Klasy 5

WYMAGANIA EDUKACYJNE
NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRODROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN
Z PRZYRODY W KLASIE V






Stopień celujący otrzyma uczeń, który:
opanował pełen zakres wiedzy i umiejętności określony programem nauczania przedmiotu w danej klasie,
samodzielnie i twórczo rozwija własne uzdolnienia, biegle posługuje się zdobytymi wiadomościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych lub
praktycznych z programu nauczania danej klasy,
proponuje rozwiązania nietypowe,
zawsze potrafi zastosować posiadaną wiedzę,
samodzielnie korzysta z różnych źródeł informacji,
Stopień bardzo dobry otrzyma uczeń, który:






























wyjaśnia, czym są ciała fizyczne i wie, że świat zbudowany jest z materii
podaje przykłady sprawdzania właściwości ciał stałych
wyjaśnia, na czym polega zjawisko dyfuzji w cieczach
wyjaśnia, na czym polega zjawisko dyfuzji w gazach
wyjaśnia, jak zachowują się ciała stałe, ciecze i gazy pod wpływem temperatury
analizuje dane zawarte w tabeli dotyczące granic lądowych i morskich Polski
wyjaśnia, na czym polega trójstopniowy podział administracyjny w Polsce
opisuje krajobraz swojego miejsca zamieszkania
identyfikuje skały występujące w okolicy szkoły i miejsca zamieszkania
wyjaśnia szkodliwość niszczenia gleb dla przyrody
wymienia i charakteryzuje gatunki roślin antropogenicznych
wyjaśnia związek między obszarem zlodowaceń a występowaniem jezior Polsce
charakteryzuje czynniki warunkujące stopień zanieczyszczenia Bałtyku
omawia znaczenie glonów w przyrodzie i życiu człowieka
omawia budowę chełbii modrej
wyjaśnia, dlaczego w Bałtyku żyje mało przedstawicieli ssaków
przedstawia w dowolniej formie walory przyrodnicze Wolińskiego i Słowińskiego Parku Narodowego
opisuje walory turystyczne miasta Gdańska
podaje różnice między glonami a roślinami
charakteryzuje czynniki, które ukształtowały krajobraz Pojezierza Mazurskiego
wyjaśnia termin: polska tajga
wymienia czynniki wpływające na słabe przekształcenie przez człowieka Niziny Podlaskiej
charakteryzuje zabytki Warszawy
omawia etapy powstawania Białowieskiego Parku Narodowego
charakteryzuje przyrodę Wyżyny Śląskiej
wyjaśnia zależności istniejące między rodzajem skały, gleby a działalnością człowieka na danym terenie
uzasadnia celowość utworzenia Ojcowskiego Parku Narodowego na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
charakteryzuje zabytki Warszawy
wyjaśnia, jaki wpływ na wysokość gór ma ich wiek
charakteryzuje piętra roślinności występujące w Sudetach




























porównuje krajobraz Tatr Wysokich z krajobrazami Gór Świętokrzyskich i Sudetów
wyjaśnia, jak powstaje wiatr halny oraz jaki wpływ na temperaturę powietrza ma
wysokość nad poziomem morza
charakteryzuje piętra roślinności występujących w Tatrach
przygotowuje mapę Polski, na której umieszcza logo parków narodowych
wyjaśnia, czym różni się ochrona gatunkowa ścisła od częściowej
wyjaśnia podstawowe różnice między planem a mapą
wymienia różne rodzaje skał i podaje ich przykłady
sprawnie posługuje się cyrklem lub nitką w celu dokładnego odmierzania odległości na mapie i oblicza
odległość rzeczywistą, stosując podziałkę
wyjaśnia, na czym polega uogólnienie mapy
używając znaków topograficznych, potrafi narysować plan, np. drogi między domem a szkołą, plan swojej
miejscowości
orientuje mapę w terenie z wykorzystaniem kompasu i względem znaków
topograficznych
opisuje kolejne kroki postępowania podczas korzystania z planu w celu przemieszczenia się z punktu A do
punktu B
opisuje zastosowanie mapy poziomicowej
wyjaśnia sposób tworzenia mapy hipsometrycznej
na podstawie mapy poziomicowej rozpoznaje różne formy terenu
wykonuje model pagórka znajdującego się w okolicy
podaje przykłady paproci chronionych
charakteryzuje skrzypy i widłaki jako grupy paprotników
rozróżnia wybrane gatunki roślin nagonasiennych i okrytonasiennych po kształcie
liści, korze, kwiatach, owocach lub pokroju
podaje przykłady różnych, dodatkowych funkcji pełnionych przez korzenie
podaje rodzaje
wyjaśnia znaczenie kory dla drzew i krzewów ulistnienia
wyjaśnia, na czym polega zapylenie i zapłodnienie
rozróżnia podstawowe typy kwiatostanów
dokonuje podziału owoców na suche i mięsiste, podaje przykłady
wyjaśnia pojęcie pasożyt, podaje przykłady grzybów pasożytniczych
charakteryzuje porosty jako wskaźniki stanu czystości powietrza oraz jako
organizmy pionierskie
Stopień dobry otrzyma uczeń, który:











podaje podstawowe różnice między gazami, cieczami i ciałami stałymi
prezentuje na modelu drobinowym właściwości ciał stałych
prezentuje na modelu drobinowym właściwości cieczy
prezentuje na modelu drobinowym właściwości gazów
omawia zasadę działania termometru cieczowego
charakteryzuje właściwości metali i niemetali
wskazuje na mapie granice Polski z państwami sąsiadującymi
analizuje wykresy dotyczące powierzchni i liczby ludności w Polsce
charakteryzuje pasy ukształtowania terenu w Polsce
dokonuje podziału gleb w Polsce ze względu na kryterium żyzności podziału, podaje przykład
wyjaśnia znaczenie organizmów glebowych i próchnicy w odniesieniu do żyzności gleby















































charakteryzuje typy lasów w Polsce
na dowolnym przykładzie omawia proces powstawania jeziora
omawia warunki życia w Bałtyku
wyjaśnia przyczynę piętrowego występowania glonów w morzu, definiuje plechę
wymienia przykłady ryb słodko- i słonowodnych, ssaków żyjących w Bałtyku
podaje definicje: zatoki, mierzei, zalewu, wyspy i ruchomych wydm ,
opisuje, w jaki sposób powstał teren Żuław Wiślanych
charakteryzuje przemysł, który rozwinął się nad Bałtykiem
omawia budowę okrzemek
omawia znaczenie glonów
charakteryzuje przyrodę Mazur
charakteryzuje Puszczę Augustowską
opisuje warunki umożliwiające rozwój rolnictwa na Nizinie Śląskiej
uzasadnia twierdzenie, że Warszawa jest centrum nauki i kultury w Polsce
wyjaśnia, czym różni się Puszcza Białowieska od innych kompleksów leśnych w Polsce
wymienia naturalne elementy krajobrazu Wyżyny Śląskiej
charakteryzuje warunki życia ludzi na tym terenie
charakteryzuje krajobraz Wyżyny Lubelskiej
charakteryzuje krajobraz Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej
uzasadnia twierdzenie, że Kraków jest centrum kultury w Polsce
podaje przykłady zjawisk krasowych występujących na terenie Gór Świętokrzyskich
omawia rozwój przemysłu na terenie gór
wskazuje na mapie i określa na mapie położenie Kotliny Jeleniogórskiej i Kotliny Kłodzkiej
omawia wpływ człowieka na przyrodę Sudetów
wyjaśnia pojęcia: turnie, granie, żleby, piargi
wie, jak się należy zachować podczas burzy w górach
wyjaśnia znaczenie piętra kosodrzewiny
podaje przystosowania wybranych gatunków zwierząt do życia w Tatrach
charakteryzuje warunki konieczne do utworzenia parku narodowego
wyjaśnia cel tworzenia parków krajobrazowych i rezerwatów przyrody definiuje funkcje poszczególnych
układów narządów człowieka
oblicza odległość rzeczywistą, stosując podziałkę liniową
posługuje się linijką w celu dokładnego odmierzania odległości na mapie
oblicza odległość rzeczywistą, stosując podziałkę liniową
wyjaśnia określenia: mapa mniej lub bardziej szczegółowa
opisuje część terenu przedstawionego na mapie
orientuje mapę w terenie dowolnym sposobem
orientuje plan za pomocą obiektów w terenie
samodzielnie dobiera rodzaj mapy do rodzaju wykonywanego zadania
oblicza wysokość względną danego punktu na mapie
definiuje formy terenu: wklęsłe i wypukłe
wyjaśnia rolę chwytników u mchów, kłączy u paproci
wyjaśnia rolę zarodników
wymienia cechy, które decydują o podziale roślin na nagonasienne okrytonasienne
omawia budowę korzenia
podaje przykłady przekształceń łodygi i liści
omawia budowę i rolę słupka i pręcików
podaje przykłady roślin mających kwiaty i kwiatostany





wymienia sposoby rozsiewania nasion
podaje przykłady zastosowań grzybów w przyrodzie i w życiu człowieka
wyjaśnia pojęcie plecha
rozróżnia kształty plech porostów
podaje i omawia przykłady działalności człowieka negatywnie wpływających na stan środowiska naturalnego
Stopień dostateczny otrzyma uczeń, który:





































rozróżnia pierwiastki od związków chemicznych, podaje przykłady
podaje przykłady zastosowań przedmiotów wykonanych z materiałów sprężystych i plastycznych
wyjaśnia, dlaczego niektóre owady mogą poruszać się po powierzchni wody
podaje przykłady (z życia codziennego) potwierdzające zjawisko rozszerzalności temperaturowej cieczy i
gazów
podaje przykłady zastosowania metali i niemetali w życiu człowieka
wykazuje doświadczalnie, że tlen jest czynnikiem warunkującym spalanie63
wskazuje na mapie Europy państwa sąsiadujące z Polską, nazywa ich stolice
podaje nazwy stanowisk osób reprezentujących władze lokalne
wyjaśnia przyczynę pasowości ukształtowania terenu w Polsce
odczytuje z mapy miejsca o największej i najmniejszej lesistości w Polsce
charakteryzuje bór jako typ lasu, który dominuje w Polsce
odczytuje z mapy Polski nazwy rzek – dopływów Wisły i Odry
wymienia typy jezior występujących w Polsce, wskazuje na mapie Polski pojezierza
wskazuje na mapie rzeki wpadające do Bałtyku
wyjaśnia, dlaczego Bałtyk zaliczany jest do mórz słonych wymienia nazwy grup glonów występujących na
różnych głębokościach w morzu
charakteryzuje jednego lub dwóch przedstawicieli zwierząt żyjących w Bałtyku
opisuje typy wybrzeży: niskie i wysokie
charakteryzuje główne zajęcia ludzi mieszkających nad Bałtyki em
rozróżnia glony jednokomórkowe, kolonijne i wielokomórkowe
nazywa i wskazuje na mapie miasta Pojezierza Mazurskiego
wymienia elementy krajobrazu charakterystyczne dla Pojezierza Mazurskiego
wymienia elementy krajobrazu charakterystyczne dla Pojezierza Suwalskiego
charakteryzuje Nizinę Mazowiecką
wymienia przykłady instytucji państwowych, które znajdują się w Warszawie
wymienia przykłady gatunków roślin i zwierząt charakterystycznych dla Puszczy Białowieskiej
nazywa i wskazuje na mapie największe miasta Wyżyny Śląskiej
charakteryzuje przemysł tej wyżyny
wymienia rośliny uprawiane na Wyżynie Lubelskiej
nazywa i wskazuje na mapie największe miasta Wyżyny
wyjaśnia, co to jest kras i w jakich warunkach obserwowane są zjawiska krasowe
wymienia przykłady zabytków Krakowa
wyjaśnia, czym są i jak powstały gołoborza
charakteryzuje krajobraz Karkonoszy
charakteryzuje krajobraz Tatr Wysokich
wymienia zasady, których trzeba przestrzegać podczas wycieczek w góry
wymienia przykłady roślin charakterystycznych dla każdego z pięter w Tatrach
omawia rozmieszczenie parków narodowych w Polsce





















wymienia przykłady roślin i zwierząt będących w Polsce pod ochroną
oblicza z pomocą nauczyciela odległość rzeczywistą, stosując podziałkę liniową
oblicza z pomocą nauczyciela odległość rzeczywistą, stosując podziałkę liniową
porównuje skale dwóch map i wskazuje, która jest bardziej szczegółowa
odczytuje obiekty przedstawione na mapie za pomocą znaków topograficznych
podaje sposoby orientowania mapy w terenie
opisuje, jak odnaleźć ulicę na planie miasta
opisuje zastosowanie map hipsometrycznej i administracyjnej
odczytuje z mapy poziomicowej wysokość bezwzględną danego punktu
omawia budowę zewnętrzną mchu i paproci
wyjaśnia, czym różnią się rośliny nasienne od zarodnikowych
podaje różnice między korzeniem palowym a wiązkowym
omawia budowę liści
podaje przykłady różnych rodzajów łodyg
rozróżnia liście pojedyncze
omawia budowę kwiatu rośliny
omawia budowę owocu i nasiona rośliny
opisuje budowę grzyba kapeluszowego
podaje cechy różniące muchomora sromotnikowego i czubajki kani
opisuje budowę plechy porostów
wyjaśnia, dlaczego porosty nazywamy organizmami symbiotycznymi
Stopień dopuszczający otrzyma uczeń, który, korzystając z pomocy nauczyciela:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
określa położenie Polski w Europie
wymienia nazwy państw sąsiadujących z Polską
wskazuje Polskę na mapie Europy
podaje nazwę województwa, powiatu, gminy, w której mieszka i w których położona jest jego szkoła
nazywa i wskazuje na mapie Polski pasy ukształtowania terenu
podaje nazwy rodzajów skał, podaje po jeden lub dwa przykłady
podaje nazwy rodzajów gleb w Polsce, podaje jeden lub dwa przykłady
wymienia rodzaje lasów iglastych i liściastych występujących w Polsce
rozpoznaje podstawowe gatunki drzew
nazywa i wskazuje na mapie główne rzeki Polski
nazywa i wskazuje na mapie największe jeziora Polski
wskazuje na mapie i wymienia nazwy państw leżących nad Bałtykiem opisuje plechę wybranego glonu
żyjącego w Bałtyku
wymienia przykłady zwierząt żyjących w Bałtyku
nazywa i wskazuje na mapie elementy krajobrazu charakterystyczne dla pobrzeży
wymienia i wskazuje na mapie największe miasta Polski położone nad Bałtykiem
wymienia przykłady glonów słodkowodnych
wskazuje na mapie Pojezierze Mazurskie, wskazuje i nazywa dwa największe jeziora
mazurskie
wskazuje na mapie Pojezierze Suwalskie oraz jezioro Hańcza
nazywa i wskazuje na mapie niziny Polski
przedstawia krótko historię Warszawy
wskazuje na mapie położenie Puszczy Białowieskiej
wskazuje na mapie Wyżynę Śląską
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•



























wymienia antropogeniczne elementy krajobrazu Wyżyny Śląskiej
wskazuje na mapie Wyżynę Lubelską
wymienia elementy krajobrazu Wyżyny Lubelskiej
wskazuje na mapie Wyżynę Krakowsko-Częstochowska
wymienia elementy krajobrazu tej wyżyny
przedstawia krótko historię Krakowa
wskazuje na mapie Góry Świętokrzyskie
odczytuje wysokości najwyższych szczytów gór
wskazuje na mapie Sudety
odczytuje wysokości najwyższych szczytów gór
wskazuje na mapie Tatry
odczytuje wysokości najwyższych szczytów gór
wymienia dwie lub trzy cechy tatrzańskiej pogody
wie, jak należy wezwać pomoc w górach
podaje nazwy pięter roślinności występującej w Tatrach
wymienia przykłady zwierząt charakterystycznych dla Tatr
wymienia pięć lub sześć przykładów parków narodowych w Polsce
wymienia nazwy różnych form ochrony przyrody w Polsce
identyfikuje mchy i paprocie, jako rośliny zarodnikowe
charakteryzuje środowisko życia mchów i paproci
rozróżnia podstawowe gatunki drzew nagonasiennych i drzew okrytonasiennych (np. sosna, świerk, lipa,
dąb, klon, brzoza) po kształcie liści
omawia funkcje korzenia
omawia funkcje łodygi i liści
omawia funkcje kwiatu
omawia rolę owoców i nasion
odróżnia plan od mapy
wie, do czego służy skala
rysuje plany przedmiotów w skali 1 : 1, 1: 2, 1 : 3
posługując się podziałką liniową, odczyta np. 1 cm = 100 km
różnych rodzajów map
zna znaczenie barw na mapie hipsometrycznej
rozróżnia pojęcia: wysokość bezwzględna i względna
odczytuje skalę mapy
odczytuje informacje zawarte w legendzie mapy
zasady zbierania i przechowywania grzybów
opisuje środowisko życia porostów
określa właściwości wybranych substancji, np. soli, cukru, soku cytrynowego
wie, że materia zbudowana jest z drobin
wymienia przykłady przedmiotów wykonanych z materiałów kruchych, plastycznych i sprężystych
wymienia podstawowe właściwości cieczy
wymienia podstawowe właściwości gazów
podaje przykłady (z życia codziennego), które potwierdzają zjawisko rozszerzalności temperaturowej ciał
stałych
wymienia przykłady metali i niemetal
wymienia warunki, w których dochodzi do korozji
podaje przykłady zabezpieczania przedmiotów przed korozją
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą, nie
posiada podstawowych wiadomości i umiejętności niezbędnych do kontynuowania nauki oraz
przyswajania nowych treści w klasie wyższej.