alkohol a zagrożenie bezpieczeństwa

Rozdział IV
ALKOHOL A ZAGROŻENIE BEZPIECZEŃSTWA
4.1. Nietrzeźwość a przestępstwa i wykroczenia
Osoby nietrzeźwe stanowią często źródło zagrożenia dla otoczenia. Przybiera ono różne
formy: od łagodniejszych w postaci zaczepek do najbardziej drastycznych w postaci agresji
fizycznej. Narażenie na przejawy agresji ze strony nietrzeźwych badano pytając czy respondent w
czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem spotkał się ze strony pijanego z przejawami agresji
słownej (zaczepki, używanie wulgarnych wyrazów, obrażanie itp.) lub przejawami agresji fizycznej
(bicie, popychanie, zranienie), które byłyby skierowane na niego. Ponadto badani byli proszeni
o podanie, czy zaobserwowali takie zachowania ze strony pijanych adresowane do innych osób.
Wyniki przedstawia tabela poniżej:
Tabela 4.1. Zagrożenie ze strony nietrzeźwych (odsetki badanych)
Respondent
Osoba nietrzeźwa lub pijana:
jako świadek
zaczepiała, zagadywała, używała wulgarnych
20,8
wyrazów, obraziła (wszelka agresja słowna)
uderzyła, popchnęła, zaczepiała, zraniła
12,0
(wszelka agresja fizyczna)
Respondent
jako ofiara
18,2
6,5
Źródło: Wyniki badań przeprowadzonych na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w
2002 roku.
Alkohol powoduje zanik samokrytycyzmu, osłabia wewnętrzną kontrolę, stymuluje do
zachowań agresywnych oraz naruszających ogólnie przyjęte normy społeczne. Kryminogenny
charakter napojów alkoholowych wyznacza specyfikę podejmowanych przez Policję działań w
zakresie przeciwdziałania zjawisku alkoholizmu. Alkohol często decyduje o sposobie realizacji czynów
zabronionych, wielokrotnie też staje się motywem, dla którego przestępstwo zostaje popełnione.
Zagrożenia, jakie niesie za sobą zjawisko uzależnienia od alkoholu powodują, że problem
ten pozostaje w stałym zainteresowaniu Policji. Policjanci wykonują szereg zadań dotyczących
rozpoznawania oraz wykrywania przestępstw i wykroczeń popełnionych pod wpływem alkoholu, jak
również często przy współudziale innych podmiotów, organizują akcje profilaktyczne, edukacyjne
oraz podejmują wiele czynności i działań prewencyjnych, ukierunkowanych na przeciwdziałanie
alkoholizmowi.
Inicjatywy podejmowane w tym celu mają charakter stały i systematyczny, ale też część z nich
przybiera formy lokalnych działań, uwarunkowanych specyfiką regionu i poziomem zagrożenia
omawianym zjawiskiem.
Na terenie Polski przez cały 2002 rok prowadzone były liczne działania, których celem było m.in.:
– ujawnianie przestępstw związanych z nielegalną produkcją alkoholu oraz nielegalnym jego
handlem;
– interwencje wobec nieletnich będących pod wpływem alkoholu, łącznie z ustaleniem miejsca
zakupu alkoholu przez nieletniego oraz wyciągnięciem stosownych konsekwencji wobec
sprzedawcy;
– ujawnianie osób spożywających alkohol w miejscach publicznych;
– kontrolowanie lokali gastronomicznych, rozrywkowych, dyskotek, pubów, kawiarenek
internetowych oraz innych miejsc gromadzenia się młodzieży w kontekście przestrzegania przez
ich właścicieli przepisów Ust. o wychowaniu w trzeźwości...;
– ujawnianie nietrzeźwych użytkowników dróg wraz z wyciągnięciem stosownych konsekwencji.
Ze sprawozdania Biura Służby Prewencyjnej KGP wynika, że ogółem w 2002 roku na terenie
Polski przeprowadzono 13.111 akcji służących osiągnięciu wyżej wymienionych celów, z czego
52
4.841 prowadzonych było z udziałem podmiotów pozapolicyjnych.
Ogółem we wszystkich kategoriach przestępstw w Polsce w okresie styczeń – grudzień
2002 roku popełniono 1.404.229 przestępstw (w 2001 roku 1.390.089), Policja zarejestrowała
552.301 podejrzanych (w 2001 roku 533.593). 48.560 nieletnich popełniło łącznie 63.317 czynów
karalnych.
Posiadane przez Komendę Główną Policji dane statystyczne wyraźnie wskazują na
powiązania alkoholizmu z przestępczością. W wielu kategoriach dokonanych przestępstw alkohol
był bezpośrednią przyczyną działania sprawców. Dane dotyczące udziału nietrzeźwych sprawców w
wybranych kategoriach przestępstw obrazuje poniższa tabela.
Tabela 4.2. Udział nietrzeźwych sprawców w wybranych kategoriach przestępstw istotnych dla
bezpieczeństwa publicznego w okresie styczeń – grudzień 2002 r.
Podejrzani
Dorośli
Nieletni
Kwalifikacja prawna
Ustalono
Ustalono
Ogółem
Nietrzeźwi Ogółem
Nietrzeźwi
trzeźwoś
trzeźwoś
1999
891
645
480
66
43
17
2000
1138
795
589
48
31
19
Zabójstwo
2001
1220
855
623
54
33
18
2002 1555
789
571
51
30
11
1999
8125
4313
2347
2377
121112
145
2000
8468
4649
2497
2569
1409
136
Uszczerbek na
zdrowiu
2001
7802
4172
2157
2327
1212
111
2002 8055
4211
2165
2376
1280
74
1999 15183
7316
4550
3746
1834
391
2000 17343
8474
5163
4309
2107
387
Bójka lub pobicie
2001 18084
8926
5526
4285
1873
344
2002 18066
8530
5155
4109
1932
276
1999
1172
673
500
134
71
26
2000
1309
788
554
172
96
25
Zgwałcenie
2001
1343
772
521
181
105
21
2002 1304
809
537
172
101
22
1999 33685
18394
5393
8732
4546
377
2000 38679
22408
6252
10201
5328
362
Kradzież cudzej
rzeczy
2001 40620
23969
6073
10623
5655
365
2002 40953 24379
5668
9652
5024
289
1999 38173
21672
10634
19335
9134
1393
2000 38118
22221
9881
17838
8558
1164
Kradzież
z włamaniem
2001 33992
19640
8374
14896
7332
861
2002 31819 17950
7232
12132
5867
576
1999 13991
8309
5022
5992
3070
601
Rozbój, kradzież
2000 17080
10290
5673
7186
3672
616
rozbójnicza
i wymuszenie
2001 18037
10845
5869
6643
3401
482
rozbójnicze
2002 16875
9964
4966
6034
3076
395
Źródło: Komenda Główna Policji
53
•
•
Ogółem w wybranych kategoriach* przestępstw w Polsce w okresie styczeń – grudzień 2002
r. Policja odnotowała 340.228 podejrzanych, z czego 192.330 było pod wpływem alkoholu – co
stanowi 56,5% ogółu podejrzanych w wybranych kategoriach przestępstw.
Analogicznie w tym samym okresie odnotowano w wybranych kategoriach* 43.083
nieletnich sprawców czynów karalnych. 2.944 spośród sprawców w chwili popełnieni czynu było
pod wpływem alkoholu, co stanowi 6,6% sprawców w branych pod uwagę kategoriach.
4.2. Nietrzeźwość w miejscach publicznych
Tabela 4.3. Ilość zatrzymanych (doprowadzonych) w izbach wytrzeźwień i policyjnych
pomieszczeniach dla osób zatrzymanych (na podstawie przesłanych sprawozdań z
komend wojewódzkich Policji).
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Województwo
Dolnośląskie
Kujawsko–pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko–mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
KSP – Warszawa
SUMA
Źródło: Komenda Główna Policji
Liczba odprowadzonych do:
policyjnych
pomieszczeniach dla
izb wytrzeźwień
osób zatrzymanych/
w tym nieletni
chłopcy/
ogółem/w tym
nieletni
dziewczęta
15.219/308
281/27
4.893/211
11.753/272
265/7
471/0
6.422/248
223/25
2.657/0
6.151/143
133/10
5.745/0
392/17
14/3
4.676/0
13.556/265
252/13
3.600/0
1.137/32
29/3
6.252/0
2.032/47
47/0
2.689/0
6.121/223
208/15
5.948/0
5.163/95
85/10
1.530/0
12.815/217
193/24
2.005/0
26.727/767
732/35
4.819/0
11.376/302
283/19
1.533/1
6. 239/122
99/23
3.393/0
11.254/222
181/41
2.631/0
9.425/172
154/18
3.571/0
18.660/326
296/30
613/0
164.442/3.778
3.475/303
57.026/212
W analizowanym okresie policjanci zatrzymali w miejscach publicznych ogółem 397.676
nietrzeźwych, z których:
– 244.257 nietrzeźwych zostało doprowadzonych do izb wytrzeźwień (jest to liczba czynności
policyjnych polegających na doprowadzeniu, a nie faktycznie przebywających w izbach);
– 25.799 osób przewieziono do placówek służby zdrowia;
– 70.594 nietrzeźwych odwieziono do miejsca zamieszkania.
Dotyczy przestępstw z art. 148, 151–159, 189–193, 197–199, 207, 216, 217, 222–228, 278–282, 288–289 oraz
rozdziałów XX, XXI KK.
*
54
4.3. Wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu ruchu na drogach
W badaniach zrealizowanych na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych zadano pytanie dotyczące kierowania samochodem pod wpływem alkoholu. Do
prowadzenia samochodu lub innego pojazdu w stanie po spożyciu alkoholu przyznało się 4,5%
badanych. Odsetek ten należy traktować jako dolną granicę oszacowania, bowiem przyznanie się do
tego zachowania w badaniu ankietowym, nawet anonimowym, wymagało dużej odwagi, ponieważ
prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwym w świetle prawa jest przestępstwem. Można zatem
założyć, że faktycznie osób dopuszczających takich czynów jest więcej.
Na uwagę zasługuje fakt, że 26% badanych była chociaż raz w czasie ostatnich
12 miesięcy przed badaniem świadkiem sytuacji, gdy ktoś inny będąc pod wpływem
alkoholu zasiadał za kierownicę pojazdu.
W grudniu 2002 w Europie (SARTRE 3) przeprowadzono wśród kierowców sondaże opinii na temat
zagrożeń występujących w ruchu drogowym. Jedna z kategorii pytań dotyczyła problematyki
nietrzeźwości kierowców:
– 20% badanych kierowców uważa, że zawsze prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu
jest przyczyną wypadków drogowych, 46% że bardzo często i 26% że często;
– 91% badanych kierowców deklaruje, że nigdy nie prowadzi pojazdów pod wpływem alkoholu,
7% że rzadziej niż raz w tygodniu, a 1,3% że 1 lub 2 razy w tygodniu;
– 75% badanych kierowców uważa, że w ogóle nie należy pić alkoholu przed kierowaniem
pojazdem, 7% że dopuszczalna norma powinna być niższa, 12% że obecny limit jest dobry, a
4% że powinno się zwiększyć dopuszczalny limit alkoholu we krwi kierowcy;
– 78% kierowców deklaruje, że w ciągu ostatnich 3 lat policja ani razu nie sprawdziła u nich
poziomu alkoholu we krwi, 12% że 1 raz i 9% więcej niż raz.
– ponad 90% badanych kierowców popiera wprowadzenie całkowitego zakazu picia alkoholu przed
prowadzeniem pojazdu dla początkujących kierowców;
– ponad 80% badanych kierowców popiera wprowadzenie kursów reedukacyjnych dla kierowców
zatrzymanych po raz drugi za jazdę pod wpływem alkoholu;
– ponad 80% badanych kierowców popiera wprowadzenie zasady kierowania osób zatrzymanych
po raz drugi za jazdę pod wpływem alkoholu na badania stopnia uzależnienia od alkoholu
Na ogólną liczbę 425.842 sporządzonych wniosków o ukaranie z wybranych artykułów
Kodeksu Wykroczeń w 2002 roku (patrz tabela 4.4.), 142.030 dotyczyło wykroczeń przeciwko
bezpieczeństwu i porządkowi ruchu na drogach, a 40.457 za wykroczenia przeciwko porządkowi i
spokojowi publicznemu.
55
Tabela 4.4. Liczba sporządzonych wniosków o ukaranie z wybranych artykułów Kodeksu Wykroczeń
–dane liczbowe wg STP – 7/B.
Liczba sporządzonych wniosków
Rodzaj wykroczenia
W tym czyny
Ogółem
nieletnich
Za wszystkie wykroczenia ogółem
425.842
14.513
Za wykroczenia przeciwko porządkowi i
40.457
1.285
spokojowi publicznemu – ogółem
w tym:
21.251
Art. 51 § 2 KW
Za wykroczenia przeciwko
bezpieczeństwu i porządkowi ruchu na
142.030
drogach – ogółem
W tym w stanie nietrzeźwym:
Art. 87 § 1 KW
15.235
Art. 87 § 2 KW
6.364
Popełnionych przez pieszych:
10.194
W tym nietrzeźwych
8.380
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
45
1.032
51
46
99
12
Tabela 4.5. Liczba sporządzonych wniosków o ukaranie do sądów grodzkich z wybranych artykułów
Kodeksu Wykroczeń (dane liczbowe wg STP – 7/B oraz przesłanych sprawozdań z
komend wojewódzkich Policji)
Ilość sporządzonych wniosków o ukaranie
z wybranych artykułów Kodeksu Wykroczeń
L.p.
Województwo
art. 87 §1 KW
art. 87 § 2 KW
art. 70 § 2 KW
1.
Dolnośląskie
1.207
465
130
2.
Kujawsko–pomorskie
670
369
83
3.
Lubelskie
914
453
83
4.
Lubuskie
358
266
74
5.
Łódzkie
1.203
602
59
6.
Małopolskie
1.121
310
156
7.
Mazowieckie
1.151
255
121
8.
Opolskie
339
319
49
9.
Podkarpackie
1.873
748
88
10. Podlaskie
738
205
76
11. Pomorskie
892
509
92
12. Śląskie
1.419
720
237
13. Świętokrzyskie
517
51
99
14. Warmińsko–mazurskie
628
258
111
15. Wielkopolskie
1.144
396
107
16. Zachodniopomorskie
563
149
113
17. KSP – Warszawa
498
289
45
SUMA
15.235
6.364
1.723
Źródło: Komenda Główna Policji
W celu przeciwdziałania kierowaniu pojazdem przez osoby będące pod wpływem alkoholu
Policja prowadzi działania profilaktyczno – propagandowe i represyjne, zmierzające do eliminowania
56
z ruchu nietrzeźwych użytkowników dróg. Działania takie nasilone są w okresach wzmożonego
ruchu, takich jak wakacje, święta i inne uroczystości, które pociągają za sobą przemieszczanie się
dużej ilości pojazdów.
W 2002 roku kontynuowana była akcja pod kryptonimem „POMIAR” koordynowana przez
Zarząd Drogowego Biura Służby Prewencyjnej KGP. Polegała ona na prowadzeniu działań na terenie
poszczególnych województw mających przekonać uczestników ruchu drogowego o nieuchronności
kary za kierowanie pojazdem w stanie po spożyciu alkoholu. W akcjach tych w 2002 r. na terenie
całej Polski wzięło udział ogółem 59.824 policjantów, z czego 31.618 z ruchu drogowego,
a 27.586 z pionu prewencji. W działaniach tych wykorzystano 26.779 radiowozów oraz użyto
20.774 urządzeń do badania stanu trzeźwości użytkowników dróg. Skontrolowano ogółem 441.764
pojazdy, zatrzymano 19.440 dowodów rejestracyjnych.
Według informacji uzyskanych z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji
szczegółowe dane za rok 2002 przedstawiają się następująco:
1. liczba zatrzymanych praw jazdy ogółem:
• ogółem 83.426 (w 2001 roku 80.389),
• z powodu kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwym 62.431 (w 2000 roku 59.635),
Tabela 4.6. Liczba odebranych praw jazdy, w tym za jazdę po spożyciu alkoholu w 2002 roku, w podziale
na województwa
Ilość odebranych praw
w tym za jazdę po
Lp. Województwo
jazdy ogółem
spożyciu alkoholu
1.
Dolnośląskie
7.895
5.950
2.
Kujawsko – pomorskie
5.361
3.171
3.
Lubelskie
5.162
4.117
4.
Lubuskie
2.230
1.455
5.
Łódzkie
5.535
3.830
6.
Małopolskie
5.743
4.215
7.
Mazowieckie
6.656
5.039
8.
Opolskie
2.701
1.796
9.
Podkarpackie
7.858
6.641
10.
Podlaskie
3.573
2.886
11.
Pomorskie
3.419
2.608
12.
Śląskie
8.024
6.155
13.
Świętokrzyskie
1.498
1.433
14.
Warmińsko–mazurskie
3.402
2.772
15.
Wielkopolskie
6.757
5.196
16.
Zachodniopomorskie
4.213
2.675
17.
KSP – Warszawa
3.399
2.492
SUMA
83.426
62.431
Źródło: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
57
Tabela 4.7. Liczba podejrzanych w 2002 r. w związku z prowadzeniem pojazdu w stanie nietrzeźwości
(dane z Policyjnego Systemu Statystyki Przestępczości TEMIDA).
Ilość podejrzanych za prowadzenie pojazdu
w stanie nietrzeźwośc
L.p.
Województwo
art. 178 a § 1
art. 178 a § 2
1. Dolnośląskie
7.134
6.521
2. Kujawsko–pomorskie
3.642
3.284
3. Lubelskie
5.256
8.943
4. Lubuskie
2.479
3.344
5. Łódzkie
4.650
6.267
6. Małopolskie
4.817
2.297
7.
Mazowieckie
5.909
3.733
8. Opolskie
1.913
3.498
9. Podkarpackie
5.532
6.939
10. Podlaskie
3.874
2.211
11. Pomorskie
3.630
2.199
12. Śląskie
6.841
3.060
13. Świętokrzyskie
3.183
1.354
14. Warmińsko–mazurskie
3.794
2.927
15. Wielkopolskie
5.789
4.209
16. Zachodniopomorskie
3.682
2.073
17. KSP – Warszawa
3.870
1.425
SUMA
75.995
64.275
Źródło: Komenda Główna Policji
Tabela 4.8. Liczba ujawnionych kierujących pojazdami pod wpływem alkoholu
Liczba ujawnionych osób
Styczeń – grudzień 2001 r. – art.87 §1 i §2
145.431
KW; Od 15.12.2001 r. art.178a §1 i §2 KK
Styczeń – grudzień 2002 r – art.87§§ 1 i 2
157.218
KW oraz art.178a §§1 i 2 KK
Źródło: Komenda Główna Policji
W porównaniu z 2001 rokiem stwierdzono wzrost liczby ujawnionych przypadków kierowania
pojazdami pod wpływem alkoholu (w stanie po użyciu oraz w stanie nietrzeźwości) o 11.787 osób.
2. liczba sporządzonych wniosków o ukaranie za kierowanie pojazdem w stanie
nietrzeźwym:
• ogółem 21.599 (w 2001 roku 26.461),
z tego:
– wnioski do kolegiów za kierowanie pojazdami mechanicznymi w stanie nietrzeźwym:
15.235 (w 2001 roku 18.058),
3. liczba wniosków za naruszenia bezpieczeństwa i porządku na drodze przez pieszych: 10.194
(w 2001 roku 18.585), w tym przez nietrzeźwych: 8.380 (w 2001 roku 13.088),
4. liczba wypadków drogowych:
• ogółem: 53.559(w 2001 roku 53.799),
• spowodowanych przez nietrzeźwych kierowców: 4.460 (w 2001 roku 4.056),
• z udziałem nietrzeźwego uczestnika ruchu: 6.577 (w 2001 roku 6.230),
58
5. liczba ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych:
• ogółem liczba ofiar: 5.827 (w 2001 roku 5.534),
• w wypadkach spowodowanych przez nietrzeźwych kierowców: 568 (w 2001 roku 479),
• w wypadkach z udziałem nietrzeźwego uczestnika ruchu: 809 (w 2001 roku 696),
6. liczba rannych w wypadkach drogowych:
• ogółem: 67.498 (w 2001 roku 68.194),
• w wypadkach spowodowanych przez nietrzeźwych kierowców: 6.118 (w 2001 roku 5.634),
• w wypadkach z udziałem nietrzeźwego uczestnika ruchu: 8.080 (w 2001 roku 7.684).
Tabela nr 4.9. Zestawienie statystyczne wypadków drogowych spowodowanych przez nietrzeźwych
kierowców (na podstawie danych z Zarządu Ruchu Drogowego BSP KGP).
L.p.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Województwo
Dolnośląskie
Kujawsko–pomorskie
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko–mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
KSP – Warszawa
SUMA
Źródło: Komenda Główna Policji
wypadki
zabici
ranni
316
185
378
121
305
382
293
126
220
158
292
481
257
248
358
194
146
4.460
36
21
42
27
60
25
50
16
36
29
24
35
42
47
37
23
18
568
420
233
567
187
387
568
371
171
268
230
418
627
337
328
510
279
207
6.118
W 2002 roku Policja stwierdziła 144.412 przestępstw polegających na kierowaniu pojazdem
przez osoby w stanie nietrzeźwości; wszczęto w związku z tym 142.932 postępowania; zarejestrowano
140.270 podejrzanych.
Z danych Prokuratury Krajowej wynika, iż w 2002 r. stwierdzono:
– 78.363 przestępstwa o prowadzenie pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości
(art. 178a § 1 KK), z czego prokuratorzy skierowali do sądu 77.743 akty oskarżenia oraz 54 wnioski
o warunkowe umorzenie;
– 66.091 przestępstw o prowadzenie innych pojazdów w stanie nietrzeźwości (art. 178a § 2 KK),
z czego prokuratorzy skierowali do sądu 65.551 aktów oskarżenia oraz 24 wnioski o warunkowe
umorzenie.
59
4.4. Nietrzeźwość a przestępstwa wśród dzieci i młodzieży
Zagrożenie przestępczością, przypadki zakłócania ładu i porządku publicznego o charakterze
chuligańskim popełniane przez nieletnich stanowią w Polsce poważny problem społeczny. Mając
na uwadze poprawę sytuacji w tym zakresie Pierwszy Zastępca Komendanta Głównego Policji,
w dn. 29.06.1999 r. zobowiązał pisemnie komendantów wojewódzkich do podejmowania stosownych
działań. (pismo E–V–101/99). Na tej podstawie czynności Policji w przypadku zatrzymania bądź
ujawnienia nieletniego pod wpływem alkoholu muszą zmierzać w kierunku ustalenia, kto sprzedał
lub udostępnił mu trunek; następnym zaś etapem powinno być wystąpienie o cofnięcie koncesji na
sprzedaż alkoholu lub wszczęcie postępowania z art. 208 KK.
W 2002 roku stwierdzono 658 przestępstw z art. 208 KK (rozpijanie małoletniego)
i zarejestrowano 350 podejrzanych o naruszanie tego artykułu, (w tym 146 nieletnich).
W 2002 roku nieletni byli podejrzani o popełnienie następujących czynów (wg kwalifikacji
prawnych):
• Zabójstwo – 51 osób (w tym 11 nietrzeźwych)
• Uszczerbek na zdrowiu – 2.376 osób (w tym 74 nietrzeźwych)
• Bójka lub pobicie – 4.109 osób (w tym 276 nietrzeźwych)
• Zgwałcenie – 172 osoby ( w tym 22 nietrzeźwych)
• Kradzież cudzej rzeczy – 5.024 osoby (w tym 289 nietrzeźwych)
• Kradzież z włamaniem - 5.867 osób(w tym 576 nietrzeźwych)
• Rozbój, kradzież rozbójnicza i wymuszenie rozbójnicze – 3.076 osób (w tym 395
nietrzeźwych).
Według danych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, w 2002 roku Policja w całej
Polsce ujawniła 8.796 nieletnich pod wpływem alkoholu. Obligatoryjnie nieletni wraz z opiekunami
wzywani byli przez specjalistów d.s. nieletnich, celem odbycia rozmowy profilaktyczno – ostrzegawczej,
podczas której ustalano sytuację wychowawczą dziecka oraz informowano o wpływie spożywania
napojów alkoholowych na zachowania zabronione.
Jak pokazuje praktyka, trudno jest ustalić w jaki sposób nieletni wszedł w posiadanie alkoholu.
Najczęściej odmawia on podania źródła jego nabycia lub twierdzi, że alkohol kupił mu jakiś nieznany
dorosły, bądź wyniósł go z domu rodzinnego.
Policjanci w całej Polsce odbyli szereg spotkań z młodzieżą, podczas których omawiano
konsekwencje prawne i skutki spożywania napojów alkoholowych. Organizowane były akcje, festyny
i imprezy promujące życie bez alkoholu, np. „Nietrzeźwy nieletni”, „Rezerwa”, „Pasażer”, często
przy współudziale podmiotów pozapolicyjnych. Problematyka spożywania alkoholu przez młodzież
uwzględniana była w programach profilaktycznych kierowanych do dzieci i młodzieży realizowanych
przez poszczególne jednostki terenowe, np. „Stop patologiom”, „Alkohol kradnie wolność”, „Trzeźwy
nieletni”.
Wydział ds. Patologii Społecznej Biura Służby Prewencyjnej KGP wzorem ubiegłych lat
monitoruje charakter i dynamikę przestępstw popełnianych pod wpływem alkoholu na podstawie
sprawozdań przesyłanych z komend wojewódzkich i dokonuje ich analizy oraz zbiera dane dotyczące
np. rozmiarów nielegalnego rynku alkoholowego, liczby wszczętych postępowań w związku z nie
legalną produkcją i obrotem napojami alkoholowymi, ilość nietrzeźwych sprawców w wybranych
kategoriach przestępstw, itd. Powyżej przytaczane czynności będą miały swe odzwierciedlenie
w przygotowywanym przez Wydział „Raporcie o rozpoznanych zjawiskach patologii społecznej,
przestępczości i demoralizacji nieletnich w roku 2002”.
60
4.5. Samobójstwa pod wpływem alkoholu
W 2002 roku nastąpił spadek liczby zamachów samobójczych. Jednak liczba osób będących
w chwili zamachu samobójczego pod wpływem alkoholu utrzymuje się na zbliżonym poziomie.
Tabela 4.10. Liczba zamachów samobójczych
Rok
2002
2001
2000
1999
Źródło: Komenda Główna Policji
Ogółem
Zakończonych
zgonem
5.928
5.712
5.621
5.182
5.100
4.971
4.947
4.695
Liczba osób
będących w
chwili zamachu
pod wpływem
alkoholu
1.069
1.050
1.134
1.056
4.6. Nietrzeźwość związana z wypadkami w pracy i naruszenia
obowiązku trzeźwości zawodowej
Picie w miejscu i czasie pracy w ciągu ostatnich 12 miesięcy było udziałem 11,1%
badanych, którzy byli zatrudnieni w tym okresie. 19,5% badanych było świadkiem
takiej sytuacji (badania zrealizowane na zlecenie Państwowej Agencji Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych w 2002 roku).
Inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy kontrolują pracodawców, którzy zgodnie z art.234 §
2 Kodeksu pracy mają obowiązek zgłosić, że w ich zakładach doszło do śmiertelnego, ciężkiego lub
zbiorowego wypadku przy pracy.
W 2001 r. inspektorzy prowadzili kontrole w związku z 2.512 wypadkami przy pracy, w których
poszkodowanych zostało 3.206 osób. Wśród 8.791 przyczyn, dla 65 poszkodowanych wskazano
nadużycie alkoholu jako jedną z kilku przyczyn danego wypadku, co stanowi 0,73% wszystkich
ustalonych przyczyn wypadków w 2001 r.
W 2002 r. inspektorzy zbadali 2.505 wypadków, w których poszkodowanych zostało 3.245
osób. Wśród 8.402 przyczyn, dla 73 poszkodowanych wskazano nadużycie alkoholu jako jedną z
kilku przyczyn danego wypadku, co stanowi 0,86% wszystkich ustalonych przyczyn wypadków w
2002 r.
W roku 2002 nie prowadzono badania kosztów wypadków przy pracy, a latach 2000 i 2001
badano koszty w wybranych działach gospodarki głównie ze względu na ich skutki (śmiertelne,
ciężkie), bez ich ukierunkowania na konkretne przyczyny, między innymi w celu przetestowania
metodyki opracowanej przez Centralny Instytut Ochrony Pracy.
61
Tabela 4.11. Zestawienie wypadków, dla których jako jedną z przyczyn ustalono nadużycie
alkoholu.
W tym
Liczba
poszkodowanych
Z ciężkimi
Województwo
Rok
Ze skutkiem
ogółem w
uszkodzeniami
śmiertelnym
wypadkach
ciała
2002
2001
2002
Kujawsko–pomorskie
2001
2002
Pomorskie
2001
2002
Śląskie
2001
2002
Świętokrzyskie
2001
2002
Małopolskie
2001
2002
Lubelskie
2001
2002
Łódzkie
2001
2002
Warmińsko–
mazurskie
2001
2002
Opolskie
2001
2002
Wielkopolskie
2001
2002
Podkarpackie
2001
2002
Zachodniopomorskie
2001
2002
Mazowieckie
2001
2002
Dolnośląskie
2001
2002
Lubuskie
2001
Razem: 2002
2001
Podlaskie
1
1
3
7
11
10
8
8
2
2
4
2
0
0
6
8
3
2
2
0
7
2
3
2
2
5
11
9
10
7
0
0
73
65
62
0
0
2
4
3
3
4
3
1
0
2
0
0
0
4
5
3
1
1
0
2
0
2
1
1
2
5
5
5
1
0
0
35
25
0
1
1
1
5
5
1
3
1
2
2
2
0
0
2
3
0
1
1
0
1
1
1
1
1
0
3
2
4
4
0
0
23
26
W 2002 roku Policja zanotowała naruszenia obowiązku trzeźwości zawodowej:
– z art. 180 k.k. (Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego,
pełni czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów
mechanicznych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.) w 95 przypadkach
(w 2001 roku w 92 przypadkach),
– z art. 179 k.k. (Kto wbrew szczególnemu obowiązkowi dopuszcza do ruchu pojazd mechaniczny
albo inny pojazd w stanie bezpośrednio zagrażającym bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym
lub powietrznym lub dopuszcza do prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu
na drodze publicznej przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem
środka odurzającego lub osobę nie posiadającą wymaganych uprawnień, podlega grzywnie, karze
ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2) w 68 przypadkach (w 2001 roku w 90
przypadkach).
63