117 Topolska_Layout 1

Transkrypt

117 Topolska:Layout 1 2012-01-18 18:02 Strona 1
Fizjoterapia Polska
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
© MEDSPORTPRESS, 2011; 4(4); Vol. 11, 357-366
Marta Topolska1,2(A,B,C,D,E,F), Rafał Sapuła1,2(A,D,F,G),
Adam Topolski1,2(B,C,D,E,F), Krzysztof Marczewski2,3(A,C,D,E,F,G)
1
Zamojska Klinika Rehabilitacji Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji, Zamość
Katedra Fizjoterapii Wyższej Szkoły Zarządzania i Administracji, Zamość
3
Oddziału Nefrologiczno-Endokrynologiczny Chorób Metabolicznych i Wewnętrznych ze Stacją Dializ,
Szpital Wojewódzki im. Jana Pawła II, Zamość
1
Rehabilitation Clinic, University of Management and Administration, Zamość
2
Department of Physiotherapy, University of Management and Administration, Zamość.
3
Department of Endocrinology, Nephrology, Metabolic and Internal Diseases with Dialysis Centre,
Pope John Paul II Regional Public Hospital, Zamość
2
Analiza niepełnosprawności kobiet
z przewlekłymi bólami dolnego odcinka
kręgosłupa
Analysis of disability of women with chronic
low back pain
Słowa kluczowe: Kwestionariusz Niepełnosprawności Roland-Morris, niepełnosprawność,
przewlekłe bóle dolnego odcinka kręgosłupa
Key words: Roland-Morris Disability Questionnaire, disability, chronic low back pain
STRESZCZENIE
Wstęp. Celem pracy było określenie stopnia i specyfiki niepełnosprawności, w oparciu o Kwestionariusz Niepełnosprawności Roland-Morris (Roland-Morris Disability Questionnaire RMDQ), w grupie kobiet z przewlekłymi bólami dolnego odcinka kręgosłupa. Stopień niepełnosprawności spowodowany bólami dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet może być związany z wiekiem oraz liczbą chorób współtowarzyszących.
Materiał i metody. Badanie zostało prowadzone od lutego do lipca 2010 w Zamojskiej Klinice Rehabilitacji Wyższej
Szkoły Zarządzania i Administracji w Zamościu, w grupie kobiet z bólami dolnego odcinka kręgosłupa, epizody bólowe pojawiały się dwa lub więcej razy i trwały dłużej niż trzy miesiące. Badanie zostało przeprowadzone wśród 236 kobiet w wieku 18-65 lat (średni wiek pacjentek wynosił 42 lata, odchylenie standardowe ±16 lat).
Wyniki. Średnia liczba punktów wg zastosowanego kwestionariusza dla całej badanej grupy wyniosła 5,25 (SD ± 5,67).
Stwierdzono niepełnosprawność: niską u 31,6 % kobiet, średnią u 18,8 % pacjentek i wysoką u 3,4 % osób.
Wnioski. Niepełnosprawność spowodowana bólami dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet zależy od wieku i wzrasta
wraz z nim oraz liczby chorób współtowarzyszących.
SUMMARY
Background. The goal of the study was to determine the degree and specificity of disability based on the Roland - Morris
Disability Questionnaire (RMDQ) in the sample of women with chronic low back pain. The degree of disability due to low
back pain may be associated with age and the number of concomitant diseases.
Material and methods. The study was carried out from February to July 2010 and the Rehabilitation Clinic of the
Zamość University of Management and Administration in the sample of women with low back pain. The subjects experienced
pain episodes two or more times and the duration of each episode was minimum 3 months. The sample comprised 236
women aged 18-65 lat (the mean age was 42 years ±16 years SD).
Results. The average score according guestionnaire for the whole sample was 5.25 (SD ± 5.67). Three degrees of
disability were noted: low in 31.6 %, average in 18.8 % and high in 3.4 % of the subjects.
Conclusions. Disability due to low back pain depends on age and the number of concomitant diseases.
Liczba słów/Word count: 5749
Tabele/Tables: 3
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Marta Topolska,
22-437 Łabunie, Wierzbie 94
tel. (84) 677 67 64, fax: (84) 677 67 61, e-mail: [email protected]
Ryciny/Figures: 2
Piśmiennictwo/References: 34
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
19.01.2011 r.
05.12.2011 r.
357
Topolska M. i wsp., Analiza niepełnosprawności kobiet z przewlekłymi bólami
WSTĘP
BACKGROUND
Jak wynika z badań między 70% a 95% dorosłych osób
będzie cierpieć z powodu bólu dolnego odcinka kręgosłupa
w pewnym momencie ich życia [1].
Bóle dolnego odcinka kręgosłupa są znacznymi problemami zarówno medycznymi jak i finansowymi w krajach
uprzemysłowionych [2,3]. Szczegółowe rozpoznanie niskich bólów kręgosłupa jest możliwe tylko u 15% pacjentów. W większości przypadków są to bóle niespecyficzne
[3]. U 80-90% osób cierpiących z powodu ostrego bólu odcinka L-S kręgosłupa rokowania są dobre, a poprawa następuje w ciągu miesiąca [4]. Jednak u 10-20% chorych
stan ostry rozwija się w przewlekły ból, utrzymujący się dłużej niż 3 miesiące [5].
Pomimo ciągłych starań klinicznych i naukowych, bóle
kręgosłupa pozostają wciąż istotnym i trudnym problemem
zdrowotnym [6].
Celem pracy było określenie stopnia i specyfiki niepełnosprawności wśród kobiet z przewlekłymi bólami dolnego
odcinka kręgosłupa. Praca jest również próbą odpowiedzi
na pytanie: czy niepełnosprawność spowodowana bólami
dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet zależy od wieku i liczby chorób współtowarzyszących.
Studies indicate that about 70% to 95% of adult population will suffer from low back pain at certain moments in
their life [1]. Low back pain is a serious, both medical and
financial problem in industrialised countries [2,3]. A detailed
diagnosis is possible only in 15% of all patients suffering from
this condition. Most of the cases present with nonspecific
pain [3]. For 80-90% patients with acute pain in the L-S
segment prognoses are good and improvement is noted
within a month [4]. However, in 10-20% of patients chronic
pain develops, persisting for over 3 months [5]. Despite
continuous efforts, both in clinical setting and research,
back pain remains a serious medical concern [6]. The goal
of the study was to determine the degree and specificity of
disability among women with chronic low back pain. The
authors also made an attempt to answer the question
whether disability due to low back pain depends on age
and concomitant diseases.
MATERIAŁ I METODY
MATERIAL AND METHODS
Badanie było prowadzone od lutego do lipca 2010 w Zamojskiej Klinice Rehabilitacji Wyższej Szkoły Zarządzania
i Administracji w Zamościu w grupie kobiet z bólami dolnego odcinka kręgosłupa, epizody bólowe pojawiły się dwa
lub więcej razy i trwały dłużej niż trzy miesiące. Badanie
zostało przeprowadzone wśród 236 kobiet w wieku od 18
do 65 lat (średni wiek pacjentek wynosił 42 lata, odchylenie
standardowe ±16 lat). Wszystkie uczestniczki wyraziły i pisemną zgodę na przeprowadzenie badań.
W celu określenia poziomu niepełnosprawności użyto
Kwestionariusza Niepełnosprawności Roland – Morris (Roland – Morris Disability Questionnaire, RMDQ), skalę bólu
VAS i ankietę własną zawierającą wywiad socjalny i chorobowy. Obliczono również wskaźnik BMI i WHR.
Oryginalna wersja Kwestionariusza Niepełnosprawności Roland – Morris została opublikowana przez Roland’a
i Morris’a w 1983 [7]. Kwestionariusz Niepełnosprawności
Roland – Morris jest powszechnie stosowany do oceny stopnia niepełnosprawności z powodu bólu dolnego odcinka kręgosłupa [8]. Szary i Opara w swoich badaniach udowadniają, że polska wersja Kwestionariusza jest rzetelnym narzędziem do oceny jakości życia i niepełnosprawności osób
z bólami dolnego odcinka kręgosłupa [9].
Kwestionariusz składa się z 24 zdań, na które pacjent
odpowiada tak lub nie. Wyniki ankiety zawierają się w zakresie od 0 do 24, gdzie 0 świadczy o braku niepełnosprawności a 24-znaczną niepełnosprawność [7,8]. Pacjentki podzielono na cztery grupy niepełnosprawności w zależności
od liczby punktów uzyskanych w Kwestionariuszu Niepełnosprawności Roland-Morris. Niski stopień niepełnosprawności od 4 do 10 punktów, średni od 11 do 17 punktów, wysoki od 18 do 24 punkty. Liczba punktów od 0-3 świadczy
o braku niepełnosprawności [2].
The study was carried out between February and July
2010 at the Rehabilitation Clinic of the Zamość University
of Management and Administration, in the sample of women with low back pain who experienced pain episodes
more than twice and the episodes lasted longer than three
months. The study was carried out among 236 women
aged 18-65 years (the mean patients’ age was 42±16 SD).
All the subjects gave their written consent to participate in
the study.
To determine the disability level the Roland-Morris
Disability Questionnaire (RMDQ) was used as well as the
VAS pain scale and the tailored questionnaire containing
an opinion poll and anamnesis. The BMI and WHR indices
were also calculated.
The original version of Roland-Morris questionnaire
was published in 1983 [7].The questionnaire is commonly
used to assess the degree of disability due to low back pain
[8]. Szary and Opara in their study show that the Polish
version of the questionnaire is a reliable diagnostic tool for
evaluation of the quality of life and disability in patients with
low back pain [9].
The questionnaire consists of 24 questions with “yes’ or
“no” answers. The score ranges from 0 to 24 where 0 indicates lack of disability and 24-substantial disability [7, 8].
The patients were divided into four groups based on the
score obtained from the RMDQ. 4 to 10 points indicated
low, 11 to 17 points – medium and 18 to 24 points – high
degree of disability. 0 – 3 points indicated lack of disability [2].
Statistic analysis was carried out using Microsoft Office
Exel 2003 program. An unequal variance student-t test was
applied to assess statistic significance of disability level
depending on the studied factors. Chi-square test was carried out to study the statistically significant correlations be-
358
Topolska M. et al., Analysis of disability of women with chronic pain
Analizę statystyczną przeprowadzono przy użyciu programu Microsoft Office Exel 2003. Oceniając istotność statystyczną stopnia niepełnosprawności od badanych czynników przeprowadzono testy t-Studenta na nierówne wariancje. Test chi kwadrat został przeprowadzony dla zbadania istotnych zależności pomiędzy stopniem niepełnosprawności a wykształceniem i miejscem zamieszkania. Za istotne
uznano te wyniki, dla których wartości w zastosowanym teście należały do obszaru krytycznego odpowiedniego rozkładu przy poziomie istotności p<0,05.
tween disability levels and the subjects’ educational background and place of living. The results with values belonging to the critical area for the adequate distribution at significance level p<0.05 were regarded statistically significant.
WYNIKI
RESULTS
Wartość średnia uzyskanych punktów Kwestionariusza
Roland – Morris dla całej badanej grupy wynosi 5,25 (SD
± 5,67) (Tabela 1).
Dla całej badanej grupy kobiet stwierdzono niepełnosprawność: niską u 31,6%, średnią u 18,8%, wysoką u 3,4%.
U 46,2% badanych liczba uzyskanych punktów Kwestionariusza Roland-Morris miała wartość od 0 do 3 punktów, co
świadczy o braku niepełnosprawności.
Tabela 2 i Rysunek 1 przedstawiają procentowy i graficzny rozkład niepełnosprawności w przedziałach wiekowych od 18 do 29 lat, od 30 do 39 lat, od 40 do 49 lat, od 50
do 59 lat, od 60 do 65 lat u kobiet z przewlekłymi bólami
dolnego odcinka kręgosłupa.
U 88,1% kobiet w wieku od 18 do 29 lat nie stwierdzono niepełnosprawności spowodowanej zespołem bólowym.
Natomiast u kobiet w wieku od 40 do 49 lat odsetek ten
drastycznie obniżył się do 17,9%.
The average score obtained from the RMDQ for the
entire sample is 5.25 (SD±5.67) (Table 1).
For the whole sample, the disability levels were found
to be low in 31.6%, medium in 18.8% and high in 3.4%. In
46.2% the score obtained from RMDQ was from 0 to 3
points, which indicates lack of disability.
Table 2 and Fig.1 present the percentage and graphic
distribution of disability levels within the following age
compartments: from 18 to 29, from 30 to 39, from 40 to 49,
from 50 to 59 and from 60 to 65 years, in women with
chronic low back pain.
In 88.1% of women aged 18-29 years no disability
related to pain syndrome was diagnosed.
In the age group from 40 to 49 years this ratio dramatically deceased to 17.9 %. The highest disability level
was found in the group aged 40 to 49, amounting to 35.7
%, the value only slightly higher than that obtained from the
Tab. 1. Średnia liczba uzyskanych punktów (odchylenie standardowe)
Tab. 1. Average score (standard deviation – SD)
Tab. 2. Stopnie niepełnosprawności według Kwestionariusza Roland-Morris (wartości podawane w %)
Tab. 2. Degrees of disability as measured by Roland-Morris Disability Questionnaire (values expressed in %)
359
Najwyższą niepełnosprawność średniego stopnia stwierdzono w grupie kobiet od 40 do 49 lat i wynosiła ona 35,7%
i była tylko nieznacznie wyższa od wartości osiągniętej
w grupie pacjentek od 60 do 65 lat, wynoszącej 34,9%, zaś
w grupie osób od 18 do 29 lat niepełnosprawność średniego stopnia dotyczyła jedynie 1,2% przypadków.
W wieku od 18 do 39 lat nie zaobserwowano osób
z wysokim stopniem niepełnosprawności. Najwięcej kobiet
z wysoką niepełnosprawnością, wynoszącą 7,1%, odnotowano wśród kobiet w wieku od 40 do 49 lat.
Podsumowując: u kobiet w wieku od 18 do 39 lat stwierdza się najczęściej niską niepełnosprawność lub brak wpływu przewlekłych zespołów bólowych dolnego odcinka kręgosłupa na sprawność ruchową. U kobiet w wieku od 40 do 65
group of patients aged 60 to 65 year. In the group aged 1829 years there were only 1.2 % cases with medium degree
disability levels.
In the subjects aged 18-39 years no subjects with high
degree disability were noted. The biggest number of such cases (7.1 %) was noted among the subjects aged 40-49 years.
In conclusion, low disability or no effect of chronic low
back pain syndromes on motor ability are most often diagnosed in women aged 18-39 years. In the group of subjects
aged 40-65 years, a high degree of disability was found;
such levels of disability were not observed in the group
aged 18-39 years.
Fig. 2. presents percentage values obtained from the
24 questions included in RMDQ. The most often selected
Ryc. 1. Stopnie niepełnosprawności wg Kwestionariusza Roland-Morris w zależności od wieku
Fig. 1. Degrees of disability as measured by Roland-Morris Disability Questionnaire depending on age
Ryc. 2. Średnie wartości procentowe udzielonych odpowiedzi na 24 pytania Kwestionariusza Roland-Morris
Fig. 2. The average percentage values for answers to 24 questions the Roland-Morris Disability Questionnaire
360
lat stwierdzono wysoki stopień niepełnosprawności, czego nie
obserwowano wśród kobiet w wieku od 18 do 39 lat.
Ryc. 2 zawiera wartości procentowe udzielanych odpowiedzi na 24 pytania z Kwestionariusza Roland – Morris.
Najczęściej zakreślane zdanie, wybrane przez 65,1% badanych dotyczyło częstej zmiany ułożenia ciała, mającej na
celu przyjęcie najwygodniejszej pozycji dla pleców. 43,4%
answer (by 65.1% of the respondents) concerned frequent
changes in body posture to assume the most comfortable
position for the back. 43.4% chose the answer concerning
back pain caused by vertical position. 42.1% answered that
due to back pain they lay more often than usual to rest.
3.1% reported they avoided hard work during everyday
household activities due to back pain.
Tab. 3. Wartości procentowe udzielanych odpowiedzi w poszczególnych przedziałach wiekowych
Tab. 3. Percentage of answers provided in relevant age groups
361
kobiet wybrało zdanie dotyczące bólów pleców spowodowanych pionową pozycją ciała. 42,1% badanych wybrało
odpowiedź następującą: „Z powodu bólów pleców częściej
niż zwykle kładę się, żeby odpocząć”. 39,1% pacjentek,
z powodu bólów pleców unika ciężkich prac domowych.
Podsumowując: Pacjentki z bólami kręgosłupa często
zmieniały ułożenie ciała po to, aby odnaleźć pozycję antalgiczna dla kręgosłupa, zaś pozycja stojąca nasilała ból kręgosłupa, dlatego częściej odpoczywały w pozycji leżącej,
unikając ciężkich prac domowych.
Tabela 3 zawiera wartości procentowe odpowiedzi
twierdzących na poszczególne pytania. Przykładowo: 16,7
% kobiet w wieku od 30 do 39 lat udzieliło odpowiedzi „tak”
na zdanie: Z powodu bólu pleców większość dnia spędzam
w domu. Czyli pozostałe 83,3% (100%-16,7%) pacjentek
w tym wieku odpowiedziało na to pytanie „nie”.
Zbadano korelację między wiekiem a stopniem niepełnosprawności wg Kwestionariusza Niepełnosprawności Roland-Morris. Otrzymana wartość 0,7 wskazywała na wysoką dodatnią korelację, co oznaczało, że wraz z wiekiem
niepełnosprawność nasiliła się.
Uzyskane wyniki statystyki t na nierówne wariancje pozwalają, na poziomie istotności 0,05 stwierdzić występowanie istotnych statystycznie zależności między stopniem niepełnosprawności a: wiekiem (p=0,0000), liczbą chorób współtowarzyszących (p=0,0000), wskaźnikiem BMI (p=0,0000)
i wskaźnikiem WHR (p=0,0000). Wynik testu chi kwadrat
potwierdził także na poziomie istotności 0,05 występowanie istotnych statystycznie zależności pomiędzy stopniem
niepełnosprawności a wykształceniem (p=0,0000).
Przetestowano również zależność stopnia niepełnosprawności od miejsca zamieszkania (miasto, wieś). Otrzymany wynik (p=0,61) nie wykazał istotnych statystycznie zależności.
Uzyskane wyniki statystyki testu t-Studenta na nierówne wariancje pozwalały (na poziomie istotności 0,05) stwierdzić brak istotnych statystycznie zależności między stopniem niepełnosprawności a skalą bólu VAS (p=0,06) i wykonywanym zawodem (p=0,96).
The questionnaire indicates that the patients with back
pain frequently changed their body position to avoid pain.
Standing position aggravated back pain, therefore the respondents admitted they more often assumed a reclining
position to rest and avoided hard work during their everyday activities.
Table 3 presents percentage values corresponding to
the positive answers to each question. For example, 16.7%
of women aged 30-39 years selected “yeas” for the statement: I spend most of the time at home due to back pain.
The remaining 83.3 % (100%-16.7%) chose answer „no”.
The correlation was studied between age and disability
degree according to RMDQ. The obtained value of 0.7 indicated a high positive correlation which means that disability aggravates with age. The obtained results of unequal
variance t-statistics allow determining statistically significant correlations at the significance level 0.05 between disability levels and age (p=0.0000), the number of concomitant diseases (p=0.0000), BMI (p=0.0000) and WHR (p=
0.0000). The result of chi-square test also confirmed statistically significant correlations at the level 0.05 between
the degree of disability and educational background (p=
0.0000).
The correlation between the degree of disability and the
place of living (city, village) was also tested. The obtained
result (p=0.61) did not show any statistically significant
correlations.
The results of uneven variance t statistics (at the significance level 0.05) did not reveal any statistically significant correlations between the degree of disability and
VAS pain scale (p=0.06) and the subjects’ current jobs
(p=0.96).
DYSKUSJA
DISCUSSION
Badanie było próbą ukazania specyfiki niepełnosprawności wśród kobiet z przewlekłymi bólami kręgosłupa ze
szczególnym uwzględnieniem zmieniającego się nasilenia
niepełnosprawności funkcjonalnej wraz z wiekiem. Przeprowadzone badania potwierdzały wysoką zależność niepełnosprawności od wieku (p=0,0000).
Stwierdzono również istotnie statystycznie zależności
między stopniem niepełnosprawności a: wiekiem (p=0,0000),
liczbą chorób współtowarzyszących (p=0,0000), wskaźnikiem BMI (p=0,0000), wskaźnikiem WHR (p=0,0000) i wykształceniem (p=0,0000). Przebadane czynniki w sposób
pośredni lub bezpośredni wpływały na pogłębienie niepełnosprawności w badanej grupie kobiet.
Kwestionariusz Roland-Morris umożliwił szybką i wiarygodną ocenę stanu pacjenta [10]. W oparciu o badanie lekarskie powstał obraz funkcjonalnych możliwości pacjentek, który umożliwiał określenie optymalnego programu usprawniania,
ukierunkowanego przede wszystkim na poprawę funkcjonalną
[11]. Kwestionariusz Roland-Morris jest również skuteczną
The study was an attempt to present the specificity of
disabilities among women with chronic back pain, especially
considering the changing degree of functional disability,
depending on age. The study outcome confirmed the high
correlation between disability and age (p=0.0000). Statistically significant correlations were also found between the
degree of disability and the number of concomitant diseases (p=0.0000), BMI (p=0.0000), WHR (p=0.0000) and
educational background (p=0.0000). The studied factors
directly or indirectly contributed to disability aggravation in
the studied sample.
The Roland-Morris Disability Questionnaire (RMDQ)
enabled quick and reliable evaluation of patients’ conditions [10]. Based on medical examination, the patients’
functional potential was diagnosed, which allowed to develop the rehabilitation program whose main goal was to
achieve functional improvement [11]. RMDQ is also an effective method to check rehabilitation effects in a long-term and
short-term perspective [12].
362
metodą sprawdzenia efektywności rehabilitacji w perspektywie krótko i długoterminowej [12].
U 10,7% kobiet w wieku od 18 do 29 lat stwierdzono się
niską niepełnosprawność, natomiast w grupie o dziesięć lat
starszej (30-39 lat) niepełnosprawność ta sięgała już 66,7%.
Jak wynika z przeprowadzonych badań, niezbędne było
wdrożenie dla tych osób specjalnych programów profilaktyki
bólów kręgosłupa, aby zapobiec rozwojowi dolegliwości bólowych. Wyniki badań wykazały ścisły związek między stopniem niepełnosprawności a wiekiem badanych kobiet
(p=0,0000). Wraz z wiekiem niepełnosprawność nasilała się,
wykazując silną korelację dodatnią (wartość korelacji = 0,7).
Należy jednak skoncentrować się na czynnikach pogłębiających niepełnosprawność, a nie na samym problemie
bólu. Ponieważ jak wynika z badań przeprowadzonych przez
Reneman’a i wsp. [13] związek pomiędzy natężeniem bólu
i obawy związane z bólem a funkcjonalną oceną możliwości u osób z bólami dolnego odcinka kręgosłupa był słaby
lub nieistotny. Również własne badania potwierdzały brak zależności między odczuwaniem bólu (skala bólu VAS) a stopniem niepełnosprawności (p=0,06).
Bardzo pomocne byłoby również stworzenie i wdrożenie programów promocji zdrowia dla pacjentów z bólami
dolnego odcinka kręgosłupa realizowanych już w szkołach
podstawowych, ponad gimnazjalnych i liceach.
Jak wynika z badań własnych u około dziewięciu na dziesięć osób w wieku od 18 do 29 lat dolegliwości bólowe nie powodowały niepełnosprawności. Natomiast już u osób o dziesięć lat starszych (30-39 lat) taki stan stwierdzono jedynie
u jednej na cztery osoby. Ten trzykrotny spadek liczby osób
bez dolegliwości bólowych powodujących niepełnosprawność
wymaga przeprowadzenia dalszych badań i dokonania wnikliwej analizy mającej na celu odkrycie czynnika sprawczego.
Analiza dokonana przez Preuper i wsp. [14] dotyczyła
relacji pomiędzy czynnikami psychologicznymi takimi, jak;
zagrożenia psychospołeczne, depresja, poczucie własnej
wartości, lęk przed ruchem, natężenie bólu i reakcje radzenia sobie ze stresem, mierzonej z Kwestionariusza Oceny
Zdolności do Działania (Functional Capacity Evaluation
– FCE), a Kwestionariuszem Niepełnosprawności RolandMorris. Wyniki badań wskazywały na umiarkowaną zależność pomiędzy czynnikami psychologicznymi a niepełnosprawnością u pacjentów z przewlekłymi bólami dolnego
odcinka kręgosłupa. Inni badacze natomiast potwierdzali
silny związek między badanymi czynnikami [15].
U 1,2%-8,3% osób do trzydziestego dziewiątego roku
życia stwierdzono średnią niepełnosprawność i nie odnotowano niepełnosprawności wysokiej. Natomiast u osób powyżej czterdziestego roku życia pojawiał się duży odsetek
osób ze średnią (25%-35,7%) i wysoką (4,7%-7,1%) niepełnosprawnością silnie rzutującą na obniżenie jakości życia. Osoby te powinny być poddane wnikliwej diagnozie
i skutecznej rehabilitacji.
Kontrola sprawności ruchowej przeprowadzona przez
Luomajoki i wsp. [16] wykazała znaczną poprawę u pacjentów z bólami L-S kręgosłupa, po zastosowaniu konkretnego, indywidualnego programu ćwiczeń. Odpowiednio dobrany program ćwiczeń poprawia funkcję na okres 3 miesięcy, niestety efekt nie utrzymywał się dłużej niż rok.
Low degrees of disability were found in 10.7% of women aged 18-29 years while in the groups of 10 years older
subjects (30-39 years) the disability reached as much as
66.7%. The study revealed the necessity to implement special
programs of back pain prophylaxis to prevent pain progression. The study results show a close relationship between
the degree of disability and age of the studied females
(p=0.0000). It was found that disability worsened with age
showing a strong positive correlation (correlation value = 0.7).
We should, however, concentrate on the factors responsible for disability progression, not the pain alone. As
the results obtained by Reneman et al. [13] indicate, the
correlation between pain intensity, pain-related fears and
functional assessment of the potential in patients with low
back pain was either weak or insignificant. The authors’
study also confirmed the lack of relationship between pain
sensation (VAS pain scale) and the degree of disability
(p=0.06).
It would be helpful to develop and implement health
promotion programs for patients with low back pain, already in primary and secondary schools.
Own research has shown that in about 9 among 10
individuals aged 18-29 pain is not the cause of disability.
Conversely, in 10 years older individuals (30-39 years), only
one person among four reported lack of disability because of
pain. This threefold decrease in the number of subjects
without pain ailments resulting in disability requires further
studies and insightful analysis to reveal the causative factor.
Preuper et al. [14] explored the relationship between
psychological factors, such as: psychosocial threat, depression, self-esteem, fear of movement, pain intensification
and stress coping reactions, measured using the Functional Capacity Evaluation (FCE) questionnaire and the outcome of RMDQ. The results indicated a moderate correlation
between the psychological factors and disability in patients
with chronic low back pain. Other researchers, in turn, confirmed a strong correlation between the studied factors [15].
1.2%-8.3% individuals below 39 years of age were
diagnosed with medium degree of disability and no case of
high degree disability was found in this age group. Conversely, in people above 40 years of age the percentage of
cases with medium (25%-35.7%) and high (4.7%-7.1%)
degree disability, strongly affecting their quality of life, was
substantially higher.
Such patients require thorough diagnosis and aequate
rehabilitation.
Motor ability control performed by Luomajoki et al. [16]
showed significant improvement in patients with pain in the
L-S spinal segment on application of a specific, individualised exercise program. Properly selected exercise programs
were found to improve motor function for 3 months, unfortunately the effect did not maintain longer than one year.
According to many researchers’ opinions, complex rehabilitation procedures, especially therapeutic exercises,
are the best conservative approaches that can be applied
to prevent pain in the lumbar spine [17,18]. However, the
results pertaining to selection of the most appropriate exercises are controversial. Most of the researchers did not
consider pain characteristics [19,20].
363
Według opinii wielu naukowców kompleksowe zabiegi
rehabilitacyjne, a przede wszystkim ćwiczenia lecznicze, są
najlepszą metodą zachowawczą stosowaną w celu zapobiegania bólom odcinka lędźwiowego kręgosłupa [17,18].
Jednakże wyniki dotyczące najbardziej odpowiedniego rodzaju ćwiczeń są kontrowersyjne. Większość badaczy nie
uwzględniała charakterystyki bólów [19,20].
Helmhout i wsp. [21] dokonali analizy czynników wpływających na poprawę i utrzymanie efektów usprawniania
u osób z bólami dolnego odcinka kręgosłupa. Efekty rehabilitacji zależały przede wszystkim od stopnia niepełnosprawności funkcjonalnej, strachu przed ruchem, nasilenia i czasu trwania dolegliwości bólowych przed rehabilitacją, promieniowania bólu, wsparcia społecznego, niepokoju psychologicznego oraz wsparcia społecznego. Doszli oni do wniosku, iż pacjenci ci często wymagali równoległej z rehabilitacją, terapii poznawczo-behawioralnej w walce z bólem.
Leczenie było najskuteczniejsze w przypadkach łączenia farmakoterapii [22], kinezyterapii, fizykoterapii [23-27],
różnych rodzajów masażu [28,29] i terapii manualnej [30,31],
zaś poszerzenie programu podstawowego o autoterapię,
pozwalało na przyspieszenie leczenia zespołów bólowych
kręgosłupa [32].
Foster i wsp. [33] przebadali dwadzieścia potencjalnych
czynników psychologicznych wpływających na odzyskanie
sprawności przez osoby z bólami dolnego odcinka kręgosłupa. Pod uwagę wzięli oni między innymi: niską samoocenę, brak poczucia własnej wartości i niski próg tolerancji bólu. Czynniki te prowadziły do bierności, braku aktywności fizycznej, redukcji lub zaprzestania prób radzenia sobie ze stresem, unikania określonych zachowań powodujących ból. Wszystkie te czynniki będą prowadzić do pogłębiania niepełnosprawności w przyszłości. Doszli oni do
wniosku, że pacjenci, którzy byli w stanie lepiej radzić sobie w obliczu przeciwności losu, byli mniej narażeni na rozwój długoterminowej niepełnosprawności.
Posługując się Kwestionariuszem Niepełnosprawności
Roland-Morris Helmhoult 'a i wsp. [21] dokonali podziału niepełnosprawności. Stwierdzili oni, iż osoby z niepełnosprawnością średnią i wysoką osiągały lepsze wyniki efektów rehabilitacji niż osoby z niskim stopniem niepełnosprawności.
Wniosek ten został przez nich wytłumaczony, jako,, prawo malejących przychodów”, osoby ze średnim i wysokim
poziomem niepełnosprawności na początku miały większy
potencjał do poprawy niż te z niskim poziomem niepełnosprawności.
Wartość średnia uzyskana z Kwestionariusza dla badanej grupy wynosiła 5,25 punktów i była niższa od wartości
średnich, równych 8,6 punktów uzyskanych przez Foster
i wsp. [33] w Wielkiej Brytanii. W badaniach prowadzonych
w Ameryce średnia z Kwestionariusza wyniosła 14,5 [34].
Nie stwierdzono zależności między stopniem niepełnosprawności a miejscem zamieszkania (p= 0,61).
Przeprowadzone badania wyjaśniły tylko niektóre kwestie związane z niepełnosprawnością kobiet spowodowaną
bólami dolnego odcinka kręgosłupa. Wskazane byłyby badania charakteryzujące ten problem wśród mężczyzn oraz
badania nad czynnikami wpływającymi na pogłębienie niepełnosprawności funkcjonalnej. Charakterystyka niepełno-
364
Helmhout at al. [21] studied the factors contributing to
the improvement and maintaining the rehabilitation effects
in patients with low back pain. Rehabilitation outcome
depended mainly on the degree of functional disability, fear
of movement, intensity and duration of pain ailments before
rehabilitation, radiation of pain, social support and experienced anxiety. The authors concluded that the patients,
apart from rehabilitation, often required cognitive and behavioural therapy to fight pain.
The treatment proved most effective in cases of combined pharmacotherapy [22], kinesitherapy, physical therapy
[23-27], different forms of massage [28,29] and manual therapy [30, 31]; extending the program by self treatment enabled accelerating treatment of back pain syndromes [32].
Foster et al. [33] studied 20 potential psychological factors affecting fitness regaining in patients with low back
pain. They considered, among other factors, low self-esteem
and a low pain tolerance threshold. These factors lead to
passiveness, lack of physical activity, reduction or giving up
stress coping and avoidance of certain behaviours which
caused pain. All these factors may lead to disability progression in future. The authors concluded that the patients
able to better cope with stress were less at risk of a long
term disability.
Based on the RMDQ, Helmhoult et al [21] divided disabilities into several categories. They found that the patients
with medium and high degree disability achieved better
results of rehabilitation that the patients with low degree
disability. This was described as the hypothesis of “diminishing returns”. The patients with medium and high degree
disability had a bigger baseline potential to improve than
their counterparts with low degree disability.
The mean score obtained from the Questionnaire for
the study sample was 5.25 points and was lower than the
mean score (8.6 points) obtained by Foster et al. [33] in Great
Britain. The mean score obtained from the Questionnaire in
the U.S. was 14.5 [34]. No correlation was found between the
degree of disability and the place of living (p= 0.61).
Our study let us explain only certain aspects of disability due to low back pain in the sample of females. Further
studies in male samples are required as well as research
on the factors contributing to progression of functional
disability. Characteristics of disability due to low back pain
will allow us to develop rehabilitation programs to achieve
optimal effects. Generally we know that achieving and maintaining the desired rehabilitation effects require insightful
analysis of the discussed issue.
sprawności spowodowanej bólami dolnego odcinka kręgosłupa pozwali na stworzenie takiego programu rehabilitacji,
po którym uzyskano by optymalne efekty. Powszechnie wiadomo, że osiągnięci i utrzymanie pożądanych efektów usprawniania wymaga wnikliwej analizy tego problemu.
WNIOSKI
CONCLUSIONS
1. Niepełnosprawność spowodowana bólami dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet zależała od wieku i wzrasta
wraz z nim.
2. Niepełnosprawność spowodowana bólami dolnego odcinka kręgosłupa u kobiet zależała od liczby chorób współtowarzyszących, a tym samym wraz ze wzrostem liczby chorób współtowarzyszących wzrastał stopień niepełnosprawności.
3. Stopień niepełnosprawności zależy od wykształcenia
badanych kobiet.
4. Wysoki stopień niepełnosprawności stwierdzono u od
4,7% do 7,1% kobiet w wieku od 40 do 65 lat.
5. U kobiet w wieku od 30 do 39 lat stwierdzono ponad sześciokrotnie częstsze występowanie bólu niż u pacjentek
z niską niepełnosprawnością w wieku od 18 do 29 lat.
1. Disability due to back pain depended on age and progressed with age in the studied sample.
2. Disability due to back pain depended on the number of
concomitant diseases, thus the degree of disability increases proportionally to the number of concomitant diseases.
3. The degree of disability depended on the subjects’ educational background.
4. High degree disability was noted in 4.7%-7.1% of women aged 40-65 years.
5. In women aged 30-39 years the pain was over 6 times
more frequent than in the patients with low degree disability aged 18-29 years.
PIŚMIENNICTWO / REFERENCES
1. Walker BF. The prevalence of low back pain: a systematic review of the literature from 1966 to 1998. Journal of Spinal Disorders
2000; 13: 205-217.
2. Waddell G. Back Pain Revolution. II wyd. Churchill - Livingstone; 2004.
3. Airaksinen O, Brox J, Cedraschi C, i wsp. European guidelines for the management of chronic nonspecific low back pain. Eur
Spine J 2006; 15, (2): 192-300.
4. Pengel L, Herbert R, Maher C, Refshauge K. Acute low back pain: systematic review of its prognosis. BMJ 2003; 327 (7410):
323-325.
5. Van Tulder MW, Croft PR, van Splunteren P, Miedema HS, Underwood MR, Hendriks HJ. Disseminating and implementing the
results of back pain research in primary care. Spine (Phila Pa 1976) 2002; 27 (5): E121- E127.
6. Selkowitz DM, Kulig K, Poppert EM, i wsp. The immediate and long-term effects of exercise and patient education on physical,
functional, and quality-of-life outcome measures after single-level lumbar microdiscectomy: a randomized controlled trial protocol
BMC Musculoskelet Disord 2006; 7: 70.
7. Roland M, Morris R. A study of the natural history of low back pain: Part 1. Development of a reliable and sensitive measure
of disability in low back pain. Spine 1983; 8: 141-144.
8. Roland M, Fairbank J. The Roland-Morris Disability Questionnaire and the Oswestry Disability Questionnaire. Spine 2000; 25:
3115-3124.
9. Szary S, Opara JA. Classification systems and quality of life in back pain. Ortop Traum Rehab 2004; 6 (3): 373-381.
10. Smeets RJEM, van Geel ACM, Kester ADM, Knottnerus JA. Physical capacity tasks in chronic low back pain: What is the
contributing role of cardiovascular capacity, pain and psychological factors? Disabil Rehabil 2007; 29: 577-586.
11. Nowotny J, Nowotny-Czupryna O, Czupryna K. Problem badań funkcjonalnych w fizjoterapii. Fizjoter Pol 2009; 9 (3): 245-257.
12. Underwood M. United Kingdom back pain exercise and manipulation (UK BEAM) randomised trial: effectiveness of physical
treatments for back pain in primary care. BMJ 2004; 11; 329(7479): 1377.
13. Reneman MF, Schiphorts HR, Kleen PM, Geertzen JHB, Dijkstr PU. Are Pain Intensity and Pain Related Fear Related to
Functional Capacity Evaluation Performances of Patients with Chronic Low Back Pain? J Occup Rehabil 2007;17: 247- 258.
14. Preuper HRS, Reneman MF, Boonstra AM, Dijkstra PU, Versteegen GJ, Geertzen JHB, Brouwer S. Relationship between
psychological factors and performance-basedand self-reported disability in chronic low back pain. Eur Spine J 2008; 17(11):
1448-1456.
15. Simmonds MJ, Olson SL, Jones S, Hussein T, Lee CE, Novy D, Radwan H: Psychometric characteristics and clinical usefulness of physical performance tests in patients with low back pain. Spine 1998; 23: 2412-2421.
16. Luomajoki H, Kool J, de Bruin ED, Airaksinen O. Improvement in low back movement control, decreased pain and disability,
resulting from specific exercise intervention. Sports Med Arthrosc Rehabil Ther Technol 2010; 2: 11.
17. Hayden JA, van Tulder MW, Malmivaara A, Koes BW. Exercise therapy for treatment of non-specific low back pain. Cochrane
Database Syst Rev 2005: 20 (3): CD000335.
18. Hayden JA, van Tulder MW, Tomlinson G. Systematic review: strategies for using exercise therapy to improve outcomes in
chronic low back pain. Ann Intern Med 2005; 142 (9):776-85.
19. Van Tulder M, Koes B. Low back pain and sciatica: chronic. Clin Evid 2002; 1032-1048.
365
20. Stuge B, Laerum E, Kirkesola G, Vollestad N. The efficacy of a treatment program focusing on specific stabilizing exercises for
pelvic girdle pain after pregnancy:a randomized controlled trial. Spine (Phila Pa 1976) 2004; 29 (4): 351-359.
21. Helmhout PH, Staal JB, Heymans M. Prognostic factors for perceived recovery or functional improvement in non-specific low
back pain: secondary analyses of three randomized clinical trials. Eur Spine J 2010; 19 (4): 650-659.
22. Hawrylak A, Skolimowski T, Barczyk K, Wójtowicz D. Ruchomość kręgosłupa lędźwiowego u osób z bólami dolnego odcinka
kręgosłupa. Fizjoter Pol 2004; 4 (2): 100-106.
23. Lisiński P, Jachowska A, Samborski W. Metody fizjoterapeutyczne w leczeniu wysunięć krążka międzykręgowego w odcinku
lędźwiowym kręgosłupa. Fizjoter Pol 2006; 6 (3): 222-227.
24. Szulkowska K, Fronczek M, Kujawa J. Ocena skuteczności prądów interferencyjnych i ultradźwięków u chorych z zespołem
bólowym kręgosłupa. Fizjoter Pol 2010; 10 (3): 181-192.
25. Ratajczak B, Boerner E, Hawrylak A, Demidaś A. Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów w leczeniu bólów dolnego
odcinka kręgosłupa. Fizjoter Pol 2008; 8 (2): 179 – 188.
26. Kiljański M, Śliwiński Z, Kufel Z, Kiebzak W, Woszczak M. Ocena równowagi ciała u pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi
kręgosłupa lędźwiowego po kriostymulacji ogólnoustrojowej połączonej z fizjoterapią. Fizjoter Pol 2007; 7 (3): 286-298.
27. Miller E. Porównanie skuteczności działania krioterapii miejscowej i ogólnousprawniającej w bólu przewlekłym. Fizjoter Pol
2006; 6 (1): 27-31.
28. Szubzda M, Kaźmierczak U, Hagner W, Dzierżanowski M. Wpływ masażu leczniczego na poprawę ruchomości i zmniejszenie
dolegliwości bólowych kręgosłupa. Fizjoter Pol 2007; 7 (2): 165-170.
29. Andrzejewski W, Kassolik K, Karaś A, Karaś G, Trzęsicka E. Ocena efektywności masażu medycznego u osób z bólami
dolnego odcinka kręgosłupa. Fizjoter Pol 2006; 6 (2): 150-156.
30. Boerner E, Rytel W, Bieć E, Ratajczak B, Demczuk-Włodarczyk E, Aneta Demidaś A. Ocena skuteczności terapii mikroamperowej w chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa lędźwiowego w porównaniu z terapią tradycyjną. Fizjoter Pol 2005; 5 (2):
221-227.
31. Guranowski T, Kuliński W, Lipiec Z. Doświadczenia własne w leczeniu zespołów bólowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa metodą McKenziego. Fizjoter Pol 2002; 2 (3): 185-193.
32. Wiśniewska T, Kowalski IM, Wiśniewska M. Wpływ autoterapii na efektywność leczenia zespołów bólowych kręgosłupa.
Fizjoter Pol 2006; 6 (2): 138-142.
33. Foster NE, Thomas, Bishop A, Dunn KM, Main CJ. Distinctiveness of psychological obstacles to recovery in low back pain
patients in primary care Published as: Pain 2010; 148 (3): 398-406.
34. Dobscha SK, Corson K, Perrin N, i wsp. Collaborative Care for Chronic Pain in Primary Care. A Cluster Randomized Trial.
JAMA 2009; 301 (12): 1242-1252.
366

117 Topolska_Layout 1

Transkrypt

Podobne dokumenty

nowy model pomiarów uciskowego progu bólu z

323 brak skuteczności leczenia zespołów bólowych

Planowanie Dla Osób Niepełnosprawnych