Dokładność ultrasonograficznych formuł w szacowaniu masy płodu

Kliniczna Perinatologia i Ginekologia, tom 43, zeszyt 3, 68-70, 2007
Dokładność ultrasonograficznych formuł w szacowaniu masy płodu.
Seria 258 przypadków
Z
BIGNIEW PIETRZAK
1, 2
, G
RZEGORZ CHRUŚCIEL , LILIA OBUCHOWSKA , STANISŁAW SOBANTKA
2
2
1, 2
, G
RZEGORZ KRASOMSKI
1, 2
Accuracy of sonographic formulas for estimating fetal weight. A series of 258 cases
Objective. The aim of this study was to determine the accuracy of ten published ultrasonographic methods for estimating fetal weight.
Metods. We retrospectively analyzed biometric data of 258 obtained less than 7 days before delivery for each published formula.
Estimated fetal weights were compared to newborns weight. For each equation we calculated the mean percentage error and standard
deviation of the mean error. Results. The mean birth weight of infants was 3159 ± (SD) 783 g. The mean gestational age was 38.5 range
23.1- 44.1. The best two formulas were Hadlock and Combs which generated a mean error of 1.13% and 1.37%. The highest percentage
mean error was 8.12%. Conclusions. In our population the lowest percentage errors had Hadlock and Coombs formulas. There was
not formula with error higher than 9%.
Key words: fetal weight, ultrasound estimation
Wprowadzenie
Dokładność przewidywania masy płodu, jest często
niezbędna w praktyce położniczej.
Szeroki przedział wiekowy rozwiązywanych ciąż wymusza konieczność dokładnej oceny masy płodu. Zarówno
niska, jak i wysoka masa urodzeniowa jest związana ze
wzrostem ryzyka wystąpienia komplikacji u noworodka
i matki podczas porodu i połogu.
Niska masa sugerująca IUGR może być wskazaniem
do wcześniejszego rozwiązania ciąży.
Dla płodów dużych, makrosomicznych potencjalne
komplikacje związane z porodem to: dystocja barkowa,
uszkodzenie splotu barkowego, złamania kości oraz niedotlenienie śródporodowe. Komplikacje dla matki to: uszkodzenia kanału rodnego i dna miednicy oraz krwotoki
okołoporodowe.
Aby wyeliminować potencjalne powikłania, konieczne
jest oszacowanie masy płodu i indywidualne podejście
w planowaniu rozwiązania danej ciąży z jak najmniejszym
ryzykiem, zarówno dla matki, jak i płodu. W szacowaniu
orientacyjnej masy płodu oprócz oceny klinicznej szerokie
zastosowanie znalazła ultrasonograficzna biometria płodu.
W tym celu dokonuje się pomiarów różnych elementów
płodu. Jako pierwsze do szacowania masy płodu zastosowano kombinację wymiaru dwuciemieniowego (BPD) i obwodu brzucha (AC) [1, 2].
W 1984 r. Hadlock i współautorzy opublikowali nowy
wzór uwzględniający długość kości udowej (FL) oraz
obwód głowy (HC). Ta formuła znacznie podniosła dokładność oceny masy płodu [3].
Do chwili obecnej opracowano wiele formuł na obliczanie orientacyjnej masy płodu, w których stosuje się
pojedyncze wartości lub kombinacje 2, 3 lub 4 parametrów
(BPD, HC, FL, AC). Mają one zastosowanie w szerokim
spektrum zaawansowania ciąży, wliczając w to termin
1
2
okołoporodowy [3-5]. Część wzorów ma zastosowanie we
wczesnych okresach ciąży i(lub) u płodów ze skrajnie
niską masą urodzeniową i uwzględnia różnicę morfologiczną w budowie płodu polegającą na wartości stosunku
obwodu głowy do obwodu brzucha, który jest > 1 i zmniejsza się wraz z zaawansowaniem ciąży [4-10].
Cel pracy
Celem naszej pracy jest próba porównania dokładności różnych wzorów w ultrasonograficznej ocenie masy
płodów. Ocenie poddaliśmy następujące wzory:
Hadlock [11]
BW = 10 ^ (1,5662-0,0108 * HC/10 + 0,0468 * AC/10 + 0,171 *
FL/10 + 0,00034 * (HC/10) ^ 2 - 0,003685 * (AC/10 * FL/10))
Shepard [12]
Log10 BW = !1,7492 + 0,166(BPD) + 0,046(AC)
- 0.002546(AC)(BPD)
Campbell [13]
Ln BW = !4,564 + 0,0282(AC) - 0,00331(AC)2
Hadlock1 [14]
Log10 BW = 1,326 - 0,00326(AC)(FL) + 0,0107(HC) + 0,0438(AC) +
0,158(FL)
Hadlock2 [14]
Log10 BW = 1,304 + 0,05281(AC) + 0,1938(FL) - 0,004(AC)(FL)
Hadlock3 [14]
Log10 BW = 1,335 - 0,0034(AC)(FL) + 0,0316(BPD) + 0,0457(AC) +
0,1623(FL)
Warsof1 [15]
Ln BW = 4,6914 + 0,00151(FL)2 – 0,0000119(FL)3
Warsof2 [15]
Ln BW = 2,792 + 0,108(FL) + 0,0036 (AC)2 - 0,0027(FL)(AC)
Combs [16]
BW = 0,23718(AC)2(FL) + 0,03312(HC)3
Ott** [17]
Log10 BW = !2,0661 + 0,04355(HC) + 0,05394(AC)
- 0,0008582(HC)(AC) + 1,2594(FL/AC)
II Katedra Ginekologii i Położnictwa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi
Klinka Położnictwa i Ginekologii Instytutu „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi
Dokładność ultrasonograficznych formuł w szacowaniu masy płodu. Seria 258 przypadków
BW = masa płodu BPD, HC, AC, i FL podajemy w centymetrach
(z wyjątkiem reguły Warsof’a, gdzie wartość FL podajemy w milimetrach). **BW jest wyrażona w kilogramach (w innych wzorach wynik otrzymujemy w gramach).
Materiał i metody
Przeanalizowaliśmy retrospektywnie dane 258 noworodków urodzonych w Klinice Położnictwa i Ginekologii
Instytutu „Centrum Zdrowia Matki Polki” w Łodzi od marca 2005 do grudnia 2005.
Kryteriami włączającymi były:
1) termin badania USG nieprzekraczający 7 dni od porodu,
2) położenie podłużne główkowe,
3) żywy płód.
Wiek ciążowy został obliczony na podstawie daty
ostatniej miesiączki potwierdzony badaniem biometrycznym w pierwszym trymestrze ciąży. Jeśli wyliczenia różniły się o więcej niż 7 dni, przyjmowaliśmy wiek ciąży
określony za pomocą ultrasonografii [18].
Każde badanie sonograficzne było wykonane przez
jednego z pięciu lekarzy wykonujących je w naszej klinice
i było częścią ich rutynowej pracy.
Badania przeprowadziliśmy na aparacie ACUSON
128XP wykorzystując głowicę Convex 3.5 MHz. Wymiar
BPD i HC były mierzone zgodnie z rekomendacjami Sheparda i Filly’ego [19], natomiast AC był mierzony w przekroju poprzecznym jamy brzusznej na wysokości rozdwojenia żyły wrotnej [20]. Wymiar FL był mierzony od szyjki
do dystalnych kłykci kości udowej [21]. Każdy noworodek
po urodzeniu był natychmiast ważony zgodnie z procedurami obowiązującymi w klinice. Porównywano masę urodzeniową noworodka z szacowaną masą płodu uzyskaną
za pomocą każdego wzoru.
Stopień korelacji pomiędzy szacowaną i urodzeniową
masą płodu został określony za pomocą współczynnika
korelacji Pearsona.
Dla każdego wzoru obliczono średni błąd procentowy
(szacowana masa płodu minus masa urodzeniowa dzie-
69
lona przez masę urodzeniową × 100%) oraz bezwzględny
średni błąd procentowy (bezwzględna wartość średniego
błędu procentowego w gramach). Jako istotne statystycznie przyjęto < 0,05.
p
Wyniki
Uzyskane wyniki przedstawiono w tabeli 1. Średni
czas trwania ciąży od ostatniej miesiączki obliczono na
38,5 tygodnia w przedziale 23,1-44,1. Średnia masa urodzeniowa noworodków wynosiła 3159 ± (SD) 783 g. Średni
procentowy błąd wahał się od 1,13% do 8,12%, natomiast
wartość bezwzględna procentowego błędu od 9,6 g do
222,8 g. Współczynniki korelacji dla poszczególnych metod
wynosiły 0,78-0,85, co wykazuje bardzo wysoki stopień
korelacji < 0,001. Najdokładniejsze okazały się dwie formuły: Hadlocka i Combsa, dla których średni procentowy
błąd wynosił 1,13% (9,6 g) i 1,47% (12,5 g). Najwyższy
średni procentowy błąd wynosił 8,12% (222,8 g).
p
Dyskusja
Tradycyjne metody określania masy płodu przy pomocy badania wysokości dna macicy są zawodne ze
względu na możliwość występowania wielo- lub małowodzia, ciąży bliźniaczej, a także braku doświadczenia badającego [18, 19]. Wynika stąd konieczność użycia ultrasonograficznej biometrii w szacowaniu masy płodu, która
wraz z informacjami o wieku ciąży oraz markerami dobrostanu płodu pełni ważną rolę w perinatologii.
Dość duży wybór opublikowanych wzorów oraz parametry, które zawierają, wymusza na nas wyspecjalizowane
podejście do określonych sytuacji klinicznych np.: w przypadku gdy nie jest możliwa do oceny główka płodu ze
względu na usytuowanie w miednicy – najlepszym okazuje
się wzór Campbella. Uwzględniono w nim jedynie pomiar
AC, a średni błąd pomiaru waha się w granicach 1,0%-10,2%
(1,0% dla płodu ważącego w granicach 2500-3000 g 10,2%
dla płodu ważącego > 4000 g) [3].
Tabela 1. Błędy oraz współczynniki korelacji poszczególnych wzorów szacujących masę płodu
Wzór
Średni błąd %
SD
Hadlock
Shepard
Campbell
Hadlock1
Hadlock2
Hadlock3
Warsof1
Warsof2
Combs
Ott
1,13
5,66
2,92
2,52
4,66
5,63
4,48
8,12
1,47
2,98
10,41
11,30
12,07
10,86
10,66
10,51
12,70
10,96
11,78
11,77
Bezwzględny średni Bezwzględne SD 95% przedział
błąd (g)
ufności %
9,60
310,69
± 19,30
147,71
326,60
± 20,33
28,11
318,62
± 19,84
48,98
322,18
± 20,06
115,22
311,50
± 19,39
149,77
309,03
± 19,24
84,41
366,58
± 22,82
222,80
314,37
± 19,57
12,52
316,85
± 19,72
46,31
328,15
± 20,44
Współczynnik
korelacji R2
0,84
0,84
0,84
0,84
0,84
0,85
0,78
0,85
0,84
0,83
p
< 0,001
< 0,001
< 0,001
< 0,001
< 0,001
< 0,001
< 0,001
< 0,001
< 0,001
< 0,001
70
Z. Pietrzak, G. Chruściel, L. Obuchowska, S. Sobantka, G. Krasomski
W innych opublikowanych badaniach [11-17] średni
błąd procentowy wynosił od 8,6% do 11,1%. Z naszych
badań wynika, że najlepszą regułą okazała się formuła
Hadlocka obarczona średnim błędem procentowym wynoszącym 1,13%.
W piśmiennictwie w chwili obecnej brakuje prac,
w których ocenia się wpływ doświadczenia badającego na
pomiary biometrii płodu. Nasze wstępne obserwacje wskazują, że każdy badający posiada „własny stały błąd pomiaru”. Po dokładnej analizie, w celu wyeliminowania jego
wpływu na szacowaną masę płodu, można za pomocą
programu komputerowego opracować dla każdego badającego osobną formułę oceny masy płodu. Wzór ten będzie
uwzględniał stałe błędy i być może wpłynie na dokładność
szacowania masy płodu. Zagadnienie to będzie przedmiotem naszych dalszych badań.
Wnioski
Oceniane w pracy wzory na obliczanie masy płodu
charakteryzowały się niskim błędem. Żadna metoda nie
była obarczona średnim procentowym błędem wyższym
od 9%. W badanej przez nas populacji najniższe błędy generowały formuły Hadlocka i Combsa.
Piśmiennictwo
[1] Warsof S.L., Gohari P., Berkowitz F.L., Hobbins J.C. (1977)
The estimation of fetal weight by komputer-assisted analysis.
Am. J. Obstet. Gynecol. 128: 881-892.
[2] Shepard M.J., Richards V.A., Berkowitz F.L. et al. (1982) An
evaluation of two equations for predicting fetal weight by
ultrasound. Am. J. Obstet. Gynecol. 142: 47-54.
[3] Hadlock F.P., Harrist R.B., Carpenter R.J. et al. (1984) Sonographic estimation of fetal weight. Radiology 150: 535-540.
[4] Campbell S., Thomas A. (1977) Ultrasound measurement of
fetal head to abdomen ratio in the assessment of growth
retardion. Br. J. Obstet. Gynaecol. 84: 165-174.
[5] Rose B.I., McCallum W.D. (1987) A simplified method for
estimating fetal weight using ultrasound measurements. Obstet. Gynecol. 69: 671-675.
[6] Weiner C.P., Sabbagha R.E., Vaisrub N., Socol M.L. (1985)
Ultrasonic fetal weight prediction: role of head circumference and femur length. Obstet. Gynecol. 65: 812-817.
[7] Scott F., Beeby P., Abbott J. et al. (1996) New formula for estimating fetal weight below 1,000 g: Comparison with existing
formulas. J. Ultrosund. Med. 15: 669-672.
[8] Thurnau G.R., Tamura R.K., Sabbagha R. (1983) A simple estimated fetal weight equation based on real-time ultrasound
measurements of fetuses less than thirty-four weeks of gestation. Am. J. Obstet. Gynecol. 145: 557-561.
[9] MielkeG., Pietsch-Breitfeld B., Salinas R. at al. (1995) A new
formula for prenantal ultrasonographic weight estimation in
extremely preterm fetuses. Gynecol. Obstet. Invest. 40: 84-88.
[10] Weinberger E., Cyr D.R., Hirsch J.H. et al. (1984) Estimating
fetal weights less than 2000g. An accurate simple method.
AJR 142: 973-977.
[11] Hadlock F.P., Harrist R.B., Carpenter R.J. i wsp. (1984)
Sonographic estimation of fetal weight. The value of femur
length in addition to head and abdomen measurements.
Radiology 150(2): 535-40.
[12] Shepard M.J., Richards V.A., Berkowitz R.L. i wsp. (1982) An
evaluation of two equations for predicting fetal weight by
ultrasound. Am. J. Obstet. Gynecol. 142(1): 47-54.
[13] Campbell S, Wilkin D. (1975) Ultrasonic measurement of fetal abdomen circumference in the estimation of fetal weight.
Br. J. Obstet. Gynaecol. 82(9): 689-97.
[14] Hadlock F.P., Harrist R.B., Sharman R.S. i wsp. (1985) Estimation of fetal weight with the use of head, body, and femur
measurements-a prospective study. Am. J. Obstet. Gynecol.
151(3): 333-7.
[15] Warsof S.L., Wolf P., Coulehan J., Queenan J.T. (1986) Comparison of fetal weight estimation formulas with and without
head measurements. Obstet. Gynecol. 67(4): 569-573.
[16] Combs C.A., Jaekle R.K., Rosenn B, i wsp. (1993) Sonographic estimation of fetal weight based on a model of fetal
volume. Obstet. Gynecol. 82(3): 365-370.
[17] Ott W.J., Doyle S., Flamm S., Wittman J. (1986) Accurate
ultrasonic estimation of fetal weight. Prospective analysis of
new ultrasonic formulas. Am. J. Perinatol. 3(4): 307-310.
[18] Grange G., Pannier E., Goffinet F. et al. (2000) Dating biometry during the first trimester: Accuracy of an every-day practice. Eur. J. Obstet. Gynecol. Reprod. Biol. 88: 61-64.
[19] Shepard M., Filly R.A. (1982) A standardized plan for BPD
measurement. J. Ultrasound Med. 1: 145-150.
[20] Campbell S., Wilkin D. (1975) Ultrasonic measurement of fetal abdominal circumference in estimation of fetal weight.
Br. J. Obstet. Gynaecol. 82: 689-697.
[21] O’Brien G.D., Queenan J.T., Campbell S. (1981) Assessement
of gestational age in the second trimester by real-time ultrasound measurement of the femur length. Am. J. Obstet. Gynecol. 139: 540-545.
J Zbigniew Pietrzak
II Katedra Ginekologii i Położnictwa
Uniwersytet Medyczny w Łodzi
93-338 Łódź, ul. Rzgowska 281/289
e-mail: [email protected]