiegu Brachyterapii LDR nie narażają ani personelu medycznego ani osób z prywatnego otoczenia pacjenta na przekroczenie dopuszczalnych
granic promieniowania gwarantujących zachowanie zdrowia.
Jakie ryzyko i jakie komplikacje mogą być związane z zabiegiem Brachyterapii LDR?
Każda ingerencja w organizm człowieka związana jest z ryzykiem wystąpienia niepożądanych objawów. Bez względu na to, czy chodzi tu o zabieg pobrania krwi z żyły, czy zabieg operacji na sercu, obowiązkiem lekarza jest poinformowanie pacjenta o możliwości wystąpienia komplikacji.
Wymieniając je lekarz przekazuje pacjentowi informacje o ryzyku ich wystąpienia, a nie o faktach, które nieodłącznie danemu zabiegowi muszą towarzyszyć.
Ze względu na zastosowanie systemu kontroli leczenia w systemie „real time”, tzn. w trakcie trwania zabiegu oraz
istniejącej możliwości kształtowania planu rozkładu dawki, jak również dzięki wysoko konformalnej (= precyzyjnej)
technice Brachyterapii LDR, ryzyko wczesnych i tzw. późnych czyli chronicznych powikłań związane z tym procesem
leczenia jest znacznie mniejsze, niż ryzyko powikłań związane z innymi technikami leczenia raka stercza.
Do ryzyka komplikacji wczesnych i szybko ustępujących należą: nakłucie igłą aplikacyjną pęcherza moczowego,
nakłucie cewki moczowej i nakłucie naczyń krwionośnych. Z reguły objawy tych komplikacji cofają się po okresie
kilku godzin do kilku dni, nie pozostawiając długotrwałych następstw.
Do innych wczesnych powikłań mogą należeć radiogenne zapalenie pęcherza, cewki moczowej czy odbytnicy. Objawy tych zapaleń nawet w stopniu najsilniejszym (CTC 3) ustępują z reguły od 12-24 tygodni. Bardzo rzadko ze
zmniejszającą się intensywnością towarzyszą one pacjentom przez cały czasokres wysyłania przez izotop promieni.
www.nubrapol.com | Medyczna Spółka NUBRAPOL LTD sp.z o.o., ul. Wolności 39/13, 41-500 Chorzów
str. 4/5
Informacja o zabiegu Brachyterapii LDR w raku prostaty
Do ryzyka komplikacji późnych, których ilość leży w granicy poniżej 1%, ale które wiążą się z tzw. poważnymi następstwami (zabieg chirurgiczny lub obniżenie jakości życia), należą: popromienna martwica pęcherza czy cewki
moczowej, niedowład zwieraczy odbytu i pęcherza (inkontynencja). Ilość tych komplikacji jest jednak dzięki precyzyjności brachyterapii nieporównywalnie mniejsza od ilości powikłań odnotowanych po naświetlaniu teleterapią
czy leczenia Brachyterapią HDR (= o silnej mocy dawki). Ilość późnych powikłań po Brachyterapii LDR jest również
znacznie mniejsza niż po zabiegach radykalnej prostatektomii (= po operacji).
Do późnych komplikacji należy również ryzyko impotencji, szacowane po Brachyterapii LDR na ok. 20%, co w porównaniu od 60% do 100% ryzyka po radykalnej prostatektomii, jest ryzykiem bardzo niskim. Ryzyko radiadiogennej indukcji po wielu latach (czyli powstania innego nowotworu) po zastosowaniu Brachyterapii LDR jest bardzo
niskie i podobne do tego jak w innych rodzajach kontaktu z promieniowaniem jonizującym (np. badaniem
Tomografii Komputerowej). Ryzyko to leży w granicy jednego promila.
Na czym polega przewaga metody Brachyterapii LDR nad innymi metodami leczenia promieniami jonizującymi i nad technikami operacyjnymi?
Przewaga metody Brachyterapii LDR nad np. techniką naświetlania z zewnątrz (teleterapia) za pomocą urządzeń typu Cobalt-60 lub przyspieszacza liniowego jest ta, że pozwala ona deponować silnie niszczącą komórki raka dawkę bezpośrednio w chorym narządzie, bez narażania na napromieniowanie zdrowych organów,
w tym głównie odbytnicy, cewki moczowej i pęcherza moczowego. Jej przewaga polega również na większej
biologicznej skuteczności wolno wysyłanych z izotopu promieni jonizujących o niskiej energii i o niskiej mocy
dawki, do podobnie wolno dzielących się komórek raka stercza.
Dużej niezawodności tej metody (przeszło 90%) towarzyszy jednocześnie niewielka ilość powikłań, w tym
głównie i tych najbardziej obciążających pacjenta, tj. impotencji czy też osłabienia czynności mięśni zwieraczy
odbytu lub pęcherza moczowego. Metoda ta konkuruje również z technikami chirurgicznymi usuwania raka
prostaty, w których ilość tych powikłań pooperacyjnych jest znacznie wyższa.
Innym pozytywnym czynnikiem brachyterapii jest to, że leczenie ogranicza się do tylko jednego zabiegu,
a nie jak w przypadku teleterapii (radioterapii od zewnątrz), do około 40 naświetlań. Po implantacji seeds do
stercza działanie izotopu na chorą tkankę odbywa się już samoczynnie.
Implanty izotopowe znalazły dzięki rozwojowi techniki naświetlania i dozymetrii stałe miejsce w leczeniu raka
prostaty. Brachyterapia LDR konkuruje swą skutecznością z metodą radykalnej prostatektomii, jak również
i z wysoko konformalnymi technikami teleterapii.
Implantacja stercza izotopami o niskiej mocy dawki za pomoca „seeds” jest zabiegiem jednorazowym
i dobrze tolerowanym.
www.nubrapol.com | Medyczna Spółka NUBRAPOL LTD sp.z o.o., ul. Wolności 39/13, 41-500 Chorzów
str. 5/5