otwórz - Orliman PL

primum non nocere
Wydanie pierwsze - lipiec 2010 ORLIMAN Polska s.c. ul.Sportowa 4/13 55-200 Oława ISSN: 2081-8874
JAK DBAĆ O KRĘGOSŁUP
w zdrowiu i chorobie
Bóle kręgosłupa
i ich przyczyny
B
óle kręgosłupa,szczególnie dolnego odcinka (low-back pain),
są cierpieniem bardzo rozpowszechnionym, uprzykrzającym i utrudniającym życie
i pracę wielu osobom. Skarżą się na nie ludzie w wieku
średnim i starszym, a ostatnio
także wielu młodocianych pacjentów. W większości przypadków powodem bólów krzyża są określone patologiczne
zmiany kręgosłupa, jak: schorzenia krążków międzykręgowych,
korzeni nerwowych, procesy zwyrodnieniowe, reumatyczne, zapalne, nowotworowe, wady wrodzone
kręgów, skoliozy itp.
óle krzyża (lumbalgia) pojawiają
się także u zdrowych ludzi, którzy mają anatomicznie normalnie
ukształtowany kręgosłup, a wykonują pracę w warunkach przekraczających fizjologiczną wytrzymałość kręgosłupa. Wówczas w zdrowym kręgosłupie pojawiają się patologiczne
objawy, powstałe z przeciążenia.
o czynników ryzyka lumbalgii
należą:
- wysoki wzrost
- otyłość
- wiek 40-59 lat
- niewydolność mięśni brzucha
i lędźwiowych
- zaburzenia statyczne (skolioza,
hiperlordoza, nierówność długości
kończyn dolnych)
- wady rozwojowe i zaburzenia
wzrostu kręgosłupa
- ciąża, w 56% ciąż występuje rwa
B
D
kulszowa - hormon ciałka żółtego
produkuje relaksynę, która przyczy nia się do powstawania przepukliny
- urazowość (w 41% przypadków nie
udaje się ustalić przyczyn lumbalgii).
zynniki ryzyka związane ze sposobem życia:
- palenie tytoniu, powodujące kaszel
- wymuszona pozycja, np. przy pro wadzeniu samochodu
- nadmierna aktywność sporto wa. Pewne rodzaje sportów, np.
football amerykański, hokej, jog ging, golf, żeglarstwo, kręgle,
baseball - są przyczyną częstego
występowania low-back pain.
zynniki związane z aktywnością
zawodową:
- ciężka fizyczna praca
- długotrwała wymuszona postawa
- powtarzalny wysiłek podnoszenia
ciężarów
- często powtarzane ruchy zginania
lub rotacji.
ie należy zapominać również
o czynnikach psychologicznych,
takich jak: zaburzenia osobowości
(histeria, hipochondria i depresja).
Bywają one często zapominaną
przyczyną bólów krzyża.
ekarze bardzo często spotykają
się z tym problemem. Prawie co
trzeci pacjent, odwiedzający gabinet,
skarży się na bóle krzyża. Niepokojący jest fakt, że częstotliwość ich występowania zwiększa się. Bóle te wymagają wnikliwej diagnostyki różnicowej ze strony lekarza. Znalezienie
i wyeliminowanie ich przyczyny gwarantuje sukces w leczeniu.
zęstą przyczyną dolegliwości
dolnego odcinka kręgosłupa są
przeciążenia statyczne. Powstają
one podczas czynności angażujących w jednakowym stopniu mięśnie
agonistyczne i antagonistyczne.
w numerze
3-TEX Lumbo...
... to nowa linia naszych gorsetów, niskich, jak i tych o cechach wysokiej sznurówki półsztywnej. Jedne i drugie mogą
być wyprofilowane dla osób z rozluźnieniem powłok brzusznych, co pozwala
doskonale zabezpieczyć część lędźwiową kręgosłupa. Gorsety wykonane są
z mocnego i przewiewnego materiału,
który gwarantuje doskonałą stabilizację (oprócz wszytych stalek) oraz chroni przed przegrzaniem ciała. Gorsety
są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
czytaj na stronie 3
C
Sznurówka w
Lipsku
C
W odbywających się co dwa lata
targach w Lipsku regularnie prezentuje swoje produkty firma
ORLIMAN. Brała on również udział
w tegorocznej edycji targów wystawiając swoje najnowsze produkty. Nasze stoisko było odwiedzane przez gości z całego świata. Prezentowano nowe ortezy
kończyn, gorsety oraz zaopatrzenie stopy. Sukcesywnie będą one
wprowadzane na rynek polski.
czytaj na stronie 2
N
L
Felix Kiler...
C
ciąg dalszy na stronie 4
...to autor książki zatytułowanej
“Jak wychować sobie człowieka”,
której kolejne rozdziały prezentować będziemy w kolejnych wydaniach Sznurówki. Mamy nadzieję, że ta lektura spodoba się Państwu i da chwilę wytchnienia od
codziennych trosk.
czytaj na stronach 3, 5, 7 i 8
2
Poznajmy się
Artur Mękwiński, Arkadiusz Kruk
itamy Państwa jako czytelników naszego kwartalnika
„Sznurówka”. Mamy nadzieję, że
wkrótce także jako współredaktorów tego czasopisma.
lanujemy cztery wydania w roku,
każde będzie poświęcone odrębnej tematyce z zakresu zaopatrzenia
ortopedycznego. Pragniemy przybliżyć Państwu nowości pojawiające
się w naszym asortymencie. Mamy
również nadzieję, iż oprócz fachowych informacji każdy znajdzie dla
siebie interesujący go temat.
W
P
Zapraszamy do lektury.
PRENUMERATA
Drodzy Czytelnicy, oddając w Wasze
ręce pierwszy numer naszego kwartalnika, liczymy, że będzie się on cieszył
poczytnością i zainteresowaniem. Zdajemy sobie jednak sprawę z faktu, że
dostępność „Sznurówki” jest ograniczona. Zamówienie bezpłatnej prenumeraty
pozwoli Państwu regularnie otrzymywać
kolejne wydania naszego kwartalnika.
Aby zamówić prenumeratę prosimy odesłać na adres: MAGMAT Krzysztof Suwald,
ul. Kościelna 3/5, 98-220 Zduńska Wola,
wypełniony poniższy kupon prenumeraty.
KUPON BEZPŁATNEJ
PRENUMERATY
Zamawiam prenumeratę kwartalnika “Sznurówka”
Odbiorca
ulica
miasto
O
rliman Polska zajmuje się
dystrybucją na rynku polskim środków zaopatrzenia ortopedycznego produkowanych przez hiszpańska firmę Orliman. Dzięki aktywnej współpracy
z producentem, staramy się wzbogacać rynek polskiego zaopatrzenia
ortopedycznego poprzez regularne
wprowadzanie nowych produktów.
ardzo cenimy sobie współpracę
ze środowiskami lekarskimi, fizjoterapeutycznymi oraz właścicielami i personelem sklepów ortopedycznych. Cenne uwagi i spostrzeżenia odnośnie konstrukcji, funkcjo-
B
nalności, działania naszego sprzętu uzyskiwane od ww. grup powodują, iż możemy pracować nad nowymi produktami i wprowadzać modyfikacje w już istniejącym na rynku
asortymencie.
a pośrednictwem „Sznurówki”
chcemy zainteresować naszymi produktami szersze grono osób,
a jednocześnie dostarczyć im w sposób przystępny informacji o wprowadzanym na rynek nowym asortymencie Orlimana. Pragniemy też umilać
czytelnikom czas chociaż odrobiną rozrywki w tych pełnych napięcia
i gonitwy czasach. Liczymy, iż treści
Z
Z
D
Redakcja.
Orliman w Hiszpanii i na œwiecie
F
irma Orliman powstała w latach
30-tych XX wieku, na południu
Hiszpanii w Valencji, jako firma
rodzinna. Przedmiotem jej działalności było holistyczne podejście do pacjenta począwszy od diagnostyki ortopedycznej poprzez poradę lekarską do indywidualnego wytwarzania
i doboru środków zaopatrzenia ortopedycznego.
trategia rozwoju ORLIMANA od
początku zajmuje się prowadzeniem stałych badań, których celem jest tworzenie nowych funkcjonalnych rozwiązań w oferowanych
produktach. Początkowo wytwarzano je w manufakturze, a z upływem czasu i rozwojem firmy rozpoczęto wprowadzanie racjonalizacji
i usprawnień procesu produkcji.
Produkty podlegają standaryzacji
S
i dzięki temu mogą być wytwarzane
na większą skalę.
becnie ORLIMAN jest nowoczesną firmą produkcyjno-badawczą,
posiada własną fabrykę, wykonuje
samodzielnie wszystkie oferowane
artykuły zaopatrzenia ortopedycznego. Zatrudnia doświadczonych
w danej dziedzinie specjalistów
o wysokim poziomie umiejętności i wiedzy. Regularne inwestycje
w rozwój technologiczny, badania, podnoszenie kwalifikacji i wykorzystanie kreatywności pracowników przyczyniają się do podwyższania jakości oferowanego asortymentu ortopedycznego. Ścisła
współpraca pomiędzy wszystkimi działami Firmy daje gwarancję
dużego potencjału na przyszłość.
ORLIMAN współpracuje ze znanymi
O
ORTHOPÄDIE + REHA-TECHNIK 2010
pieczątka i podpis
Numer I, wydanie I, lipiec 2010 r. ISSN:
2081-8874, Wydawca: Orliman Polska
s.c. ul. Sportowa 4/13, 55-200 Oława,
tel/fax 71 303 71 41, [email protected] www.orliman-polska.pl
Redakcja: Artur Mękwiński, Arkadiusz
Kruk, Ewelina Mękwińska, redaktor naczelny: Krzysztof Suwald, opracowanie
graficzne, skład i łamanie: MAGMAT ul.
Kościelna 3/5, 98-220 Zduńska Wola,
druk: POLGRAF ul. Dąbrowskiego 44,
98-220 Zduńska Wola.
Redakcja zastrzega sobie prawo korekty oraz publikacji w części lub całości wszelkich nadesłanych materiałów. Materiały nie będą odsyłane.
M
Rodem z Valencji
„Sznurówka” w Lipsku
kod pocztowy
zawarte w kwartalniku pozwolą na
oderwanie się od ciężkiej pracy i zapewnią chwilowy relaks i odprężenie.
amy nadzieję, iż uda nam się
wzbudzić u części naszych czytelników chęć do eksploracji nowych
miejsc, podjęcia nowych wyzwań kulinarnych oraz wzięcia udziału w konkursach z nagrodami.
apraszamy również do dzielenia
się z nami swoimi pasjami, spostrzeżeniami, ciekawostkami nie tylko z branży zaopatrzenia ortopedycznego. Wybrane teksty będą drukowane na łamach naszego kwartalnika.
ziękujemy za wszelkie uwagi
i opinie, także te krytyczne.
i prestiżowymi laboratoriami i uczelniami, które oceniają jakość nowych produktów. Wszystkie powyższe czynniki wpływają na dynamizm działania firmy ORLIMAN
i dają możliwość otwarcia nowych
oddziałów w Europie i na świecie.
RLIMAN POLSKA jest jednym
z takich oddziałów. Istnieje od
2008 roku. Działa jako spółka utworzona przez absolwentów Wydziału
Fizjoterapii Akademii Wychowania
Fizycznego we Wrocławiu. Ich wieloletnie zawodowe doświadczenie
w zakresie fizjoterapii a także doświadczenie w branży zaopatrzenia
ortopedyczno-rehabilitacyjnego zapewnia profesjonalną pomoc w doborze odpowiedniego zaopatrzenia
dla odbiorców sprzętu.
A.M.
O
W
dniach 12 - 15 maja odbyły
się w Lipsku światowe targi
ORTHOPÄDIE + REHA-TECHNIK 2010. Liczba odwiedzających targi przekroczyła 21.200 gości ze 108 krajów, co w porównaniu
z liczbą ostatniej edycji oznacza 17
procentowy przyrost (2008: 18.100
odwiedzających z 83 krajów). Po raz
pierwszy w historii targów w Centrum
Kongresowym Leipzig odbywał się
równolegle Światowy Kongres Międzynarodowej Organizacji Protetyki i Ortotyki (10 - 15 maja), w którym
udział wzięło ponad 2.600 gości z całego świata.
odczas tegorocznej edycji targów
na powierzchni ponad 40.000 m2
zaprezentowało się 554 wystawców
z 45 krajów. Żadne inne wydarzenie
w tej branży nie oferuje tak obszernego przeglądu oferty skierowanej do
techników ortopedycznych, techników ortopedii obuwia, techników rehabilitantów, inżynierów, terapeutów
i lekarzy...
ciąg dalszy na stronie 7
P
fot A.M.
3-Tex Lumbo
Nowa linia gorsetów 3-TEX Lumbo zaprojektowana i wyprodukowana w Hiszpanii jest już dostępna w Polsce. Obejmuje
gorsety niskie, jak i te o cechach wysokiej sznurówki półsztywnej. Wszystkie gorsety wykonane są z tego samego 3-warstwowego surowca. Jego skład to bawełniany, bardzo przewiewny
materiał, pianka poliuretanowa o zwiększonej elastyczności oraz
mało elastyczny wkład o strukturze plastra miodu...
C
hcielibyśmy przybliżyć Państ wu nową linię gorsetów
3-TEX Lumbo zaprojektowaną i wyprodukowaną w Hiszpanii. Linia jest już dostępna w Polsce. Składa się z gorsetów niskich o różnych
wysokościach części podpierającej
i stabilizującej plecy (28 cm i 33 cm)
oraz obejmującej brzuch w wysokościach 18 cm, 24 cm i 26 cm, stosowanych przy schorzeniach odcinka lędźwiowego i lędźwiowo-krzyżowego.
rze plastra miodu który daje dodatkową stabilizację oprócz wszytych
stalek. Przewiewność materiału zapewnia pacjentowi komfort cieplny
bez obawy o przegrzanie ciała. Każdy z gorsetów posiada wszyte w odpowiedni sposób taśmy dociągowe,
stalki oraz miękką wkładkę lędźwiową, które współdziałając gwarantują osiągnięcie i dozowanie właściwej
siły stabilizacji kręgosłupa.
orsety linii 3-TEX Lumbo można
podzielić na gorsety posiadające część piersiową i gorsety bez części piersiowej oraz specjalne modele dla osób z rozciągnięciem powłok
brzusznych.
G
6214
miednicy, ponadto jest bardzo dobrze tolerowany przez pacjentów
z chorobami pulmonologicznymi,
kardiologicznymi ze względu na minimalne ograniczanie pracy przepony.
orsety z częścią piersiową: 6213
i 6215
- 6213 gorset piersiowo-lędźwiowo-krzyżowy, wysokość z przodu 22 cm
wysokość z tyłu 51 cm,
- 6215 gorset piersiowo-lędźwiowo-krzyżowy dla osób z rozciągnięciem powłok brzusznych, wysokość
z przodu 26 cm wysokość z tyłu 51 cm.
G
O
to historia mojej młodości spisana ręką mojego człowieka, ale pod
moje dyktando i według moich
wskazówek.
rodziłem się w niezbyt arystokratycznej rodzinie. Mojej matki często nie było w domu
i zawsze kręciło się wokół niej
mnóstwo różnych znajomych.
Nawet ich dobrze nie znałem,
ale nie wtrącali się do naszej rodziny, więc cieszyli się moją tolerancją. Faktem jest, że odziedziczyłem wiele różnych cech,
których nigdy nie odnalazłem
w matce, a ojca nie znałem.
zas moich narodzin przypadł chyba na najpiękniejszą porę roku. Był maj, czy coś
koło tego. W każdym razie noce
jeszcze były chłodne, ale dni radowały ciepłym wiosennym słońcem. Zieleń zaczynała miejscami nieśmiało jeszcze wyglądać
z pączków, gdzie indziej znowu
wybuchała soczystymi eksplozjami. Wybaczcie, rozmarzyłem
się. Zmierzam do tego, że aura
mi sprzyjała, gdyż okres mojego
szczenięctwa przy matce szybko
się skończył. Trwał tak krótko, że
nawet nie pamiętam dobrze jej
wizerunku. Teraz chyba bym jej
nawet nie rozpoznał. Ale nie żałuję. Los mi sprzyjał. (W końcu
Felix znaczy szczęśliwy).
tóregoś chłodnego jeszcze,
majowego poranka obudziłem się w miejscu mi nieznanym.
Było ładne, porośnięte świeżą trawą. Spływały po niej krople porannej rosy. Obok stał dom zupełnie
inny od naszej nieotynkowanej rudery. Czyste ściany koiły ciepłym
kolorem. Pojazd ludzi, obok którego leżałem, wskazywał na ich zamożność. Wtedy nie zdawałem
sobie z tego jeszcze sprawy, ale
dziś wiem, że dla mojego gatunku to dosyć istotny aspekt.
C
K
L
W
ROZDZIAŁ I
ZNAJDEK
U
6212
inia zawiera również gorsety o cechach i funkcjonalności wysokiej
sznurówki półsztywnej z podpaszkami, tylna część podpierająca plecy ma wysokość 33 cm lub 51 cm.
Klapy gorsetu zapinane na brzuch
mogą mieć wysokość 22 cm, 24 cm
oraz 26 cm, uzależnione jest to od
modelu. Część przylegająca do brzucha może być odpowiednio uszyta i wyprofilowana pod kątem osób
z rozluźnieniem powłok brzusznych,
co w doskonały sposób zabezpiecza część lędźwiową kręgosłupa,
poprzez ujęcie brzucha i podciąganie taśmami dociągowymi w kierunku dokręgosłupowym. Takie działanie powoduje zmniejszenie przodowygięcia części lędźwiowej kręgosłupa, pośrednio zmniejsza przodopochylenie miednicy.
szystkie gorsety wykonane są
z tego samego 3-warstwowego materiału. Warstwa wewnętrzna
to bawełniany, lekko elastyczny i bardzo przewiewny materiał. Warstwa
środkowa to pianka poliuretanowa
o zwiększonej elastyczności, która zapewnia właściwą miękkość
i ochronę przed elementami stabilizującymi. Ostatnią warstwą jest
mało elastyczny materiał o struktu-
3
6211
G
orsety bez części piersiowej:
6211 gorset lędźwiowo-krzyżowy, 6212 wysoki gorset lędźwiowo-krzyżowy, 6214 gorset lędźwiowo-krzyżowy dla osób z rozciągnięciem powłok brzusznych.
- 6211 - wysokość z przodu 18 cm,
wysokość z tyłu 28 cm, bardzo dobrze
spełnia funkcję w dolegliwościach odcinka lędźwiowo-krzyżowego.
- 6212 - wysokość z przodu 26 cm
wysokość z tyłu 28 cm, bardzo dobrze spełnia funkcję w dolegliwościach dolnego odcinka kręgosłupa
lędźwiowego i stawów krzyżowo-biodrowych.
- 6214 - wysokość z przodu 26 cm
wysokość z tyłu 28 cm, przednia
część gorsetu wyprofilowana jest
pod kątem osób z rozluźnieniem
powłok brzusznych i bardzo dobrze
sprawdza się u pacjentów z dolegliwościami kręgosłupa lędźwiowego
oraz stawów krzyżowo-biodrowych,
szczególnie przydatny i polecany po
rozejściu spojenia łonowego, odpowiednio zapięty poprawia zwartość
6213, 6215
K
ażdy z wysokich gorsetów, nazywanych także wysokimi sznurówkami półsztywnymi z podpaszkami, posiada wydłużone stalki tylne oraz dodatkowe taśmy piersiowe
powodujące podparcie części piersiowej kręgosłupa, ściągnięcie łopatek, zmniejszanie kifozy piersiowej,
rozciąganie mięśni przedniej ściany
klatki piersiowej i mobilizację mięśni
grzbietu. Wysoka sznurówka 6215
oferuje dodatkową możliwość zaopatrzenia otyłych osób, u których typowe rozwiązania się nie sprawdzały.
orsety linii 3-Tex Lumbo są refundowane przez Narodowy
Fundusz Zdrowia.
G
N
asze własne doświadczenia
w kwestii zaopatrzenia Pacjentów i ich odczuć odnośnie komfortu,
stabilizacji, łatwości zakładania potwierdzają dopracowanie gorsetów
firmy Orliman.
A.M.
4
JAK DBAĆ O KRĘGOSŁUP
w zdrowiu i chorobie
W
ynikiem tych czynności
jest zmęczenie mięśni,
ponieważ praca statyczna jest niekorzystna z punktu widzenia biomechanicznego i fizjologicznego (brak fazy rozkurczania, mocny skurcz, zakwaszanie mięśni, na
skutek gromadzenia kwaśnych produktów glikogenolizy). W odcinku
lędźwiowym kręgosłupa i miednicy
istnieje dynamiczne, równoważące
się współdziałanie między mięśniami brzucha i pośladkowymi, a mięśniami prostownikami grzbietu i zginaczami. W przypadku bólów krzyża wywołanych przeciążeniami dynamicznymi stwierdza się zwykle
znaczne osłabienie mięśni brzucha
i pośladkowych, a równolegle do
tego wzmożone napięcie i skrócenie mięśni prostowników grzbietu
oraz zginaczy biodra. Jednocześnie należy zaznaczyć, że zaburzenia statyki kręgosłupa, wywołujące ból, mogą być także spowodowane jeszcze innymi czynnikami, takimi jak:
- asymetryczna budowa ciała, asy metria budowy kończyn
- nieergonomiczne stanowiska pra cy i w związku z tym wymuszona,
niefizjologiczna pozycja w trakcie
jej wykonywania
- nieprawidłowość budowy anato micznej kręgosłupa.
POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU BÓLÓW KRZYŻA SPOWODOWANYCH PRZECIĄŻENIEM STATYCZNYM LUB DYNAMICZNYM
W
przypadku bólów krzyża wywołanych przeciążeniem statycznym lub dynamicznym zaleca
się wykonywanie zabiegów kinezyterapeutycznych, a następnie kinezoprofilaktycznych.
o ćwiczeń kinezyterapeutycznych zalicza się:
I. ćwiczenia czynne, wzmacniające
mięśnie brzucha i mięśnie poślad kowe w pozycjach izolowanych,
z przewagą ćwiczeń izometrycz nych, w celu utrzymania miedni cy w poprawnym ustawieniu (ze staw ćwiczeń I).
II. ćwiczenia rozluźniające i rozcią gające mięśnie prostowników
grzbietu i zginaczy uda, ułatwia jąc poprawne ustawienie miedni cy i amplitudę pracy tych mięśni
(zestaw ćwiczeń II)
III.ćwiczenia antygrawitacyjne, któ re mają na celu wyrobienie nawy ku prawidłowej postawy i prawi dłowych nawyków ruchowych,
związanych z wykonywaną pra cą, codziennymi zajęciami domo wymi i poza domowymi - kinezy profilaktyczne, tzn. lepiej zapo biegać niż leczyć.
... c.d. ze str.1
1.Podczas podnoszenia cięźarów
zawsze uginaj kolana, potem unieś
przedmiot i po wyprostowaniu pleców
dźwignij go do góry. Zapobiegniesz w
ten sposób sytuacjom nadmiernie obciążającym kręgosłup (rys. 1).
D
2.Gdy nosisz ciężary rozkładaj ich
wagę, po to, aby symetrycznie obciążyć kręgosłup. Korzystniej jest nosić dwie Iżejsze torby niż jedną ciężką (rys. 2).
5.Dostosuj stanowisko pracy do wymogów swego kręgosłupa. Staraj się
nie naginać kręgosłupa, ale dostosuj
do jego wymogów swój warsztat pracy (rys. 5).
3.Śpij na twardym, prostym posłaniu. Pamiętaj, że materac na którym
śpisz, nie może być ani za miękki, ani
za twardy. Powinien być elastyczny,
aby równomiernie podpierać wszystkie części ciała (rys. 3).
Zestaw I - ćwiczenia czynne, wzmacniające mięśnie brzucha i pośladkowe
Zestaw II - ćwiczenia rozluźniające i rozciągające
4.Siedź na krześle z dobrym oparciem. Pamiętaj, że właściwa postawa
zapobiega bólom kręgosłupa. Śiedź
na dobrym krześle, którego oparcie
jest ustawione tak, że wspiera plecy około 15-20 cm nad powierzchnią siedzenia (rys. 4).
5
Z mojego doświadczenia wynika, że
u pacjentów z bólami krzyża spowodowanymi kontuzjami, stłuczeniami, przeciążeniami statycznymi wspaniałe efekty przynosi łączne stosowanie kinezyterapii, fizykoterapii oraz odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego. U niektórych pacjentów z bólami krzyża występuje osłabienie mięśni utrzymujących prawidłową postawę ciała: mięśni pośladkowych, brzucha i grzbietu. Głównie tym pacjentom zalecam
okresowe noszenie specjalnych
sznurówek lędźwiowo-krzyżowych
oraz wysokich sznurówek półsztywnych z podpaszkami, które wspaniale stabilizują kręgosłup lędźwiowy
i piersiowy i działają przeciwbólowo.
Szeroki wybór takich gorsetów oferuje firma ORLIMAN. Podczas wizyt
kontrolnych mam możliwość oceny
skuteczności ich działania. Dobry
efekt leczniczy, łatwe i wygodne stosowanie to walory stale wymieniane
przez pacjentów.
dpowiednio dobrane i dopasowane zaopatrzenie ortopedyczne jest bardzo efektywne, likwiduje
ból, przynosi ulgę oraz długo oczekiwaną poprawę. Wpływa także na
utrzymanie prawidłowej postawy
ciała oraz wymusza ochronę kręgosłupa podczas wykonywania wielu
czynności dnia codziennego.
eczenie bólów krzyża powinno
być kompleksowe. Jednym z elementów jest zaopatrzenie ortopedyczne, które powinno być stosowane w leczeniu każdego, związanego
z przeciążeniem, zespołu bólowego
kręgosłupa.
O
L
PORADY OGÓLNE - JAK DBAĆ
O KRĘGOSŁUP
1.stwórz sobie ergonomiczne stanowisko pracy, przystosuj sprzęty
i narzędzia do swojego wzrostu (np. wysokość deski do prasowania),
2.wykonuj ćwiczenia polegające na
unoszeniu i opuszczaniu ramion,
3.odpoczywaj i zmieniaj pozycję ciała
w regularnych odstępach czasu, aby
nie dopuścić do nadmiernego skurczu
i przeciążenia mięśni,
4.rozdzielaj równo na obie ręce niesiony ciężar np. ciężkie torby, walizki,
5.naucz się odpowiednio kichać i kaszleć - w pozycji przeprostu kręgosłupa,
6.proś o pomoc w sytuacjach, gdy czujesz, że jest ci potrzebna,
7.korzystaj z porady lekarskiej w razie utrzymujących się bólów krzyża
i pleców.
N
ajczęstszą jednak przyczyną
bólów krzyża są patologiczne
zmiany krążków międzykręgowych.
Jak sobie radzić z bólem krzyża w
tych przypadkach, napiszemy w następnym numerze.
lek. med. Barbara Cypryńska
specjalista rehabilitacji i ortopeda
Szpital Wojewódzki
SP ZOZ Sieradz
J
ednym słowem otoczenie,
mimo zaskoczenia, z jakim
otworzyłem oczy, było przyjazne i nie budziło we mnie lęku.
Ale najważniejsze miało dopiero
nadejść, a właściwie nadbiec na
czterech łapach.
edwie zdążyłem ogarnąć wzrokiem okolicę moich "powtórnych narodzin", gdy nagle ujrzałem przed sobą tę, którą właściwie
nazywam Matką. Piękna falująca
sierść spływała jej od uszu po koniec ogona. Rozczesana i lśniąca
wskazywała na przyzwoitość ludzi, którzy u niej mieszkali. Wspaniałe białe zęby krasiły uśmiechem jej cudowny pyszczek,
a opiekuńczy, wilgotny język
wkrótce wylądował na moim
grzbiecie, przekonując mnie ostatecznie, że spotkało mnie szczęście.
sielanki wyrwało nas wtargnięcie ludzkiego szczenięcia, wrzeszczącego z całych sił:
"...mamo, mamo! Zobacz co znalazłam" (bez sensu, jakby mówiła o jakimś grzybie, albo metalowym krążku, które ludzie czasem
zbierają z ziemi). Jej wrzaski wywołały wkrótce niedużą jejmość
o blond sierści na głowie i zgrabnych kształtach oraz masywnie
zbudowanego jegomościa o apetycznych łydkach, pokrzykującego rozkazującym tonem. Byli całkiem mili. Dostałem jeść i pić, jednak na pyskach wyraźnie rysował
im się frasunek. I wkrótce poznałem jego przyczynę. O ironio losu,
jeszcze dobrze nie okrzepłem po
stracie domu moich narodzin (nie
rozpaczałem zbytnio), a już straciłem nowy dom (z najwspanialszą kobietą mego życia, której nigdy nie zapomnę).
ydarzenia tego dnia tak
mnie jednak oszołomiły, że
nie byłem w stanie stawiać oporu. Było mi już obojętne, co się
ze mną stanie. Zmęczony i skołowany zasnąłem snem sprawiedliwego, by obudzić się w nowym
kolejnym domu, ale to już historia na osobny rozdział.
L
Życie...
jak w Madrycie
2
nareszcie to rozumiem
.00, Calle Grand Via, jedna
z głównych arterii Madrytu
w obrębie tak zwanego starego miasta, choć prawdziwy jego urok
rozpoczyna się dopiero po przekroczeniu tej reprezentacyjnej alei i zagłębieniu się w sieć wąskich starych
uliczek. Najbardziej jednak zaskakujące jest to, że miasto tętni życiem.
które zaczyna się po 20.00, a kończy
nad ranem. Sprawdziliśmy, ta sama
ulica o 13.00 jest jak wymarła, nie licząc kilku zbłąkanych turystów i warkotu ciężarówek z zaopatrzeniem na
kolejną szaloną noc.
ie sposób opisać wszystkich
uroków tego miasta w pigułce.
Niech zatem przemówi kilka fotografii i odrobina wyobrażni.
iękny brązowy pomnik przedstawia niedźwiedzia zjadającego
owoce z drzewa poziomkowego-herb Madrytu. Postument mieści się
na jednym z najpiękniejszych placów, Puerta del Sol. Tam wmurowano tablicę z kilometrem zero, od którego to miejsca Hiszpanie mierzą odległości do zakątków świata, a w noc
sylwestrową składają sobie życzenia i jedzą wigilijne winogrona. Kilka przecznic dalej otwiera swe bramy przestronny Plaza Mayor, główny
N
P
plac miasta rozbrzmiewający flamenco, a w niedzielę gwarem handlarzy
monet, znaczków i staroci. Dwa kroki obok placu znajdujemy najstarszą
restaurację świata, Sobrino de Botin,
która od 1725 roku do dziś zaprasza
w niezmienionej postaci. Podobno
w roku 1760 na zmywaku pracował
tam młody Goya, a dwa wieki później stołował się Hemingway.
koro mowa o artystach, to podążamy w kierunku Museo del Prado odwiedzając po drodze winiarnię
Casa Alberto, w której przy kieliszku wermutu z wodą sodową, serwowanego do dziś z oryginalnego nalewaka, powstało podobno kilka rozdziałów Don Kichota.
kiedy zmęczone nogi odmawiają już współpracy, wytchnienie
można znaleźć na Plaza d’Espania,
gdzie w towarzystwie hiszpańskich
bohaterów i Cervantesa delektujemy
się pyszną Chocolate con churros.
fot. i tekst K.S.
S
A
Z
W
6
Gips zostawmy
budowlańcom
Gorset Jewetta - aluminiowa alternatywa
D
Z
definicji gorsetu możemy się
o nim dowiedzieć że są to
sztywne ortezy wykonane
z lekkich, sprężystych materiałów blachy aluminiowej, żywicy epoksydowej, polipropylenu i innych tworzyw sztucznych. Biorąc pod uwagę
ich funkcję gorsety możemy podzielić na: stabilizujące i unieruchamiające. Powszechnie stosowaną ortezą stabilizującą tego typu jest gorset Jewetta produkowany z uwzględnieniem różnych rozwiązań technicznych. Składa się z dwóch ram połączonych ze sobą taśmą która zawiera pelotę. Z przodu gorset opiera się
na górnej części trzonu mostka i na
spojeniu łonowym, z tyłu natomiast
na odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Zasada działania gorsetu Jewetta polega na trójpunktowym podparciu. Warunkiem prawidłowego działania jest odpowiednie dopasowanie
sprzętu do wymiarów pacjenta i przestrzeganie wskazań i przeciwwskazań wynikających z różnego stopnia
uwarunkowań fizjologicznych i patomechanicznych.
orsety J001 i J002 są wykonane z lekkich stopów aluminium
w oparciu o wieloletnie doświadczenie w pracy z pacjentem. Specjalny system regulacji długości i możliwość wprowadzenia ruchomości
dolnej poprzecznej ramy zapewnia
idealne warunki do dopasowania
i funkcjonowania w życiu codziennym pacjenta. J001 i J002 składają
się z lekkiej aluminiowej ramy przedniej, na której w górnej części znajduje się ruchoma pelota. Pelotę można przesuwać, w górę i w dół, na poprzeczce, do której jest zamocowana. Poprzeczka dolna jest ruchoma,
co pozwala pacjentowi na swobodne
siadanie bez odczuwania dyskomfortu związanego z naciskiem na uda/
pachwiny dolnej poprzeczki gorsetu
(może być również nieruchoma, co
uzyskujemy poprzez wkręcenie dołączonych śrub). Rama przednia jest
wyprofilowana anatomicznie co pozwala na dokładne dopasowanie do
ciała pacjenta.
G
o stabilizacji przeznaczona jest
pelota tylna, która może być ułożona w dwóch pozycjach – poziomej
i pionowej – w zależności od potrzeby. Zapinana jest za pomocą zamka
zapadkowego i płynnej regulacji długości taśmy. Istnieje możliwość wydłużania i skracania gorsetu na wysokość oraz indywidualnego lokalizowania wysokości taśmy dociągowej. Kilka poduszek amortyzujących
umocowanych do ramy zapewnia
wysoki komfort noszenia i minimalizuje możliwość powstawania otarć
na tułowiu pacjenta.
R
oz miar y: gor set w ystępu je w wersji niskiej, w trzech
rozmiarach (która ma zastosowanie u osób z krótkim tułowiem lub
w przypadku silnego obniżenia wysokości kręgosłupa w przebiegu choroby) oraz standartowej cztery rozmiary (rozmiar S/1 gorsetu może być zastosowany dla 8/9-letniego dziecka
o wzroście około 140-150 cm)
D
ziałanie: poprzez trzy punkty podparcia (na mostku, kolcach biodrowych przednich górnych
i przedniej ścianie miednicy, na plecach) unieruchamia kręgosłup/tułów pozwalając na jego lordotyczne ustawienie; gorset zapewnia stabilizację kręgosłupa krzyżowo-lędźwiowo-piersiowego w płaszczyźnie
bocznej i strzałkowej. Stabilizację
utrzymujemy do poziomu ósmego
kręgu piersiowego, unieruchomienie
wyższych poziomów wymaga stabilizacji głowy i odcinka szyjnego.
Z
alecenia: złamania oraz ich doleczanie powstałe w przebiegu osteoporozy lub różnych innych
jednostek chorobowych, unieruchomienie po zabiegach na strukturach
kostnych i miękkich kręgosłupa,
unieruchomienie w przypadku niestabilności w przebiegu chorób nowotworowych.
Z
wieloletniej praktyki wynika, iż
trzeba przede wszystkim pamiętać o przeciwwskazaniach do
użycia gorsetu, takich jak: astmaoskrzelowa, POCHP, rozrusznik serca, choroby psychiczne,
w których pacjent nie toleruje gorsetu lub mógłby sobie zrobić krzywdę
Rozmiar J002
Rozmiar J001
*) dziecięcy
Obwód miednicy
-
M/2
L/3
XL/4
S/1*
M/2
L/3
XL/4
60-75
75-90
90-105
105-115
podczas użytkowania. Oczywiście,
stosowanie gorsetu uzależnione jest
bezwzględnie od zgody pacjenta.
acjentowi który nie jest w stanie
zaakceptować gorsetu Jewetta,
a musi być w sposób sztywny stabilizowany np. po załamaniu kompresyjnym trzonu któregoś z kręgów
lędźwiowych, możemy zaproponować inne rozwiązanie. Dostępne są już gorsety sztywne ale wykonane z innego typu materiałów
i innej technologii. Zapewniają
wysoki komfort noszenia i możliwość specjalnie indywidualnego
dopasowania poprzez zastosowanie płyt termoplastycznych z przodu
i z tyłu gorsetu. Są to gorsety z serii
Star Brace:LSO-B, TLSO-B, i moduł do stabilizacji mostkowej LSO. Dzięki specjalnej konstrukcji i wielu ułatwieniom w zakładaniu i zdejmowaniu świetnie nadają się
jako zamienniki dla podstawowego
środka stabilizacji kręgosłupa jakim
jest gorset
Jewetta. Dodatkowo możliwość indywidualnego
ukształtowania płyty do
warunków anatomicznych pacjenta zmniejsza dyskomfort używania tego typu sprzętu.
rehabilitacji z pacjentem zaopatrzonym w gorset Jewetta bardzo przydatna jest uchylna
dolna rama. Podczas pionizacji i siadania z pozycji stojącej gorset nie uciska okolic pachwin, co
powoduje jego przemieszczenie ku górze.
P
W
Również ładnie pracuje razem ze
stawami biodrowymi w przejściu
z pozycji leżącej do pozycji siedzącej. Gorsety J001 i J002 posiadają
dodatkowo blokadę unieruchamiającą dolną ramę w pozycji dolnej ustalonej. Jest to przydatne w przypadkach
gdy wymagana jest
skuteczna stabilizacja odcinka lędźwiowo-krzyżowego wyłączająca możliwość ruchu zgięcia kręgosłupa w przód.
A.K.
7
ciąg dalszy ze str. 2
T
egoroczna edycja targów ORTHOPÄDIE + REHA-TECHNIK
zakończyła się nie tylko znakomitym
wynikiem jeżeli chodzi o liczby, ale
także rozszerzeniem zakresu tematycznego. W tym roku po raz pierwszy zaprezentowali się wystawcy
w obszarze pedologii - medycznej
pielęgnacji stóp. Ponadto w znacznym stopniu rozszerzony został temat specjalistycznych sklepów medycznych. W ramach specjalnej prezentacji zaprezentowanych zostało 9
przykładów aranżacji, wystroju i wyposażenia sklepów medycznych. Nie
zabrakło również interesujących wykładów i forów w tym temacie, które
cieszyły się zresztą dużym zainteresowaniem odwiedzających.
„Sznurówka” w Lipsku
ORTHOPÄDIE + REHA-TECHNIK 2010
fot A.M.
Dzień Otwarty i Paralympic Day
T
radycyjnie już ostatni dzień
targów to „Dzień Otwarty” dla
wszystkich zainteresowanych tą
branżą, osób niepełnosprawnych
oraz ich rodzin. Specjalnie na ten
dzień w hali nr 5 zorganizowana została prezentacja ponad 85 firm, które oferowały swoje produkty i usługi konkretnym grupom odwiedzających. Wszyscy zainteresowani mogli zapoznać się z najnowocześniejszymi rozwiązaniami i osiągnięciami
w dziedzinie ortopedii i rehabilitacji,
a także usługami mającymi na celu
ułatwienie niepełnosprawnym ruchowo przystosowania się do normalnego życia w społeczeństwie.
o raz pierwszy w tym roku w ramach „Dnia Otwartego” zorganizowany został Paralympic Day.
W specjalnie przygotowanym na
tę okazję miejscu wszyscy odwiedzający mieli okazję spotkać się
z niepełnosprawnymi sportowcami
w wielu dyscyplinach, a także mogli wziąć udział i sprawdzić swoje
umiejętności w niektórych konkurencjach.
odbywających się co dwa lata
targach w Lipsku regularnie
prezentuje swoje produkty firma ORLIMAN. Brała on również udział w tegorocznej edycji targów prezentując
swoje najnowsze produkty. Nasze
stoisko było odwiedzane przez gości z całego świata. Prezentowano
nowe ortezy kończyn, nowe gorsety
oraz zaopatrzenie stopy. Sukcesywnie będą one wprowadzane na rynek
polski. Bardzo serdecznie dziękujemy wszystkim naszym odbiorcom,
którzy odwiedzili stoisko ORLIMANA na targach w Lipsku.
olejna edycja targów ORTHOPÄDIE + REHA-TECHNIK odbędzie się w dniach 16-19 maja 2012
roku i już teraz pragniemy wszystkich Państwa zaprosić na stoisko firmy ORLIMAN.
A.M.
P
W
K
fot A.M.
Aktualnoœci
SYMPOZJA w Polsce:
TARGI za granicą:
XXXVIII Zjazd Naukowy Polskiego Towarzystwa Ortopedycznego i Traumatologicznego.
Warszawa, 9-12 września 2010 r.
Warszawskie Centrum TargowoKongresowe MT Polska, ul. Makowska 95, 04-307 Warszawa
Tematy:
1. Realloplastyka stawu biodrowego i kolanowego
2. Złamania wielomiejscowe narządu ruchu
REHACARE
06-09 października 2010
Dusseldorf / Niemcy
X Międzynarodowy Interdyscyplinarny Kongres Naukowy PRZEWLEKŁE ZESPOŁY BÓLOWE NARZĄDU RUCHU U MŁODZIEŻY
I MŁODYCH DOROSŁYCH
19-20 listopada 2010 r Warszawa
TARGI w Polsce:
VII Międzynarodowy Kongres
Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji oraz XVII Targi sprzętu rehabilitacyjnego REHABILITACJA
23-25 września 2010 Łódź
HEALTHCARE
13-15 pażdziernika 2010 Bruksela
/ Belgia
Międzynarodowe Targi Technologii Medycznych, Rehabilitacji
i Zdrowia
19-22 października 2010
Brno / Czechy
Orto-Pro Care
Madryt / Hiszpania
02-06 listopada 2010
MEDICA - Międzynarodowe Targi z Kongresem
17-20 listopada 2010
Düsseldorf / Niemcy
ZDRAVOOKHRANENIJE
06-10 grudnia 2010
Moskwa / Rosja
ROZDZIAŁ I I
NOWY DOM
O
budziłem
się jeszcze tego samego dnia. Wybaczcie, po prostu nie wytrzymałem.
Byłem wtedy jeszcze przecież
małym pieskiem. Całe to żarcie
musiało dać o sobie znać. Ledwo otworzyłem oczy i wszystko
się ze mnie wylało. Innymi słowy, utworzyła się wokół mnie
dosyć pokaźna kałuża i wszystko byłoby w klasie, gdyby nie to,
że nie wsiąkła. A ponieważ moi
nowi ludzie bacznie mi się przyglądali, nie mogła ona ujść ich
uwadze. Przyjemnie odprężony
i zrelaksowany po tak obfitym
wypróżnieniu i solidnej drzemce, spojrzałem więc na nich radosnymi oczyma z ufnością, że
podzielą moje zadowolenie. I tu
się zdziwiłem. Ona pobiegła po
ścierkę, a on zaczął coś mówić
i zdzielił mnie po tyłku gazetą.
Nie powiem, żebym się specjalnie przejął, ale zupełnie nie mogłem pojąć, o co chodzi. Przecież to całkiem normalne, najpierw się je, a później... no wiecie. No ale trudno, pomyślałem,
że wcześniej czy później mi to
wytłumaczą i machając ogonem
pobiegłem wyprowadzić człowieka, bo wydało mi się, że bardzo
chce wyjść.
om, w którym się przebudziłem okazał się mieszkaniem w starej kamienicy, ale
wówczas był to dla mnie po prostu duży budynek, z którego aby
wyjść, należało minąć dwa wąskie przejścia nazywane przez
ludzi drzwiami i kiedy je mijaliśmy, trochę się zdezorientowałem. To znaczy Krzyś za wszelką
cenę chciał wyjść pierwszy, ale
ja byłem trochę szybszy i w efekcie lekko się splątaliśmy, a właściwie to ja zaplątałem się między jego nogami. Później wielokrotnie jeszcze usiłowałem pokazać mu, kto powinien wychodzić pierwszy, ale on nic nie pojmował i uparł się jak koza w kapuście, że to ja mam chodzić za
nim. Ostatecznie zrezygnowałem i pozwoliłem mu przechodzić przodem, ale zrobiłem to
wyłącznie dla wygody. Krzyś jako
stworzenie dwunożne był dość
niezdarny, jak wszyscy ludzie i
zwyczajnie obawiałem się, żeby
mnie nie przydepnął.
odwórze mojego nowego
domu okazało się obszernym
placem, miejscami pokrytym kamiennym brukiem, a w części zarośnięte trawnikiem. Stanowiło
w zasadzie obszar zamknięty.
D
P
Od północy jego granicę wyznaczała właśnie nasza kamienica,
od południa stała druga, podobna do naszej, tylko niższa i pozbawiona okien. Dopiero, gdy
poznałem świat poza podwórzem, stwierdziłem, że ma okna,
tylko wszystkie z drugiej strony. W efekcie nasze podwórze
stanowiło dość wydłużony plac,
osłonięty po bokach dwiema wysokimi ścianami, które z pewnością sprawiałyby przytłaczające
wrażenie, gdyby nie ogród zajmujący wschodnią część podwórza. Była w nim trawa i drzewa
i na długi czas stanowił dla mnie
miejsce codziennych wycieczek,
dopóki nie odkryłem świata za
bramą, odcinającą nasze podwórze po zachodniej stronie
od ulicy. W zasadzie nie była to
zwykła brama, ale dość długi tunel, bo zamiast płotu dzieliła nas
od miasta kolejna, trzecia kamienica, ale stanowczo niższa niż
te dwie, o których już wspominałem. W jej środku ziała właśnie dziura, którą ludzie nazywali bramą i było to jedyne wyjście z przestrzeni, którą uważałem za własną.
zatem wyszliśmy na podwórze, bo jak tylko wypróżniłem
się w domu, Krzyś zaraz zapragnął pooddychać świeżym powietrzem. Od razu zauważyłem, że mój nowy dom nie był
tylko mój. Zewsząd wyczuwałem przeróżne wonie i wkrótce
przekonałem się, do kogo należały. Później poznałem ich
wszystkich, awanturnika Reksa,
dystyngowaną Dianę, krzykliwą
jamniczkę z pierwszego piętra
i pozostałych, ale o nich opowiem wam w innym rozdziale.
dy wyszliśmy przed dom,
człowiek zaczął dziwnie
kręcić się po całym podwórzu.
Łaziłem więc za nim z obawy,
żeby mi nie uciekł. Wtedy robiłem to instynktownie, ale teraz
już wiem, że ludzie potrafią nieraz wyjść bez słowa i zniknąć na
całe godziny, a pies się w domu
martwi. A przecież wtedy byłem
jeszcze mały i nie upilnowałbym
go, gdyby mu coś strzeliło do
głowy. Nic takiego jednak się nie
stało. Człowiek pokręcił się trochę i wkrótce mamrocząc coś
w swoim języku, posłusznie
wszedł za mną do domu.
ziwni ci ludzie, mam na myśli jako gatunek. Robią tyle
niezrozumiałych rzeczy. Czasem zupełnie nie wiadomo,
o co im chodzi. Byłem jednak
zbyt zmęczony na tak głębokie rozważania. Pierwszy dzień
w nowym domu dostarczył mi
tyle wrażeń, że ledwo stałem na
A
łapach. Wgramoliłem się więc na
mojego człowieka, co sprawiło
mu wyraźną radość i od razu domyślił się, czego od niego oczekuję. Przyjemnie otulony jego
ciepłem, szybciutko odpłynąłem
w słodki sen.
3
5
4
3
2
5
4
6
13
9
7
14
11
6
10
8
1
9
10
2
11
Felix Kiler, Krzysztof Suwald
„Jak Wychować Sobie Człowieka”
ilustracje - Dariusz Gmyrek
Książka do nabycia za pośrednictwem redakcji.
KONKURS
GRAF
12
13
14
8
20
15
16
7
17
21
18
19
22
12
Z
apraszamy do wzięcia udziału
w szaradach i łamigłówkach, które dla Państwa przygotowaliśmy.
Wśród nadawców poprawnych rozwiązań rozlosujemy nagrody rzeczowe - sprzęt RTV i AGD. Odpowiedzi
prosimy nadsyłać na kartach pocztowych do 31.10.2010 r. na adres:
MAGMAT Krzysztof Suwald
ul. Kościelna 3/5
98-220 Zduńska Wola
z dopiskiem „Konkurs Sznurówka
nr 1”. Prosimy o przystawienie pieczątki i czytelny podpis na karcie
z odpowiedziami, co znacznie ułatwi
nam identyfikację zwycięzców.
23
24
25
Pionowo
Poziomo
1. gospodarstwo w Texasie
1. Jan - poski tenor 1850-1925
2. np. złota
6. na lampie
3. dobry duszek
7. niemiecki filozof
4. niezła impreza
8. dawniej górnik
5. ogier Aleksandra Wielkiego
9. mała operacja
10. potańcówka
10. Kirk lub jego syn
11. bzdura
13. obierka
12. np. farby na ścianie
17. nakrycie głowy
14. pierwsza i ostatnia litera
20. mieszkańcy Afryki
15. śpiewane przedstawienie
22. marka komputera
16. wynalazek braci Montgolfier
23. jezioro w Kanadzie
18. pierwszy mężczyzna
24. urzędowa kopia dokumentu
19. niektórzy stosują na kaca
25. Tomasz - pisarz
21. angielskie „nie”
Rozwiązanie stanowią litery z ponumerowanych pól.
Aforyzmy... temat numeru - zdrowie
Badania w dziedzinie medycyny dokonały tak olbrzymiego postępu, że
dziś - praktycznie biorąc - nikt już nie jest zdrowy. (Bertrand Russell)
G
D
1
Błędy to proste sposoby na zdobycie doświadczenia przez lekarzy.
Lekarze nie leczą już ludzi, lecz ich reperują. (Evelyn Waugh)
Tylko niewielu ludzi, którzy cierpią na kaszel, idzie do lekarza. Większość
idzie do teatru. (Alec Guiness)
Rozwiązanie stanowi hasło zapisane w grafie.
- Jaka jest różnica pomiędzy demokracją, a demokracją komunistyczną?
- Taka, jak między krzesłem, a
krzesłem elektrycznym...
***
- Czy jest jakaś nadzieja? - pyta
zięć lekarza po wizycie teściowej.
- Niestety, to tylko grypa
N
w kuchni
alewki to płynny skarb niedoceniany przez wielu, a przecież mały kieliszek orzechówki pomoże przy niestrawności. Jałowcówka jest dobra na przeziębienie, nalewka czosnkowa
obniża poziom cholesterolu. To tylko niektóre dobroczynne właściwości prastarych polskich
nalewek. Z nadejściem jesieni proponujemy coś dla tradycjonalistów i smakoszy egzotyki.
ARONIÓWKA
POMARAŃCZÓWKA
Składniki: 1 kg owoców aronii, 2 l wódki, laSkładniki: 1 duża pomarańcza, 44 ziarska wanilii, kilka plastrów imbiru, 500 g cukru.
na kawy, 44 kostki cukru, 1 l czystej wódki pszenicznej.
Wykonanie: Owoce wsypać do słoja,
dodać przyprawy i cukier, zalać wódWykonanie: Nakłuć pomarańczę ostrym nożem, w nacięcia wcisnąć ziarna kawy. Owoc
ką. Słój szczelnie zamknąć, odstawić
włożyć do słoja, dodać kostki cukru, zalać
w ciemne i ciepłe miejsce na 2 tygodnie.
wódką. Przykryć lnianą ściereczką, odstaZlać, przefiltrować i przelać do butelek.
wić na 1,5 miesiąca w ciemne miejsce. Co
Po zakorkowaniu i zalakowaniu wynieść
jakiś czas odwrócić pomarańczę. Po odcedo piwnicy. Cierpliwie czekać przez trzy
dzeniu jest gotowa do spożycia.
miesiące.